PANG is alleen PANG als er PANG op staat.
KERSTHIS
KERSTMIS
KERSTMIS 1956!
,,4jooi j ede klokken?"
WEEKBLAD VOOR VENRAY
bij Nederlandse boeren in Brazilië
Koffie Thee
Zaterdag 22 December 1956 No 51
ZEVEN EN ZEVENTIGSTE JAARGANG
MAAS
riVT WW ADVERTENTIE-PRUS: 8 ct. per m.m. ABONNEMENTS-
.CrlY UiYlü 1 IVLflVCrlY PRIJS PER KWARTAAL f 1.25 BUITEN VENRAY f 1.45
EN
PE
DRUK EN UITGAVE FIRMA VAN DEN MUNCKHOF
GROTESTRAAT 28 TELEFOON 512 GIRO 150652
Het merk RANG staat duidelijk op iedere Rangrol, alsook op het beschermend omhulsel van ieder Rangetje RANG, een product van de Kingfabrieken
wereld, door het Christuskind ge-
stalt'.
Deventer koek
Na de kerkdienst zullen enkelen
blijven praten, voor zij de fiets
pakken voor de tocht terug. Ande
ren zullen misschien even naar het
kleine kerkhof gaan om er een
ogenblik stil te staan bij de graven
van hen, die ontvielen. Men voelt
dat als een gemeenschappelijk ver
lies, want voorzover men nog niet
familie van elkaar is, heeft de
gemeenschappelijke strijd de kolo
nisten elkaar verenigd. Zeker op
deze dagen van rust en bezinning.
Daarna zal men bij elkaar op de
koffievisite gaan, braziliaanse koffie
heerlijk geurend met deventer
of groninger koek, zelfgebakken
naar vaderlandse recepten.
Dan gaat men eten, braziliaanse
gerechten misschien, maar met
hollandse tradities, met gebed. Ook
met zang en de nederlandse kerst
liederen zullen klinken. Het zijn
dagen van heerlijk geluk. Sommi
gen zullen een lichte weemoed
voelen opkomen; zij die het vader
land wèl hebben gekend: het kerst
feest van de behaaglijkheid, de
koude decembermaand, de gloeiende
kachels, de gewijde muziek uit de
radio.
In de avond komt men nog eens
samen voor de tweede kerkdienst
om daarna weer bij elkaar op
bezoek te gaan. Terwijl alle Brazi
lianen de tweede kerstdag weer
huns weegs gaan, zet de neder
landse gemeenschap de traditie
voort. In kerkdienst, in gebed, in
feest.
Is hef een wonder, dat er om
streeks Kerstmis graag landgenoten,
werkers en zwervers bij de neder-
landers zijn, de braziliaanse luid
ruchtigheid een ogenblik ontvluch
ten om één te zijn met het kerstfeest,
zoals we dat in het vaderland
beleven.
Carambehy op Kerstmis is een
oase in de braziliaanse oneindig
heid, ondanks de veertig jaren van
het nieuwe bestaan in het nieuwe
land, ondanks de 10.000 kilometer
afstand van het kleine plekske
grond tussen Dollart en Schelde.
En zoals het op Carambehy is, zo
is het verder in de nieuwste kolonies
van Parana, zo is het ook op de
Fazenda Ribeirao. Terwijl de zon
hoog aan de hemel staat en de
nederlandse winter ver weg is.
Zij waren den dag zich moe gegaan
met zwoegen en met gezucht,
in den laten avond kwamen zij aan
in Bethlehem het gehucht.
Maria en Joz?f liepen tesaam
de donkere straten door
en vroegen bij alle mensen aan
en vonden geen gehoor.
En hadden eindelijk in een stal
hunnen inirek genomen
en zochten zwijgend zich terecht
in dit hun onderkomen.
Na angst en noden waren gerust
ingeslapen zij beien
en ook het kindje was gesust,
dat gekomen was met schreien.
Maria lag bij haar jonge Kind
gelukkig, en uitgeput
en Jozef hield zijn knikkend hoofd
in de linkerhand gestut.
En engelen zweven met vleugelslag
om de drieën, dit nieuw gezin
en de driekoningen komen aan
en houden hun voeten in.
Twee dagen sporen van de bra
ziliaanse hoofdstad Rio de Janeiro,
midden in een landstreek waar
majestueuze sparren het golvend
weideland omzomen, ligt een brokje
Nederland. Daar sjorren sterke
kerels met blond haar en blauwe
ogen aan de ploeg; daar klinkt het
„goeienavond" op de weg, hangen
kraakwitte gordijntjes voor de
ramen en staan klompen voor de
deur. Dat is Carambehy, de kolonie
van nederlandse boeren in Brazilië.
Hier wonen de oudste nederlandse
kolonisten.
De boerderijen en huizen liggen
links en rechts van een grote weg,
als in een streekdorp in de veen
kolonie. Vooraan, een kwartiertje
gaans van de spoorlijn naar de
braziliaanse miljoenenstad Sao
Paulo, staat een kleine houtenkerk
met de pastorie. Die kerk is het
symbool van de kolonisten gewor
den, bij voorspoed en tegenslag.
Daar begint met de doop het leven
van de kleine Braziliaantjes, de
afstammelingetjes van de neder
landse generaties en pioniers, die
veel zullen gaan weten over dat
kleine land aan de Noordzee, die
misschien zelfs de taal van dat
land zullen gaan spreken, maar het
land zelf nooit zullen zien en alleen
zullen kennen uit het foto-album
en de kranten.
In die kerk wordt getrouwd, met
een echte nederlandse bruiloft tot
besluit; daar wordt gebeden voor
het koninklijk huis want al is
men ver weg de trouw trekt
verder dan grote oceanen en daar
ligt ook het kleine, rustige kerkhof
waar de oudste pioniers na een
leven vol strijd werden begraven
onder de vreemde braziliaanse
bomen.
Na een mensenleeftyd
Veertig jaar geleden was dit alles
er nog niet. Er lag een kaal veld,
waar brulapen zich in het struik
gewas verscholen. Het hele gebied
is door deze pioniers in cultuur
gebracht. Elke boom, die nu zo de
machtige kroon naar de strakke
lucht steekt, is geplant. In plaats
van de gerieflijke boerderijen heb
ben er armzalige houten krotten
gestaan, zonder licht, zonder water.
Er is gewerkt, dag en nacht;
tegenslag na tegenslag is overwon
nen en nu een mensenleeftijd
later is de overwinning behaald.
Het golvend land van de staat
Paranè is bedwongen. Langs de
lange weg staat een melkfabriek,
staan scholen en verenigingsge
bouwen. De ongebreideldheid van
de eerste ontginning heeft plaats
gemaakt voor de evenwichtigheid
van de dagelijkse nijverheid.
Met de regelmaat van de klok
rijden vrachtauto's de bussen melk
en de zuivel naar de omliggende
steden. Een jongere generatie heeft
het werk van de ouderen overge
nomen. En de roem van de verbeten
pioniers voortgezet. Carambehy is
geen naam in Brazilië; het is een
begrip geworden. Zoals alle Neder
landse nederzettingen dat geworden
zijn, hoe zwaar en hoe moeilijk ze
het ook gehad hebben.
Rerstmis
Maar al hebben zich de Neder
landers en hun afstammelingen
moeten aanpassen naar leven, taal
en gewoonten, aan de braziliaanse
gebruiken, in vele zaken zijn ze de
traditie van het oude land trouw
gebleven. Zo op Kerstmis.
Kerstmis in Brazilië, met hartje
zomer in het subtropische land, is
geen feest van bezinning en gebed.
De Braziliaan is zo heel anders, zo
luchtig, zo laat-maar-waaien. Kerst
mis voor hem is niet meer dan het
begin van een grote vacantie, die
met carnaval eindigt.
Kerstmis is maar één dag, een
dag van geschenken en lekker eten,
een dag van haast onnatuurlijke
vrolijkheid.
De Nederlanders hebben zich
daaraan niet kunnen gewennen.
Kerstmis is voor hen wat het zou
zijn in Nederland, een vroom feest
van gebed. Gebed opgezonden aan
Hem, die zoveel arbeid, zoveel ver
driet en tegenslag zo ruim beloonde.
Gebed ook om te danken, dat weer
op deze zomerse 25ste en 26ste
december het graan rijp op het
veld staat en allen, die eraan heb
ben gezwoegd zo gezond zijn ge
bleven. Gebed, om het kleine vader
land te zegenen, daar midden in de
branding van het woelige Europa;
het vaderland met zijn vele onver
schrokken zonen.
Natuurlijk, het bedrijf gaat door.
De natuur wacht niet; de koeien
moeten gemolken, de steden smeken
om melk, boter en kaas. De strijd
om het bestaan gaat ook door op
Kerstmis. Maar er is toch een
pauze. Iedereen heeft zich op kerst
morgen mooi aangekleed om er te
luisteren naar de nederlandse pater
en het evangelie. En of het in het
Nederlands wordt gelezen of in het
Portugees, dat doet niets af aan de
liturgie, de boodschap aan de
En toch al lijkt de wereld zo verlorven,
Door haat en domme afgunst zo verblind:
Voor 't oude jaar vermoeid is afgestorven,
Gedenken wij opnieuw het Christuskind.
Al vaart een huivering door alle volken.
De aardbol schijnt te stokken op haar baan,
D'engel boodschapt in de wolken:
Het Licht is voor de mensheid opgegaan.
Het boze oog van Mars kan ons niet deren,
Het was in zes en vijftig zo nabij;
Doch 't Vredeskind blijft met Zijn macht regeren,
Zijn zachte hand maakt de geboeiden vrij.
De eigenwaan verblindt wel dictatoren,
En al wat sterk is, slaat zich op de borst,
Maar Kerstmis doet opnieuw de boodschap horen:
Knielt allen neer, hier is uw Vredevorst.
Hier in de krib, gewikkeld in de doeken,
Ligt Hij, die overwint de dood en smart;
De gave Gods, geen mens behoeft te zoeken,
Hij vraagt alléén de liefde van uw hart.
Geen dreiging kan Zijn plannen ooit doorkruisen,
Want alles gehoorzaamt aan Zijn wil;
Laat eng'lenkoren door de hemel ruisen,
En U, o mens, sta bij Zijn kribbe stil
de een heerlijke warmte in de ca
bine.
De stille verlatenheid en de een
tonigheid van de weg deden zijn
gedachte vlieden.
Waarom jaagde hij zo
Had hij haast om thuis te komen,
thuis in de warmte en de gezellige
intieme sfeer van het gezin, waar
de kerstsfeer hoogtij vierde, waar
een lachende vrouw en vrolijke
kinderen op hem wachtten?
Onwillekeurig liet hij de man het
gaspedaal los. Neen, voor hem was
zoiets niet weggelegd.
Eenzaam ging hij door het leven,
geen vrouw, geen kinderen, geen
thuis. Een eenzame, nuchtere hotel
kamer in de grote stad, vormde z'n
tehuis, waar niemand hem wachtte
en waar geen mens er zich om be
kommerde, of hij een dag, twee
dagen, of een week wegbleef.
Trouwens, hij had ook geen tijd
voor een gezin. Hij was zakenman
en z'n bedrijf eiste hem dan ook ge
heel op. Handel en geld verdienen,
dat was het waarvoor hij leefde.
Productie opvoeren, een groter af
zetgebied veroveren, meer omzet
maken, besprekingen hier en be
sprekingen daar, dat was zijn leven,
waarin geen plaats was voor een
thuis met vrouw en kinderen.
Zij zouden ook een deel van zijn
aandacht en energie vergen, wat
ten koste van zijn zaken zou gaan.
Het bleek trouwens lastig genoeg,
dat men dergelijke feestdagen als
Kerstmis en zo had ingesteld. Dan
trok iedereen zich terug in zijn
gezin, waren de zaken gesloten en
zijn relaties onbereikbaar.
Dan werd hij gedoemd tot niets
doen. Dat waren de ergste dagen
van het jaar.
Vervolg zie achterpagina
Als een blauwachtig lint, besche
nen door de glanzende maan, die
temidden van de pinkelende ster
ren aan de heldere vrieslucht stond
strekte de lange weg zich uit, aan
weerszijden omzoomd door vele
donkere bomen, wier besneeuwde
takken als magere armen zich hon
gerig strekten naar de diepzwarte
lucht.
Tientallen kilometers hetzelfde
beeld in deze grimmige, dunbevolk
te streek, een beeld van stille ver
latenheid, doch groots in haar ma
jestueuze pracht van licht en
donker.
Geen geluid verbrak de stilte van
deze Kerstnacht, die tientallen
kilometers verderop vol stille devo
tie beleefd werd in enkele ver
spreid staande boerenhofsteden en
nog veel verderop in de stad, waar
in de warme kamers, bij het tin
telend van de kaarsen de gezinnen
bijeen waren om kerstboom of stal,
waar de kerstliederen opklonken
uit kindermonden en waar door de
stille straten zich late kerkgangers
naar de mis spoedden.
Zij haastten zich, diep weggedo
ken in hun kragen, want 't vroor
dat het kraakte.
Op de lange donkere buitenweg
leek het, of de wereld was uitge
storven.
De natuur sliep of had zich
verborgen in warme nestjes ofwel
holletjes in de grond. Heel in de
verte was het gezoem van een
automotor te horen. De geweldige
lichtbundels van de koplampen ver
schenen om een bocht, de bevroren
sneeuw knerpte en kraakte onder
de banden.
Achter het stuur zat een man,
sigaret tussen de lippen en staar
de zich uit over de lange weg. De
autokachel stond aan en verspreid-
van net, met extra-zorg gezette,
kopje koffie of thee bijdraagt
tot die prettige, feestelijke sfeer,
dan wordt er in alle rast dubbel
genoten van al wat de vertrouwde
naam Douwe Egberts draagt!
Het heerlijk-pittige aroma van
D-E koffie; de fijne opwekkende
geur en smaak van D-E thee
worden in deze dagen extra geproefd,
gekeurd en gewaardeerd.
Ze verhogen niet weinig de goede,
huiselijke feeststemming.
