Het Kruis aan de Kraaienhut.
In Spanje heerst geen dictatuur
ALBERT HEIJN
Het drama H. Jonas
Scherpe aanval van „De Bronk"
op gedaagde partij
Uit„Peel en Maas"
Zaterdag 5 Juni 1954 No. 22
VIJF'EN ZEVENTIGSTE JAARGANG
ONDERVINDT 7
H
KLEDING WINT 7
PEEL EN MAAS
CONFECTIE VAN
vk
EEN RIJK BEZIT
druk en uitgave firma van den munckhof WFFKRÏ AH VOOR VFNRAY FN OM^TRFTfFN advertentieprijs 8 ct. P. mm. abonnements-
grootestraat 28 telef. s12 giro 150652 ljeiydlnu v vjvji\ v eilllva i jjll uivio 1 ivdivcit prijs per kwartaal f 1.25 Buiten Venray f 1.45
Vlak voor de Kraaienhut, rechts
van de grote weg van Venray
naar Deurne, staat een veldkruis,
met een groepje linden er om
heen.
Dit kruis staat er als herinnering
aan een veelbewogen tijd.
In de jaren 1500 tot 1600 hadden
de Geuzen een gedeelte van Hol
land bezet en dat bezette gebied
werd steeds groter.
Zo werd ook de Meijerij door hen
veroverd. In 1643 kwamen daar de
wetten tegen de Katholieke geloofs-
beweging, die de uitoefening van
de Katholieke godsdienst verboden.
De Geuzen waren immers Pro
testant en vervolgden de Katho
lieken waar zij konden.
Het Katholicisme werd overal
verboden en onderdrukt en in elke
plaats werden Protestantse domi-
né's aangesteld.
Toen die wet in Deurne afge
kondigd werd, stoorde zich daar
niemand aan. Allen waren immers
Katholiek en ze lieten de dominé's
links liggen.
Ongeveer een jaar ging alles
goed en er werd in de parochie
kerk de H. Mis opgedragen en door
de gelovigen bijgewoond, alsof er
géén verbod tegen hen was uitge
vaardigd. Totdat de Geuzen ingre
pen en de kerk ontruimd moest
worden. Deze werd verkocht ten
bate der Protestanten.
Als een bijzonderheid werd hier
bij vermeld, dat voor de opbrengst
van de kerk na aftrek van de
schulden bijbels gekocht zouden
worden voor de Protestanten. De
kerk hield echter nog schuld over,
inplaats van bijbels te kopen van
het overschot.
Lange tijd is men van mening
geweest, dat de beelden van de
Grote Kerk te Venray afkomstig
waren van de verkoop of van de
sluiting der kerk te Deurne. Er
zijn echter geen bewijzen voor aan
te voeren.
De mensen van Deurne wilden
trots alles, hu» plicht als Katho
liek volbrengen en Zondags een H.
Mis bijwonen. Daar dit in Deurne
onmogelijk was gemaakt, vonden
ze er wat anders op.
Hun geestelijke leider, pastoor
Jacobs, werd vervolgd en kon zich
niet meer vrij in Deurne bewegen.
In 1649 werd echter een oplos
sing gevonden!
Op de grens van Venray en
Deurne op Venrays gebied, wat
onder Spaans bewind stond en
waar de katholieken hun plichten
konden vervullen, lag de Grotenberg.
Daar zou een grote schuur gebouwd
worden, metgoed vinden van Venray,
waar dan de H. Mis opgedragen
werd.
De Grotenberg was daar waar
nu het kruis en de linden staan, dus
oostelijk van Kraaienhut.
Pastoor Jacobs met zijn gelovigen
waren daar vrij van vervolging, want
werden ze daar gestoord en ver
volgd dan raakten de Geuzen slaags
met de Spanjaarden, omdat Lim
burg spaans was.
De godsdienstoefeningen op de
Grotenberg werden gehouden van
1649 tot 1672, dus 23 jaren. In 1672
is er voor het laatst H. Mis geweest
op de Grotenberg.
Pastoor Jacobs werd geboren in
1624 te Deurne, op het Haageind.
Zijn voornamen waren Gerrit Hen
drik. Hij studeerde te Leuven en
verwierf daar de graad van „Meester
in de Vrije Kunsten".
Nauwelijks 24 jaar oud, werd hij
benoemd als pastoor van de dubbele
parochie BakelDeurne.
Deze benoeming was op voor
dracht van de Abt van Echternach
in Luxemburg. De parochie Bakel
Deurne was gesticht door de Heilige
Willibrord, die op het eind van zijn
leven zich terug trok in het klooster
Echternach. Dit klooster kreeg zo
het bezit van al de stichtingen van
St Willibrord en de abt van Echter
nach benoemde de pastoors van die
parochie's.
Pastoor Jacobs is de laatste pas
toor geweest die door de abt van
Echternach werd benoemd als herder
van de parochie's Bakel—Deurne.
De overlevering wil, dat er tussen
Venray en Deurne onenigheid was,
van wie de Grotenberg nu feitelijk
was, van Venray of van Deurne.
De overlevering zegt, dat de men
sen van Deurne, die van Venray er
van verdachten, dat de Venrayers de
grenssteen zouden hebben verlegd,
meer naar Deurne en zo Venray
groter hadden gemaakt en een stuk
van Deurne hadden ingepikt.
De onenigheid werd op de vol
gende manier opgelost. De Schout
(d.i. burgemeester) van Deurne ver
zocht de Schout van Venray, naar
het betwiste stuk grond te komen
en daar te zweren, dat hij op Ven-
rayse grond stond.
Daar zat de Schout van Venray
mee te zweten, want hij wist, dat
de grenssteen inderdaad verlegd was
en dat hij daar dus op Deurne's
gebied stond. In de oude tijd werden
zulke eden wel vaker gevraagd en
als men dan een valse eed deed,
dacht men, dat God dat direct op
zichtbare wijze zou straffen.
(Dit werd genoemd het „Ordale"
of Gods oordeel). Zoals gezegd, zat
de Schout van Venray, er lelijk mee
in zijn maag, totdat ...de veldwachter
een sublieme oplossing vond. Deze
raadde de Schout aan zand van
Venray in zijn klompen te doen, dan
kon hij gerust zweren op Venray se
grond te staan, wat dan ook inder
daad waar was.
Aldus geschiedde en sinds is er
nooit meer over de grenskwestie
getwist. Ditzelfde verhaal wordt ook
verteld in de geschiedenis van de
Vredepeel, i.v.m. twisten tussen
Venray, Oploo e.a. gemeenten.
Ik sclireefdat er in 1672 voor het
laatst de H. Mis werd opgedragen
in de schuur op de Grotenberg. In
dat jaar werd het n.l. in de Meijerij
weer toegestaan, dat de katholieken
in schuren de H. Mis opdroegen.
De protestanten waren niet meer
zo streng. Hadden ze ingezien, dat
ze er toch niets mee bereikten?
Het feit, dat in 1672 de Hollandse
Republiek in oorlog kwam met
Frankrijk, Engeland, Munster
Keulen, zal hen ook wel wat murw
gemaakt hebben.
Het Franse leger bezette het ge-
bied van Holland beneden de grote
rivieren en de Franse legerhoofden
hielpen de katholieken en op hun
aansporen werden er overal schuur-
kerken gebouwd, waar de Gods
dienstoefeningen gehouden werden.
Pastoor Jacobs kon weer onge
hinderd naar Deurne terugkomen
en daar in een schuurkerk de H.
Mis opdragen. Hij is gestorven te
Deurne op 25 Mei 1684 in de ouder
dom van zestig jaren.
Op Maandag, 11 Maart 1951 werd er in Barcelona gestaakt.
Buiten Spanje hield men de adem in, want nu zou blijken
of hei dictatoriaal regime van generalissimo Francisco
Franco y Bahamonde de bevolking gewapender hand moest
onderdrukken, dan wel of voor de Spanjaarden het fascis
tische spel van de Falange was uitgespeeld en de repu
bliek ging triomferen.
Sensatiebladen en sterk gekleurde politici voorspelden
reeds een nieuwe burgeroorlog, voor het geval de caudillo
niet goedschiks heen zou gaan.
Het vreemde is, dat er in het heheel niets gebeurde. Er
vloeide geen druppel bloed, de Spanjaarden staakten zo
lang als zij dat wilden en daarna toog elk weer weltevreden
aan het werk.
Als er een dictatuur heerst in
Spanje, dan is dat een wonderlijke
dictatuur. Zij verschilt in elk op
zicht van die in het „derde rijk" en
van de „heilstaat" achter het ijzeren
gordijn.
Niemand belet de Spanjaard het
land te verlaten als hij dat wil. Er
is geen Gestapo, die de mensen be
springt, als zij het hart luchten over
regering of regeerders. Men kan er
luidop zijn mening zeggen en wie
Franco niet mint, steekt het er ook
niet onder stoelen of banken. Poli
tieke gevangenen zijn er niet meer.
De Spanjaard voelt zich zo vrij
als een vogeltje in de lucht. Zijn
nationale trots doet hem hoog op
geven van zijn land en zijn bestuur.
Klagen doet hij over de slechte ta
bak, maar niet over de staatsvorm.
Trouwens wat wil hij nog meer?
In de jaren van rust en herstel,
die volgden op de verschrikkelijke
burger oorlog, was aanvankelijk
alles duur en schaars. Nu langza
merhand alle artikelen weer onder
z'n bereik komen, waar hij directe
behoefte aan heeft, voelt de Cata
laan zich even tevreden als de
Bask en de Castilaan.
Staking om.2 cent
De tramstaking van 1951 in Bar
celona was een treffend bewijs van
spaanseeendracht. Het stadsbestuur
wilde de tarieven verhogen, omdat
50 centimes (4,5 cent) voor een rit
wel wat erg laag was en de explo-
tatie niet lonend bleek. Het nieuwe
tarief werd vastgesteld op 70 cen
times, d.w.z. een vijfde van 9 cent
meer. Maar dat verschil van nog
geen 2 cent maakte de warmbloe
dige Catalanen opstandig. Zij ver
spreidden het parool „niemand
meer met de tram" en vier dagen
lang reden de rode wagens leeg,
totaal leeg, door de straten.
De stad moest zwichten. De prijs
zou 50 pesetas blijven. Maar toen
hadden de Spanjaarden plezier in
de demonstratie. Zij lieten de tram
nog voor wat zij was en eisten
twee ritten voor een halve peseta.
Ook daarvoor zwichtte de stad. En
nu rijdt de inwoner van Barcelona
's morgens prins-heerlijk met een
vervoermiddel, waarvan hij zelf
mede het tarief precies heeft vast
gesteld.'
Is er beter democratie denkbaar
dan die, waarin het volk zelfstandig
en eensgezind de wet uitvaardigt
Elke Spanjaard zal u vertellen,
dat in het land van Franco geen
wet uitvoerbaar is, als het volk
er niet zijn goedkeuring aan hecht.
En de bewijzen liggen voor het
grijpen.
Een nieuwe belasting
Spanje is eenarm land. Het kent
vrijwel geen andere inkomsten dan
de in- en uitvoerrechten, de visa
en dgl. en de inkomstenbelasting,
die elke Spanjaard ontduikt.
Waar de staat hier een even bu
reaucratische instelling is als in
vele andere landen, slokt het amb
tenarendom veel gelden op. Boven
dien leeft de generalissimo ook
militair gezien boven zijn stand en
verslindt het enorm grote, doch
slecht uitgeruste leger jaarlijks 'n
aanzienlijk bedrag.
Is het een wonder, dat Madrid
zinde op middelen om 't staatsin-
komen te vergroten?
Eindelijk zou dan een soort per
sonele belasting ingevoerd worden.
Inspecteurs werden maandenlang
opgeleid in het schatten en taxeren
van inboedels en kunstvoorwerpen.
De wet werd afgekondigd en de
taxateurs gingen op pad.
Ze zijn geen enkele woning bin
nengekomen. Tientallen malen zijn
ze door woedende Spanjaarden van
de trap gegooid. Niemand wenste
op te geven of te laten zien, wat
hij in zijn huis had. De wet is
schielijk ingetrokken en de volks
wil triomfeerde.
En om nog even terug te komen
op Barcelona. Deze stad, door de
ervaring wijs geworden, wilde het
onlangs nog proberen met een vuil-
nisbakkenbelasting. Om nu de Ca
talanen niet kopschuw te maken,
werd er niets gepubliceerd, men
zond eenvoudig lopers rond met 'n
kwitantieblok. Als meer dan 50
pet. van de bevolking betaalde, zou
de belasting definitief worden in
gevoerd.
De poging is uiteraard mislukt.
De stad is er geen peseto rijker
van geworden. We vragen ons nu
werkelijk af, wat de Nederlandse
staat zou doen, als niemand de
belasting betaalde.... Maar hier
werd de belasting afgeschaft en
verder praat men er niet over.
GOEDKOPER EN BETER: dat is het geheim van Albert Heijn y(
Profiteert van onze extra voordelige
Pinkster-aanbiedingen
Politie-staat
Even denkt men aan de dictori
ale staatsinrichting, als men langs
de wegen en bij de toegang tot
stad de uniformen ziet van de gu
ardia civil, gewapend met geweer.
Gezien en zelf ondervonden even
wel de roofzuchtige neigingen van
veel boeven, die zakkenrollerij en
straatroof als hun dagelijks beroep
uitoefenen, achten wij 't aanneme
lijk, dat deze zg. burgerwacht, met
vreemdsoortige hoofddeksels (die
van achter plat zijn alsof zij er op
moeten slapen slechts op post
staat om de medeburgers tegen de
kwaadwillige elementen te bescher
men.
Controle op papieren of dergelij
ke oefenen deze soldaten of de na
tionale politie niet uit. Het per
soonsbewijs is in Spanje zelfs af
geschaft. Huiszoekingen, razzia'
enz. zou de Spanjaard zelf niet
tolereren. En de politieke gevange
nen van de burgeroorlog zijn reeds
lang weer ontslagen.
Maar de overdreven lijkende be
waking was in Spanje ook voorde
burgeroorlog geen luxe. Niet al
leen tijdens de republiek, doch zelfs
ten tijde van de regerende konin
gen reden soldaten op de treinen
mee en stonden de wegen onder
voortdurende controle.
Er zijn veel lieden in 't warme
zuiden, die het dijn graag met het
zijn vereenzelvigen.
Hü won de harten.
Franco heeft zich nooit ingespan
nen om populair te worden bij het
volk, hij zocht slechts de steun van
de geestelijkheid en heeft de R.K.
kerk daarvoor grote voorrechten
gegeven. Hij heeft echter de har
ten van vele tegenstanders gewon
nen, door het land niet in de twee
de oorlog te laten meesleuren en
Amerikaanse steun te hebben „ge
organiseerd".
Er zijn van dit geld prachtige
wegen aangelegd, waar vroeger
slechts muilezelpaden liepen en 'n
deel kwam ten goede aan de in
dustrie.
Hoe arm 't de Spanjaard ook
heeft, hoe zwak 't land er econo
misch nog voorstaat, geen mens
wenst er 'n nieuwe burgeroorlog
of ziet daar 't nut van in.
De koning werd weggejaagd om
dat 't niet goed ging. De romme
lige republiek werd weggevaagd,
omdat zij niet beviel. Als nu Fran
co vertrekt, wat dan?
Leiding is er nodig en zolang de
helft van dit volk analfabeet en
politiek onmondig is, zal 't toch
geen nieuwe belastingen en geen
tariefverhogingen accepteren. Van
wie ook
Daarom is Spanje geen ware
dictatuur, doch een echtevolks
democratie
Ananas Keith p«r bi«k »ao as *0». 79
Ananas DeiMonte Pe> bnk «an 95 «oor 89 ytj
Vruchtenwijn vinoiia.«..„iw 100gt
Advocaat Roodmerk p lies nn 275 rooi 250%
A Zalm, Fancy Pink pt. yt bt.k95*00. 89
Zalm, Fancy Pink per v, blik 175 «x» 1691-?,
Pilchards 87
tH-y-J;
Echte Gelderse Ham 100 gram 49
Fijne Snijworstioo,„. 39
Ontbijtworst'/*.V200,.,. 49
Leverpastei 7*.". u,. 31
Edammer Kaas500 99
Kersen op sap »ut 67
Sinaasappelsap DeiMomeut 64
Tuinbouw Doperwten.-/, ut 85
Californische Perziken ut 80 -120 -180
Tuoo/ct ti ke£ 0&eo'topek
Zaanse koeken
per bui
55
Raspa, iijn ijndVotii»
250 gum
59
Z. Molen Biscuits
250 gram
35
Formosa Biscuits
100 gram
19
Grote Pinda's
250 g'im
59
Zware Repen
p'
(tuk
22
Pepermunt TfT?
gro
e rol
15
Rollen Drups
3
ilulu
25
Zomer Toffee's
100
gram
19
Ananas Blokjes
200
gr..
29
Verpakte Zomerdrups
100
gram
25
Vruchtenkoekjes
100
gram
25
Zal een blijde Juni-zon in staat
zijn om de naargeestige stemming
te verdrijven, die op de eerste dag
van die maand moet rondwaren in
de Maastrichtse Redoute, waar dan
een nuchter makelaar, onder zake
lijk toezicht van een notaris, bezig
zal zijn met het bij hamerslag ver
kopen van wat eens een stukje in
tiem bezit was van wijlen Henri
Jonas? Men heeftkunnen lezen.dat
op die dag zijn nalatenschap zal
worden geveild.
Dus niet alleen zijn nagelaten
werk, voor zover dat nog in het be
zit was van zijn onlangs overleden
weduwe, maar alles, wat zij zo
piëteitvol op het schijnbaar pas
verlaten atelier van de schilder
hij kon zó binnenkomen en met
palet en penselen aan de slag
aan persoonlijke snuisterijen, aan
tekeningen en onafgewerkte doeken,
in rust gelaten had, zo lezen wij in
het Mei-nummer van het Limburgse
maandblad „De Bronk", van de
hand van Jean Delvos uit Parijs.
Het bewuste artikel wijst er op,
dat tot deze liquidatie, die ook an
dere bladen een drama noemen,
moest worden overgegaan door de
erfgenamen van Mevr. Jonas, om
dat zij anders de proceskosten niet
kunnen betalen.
De proceskosten die zullen ont
staan door de nu reeds twee jaren
durende strijd om de schilderijen
van Jonas, indertijd in beslag ge
nomen op de door Venray Vooruit
georganiseerde tentoonstelling.
Schrijver noemt dit alles: een
drama, geconstrueerd door wets
voorschriften en door het niet na
leven van ongeschreven regels van
moraal en fatsoen en van andere,
wettelijke bepalingen.
En de schrijver, die in Frankrijk
woont, wijst er dan verder op hoe
het Nederlandse Krankzinnigenwe
zen tot voor kort, zeker in Frank
rijk, een goede naam had. Maar
door de Jonas-affaire in Venray
heeft men in het buitenland en met
name in Frankrijk en België een
minder prettig idee gekregen over
het Nederlandse krankzinnigen
wezen in de ethiek der Nederlandse
doktoren.
En de schrijver vraagt zich dan
af waarom het S taatstoezicht op 't
Krankzinnigenwezen, dat in Neder
land zo uitstekend georganiseerd
heet en waaronder ook de gestich
ten te Venray resorteren, niet heeft
ingegrepen in deze onverkwikke
lijke affaire? Een vraag, waarop
men, pijnlijk genoeg, geen antwoord
weet. Evenmin als op de vraag, wat
de Maatschappij tot Bevordering
der Geneeskunst gedaan heeft naar
aanleiding van de klacht van wijlen
de Wed. Jonas tegen enkele met
name genoemde doktoren-schilde
rijenverzamelaars.
Dan volgt zijn verslag over de
door deze Maatschappij gevolgde
handelswijze! waarna schrijver be
sluit: Aan de vooravond van de li
quidatie der nalatenschap van hem,
die, ongewild en onbewust ervan,
tot dit alles aanleiding gegeven
heeft, moge bovenstaande regelen
eens een ander aspect belichten van
de „onnoembare dramatiek" van
deze gedwongen verkoop.
Overigens is het zowel voor kunst
minnend Nederland als voor diens
erven in elk geval een geluk, dat
Vincent van Gogh niet in Venray
verpleegd is...
van 9 Juni 1900
Op 4 Juni werd op schitteren
de wijze het 40-jarig bestaan van
Euterpe gevierd. 21 muziekcorpsen
namen deel aan een concours.
Het echtpaar Eng.'Oudenhoven
en Gertruda Laurensse, vierde op
5 Juni met zijn 9 kinderen het
zilveren huwelijksfeest.
Een beschrijving wordt gegeven
van de beschildering van het koor
van de kerk te Merselo.
van 10 Juni 1899
Op 6 Juni werden de Paters
G. Maas en B. Greven, met goud
gekroond. Heel Venray vlagde. De
kerk was geheel gevuld. P. Nicasius
Royakkers, hield de feestpreek. De
kroning geschiedde door de provin
ciaal S. v.d. Buyt.
Bijna onafgebroken hadden de
beide jubilarissen te Venray ge
woond, P. Maas 37 jaar als professor.
Op 7 Juni vierden de heren
studenten het feest op het Gym
nasium. O.a. werd opgevoerd het
oorspronkelijk toneelspel „Francis-
cus van Assisië" door Coelestinus
Hoovers O.F.M.
De Schutterij Het Zandakker,
bracht een grote verandering in haar
organisatie.
De sociëteit l'Union werd weer
opgericht en gevestigd ten huize
van J. Kemps.
6 Juni verbrandde een half ha
bos te Oirlo.
K.D. publiceerde een gedicht:
Zu dem Fünfzigjahrige Jubelfeste
der Hoch Ehrwürdigen Paters G.
Maas und B. Greven,
van 11 Juni 1898
De gemeenteraad herdacht in
openbare vergadering de overleden
burgemeester Esser op 27 Mei.
Op 3 Juni 1898 vergaderde de
Raad opnieuw, waarin o.a. gehandeld
werd over een onderwijzerswoning
te Oirlo en het Koninginnefeest.
Een schansenmijt met 1000
stuks staande op het Venrayse veld
en toebehorende aan Jean Ver
heugen werd op 9 Juni een prooi
der vlammen.
Op 9 Juni brak een vreselijk on
weer los. De bliksem sloeg in het
huis van P.J. Verrijt, schoenmaker
aan het Eind, nabij het Nieuwhuis.
Totaal alles werd door de brand
vernietigd. Het onweer herhaalde
zich op 10 Juni.
11 dames pensionairen van
Jerusalem naderden 9 Juni voor het
eerst ter heilige Tafel. Onder haar
waren twee jonge dames Driessen,
geboren in Ned. Indië en daags te
voren gedoopt,
Mgr. J. Hofman O.F.M. oud-
student van Venray, zou op 29 Juni
het heilig Vormsel toedienen aan
studenten en pensionaires.
De heer J. Roefs werd op 5
Juni gehuldigd als zilveren Vin-
centiaan.
De nakermis werd op 9 Juni
te Leunen zeer opgewekt gevierd.
5 Juni deed de Gemertse Wiel
rijdersclub onder hoorngeschal zijn
intocht in Venray.
Een van de veteranen van de
St. Crispinusgilde, Jozef Hendriks
overleed. Hij was bijna 25 jaar lid.
Op 10 Juni brandde de bouw
hoeve van J. Ewals te Overloon,
totaal af.
Pastoor Wouters van Overloon
vierde 7 Juni onder algemene be
langstelling zijn zilveren priester-
jubilé.
van 11 Juni 1904
Anga publiceerde een gedicht:
Liefde.
Meer dan duizend personen
trokken 5 Juni mede in de Sacra
mentsprocessie.
De directeur-generaal van de
Posterijen bepaalde, dat met ingang
van 1 Juli vier postbodes voor de
gehuchten werkzaam zouden zijn.
De fanfare „Euterpe" bracht
8 Juni een serenade aan H. Trynes
bij zijn herkiezing tot lid van de
Provinciale Staten.
Een feestcommissie werd ge
vormd om Mgr. P.J. Hoefnagels te
huldigen bij zijn gouden jubilé als
professor van het Groot-Seminarie.
K. Z. plaatste een ingezonden
stuk over de Katholiekendag te
Venray in 1905.
Arbeider viel in cirkelzaag
Toen de heer Fr. te Overloon, bH
werkzaamheden struikelde, kwam
hij met een arm in aanraking met
een draaiende cirkelzaag. Ernstig
gewond werd de heer Fr. naar het
ziekenhuis tc Venray overgebracht.
Operatief Ingrijpen was dringend
noodzakelijk, Men vreeest, dat de
heer Fr. zijn arm zal moeten missen