m
10% wMiï -
Een school
aan de Wisselmeren
SPORT
77;W6k7.
Albert Heijn
49 ct
WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN
Hand-en spandiensten.
Uit„Peel en Maas"
Voor de Politierechter
Kerkelijke Diensten.
De beste thee
en bovendien
Zaterdag 14 Januari 1956 No 2
ZEVEN EN ZEVENTIGSTE JAARGANG
m PEEL EN MAAS
mrcDTPMTiPDDi re a -♦
f CONFECTIE VAI
DRUK EN UITGAVE FIR».A VAN DEN MUNCKHOF
GROOTESTRAAT 28 TELEF. 512 GIRO 1S0652
ADVERTENTIEPRIJS 8 cl. p. mm. ABONNEMENTS
PRIJS PER KWARTAAL f 1.25 Bulten Venray f 1.45
Carla Holla schrijft
Beschavingsschool in Tage
„Zullen we dan a.s. Maandag,
(1 December 1952) maar beginnen,
Pastoor Dan kunnen we morgen
op de „Juo" (varkensfeest) nog de
kinderen uitnodigen om te komen
Dat was het einde van een ge
sprek op 27 November, toen er
gevaar dreigde, dat de Zending aan
het Tage-meer een schooltje zou
beginnen.
En zo gebeurde het, dat op
1 December op het „fuut-fuut-fuut"
van een soort scheidsrechterfluitje
33 kinderen uit de rimboe kwamen
opduiken om voor het eerst van
hun leven naar school te gaan.
Een klein beetje schuw en onwen
nig en toch ook vol kinderlijke
belangstelling om het geen komen
zou, arriveerden ze. Al gauw waren
ze neergehurkt en de litanie van
Alle Heiligen hielp ons bij het
geven van namen. De naam van
hun „tuma" (volksgroep) fungeert
als familienaam en zo kan het
gebeuren, dat er onder zo'n aantal
kinderen maar drie verschillende
namen voorkomen. De volgende
dagen zouden we nog vaak horen
„Soetere, ania eka igaga (Zuster
ik ben mijn naam verloren).
Als eerste punt stond op het
program: kruisteken leren maken,
daarna zangles, lezen en tellen.
Heel populair is hier de canon:
Vader jacob in de Ekagi-taal:
Joka kaga 2 keer
Bedo mana tete 2 keer
Anigoou 2 keer
Anigoou 2 keer
Dat betekent in het Hollands: lui
kind, sta op, de vogels fluiten, sta
op. Het klinkt best, probeer het
maar
Nu begint de leesles en daar de
school in de openlucht gehouden
woidt, is de belangstelling van
niet schoolgaande dames en heren
even groot voor die wonderlijke
figuren, die op het schoolbord
komen, als van de jeugd,
Op deze zelfde eerste December
dag begon de Pastoor met de bouw
van een kerkschool en .de belang
stelling van de kinderen gaat meer
uit naar al die palen, die naast ons
uit de grond verrijzen en wat men
de nieuwe school noemt, dan naar
de tekens, die betiteld worden met:
uo, lo, oaa (water, veer, huis).
Even gaat het goed, tot op 'n
regenachtige dag de school niet in
de openlucht gehouden kan worden
en wij de tweede periode krijgen
in de geschiedenis van de bescha
vingsschool: tot dit doel wordt
onze huiskamer in gebruik genomen.
Dat is wel naar de zin van de
kinderen en bij het eerste teken
holt men het hardst, want.... bij de
Zusters staan twee hutkoffers in
de kamer, die tot bank gecamou
fleerd worden en of het gaat of
niet, er zitten twee rijen kinderen
achter elkaar op.
Het schoolmeubilair bestaat uit
een eigen gemaakt letterbord met
telraam en een lei, die we van een
Pastoor kregen, die een uur of zes
van ons verwijderd woont brengt
een bescheiden uitkomst in het
probleem: schoolbord.
De aandacht van de kinderen is
nu wat meer geconcentreerd... niet
op uit de grond rijzende palen, ook
niet op: uo, io, oaa, maar op de
spulletjes, die aan de wand hangen,
op alles wat ze maar zien, „Mee
ena. papaado enaauto, kapogeje
wedaba" ('n mens, wijzend op het
H. Hartbeeld, een prachtige spiegel
kijkend naar een fotolijst en dan
wijzend naar de boekenkast: kapo
geje wedaba, wat een boeken En
sommigen, die al wat meer bekend
zijn, lichten de anderen in, dat daar
in die hoek de „menanji" staat, dat
is de koffergramofoon.
In zo'n omgeving kan je toch
niet vragen om naar het bord te
kijken naar die gekke figuren,
terwijl er zoveel moois te zien is.
De beste oplossing lijkt mij dan
ook, dat wij eerst, alles goed gaan
bekijken en ze zich een voor een
mogen gaan spiegelen in dat mooie
glas. Natuurlijk moeten ze ook de
„menanji" horen Nu kan de school
beginnen en sommigen leren vlug
en goed.
Intussen zien we uit naar de dag,
waarop we in de nieuwe school
zullen gaan, want de kinderen
moeten zelf iets kunnen doen, wat
in deze kamer onmogelijk is. Maar
er is hard gewerkt buiten, het
nieuwe gebouw, waarvan dak en
bewanding uit riet bestaan, nadert
zijn voltooiing.
Met Kerstnacht wordt de kerk in
gebruik genomen en 6 Januari op
het feest van Driekoningen zijn
ook de gevlochten riexen matten
aangebracht, die overdag de school
van de kerk zullen scheiden. De
ladder behoort tot de onmisbare
schoolinventaris om 's morgens de
tussenwand naar beneden te laten
en 's avonds weer op te rollen. De
verdere spullen gaan in een kistje
en dat neemt de juf voorna school
mee.
Onze schoolbanken bestaan alleen
uit lage knielbankjes en om de
kinderen van een tafel te voorzien,
verzamel ik alle stijve kartonnen,
die binnen mijn bereik komen.
De periode van leitjes slaan we
gewoon over, om de eenvoudige
reden, dat we ze niet hebben en we
beginnen met papier en potlood.
Blokschrift leren de kinderen vlug
en gemakkelijk, tellen kennen ze
goed, de Kapauku is een echte han
delaar. De abstractie is voor hem
wel erg moeilijk, misschien nog
moeilijker als voor 'n Hollands kind.
Als leermiddel doen glazen knik
kers en rietstokjes buitengewone
dienst. Sinds kort kregen we tel-
raampjes, dankzij het meeleven en
de hulp vanuit het vaderland.
Nu de leesles. Om te beginnen:
leesboekjes kende de Ekagimana
niet. Alleen een gestencild gebeden
boekje, katechismus en bijbel. En
toch ben je op het letterbord gauw
uitgeleerd. Er werd dus maar over
gegaan tot het samenstellen van
een boekje.
Als eerste inleiding in de lees
kunst en tevens als kleine over
brugging naar het gebedenboekje.
Zo begon er midden in de rimboe
een extra drukkerij ten behoeve
van de beschavingsschool in tage.
Er werden dertig boekjes getikt,
die voor het eerste begin nodig
zouden zijn. Een ongekende weelde,
dat je uit een echte „kapogeje"
mag lezen.
Even moet ik nog vertellen, dat
we ons schoolbord, dat zij een'stukje
bord en een pot schoolbordenverf
wat hebben kunnen vergroten. De
Katholieke Illustratie is af en toe
een dankbaar middel om de aller
kleinsten een half uurtje zoet te
houden,
Hec aantal leerlingen groeide in
tussen tot twee en veertig, d.w.z.
op papier.
Natuurlijk kan men van kinderen,
die zo'n vrijheid gewend zijn niet
verwachten, dat ze nu zo maar een,
twee, drie ter ere van die „Soera-
ba ja" mensen iedere dag naar
school komen.
De gewone verontschuldigingen
zijn dan: Poto uünee, didi kaa,
igapu kaa, edi kaa, (ik ga ver weg,
van pijn, van honger, door de regen
en ik heb geen zin). Toch zijn deze
redenen niet altijd de oorzaak van
het hoge aantal verzuim.
De Zending probeert steeds weer
opnieuw de kinderen weg te houden
van school. Het gemiddelde aantal
bezoeken zal zeer zeker langzaam
aan beter worden!
Dat de duivel zich weertis logisch,
hij wordt aangerand in zijn rijk.
Hoe veilig de gedachte, dat O.L.Heer
het toch zal winnen, daar we op
vertrouwen!
Wie bid er voor?
Zr. CARLA HOLLA
Aan de heren Gerard Poels en
Jac. van Dijk. werd voor f 6470,98
gegund het bouwen van twee woont
huizen voor rekening van de heer
Th. Slits nabij destroohulzenfabriek.
In de goedkope winkel van Fr.
van Opbergen kon men voor 34 ct.
een pond gebrande koffie kopen.
23 Januari 1909
- De heer Hendrik Janssen werd
benoemd tot postbode te Bakel.
22 Januari 1910
Het liefdadigheids-concert ten
bate der St. Vincentiusvereniging
werd gegeven, waarvan de opbrengst
nogal meeviel.
Dat men zich in onze goede va
derland nog al eens dik maakt over
„onze hand- en spandiensten is
bekend. Ter illustratie hiervan dan
nog een redactionele opmerking,
die wij vonden in de „Soester
krant":
Het is niet mijn bedoeling oude
koeien uit de sloot te halen en in
Uw herinnering terug te roepen
het kabaal, dat destijds in Neder-
derland ontstond, toen het in be
paalde kringen was doorgedrongen
dat men in Indië indonesiërs bijv.
aan de wegen liet werken, inplaats
van belasting te laten betalen.
Toch lijkt het mij nu wel leuk,
dit te stellen naast het bericht in
de bladen, dat de gemeente Venray
het „belasting betalen in natura"
niet wil afschaffen.
Mogelijk, dat de burgers van
Venray wel iets voor afschaffing
voelen, doch B. en W. niet. B. en
W. verwijzen naar het grote wegen
net in Venray en zeggen dit niet
intact te kunnen houden zonder de
verplichte „hand- en spandiensten"
die de gemeentenaren per jaar
moeten verrichten.
Evenals iit in het v".m. Ned. In
dië het geval was, kan de verplich
ting om te werken worden afge
kocht.
In Indië gaf men de mensen, op
de dagen dat zij werkten, voeding,
maar dat schijnt er in Venray niet
bij te zjjn, ergo waren de voor
waarden in Indië voor de „heren
diensten" gunstiger dan in die Lim
burgse gemeente.
Wij Nederlanders zijn toch af en
toe rare druiven. Lang voor de
oorlog werd er in ons vaderland
hier en daar lawaai gemaakt over
„koloniale" toestanden in Indië en
bedoeld werd dan o.a. het werken
aan wegen enz. in belastingvorm
en nu, anno 1955, zetten we zonder
commentaar in de krant, dat een
vrij grote gemeente in ons land
(en misschien zijn er nog wel
meer?rustig de burgers kan
verplichten voor haar te werken.
Ik durf het haast niet neer te
schrijven, maar is de afkoopmoge
lijkheid feitelijk een soort „poenale
sanctie?"
Wanneer we het verhaal eens
vertellen aan de heren der indone-
sische delegatie, die in Geneve
onze onderhandelaars trachten te
tukken, dan konden zij in de Nato
ten bewijze dat bij ons nog altijd
de „koloniale onderdrukkersgeest"
leeft, verwijzen naar Venray met
zijn „herendiensten".
van 18 Januari 1908
De heer H. C. Janssen, onder
wijzer te Oirlo, werd benoemd te
Erp(N.Br.)
LAND EN TUINBOUW
De toekomst van de
moderne stal
We denken wel eens, dat de Hol
landse boer moderne opvattingen
en methoden heeft en een voor
beeld is voor zijn collega's in andere
landen.
Dit is niet helemaal juist, want
wanneer men bijvoorbeeld eens een
kijkje neemt in een Zweedse vee
stal, zoals onlangs in de buurt van
Malmö in bedrijf is gesteld, komt
men tot de conclusie, dat men hier
in de loop der jaren hetideaal.dat
iedere veeteler op het gebied van
arbeidbesparing, mestverwerking
en melkproductie koestert, heeft
bereikt.
Het spreekwoord „De cost gaet
voor de baet uit" heeft de eigenaar
van dit bedrijf in practijk gebracht.
De gehele stalvloer, niet alleen
onder het vee maar ook de loop-
paden en mestgoten zijn belegd met
een aaneengesloten laag rubber;
ook de wanden zijn hiermee tot
manshoogte bekleed.
Dit maakt het mogelijk de zinde
lijkheid tot het uiterste op te voeren
en te handhaven; in geval van be
smettelijke ziekten is desinfectie
zeer gemakkelijk.
Natuurliik is deze rubbertoepas
sing in zijn allermodernste vorm
kostbaar en momenteel nog slechts
op zeer kapitaalkrachtige bedrijven
mogelijk.
De practische resultaten, die in
deze nieuwe stalaanleg worden be
reikt, zijn echter zo opvallend, dat
ook de veehouder, voor wie dit voor
lopig nog een toekomstideaal moet
blijven, er met enthousiasme ken
nis van zal nemen.
Naast deze modernisering in aan
leg heeft men ook de nieuwste
snufjes op het gebied van melkhy
giëne en mestverwerking in prac
tijk gebracht.
Deze kenmerkende verbeteringen
in de stal van de toekomst hopen
wij later te bespreken.
Kort na de oorlog is een groot
aantal huwelijken gesloten; sinds
dien zijn de huwelijkscijfers boven
het vooroorlogse niveau gebleven.
Gebleken is, dat meer huwbare per
sonen tot een huwelijk komen dan
vroeger en dat onder de jongeren
meer gehuwd wordt dan vóór de
oorlog. Daar staat echter tegenover,
dat ook het aantal echtscheidingen
is toegenomen: in 1954 waren er
24 scheidingen per 10.000 echtparen
tegen 18 in 1938.
De jaren 1946 en 1950 uitgezon
derd, is in de periode 1938—1954
het aantal emigranten groter ge
weest dan het aantal immigranten;
in de jaren 19511954 bedroeg het
aantal emigranten 20 pet. van het
geboorte-overschot. De migratie in
het binnenland is nog altijd kleiner
dan vóór de oorlog; de noordelijke
provincies en Zeeland verliezen
daarbij mensen aan de westelijke en
centrale provincies, de laatste jaren
ook aan Brabant en Limburg.
Er wordt meer gehuwd
dan voor de oorlog
Tijdens ,en na de tweede wereld
oorlog is de Nederlandse bevolking
met bijna twee miljoen toegenomen;
op 1 Januari 1955 telde zij 10.680.023
zielen, zo blijkt uit een publikatie
van het Centraal Bureau voor de
Statistiek.
Het geboortecijfer bedraagt thans
22 per duizend, tegen 20 vóór de
oorlog; dit is voornamelijk een ge
volg van een hogere huwelijksslui
ting: het aantal geboorten per
duizend gehuwde vrouwen van 20
49 jaar is ongeveer gelijk aan het
vooroorlogse cijfer.
Het sterftecijfer, dat in de oor
logsjaren belangrijk was gestegen,
had reeds in 1946 het vooroorlogse
peil van 8,5 per duizend weer be
reikt en bedraagt thans ongeveer
7,5 per duizend; bij de mannen is
het in het algemeen iets hoger dan
bij de vrouwen.
Beugelmatch
Noord-LimburgBrazilië?
Noord-Limburg is nog de enige
plaats in ons land, waar de beugel-
sport wordt beoefend. Rondde eeuw
wisseling telde men in die streek
honderden banen, maar thans zijn
deze te tellen op tien vingers. Maar
dank zij de belangstelling van vele
jongeren en uitstekende wedstrijd
reglementen, blijft de animo be
staan. Onlangs kwam nog een
nieuwe vereniging de gelederen van
de beugelbond versterken.
Bovendien kreeg deze sport een
extra stimulans, doordat in... Bra
zilië een beugelclub werd opgericht
onder de naam „Ons genot".
De Noordlimburgse emigranten
H. v. Ass uit Ysselsteyn en Michels
Heide, hebben n.l. in dat verre land
een heuse beugelclub gesticht ten
einde hun geliefde bezigheid te
kunnen blijven beoefenen en andere
mee telaten genieten met deze aan
trekkelijke en mooie sport.
En het zou ons helemaal niet
verbazen, als binnen enkele jaren
de beugelmatch: NederlandBra
zilië zou plaats vinden in destreek
waar dit spel thans nog zijn be
oefenaars heeft.
Deze man verscheen voor de
groene tafel met het gevoel van:
„Er is toch geen recht in de wereld"
De wet had hem dwars gezeten
vanwege de lindeboom voor zijn
venster. Die linde was daar groot
geworden en tot grote omvang ge
komen onder het troetelend oog
van een gemeente uit de omgeving.
Maar hoe voorspoediger de linde
groeide, des te duisterder werd het
in de woning van deze man. En na
vele jaren besloot hij, dat er iets
aan moest'worden gedaan.
Hg ging naar de gemeente en
vroeg of men de boom wilde snoei
en. Prompt kwam er enkele dagen
later een gemeentelijk iemand eens
kijken. En verder gebeurde er niks.
Toen ging hij opnieuw naar de ge
meente en schoof daar zijn erger
nis onder een loket door. Weer
kwam iemand kijken, nu uit een
hogere loonklasse. En weer gebeur
de er niks.
Nu besloot de man, dat er defi
nitief een einde aan moest komen.
Hij begaf zich naar het gemeente
huis en legde daar alles uit, van de
linde af tot zijn schemerige voor
kamer toe.
De ambtenaar luisterde meewa
rig en schreef alles op. Met de
voortvarendheid, die vele onzer
gemeenten eigen is, werd de zaak
nu aangepakt. Het duurde slechts
enkele dagen of er kwam een zeer
deskundig persoon, beladen met
papieren, duimstokken en kenners
blikken. Hij mat de linde en het
huis, hield zijn^hoofd scheef, naar
links en naar rechts, tekende het
een en ander op en vertrok. Overi
gens gebeurde er ook deze derde
maal niks. v
Deze man was een fatsoenlijk
burger en iemand die niets liever
doet dan wandelen óp de paden
der wet, zich vermeiend in de ze
geningen der democratie.
Hij nam zich voor geen vierde
maal naar het I gemeentehuis te
gaan. Hij besloot nu een brief te
schrijven, want er werd toch aan
de riolering gewerkt in zijn straat.
Nu kan er meteen iets gebeuren
aan die lindeboom, dacht hij naïef.
Hij nam een vel briefpapier, be
drukt met zijn naam en adres. Hij
schreef daaiop aan de edelachtbare
heer wethouder, hoe het stond met
die linde. En hij vroeg eerbiedig of
het obstakel wat kon worden be
snoeid. Maar een antwoord kreeg
hij niet.
Daarop nam de man de'snoei-
schaar ter hand, klom in de boom
en maakte er in enkele uren een
uit zijn krachten gegroeide hyacint
van, een soort van knotlinde.
Nu werd de gemeente plotseling
actief. Zij stuurde een politiedie
naar en die gaf de man een pro
cesverbaal wegens vernieling van
een gemeentelijke linde.
„Ja, zei de officier, 't is mij an
dersom overkomen. Er kwam een
gemeentewerkman zeggen, dat ik
mijn boom moest snoeien. Maar
twee dagen later hoefde het al niet
meer. De gemeente had het zelf al
gedaan en de trots van de buurt
is veranderd in een soort Venus
van Milo. Nu ben ik een ouderwets
man. In mij leeft de gedachte, dat
de gemeente niets wederrechtelijks
doet. Daarom heb ik het wetboek
opgeslagen en zie: art. 714 van het
Burgerlijk Wetboek spreekt over
ellen en palmen, maar zegt ook,
dat er onder bepaalde omstandig
heden na aanzegging moet worden
gesnoeid. Maar als de gemeente
mijn boom mag snoeien, dan mag
de verdachte ook de boom van de
gemeente snoeien. Daarom eis ik
vrijspraak".
De rechter was het ermee eens
en de snoeier werd vrijgesproken.
Hetgeen overigens geen vrijbrief is
om van alle gemeentelijke bomen
rietstengels te maken. Kijk liever
eerst art. 714 W.B. na, als u zoiets
zou willen.
15 tot 21 Januari
PAROCHIEKERK VENRAY
Priester van de week
KAPELAAN KEIJSERS
Tweede zondag na Driekoningen.
6 uur lm. v. overledene; 7 uur lm.
v. parochianen; 8 uur lm. bij gel.
v. 40-j. best. v. Herw. Levenskracht;
9 uur kindermis Piet v. Hoof; 10 uur
hoogmis v. Piet Derks en echtg.;
3 uur kinderlof; 7 uur rozenhoedje
en lof.
Maandag: H. Marcellus. 6.45 ziele-
mis v. alle overl. parochianen; 7.30
lm. overl. fam. van Haren; 8.15
uitvaart Cath. Arts-Huisman; 9.30
pl, huwelijksmis voor bruidspaar v.
Berkum-Jansen; 7 uur zielelof en
rozenhoedje.
Dinsdag: h. Antonius, abt. 6.45
lm. Hendrica Willems, echtg. van
Hub. Jansen; 7.30 lm. overl. fam.
Peeters-Claassens; 815 gest. jrd.
Leonard Smulders (2kl); 9 uur pl.
huwelijksmis voor bruidspaar van
Hoof-Wilsers.
Woensdag: feest van St, Petrus
Tot
en met j
Doe Uw tas wijd open voor de
vele voordelen, die Albert Heijn
er deze week weer instopt.
Daar is allereerst de befaamde
AH-thee. Zo krachtig, zo geu
rig en10% voordeliger
dan elk ander kwaliteitsmerk.
Bovendien deze week bij aan
koop van 1 pak AH-thee: 3
zware Delicata chocolade repen
voor slechts 49 ct.
Dit is Albert Heijn nog niet genoeg.
Hier is voordeel nummer zoveeldank
zij de lage prijzen bij Albert Heijn
kunt U als het ware ongemerkt
sparen voor een AH-klantenobligatie
groot f 49.-, met het zo welkome
jaarlijkse voordeel van rente en
winstaandeel 1 (Vorig jaar 7 °/0l)
500 gram
Holl. Bruine bonen 39
Capucijners 41 - 35
Groene erwten 34 - 27
Spliterwten 41 - 35
Een sappige rookworst
'n zware van ca. 250 gram 99
Zaanse snijkoek
grote koek per stuk 39
PRIJSVERLAGING
Grove Siamrijst
droogkokend 500 gram 42
Dik vet Spek
gerookt 500 gram I09
Erwten met gesneden
worteltjes groot blik 53
EXTRA AANBIEDING t/m 18 JANUARI:
Gemengde toffees
Hazelnoot, chocolade,
vanille en pepermunt
in cellofaanzak 250 gram 49
A.H. lucifers (normaal of
vestzak2 pak van 42 voor 3#
Volvette Goudse kaas
belegen 500 gram 159
extra belegen 500 gram 169
oude meikaas 500 gram 179
18 januar i 08
b'l ieder pak
-78-84 of 94ct
zware
ehoeoia<fe
^Pen voor
"""scotch)
Drié goed* redenen
om bij AH te kopen
de beste kwaliteit
de laagste prijzen
rente en winstaandeel
