Met vacantie naar (MDA
EBBERINK
Pootaardappelen
P. CUSTERS, 00STRUM
Elke Maandag biggen-, t.b.c.-vrij vee-
en kramerijen-markt.
Niagara Falls Grand Rapids.
Dat is een behoorlijk eindje op
één dag: meer dan 500 km. In dit
land ziet men echter.niet op 100
km. De „gas" (benzine) is niet
duur, pl.m. 35 dollarcent per gallon
(41/* liter).
Óp onze tocht komen we eerst
door Hamilton, een der mooiste en
voornaamste steden van Canada,
met een snel groeiende bevolking
en een sterk uitbreidende industrie.
In 1947 telde Hamilton 180.000 in
woners, thans nog geen 10 jaren
later 225.000. De stad heeft grote
vermaardheid gekregen door haar
enorme staal- en ijzerindustrie.
Wij rijden echter niet door de
industriewijk, want onze weg voert
door het centrum, met zijn fraaie
gebouwen en prachtige winkels
Jammer, we kunnen hier niet lang
blijven, want dan komen we deze
pas begonnen dag niet tot onze
eindbestemming.
We nemen dan de route over
Galt S tratford en genieten volop
van de grootse natuur in het ge
bied rondom Hamilton. Het land
schap is vrij sterk heuvelachtig en
doet enigszins denken aan Luxem
burg; de weg klimt en daalt en
vaak hebben we het uitzicht op
prachtige valleien roet golvende
korenvelden en bosomrande weiden.
Alleen de dorpjes met hun pittores
ke kerkjes die we op het eigen
continent vinden ontbreken hier
meestal. Zowel wat de stad als wat
de omgeving betreft vinden we
Hamilton het mooiste van wat we
tot dusverre in Ontario hebben ge
zien.
De wegen zijn in Canada meestal
rechtuit-rechtaan en daardoor kun
nen we flink opschieten, vooral
overdag.
Dan komen we in het zg. Duitse
gebied van Ontario, een gebied
waar zich in de loop der jaren
talloze immigranten van Duitse
nationaliteit hebben gevestigd. Kit
chener (voor de eerste wereld
oorlog Berlin geheten) is er de
belangrijkste stad. Overal op de
huizen ziet men Duitse familie
namen en ook de huizenbouw doet
vaak aan de Duitse bouwstijl den
ken. Opmerkelijk is, dat men in
Canada deze Duitse immigranten
vaak „Dutchmen" (Nederlanders)
noemt en de betrokkenen laten
zich dat na de twee wereld
oorlogen met Duitsland, waarin ook
Canada gewikkeld was gaarne
welgevallen.
Naar de Verenigde Staten
Na in Sarnia een uurtje gepleis
terd te hebben, gaan we over de
befaamde Blue Water Bridge, die
de verbinding over de St. Clair
rivier tussen Sarnia en Port Huron
(Ver Staten) vormt. Vanaf deze
enorm hoge en lange brug heeft
men een prachtig uitzicht op de
rivier en het aangrenzende land
schap.
Aan de andere zijde van de brug
wacht ons de douane der U.S.A.,
doch dank zij het feit dat we onder
Amerikaans geleide de grens pas
seren verloopt een en ander vrij
vlot, ook al dient aan heel wat
formaliteiten te worden voldaan.
We bevinden ons dus thans op
Amerikaans grondgebied.
Eigenaardig: ons scheidt slechts
één brug van Canada en toch ziet
alles er hier anders uit. Wat wel
varender, verzorgder!
Het horloge moet een uur wor
den achteruitgezet, zodat we van
daag er weer een uurtje bij hebben
gewonnen.
Het land waardoor we thans met
grote snelheid op de prachtige
brede betonwegen rijden en dat
zich koestert in de milde avondzon
is de staat Michigan, een land in
Nederland wel bekend doordat hier
de laatste honderd jaren zich tien
duizenden Nederlandse immigran
ten hebben gevestigd. Het nage
slacht van deze stoere voortrekkers
is natuurlijk volkomen verameri-
kaanst, maar de Nederlandse namen
en sommige Nederlandse tradities
heeft het behouden.
Onderweg passeren we tal van
zaken waarvan de naam duidelijk
de Nederlandse afkomst van de
eigenaar verraadt.
In Imlay City rijden we langs
een zeer uitgestrekte groente- en
fruitkwekerij en onze gastheer
weet ons te vertellen dat ook deze
toebehoort aan een Nederlandse
immigrant.
De enige grote stad die we pas
seren is Flint, een zeer belangrijke
industriestad met meer dan 200.000
inwoners. We rijden hier voorbij
enorme fabriekscomplexen, o.a. van
de Chevrolet- en Buick-automo
bielen, van vliegtuig- en automobiel
onderdelen, enz.
Een typisch Amerikaanse stad
met ontzettend veel lichtreclames
in de hoofdstraten, die in allerlei
felle kleuren en schrille vormen
zich opdringen aan het drukke
stadsgewoel, dat hier ondanks het
avonduur valt waar te nemen.
Bij avond constateren we, dat de
lange, rechte Amerikaanse wegen
toch ook hun nadelen hebben. Door
het intens autoverkeer is men wel
genoodzaakt voortdurend met ge
dempte lichten te rijden, hetgeen
uiteraard temperend werkt op de
snelheid.
Het is half elf als we Grand
Rapids binnenrijden, de staat waar
over we zoveel hebben gehoord,
maar waarvan we in de komende
dagen nog veel meer zullen zien.
Stad der Nederlanders
Grand Rapids kan met recht ge
noemd worden „stad der Neder
landers". Als men door deze grote,
zich nog steeds snel uitbreidende,
stad met pl.m. 245.000 inwoners
loopt of rijdt, is het werkelijk op
vallend te zien hoeveel mensen met
Nederlandse namen hier wonen.
Zelfs aan de grootste zaken en
fabrieken zijn de Nederlandse na
men der oprichters of eigenaars
verbonden. Typische voorbeelden
hiervan zijn b.v. Hekmans Biscuits-
fabrieken en Mullers Bakkery
Company, twee enorme fabrieks
complexen, die aan duizenden men
sen werk geven. De oprichter der
Hekmans fabrieken is een halve
eeuw geleden van Nederland naar
hier getrokken. „De zaak" werd
begonnen doordat mevrouw Hek
man, die thans nog in leven is,
begon met koekjesbakken op haar
fornuis. De door haar vervaardigde
koekjes werden door haar man
verkocht en hiermee werd de grond
slag voor dit enorme bedrijf gelegd.
Op het parkeerterrein bij de fabriek,
waar vele honderden auto's een
plaats kunnen vinden, staan op de
voor de fabrieksmanagers gereser
veerde plaatsen uitsluitend Neder-
Vis is smakelijk, licht verteerbaar en
rijk aan de eiwitten die Uw lichaam
juist nu nodig heeft. Eet ten minste
twee maal per week vis. Uw gezin
vaart er wel bij!
met 2eer
Brengt afwisselend deze soorten op
tafel
kabeljauw, schelvis, schol,
verse makreel, wijting,
diepvriesvis.
BON Voor gratis folder
aantrekkelijke visrecepten.
Aangeboden door Bedrijfschap voor
Visserijproducten.
Naam
Adres:
Plaats:
Zend deze bon in open enveloppe (waarop
2 ets postzegel) aan: Voorlichtingsbureau
voor de Voeding, Afd. Vis, IJmuiden.
landse namen.
De bevolking van Grand Rapids
bestaat voor meer dan 1/3 deel uit
mensen van Nederlandse afkomst.
Het behoeft dan ook niet te be
vreemden als men de telefoongids
van Grand Rapids inziet, dat men
hele pagina's vol Nederlandse
namen aantreft, zodat men zich in
een Nederlandse stad zou wanen.
De Nederlandse emigratie inliet
midden der vorige eeuw heeft aan
de groei van deze in 1827 ge
stichte stad dan ook sterk mee
gewerkt en haar bijzonder stempel
er op gezet.
Het was de emigratiebeweging
onder leiding van Ds. Van Raalte
en andere predikanten, die zich
ruim honderd jaren geleden in deze
toen nog jonge plaats nestel
de en in de vruchtbare omgeving
Zuid-westelijk er van, waar plaat
sen als Overisel, Drente, Vriesland,
Harlem, Holland en andere nog
duidelijke aanwijzingen zijn van de
streek waar de daar zich vestigende
landverhuizers oorspronkelijk van
daan kwamen. Op velerlei wijze
hebben deze Nederlanders en hun
nageslacht hun invloed op het
openbare leven, niet in de laatste
plaats ook op kerkelijk terrein
uitgeoefend.
Zo is de belangrijkste onderwijs
instelling van Grand Rapids het
Calvin College met de eraan ver
bonden Theologische Hogeschool
van de Chr. Ref. Church. Op deze
middelbare- en hogere onderwijs
instelling gaan circa 2.000 studen
ten. Enorme gebouwencomplexen
staan deze inrichting ter beschik
king, doch men heeft nochtans met
ruimtegebrek te kampen en daarom
werd een groot buiten aangekocht
met een compleet park er bij,
waarin mettertijd een geheel nieuwe
universiteit zal verrijzen.
Dit alles benevens niet minder
dan 50 kerkgebouwen van de Chr.
Ref. Church en tientallen van de
Reformed Church is in Grand
Rapids tot stand gebracht door
Nederlanders, die in de laatste
eeuw naar hier zijn geëmigreerd
en die niet zelden leidende functies
innemen in grote, zelfs de grootste
bedrijven. Want Grand Rapids is
een zeer belangrijk industrie-cen
trum.
Aanvankelijk bloeide hier een
grote nijverheid op het gebied der
houtzagerij en meubelindustrie,
mogelijk door de ontbossing van
de enorme wouden die hier werden
aangetroffen. Hoewel de stad een
belangrijk centrum is gebleven in
het aangeven van de stijl der
meubelen, heeft de meubelindustrie
zelf voor een deel moeten plaats
maken voor de fabrieken van auto-
onderdelen en andere industrieën.
Evenals in Canada en trouwens
ook in Nederland heeft men ook
hier te kampen met gebrek aan
werkkrachten. Geschoolde werkers
verdienen in de fabrieken dan ook
een uitstekend loon, dat hier nog
aanmerkelijk hoger ligt dan in
Canada.
Oud-burgemeester
aan het verven.
Het leven in Grand Rapids ken
merkt zich door grote gemoedelijk
heid. Een bewijs hiervan troffen
we aan in het plaatselijk dagblad,
waarin een foto stond van de pas
afgetreden burgemeester George
Veldman (let op de Nederlandse
naam), die met nog drie andere
mannen bezig was met het opver
ven van het huis van een medelid
van zijn kerk, die dit zelf niet kon
doen omdat hij een hartaanval had
gehad. Zulke bewijzen van daad
werkelijke hulpverlening zijn ken
merkend voor de doorsnee-Ameri
kaan en geven aan de samenleving
hier een prettig karakter.
We hadden in onze vriendelijke
gastheer en gastvrouw een paar
voortreffelijke gidsen, die ons heel
wat van Grand Rapids en omgeving
hebben iaten zien. Zij waren met
recht trots op hun stad, waarin zij
ook al bijna een halve eeuw hebben
gewoond en waarvan zij de won
derbaarlijk snelle groei voor een
groot deel hebben meegemaakt.
Het verleden spreekt
Wie in Grand Rapids komt, mag
ook een bezoek aan Holland en de
andere plaatsen van Nederlandse
afkomst niet vergeten. Vooral voor
de pas uit het vaderland komende
Nederlander heeft dit een wondere
bekoring.
Aan de Nederlandse namen op
de winkels en de restaurants zijn
we nu zo langzamerhand wel ge
wend. Op de voorgevel van de Ref.
Church in Vriesland staat op een
bord aangegeven dat zij is „orga
nized at Leeuwarden, Ned., Nov.
1846. Established here 1847." In de
kerk troffen we een gedenksteen
aan „in memoriam van Rev. Martin
A. Ypma, overleden Mei 1, 1863
AE 52 jaren." Hier staat onder:
„Hij was de stichter van Vriesland
en eerste leeraar der Geref. Ge
meente. 1847-1852".
We moeten het historische witte
kerkje van Vriesland met zijn
vriendelijke torenspits weer verlaten
en komen in het dorp Zeeland, een
flinke en welvarende plaats, en
even later in Holland.
Deze stad (thans ruim 20.000 in
woners) werd in 1851 gesticht door
Hollandse kolonisten, onder leiding
van Ds. A. van Raalte. In 1869
ontving zij stadsrechten. Het is een
zeer interessante en mooie plaats,
met ruime straten en flinke zaken.
Het geheel geeft een zindelijk en
ook zeer welvarende indruk. Ook
hier is de bevolking overwegend
van Nederlandse afkomst. In veel
zaken wordt nog Nederlands ge
sproken, althans verstaan en ook
de kerkdiensten worden hier ten
dele nog in het Nederlands gehou
den. Het in 1851 door Ds. Van Raalte
gestichte Hope College is uitge
groeid tot een grote onderwijs
instelling met monumentale ge
bouwen, waaraan ook het Western
Theological Seminary (gesticht in
1869) is verbonden. Hier worden
de predikanten voor de Reformed
Church opgeleid.
Het graf van Ds. Van Raalte
Op de begraafplaats van Holland
zoeken we het graf van Ds. Van
Raalte op, Het ligt zeer onopval
lend in de onmiddellijke nabijheid
van de gedenksteen, die staat op
de plaats waar de pioniers van
1851 hun eerste kerkje bouwden.
Het is een eenvoudige natuurstenen
plaat, die het graf dekt van deze
moedige en gelovige christen, aan
wiens initiatief het te danken is,
dat op deze hele streek een zo
sterk Nederlands stempel is gezet,
dat dit na meer dan een eeuw nog
in velerlei opzicht valt waar te
nemen. In de nabijheid ervan zijn
verscheidene graven van Neder
landers, die in het midden van de
vorige eeuw op jeugdige leeftijd
overleden. Zij hebben het harde
pioniersbestaan der eerste immi
granten niet kunnen volhouden en
stierven vaak een menselijkerwijs
gesproken ontijdige dood, mede
als gevolg van de gebrekkige
medische verzorging die zij hier in
de toenmalige wildernis met slechte
communicatie hadden.
Holland ligt op 10 km afstand
van het Michiganmeer. Hier is een
mooi strand met een uitgebreid
picknickpark er achter, waar men
onder de hoge bomen aan de vaste
tafels die er in staan, gezellig kan
eten. Het gebruiken van deze tafels
is gratis en tevens heeft men de
beschikking over stenen veldfor-
nuizen, waarin men een vuurtje
kan stoken om het eten te bereiden.
Vaak gebeurt het, dat de moeders
met haar kinderen in de „car"
natuurlijk 's morgens of 's mid
dags hier naar toe gaan en dat
vader na zijn werk, dat hier in de
regel om 5 uur wordt beëindigd,
er ook naar toe trekt. De familie
eet dan gezellig aan de roadside-
table, onderwijl genietend van het
prachtige uitzicht over het meer
en de werkelijke idyllische omge
ving.
Ons vielen de grote orde en net
heid op, die hier heersten. De afval,
blikken dozen, enz., werd netjes in
de daarvoor bestemde bakken ge
deponeerd; van wanordelijkheid
was geen sprake.
De kinderen speelden in het
water of op de schommels en
dergelijke attributen, die in het
park waren opgesteld. De moeders
zaten te handwerken of bereidden
de maaltijd en de heren der schep
ping zaten gezellig hun pijpje'
rokend de krant te lezen. Dit alles
werd overgoten door de gouden
stralen van de avondzon, die boven
het meer (wij zouden zo'n water
plas gerust zee noemen) al dieper
wegzonk.
We hadden iets gezien van het
vrije en toch stijlvolle familieleven
van het Amerikaanse volk, waarin
brokken Nederlandse gezelligheid
toch nog in overvloed vielen op te
merken.
Eerstelingen klas A, Bintje kl. SE
Climax klas B
in de maten 25-28, 28-35, 35-45 en
45-50.
Dit zijn definitieve klassen en vol
doen aan de klasse der nacontrole
v.d. N.A.K. Zeer lage prijzen voor
dit seizoen, levering deze herfst.
Oirloseweg C 42
/Aies Uw werkkleding
met zorg!
éÊÊÊSk.
Denk niet :o/t is maar
een manchester vest,
of een manchester
broekI In Uw Werk
kleding moet U wer
ken. Zij moet dus sterk
zijn, degelijk, en zij
moet prettig zitten.
Denk dan aan Lonne-
:er Manchester vak-
cleding - gemaaktvan
je bekende „Houtves-
er Manchester", het
beste van het beste,
lonneker: Neerlands
meest gevraagde en
gedragen werkkle
ding - bij ons in de
ruimste keuzei
Marktstraat Venray