Het Kruis aan de Kraaienhut. In Spanje heerst geen dictatuur ALBERT HEIJN Het drama H. Jonas Scherpe aanval van „De Bronk" op gedaagde partij Uit„Peel en Maas" Zaterdag 5 Juni 1954 No. 22 VIJF'EN ZEVENTIGSTE JAARGANG ONDERVINDT 7 H KLEDING WINT 7 PEEL EN MAAS CONFECTIE VAN vk EEN RIJK BEZIT druk en uitgave firma van den munckhof WFFKRÏ AH VOOR VFNRAY FN OM^TRFTfFN advertentieprijs 8 ct. P. mm. abonnements- grootestraat 28 telef. s12 giro 150652 ljeiydlnu v vjvji\ v eilllva i jjll uivio 1 ivdivcit prijs per kwartaal f 1.25 Buiten Venray f 1.45 Vlak voor de Kraaienhut, rechts van de grote weg van Venray naar Deurne, staat een veldkruis, met een groepje linden er om heen. Dit kruis staat er als herinnering aan een veelbewogen tijd. In de jaren 1500 tot 1600 hadden de Geuzen een gedeelte van Hol land bezet en dat bezette gebied werd steeds groter. Zo werd ook de Meijerij door hen veroverd. In 1643 kwamen daar de wetten tegen de Katholieke geloofs- beweging, die de uitoefening van de Katholieke godsdienst verboden. De Geuzen waren immers Pro testant en vervolgden de Katho lieken waar zij konden. Het Katholicisme werd overal verboden en onderdrukt en in elke plaats werden Protestantse domi- né's aangesteld. Toen die wet in Deurne afge kondigd werd, stoorde zich daar niemand aan. Allen waren immers Katholiek en ze lieten de dominé's links liggen. Ongeveer een jaar ging alles goed en er werd in de parochie kerk de H. Mis opgedragen en door de gelovigen bijgewoond, alsof er géén verbod tegen hen was uitge vaardigd. Totdat de Geuzen ingre pen en de kerk ontruimd moest worden. Deze werd verkocht ten bate der Protestanten. Als een bijzonderheid werd hier bij vermeld, dat voor de opbrengst van de kerk na aftrek van de schulden bijbels gekocht zouden worden voor de Protestanten. De kerk hield echter nog schuld over, inplaats van bijbels te kopen van het overschot. Lange tijd is men van mening geweest, dat de beelden van de Grote Kerk te Venray afkomstig waren van de verkoop of van de sluiting der kerk te Deurne. Er zijn echter geen bewijzen voor aan te voeren. De mensen van Deurne wilden trots alles, hu» plicht als Katho liek volbrengen en Zondags een H. Mis bijwonen. Daar dit in Deurne onmogelijk was gemaakt, vonden ze er wat anders op. Hun geestelijke leider, pastoor Jacobs, werd vervolgd en kon zich niet meer vrij in Deurne bewegen. In 1649 werd echter een oplos sing gevonden! Op de grens van Venray en Deurne op Venrays gebied, wat onder Spaans bewind stond en waar de katholieken hun plichten konden vervullen, lag de Grotenberg. Daar zou een grote schuur gebouwd worden, metgoed vinden van Venray, waar dan de H. Mis opgedragen werd. De Grotenberg was daar waar nu het kruis en de linden staan, dus oostelijk van Kraaienhut. Pastoor Jacobs met zijn gelovigen waren daar vrij van vervolging, want werden ze daar gestoord en ver volgd dan raakten de Geuzen slaags met de Spanjaarden, omdat Lim burg spaans was. De godsdienstoefeningen op de Grotenberg werden gehouden van 1649 tot 1672, dus 23 jaren. In 1672 is er voor het laatst H. Mis geweest op de Grotenberg. Pastoor Jacobs werd geboren in 1624 te Deurne, op het Haageind. Zijn voornamen waren Gerrit Hen drik. Hij studeerde te Leuven en verwierf daar de graad van „Meester in de Vrije Kunsten". Nauwelijks 24 jaar oud, werd hij benoemd als pastoor van de dubbele parochie BakelDeurne. Deze benoeming was op voor dracht van de Abt van Echternach in Luxemburg. De parochie Bakel Deurne was gesticht door de Heilige Willibrord, die op het eind van zijn leven zich terug trok in het klooster Echternach. Dit klooster kreeg zo het bezit van al de stichtingen van St Willibrord en de abt van Echter nach benoemde de pastoors van die parochie's. Pastoor Jacobs is de laatste pas toor geweest die door de abt van Echternach werd benoemd als herder van de parochie's Bakel—Deurne. De overlevering wil, dat er tussen Venray en Deurne onenigheid was, van wie de Grotenberg nu feitelijk was, van Venray of van Deurne. De overlevering zegt, dat de men sen van Deurne, die van Venray er van verdachten, dat de Venrayers de grenssteen zouden hebben verlegd, meer naar Deurne en zo Venray groter hadden gemaakt en een stuk van Deurne hadden ingepikt. De onenigheid werd op de vol gende manier opgelost. De Schout (d.i. burgemeester) van Deurne ver zocht de Schout van Venray, naar het betwiste stuk grond te komen en daar te zweren, dat hij op Ven- rayse grond stond. Daar zat de Schout van Venray mee te zweten, want hij wist, dat de grenssteen inderdaad verlegd was en dat hij daar dus op Deurne's gebied stond. In de oude tijd werden zulke eden wel vaker gevraagd en als men dan een valse eed deed, dacht men, dat God dat direct op zichtbare wijze zou straffen. (Dit werd genoemd het „Ordale" of Gods oordeel). Zoals gezegd, zat de Schout van Venray, er lelijk mee in zijn maag, totdat ...de veldwachter een sublieme oplossing vond. Deze raadde de Schout aan zand van Venray in zijn klompen te doen, dan kon hij gerust zweren op Venray se grond te staan, wat dan ook inder daad waar was. Aldus geschiedde en sinds is er nooit meer over de grenskwestie getwist. Ditzelfde verhaal wordt ook verteld in de geschiedenis van de Vredepeel, i.v.m. twisten tussen Venray, Oploo e.a. gemeenten. Ik sclireefdat er in 1672 voor het laatst de H. Mis werd opgedragen in de schuur op de Grotenberg. In dat jaar werd het n.l. in de Meijerij weer toegestaan, dat de katholieken in schuren de H. Mis opdroegen. De protestanten waren niet meer zo streng. Hadden ze ingezien, dat ze er toch niets mee bereikten? Het feit, dat in 1672 de Hollandse Republiek in oorlog kwam met Frankrijk, Engeland, Munster Keulen, zal hen ook wel wat murw gemaakt hebben. Het Franse leger bezette het ge- bied van Holland beneden de grote rivieren en de Franse legerhoofden hielpen de katholieken en op hun aansporen werden er overal schuur- kerken gebouwd, waar de Gods dienstoefeningen gehouden werden. Pastoor Jacobs kon weer onge hinderd naar Deurne terugkomen en daar in een schuurkerk de H. Mis opdragen. Hij is gestorven te Deurne op 25 Mei 1684 in de ouder dom van zestig jaren. Op Maandag, 11 Maart 1951 werd er in Barcelona gestaakt. Buiten Spanje hield men de adem in, want nu zou blijken of hei dictatoriaal regime van generalissimo Francisco Franco y Bahamonde de bevolking gewapender hand moest onderdrukken, dan wel of voor de Spanjaarden het fascis tische spel van de Falange was uitgespeeld en de repu bliek ging triomferen. Sensatiebladen en sterk gekleurde politici voorspelden reeds een nieuwe burgeroorlog, voor het geval de caudillo niet goedschiks heen zou gaan. Het vreemde is, dat er in het heheel niets gebeurde. Er vloeide geen druppel bloed, de Spanjaarden staakten zo lang als zij dat wilden en daarna toog elk weer weltevreden aan het werk. Als er een dictatuur heerst in Spanje, dan is dat een wonderlijke dictatuur. Zij verschilt in elk op zicht van die in het „derde rijk" en van de „heilstaat" achter het ijzeren gordijn. Niemand belet de Spanjaard het land te verlaten als hij dat wil. Er is geen Gestapo, die de mensen be springt, als zij het hart luchten over regering of regeerders. Men kan er luidop zijn mening zeggen en wie Franco niet mint, steekt het er ook niet onder stoelen of banken. Poli tieke gevangenen zijn er niet meer. De Spanjaard voelt zich zo vrij als een vogeltje in de lucht. Zijn nationale trots doet hem hoog op geven van zijn land en zijn bestuur. Klagen doet hij over de slechte ta bak, maar niet over de staatsvorm. Trouwens wat wil hij nog meer? In de jaren van rust en herstel, die volgden op de verschrikkelijke burger oorlog, was aanvankelijk alles duur en schaars. Nu langza merhand alle artikelen weer onder z'n bereik komen, waar hij directe behoefte aan heeft, voelt de Cata laan zich even tevreden als de Bask en de Castilaan. Staking om.2 cent De tramstaking van 1951 in Bar celona was een treffend bewijs van spaanseeendracht. Het stadsbestuur wilde de tarieven verhogen, omdat 50 centimes (4,5 cent) voor een rit wel wat erg laag was en de explo- tatie niet lonend bleek. Het nieuwe tarief werd vastgesteld op 70 cen times, d.w.z. een vijfde van 9 cent meer. Maar dat verschil van nog geen 2 cent maakte de warmbloe dige Catalanen opstandig. Zij ver spreidden het parool „niemand meer met de tram" en vier dagen lang reden de rode wagens leeg, totaal leeg, door de straten. De stad moest zwichten. De prijs zou 50 pesetas blijven. Maar toen hadden de Spanjaarden plezier in de demonstratie. Zij lieten de tram nog voor wat zij was en eisten twee ritten voor een halve peseta. Ook daarvoor zwichtte de stad. En nu rijdt de inwoner van Barcelona 's morgens prins-heerlijk met een vervoermiddel, waarvan hij zelf mede het tarief precies heeft vast gesteld.' Is er beter democratie denkbaar dan die, waarin het volk zelfstandig en eensgezind de wet uitvaardigt Elke Spanjaard zal u vertellen, dat in het land van Franco geen wet uitvoerbaar is, als het volk er niet zijn goedkeuring aan hecht. En de bewijzen liggen voor het grijpen. Een nieuwe belasting Spanje is eenarm land. Het kent vrijwel geen andere inkomsten dan de in- en uitvoerrechten, de visa en dgl. en de inkomstenbelasting, die elke Spanjaard ontduikt. Waar de staat hier een even bu reaucratische instelling is als in vele andere landen, slokt het amb tenarendom veel gelden op. Boven dien leeft de generalissimo ook militair gezien boven zijn stand en verslindt het enorm grote, doch slecht uitgeruste leger jaarlijks 'n aanzienlijk bedrag. Is het een wonder, dat Madrid zinde op middelen om 't staatsin- komen te vergroten? Eindelijk zou dan een soort per sonele belasting ingevoerd worden. Inspecteurs werden maandenlang opgeleid in het schatten en taxeren van inboedels en kunstvoorwerpen. De wet werd afgekondigd en de taxateurs gingen op pad. Ze zijn geen enkele woning bin nengekomen. Tientallen malen zijn ze door woedende Spanjaarden van de trap gegooid. Niemand wenste op te geven of te laten zien, wat hij in zijn huis had. De wet is schielijk ingetrokken en de volks wil triomfeerde. En om nog even terug te komen op Barcelona. Deze stad, door de ervaring wijs geworden, wilde het onlangs nog proberen met een vuil- nisbakkenbelasting. Om nu de Ca talanen niet kopschuw te maken, werd er niets gepubliceerd, men zond eenvoudig lopers rond met 'n kwitantieblok. Als meer dan 50 pet. van de bevolking betaalde, zou de belasting definitief worden in gevoerd. De poging is uiteraard mislukt. De stad is er geen peseto rijker van geworden. We vragen ons nu werkelijk af, wat de Nederlandse staat zou doen, als niemand de belasting betaalde.... Maar hier werd de belasting afgeschaft en verder praat men er niet over. GOEDKOPER EN BETER: dat is het geheim van Albert Heijn y( Profiteert van onze extra voordelige Pinkster-aanbiedingen Politie-staat Even denkt men aan de dictori ale staatsinrichting, als men langs de wegen en bij de toegang tot stad de uniformen ziet van de gu ardia civil, gewapend met geweer. Gezien en zelf ondervonden even wel de roofzuchtige neigingen van veel boeven, die zakkenrollerij en straatroof als hun dagelijks beroep uitoefenen, achten wij 't aanneme lijk, dat deze zg. burgerwacht, met vreemdsoortige hoofddeksels (die van achter plat zijn alsof zij er op moeten slapen slechts op post staat om de medeburgers tegen de kwaadwillige elementen te bescher men. Controle op papieren of dergelij ke oefenen deze soldaten of de na tionale politie niet uit. Het per soonsbewijs is in Spanje zelfs af geschaft. Huiszoekingen, razzia' enz. zou de Spanjaard zelf niet tolereren. En de politieke gevange nen van de burgeroorlog zijn reeds lang weer ontslagen. Maar de overdreven lijkende be waking was in Spanje ook voorde burgeroorlog geen luxe. Niet al leen tijdens de republiek, doch zelfs ten tijde van de regerende konin gen reden soldaten op de treinen mee en stonden de wegen onder voortdurende controle. Er zijn veel lieden in 't warme zuiden, die het dijn graag met het zijn vereenzelvigen. Hü won de harten. Franco heeft zich nooit ingespan nen om populair te worden bij het volk, hij zocht slechts de steun van de geestelijkheid en heeft de R.K. kerk daarvoor grote voorrechten gegeven. Hij heeft echter de har ten van vele tegenstanders gewon nen, door het land niet in de twee de oorlog te laten meesleuren en Amerikaanse steun te hebben „ge organiseerd". Er zijn van dit geld prachtige wegen aangelegd, waar vroeger slechts muilezelpaden liepen en 'n deel kwam ten goede aan de in dustrie. Hoe arm 't de Spanjaard ook heeft, hoe zwak 't land er econo misch nog voorstaat, geen mens wenst er 'n nieuwe burgeroorlog of ziet daar 't nut van in. De koning werd weggejaagd om dat 't niet goed ging. De romme lige republiek werd weggevaagd, omdat zij niet beviel. Als nu Fran co vertrekt, wat dan? Leiding is er nodig en zolang de helft van dit volk analfabeet en politiek onmondig is, zal 't toch geen nieuwe belastingen en geen tariefverhogingen accepteren. Van wie ook Daarom is Spanje geen ware dictatuur, doch een echtevolks democratie Ananas Keith p«r bi«k »ao as *0». 79 Ananas DeiMonte Pe> bnk «an 95 «oor 89 ytj Vruchtenwijn vinoiia.«..„iw 100gt Advocaat Roodmerk p lies nn 275 rooi 250% A Zalm, Fancy Pink pt. yt bt.k95*00. 89 Zalm, Fancy Pink per v, blik 175 «x» 1691-?, Pilchards 87 tH-y-J; Echte Gelderse Ham 100 gram 49 Fijne Snijworstioo,„. 39 Ontbijtworst'/*.V200,.,. 49 Leverpastei 7*.". u,. 31 Edammer Kaas500 99 Kersen op sap »ut 67 Sinaasappelsap DeiMomeut 64 Tuinbouw Doperwten.-/, ut 85 Californische Perziken ut 80 -120 -180 Tuoo/ct ti ke£ 0&eo'topek Zaanse koeken per bui 55 Raspa, iijn ijndVotii» 250 gum 59 Z. Molen Biscuits 250 gram 35 Formosa Biscuits 100 gram 19 Grote Pinda's 250 g'im 59 Zware Repen p' (tuk 22 Pepermunt TfT? gro e rol 15 Rollen Drups 3 ilulu 25 Zomer Toffee's 100 gram 19 Ananas Blokjes 200 gr.. 29 Verpakte Zomerdrups 100 gram 25 Vruchtenkoekjes 100 gram 25 Zal een blijde Juni-zon in staat zijn om de naargeestige stemming te verdrijven, die op de eerste dag van die maand moet rondwaren in de Maastrichtse Redoute, waar dan een nuchter makelaar, onder zake lijk toezicht van een notaris, bezig zal zijn met het bij hamerslag ver kopen van wat eens een stukje in tiem bezit was van wijlen Henri Jonas? Men heeftkunnen lezen.dat op die dag zijn nalatenschap zal worden geveild. Dus niet alleen zijn nagelaten werk, voor zover dat nog in het be zit was van zijn onlangs overleden weduwe, maar alles, wat zij zo piëteitvol op het schijnbaar pas verlaten atelier van de schilder hij kon zó binnenkomen en met palet en penselen aan de slag aan persoonlijke snuisterijen, aan tekeningen en onafgewerkte doeken, in rust gelaten had, zo lezen wij in het Mei-nummer van het Limburgse maandblad „De Bronk", van de hand van Jean Delvos uit Parijs. Het bewuste artikel wijst er op, dat tot deze liquidatie, die ook an dere bladen een drama noemen, moest worden overgegaan door de erfgenamen van Mevr. Jonas, om dat zij anders de proceskosten niet kunnen betalen. De proceskosten die zullen ont staan door de nu reeds twee jaren durende strijd om de schilderijen van Jonas, indertijd in beslag ge nomen op de door Venray Vooruit georganiseerde tentoonstelling. Schrijver noemt dit alles: een drama, geconstrueerd door wets voorschriften en door het niet na leven van ongeschreven regels van moraal en fatsoen en van andere, wettelijke bepalingen. En de schrijver, die in Frankrijk woont, wijst er dan verder op hoe het Nederlandse Krankzinnigenwe zen tot voor kort, zeker in Frank rijk, een goede naam had. Maar door de Jonas-affaire in Venray heeft men in het buitenland en met name in Frankrijk en België een minder prettig idee gekregen over het Nederlandse krankzinnigen wezen in de ethiek der Nederlandse doktoren. En de schrijver vraagt zich dan af waarom het S taatstoezicht op 't Krankzinnigenwezen, dat in Neder land zo uitstekend georganiseerd heet en waaronder ook de gestich ten te Venray resorteren, niet heeft ingegrepen in deze onverkwikke lijke affaire? Een vraag, waarop men, pijnlijk genoeg, geen antwoord weet. Evenmin als op de vraag, wat de Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst gedaan heeft naar aanleiding van de klacht van wijlen de Wed. Jonas tegen enkele met name genoemde doktoren-schilde rijenverzamelaars. Dan volgt zijn verslag over de door deze Maatschappij gevolgde handelswijze! waarna schrijver be sluit: Aan de vooravond van de li quidatie der nalatenschap van hem, die, ongewild en onbewust ervan, tot dit alles aanleiding gegeven heeft, moge bovenstaande regelen eens een ander aspect belichten van de „onnoembare dramatiek" van deze gedwongen verkoop. Overigens is het zowel voor kunst minnend Nederland als voor diens erven in elk geval een geluk, dat Vincent van Gogh niet in Venray verpleegd is... van 9 Juni 1900 Op 4 Juni werd op schitteren de wijze het 40-jarig bestaan van Euterpe gevierd. 21 muziekcorpsen namen deel aan een concours. Het echtpaar Eng.'Oudenhoven en Gertruda Laurensse, vierde op 5 Juni met zijn 9 kinderen het zilveren huwelijksfeest. Een beschrijving wordt gegeven van de beschildering van het koor van de kerk te Merselo. van 10 Juni 1899 Op 6 Juni werden de Paters G. Maas en B. Greven, met goud gekroond. Heel Venray vlagde. De kerk was geheel gevuld. P. Nicasius Royakkers, hield de feestpreek. De kroning geschiedde door de provin ciaal S. v.d. Buyt. Bijna onafgebroken hadden de beide jubilarissen te Venray ge woond, P. Maas 37 jaar als professor. Op 7 Juni vierden de heren studenten het feest op het Gym nasium. O.a. werd opgevoerd het oorspronkelijk toneelspel „Francis- cus van Assisië" door Coelestinus Hoovers O.F.M. De Schutterij Het Zandakker, bracht een grote verandering in haar organisatie. De sociëteit l'Union werd weer opgericht en gevestigd ten huize van J. Kemps. 6 Juni verbrandde een half ha bos te Oirlo. K.D. publiceerde een gedicht: Zu dem Fünfzigjahrige Jubelfeste der Hoch Ehrwürdigen Paters G. Maas und B. Greven, van 11 Juni 1898 De gemeenteraad herdacht in openbare vergadering de overleden burgemeester Esser op 27 Mei. Op 3 Juni 1898 vergaderde de Raad opnieuw, waarin o.a. gehandeld werd over een onderwijzerswoning te Oirlo en het Koninginnefeest. Een schansenmijt met 1000 stuks staande op het Venrayse veld en toebehorende aan Jean Ver heugen werd op 9 Juni een prooi der vlammen. Op 9 Juni brak een vreselijk on weer los. De bliksem sloeg in het huis van P.J. Verrijt, schoenmaker aan het Eind, nabij het Nieuwhuis. Totaal alles werd door de brand vernietigd. Het onweer herhaalde zich op 10 Juni. 11 dames pensionairen van Jerusalem naderden 9 Juni voor het eerst ter heilige Tafel. Onder haar waren twee jonge dames Driessen, geboren in Ned. Indië en daags te voren gedoopt, Mgr. J. Hofman O.F.M. oud- student van Venray, zou op 29 Juni het heilig Vormsel toedienen aan studenten en pensionaires. De heer J. Roefs werd op 5 Juni gehuldigd als zilveren Vin- centiaan. De nakermis werd op 9 Juni te Leunen zeer opgewekt gevierd. 5 Juni deed de Gemertse Wiel rijdersclub onder hoorngeschal zijn intocht in Venray. Een van de veteranen van de St. Crispinusgilde, Jozef Hendriks overleed. Hij was bijna 25 jaar lid. Op 10 Juni brandde de bouw hoeve van J. Ewals te Overloon, totaal af. Pastoor Wouters van Overloon vierde 7 Juni onder algemene be langstelling zijn zilveren priester- jubilé. van 11 Juni 1904 Anga publiceerde een gedicht: Liefde. Meer dan duizend personen trokken 5 Juni mede in de Sacra mentsprocessie. De directeur-generaal van de Posterijen bepaalde, dat met ingang van 1 Juli vier postbodes voor de gehuchten werkzaam zouden zijn. De fanfare „Euterpe" bracht 8 Juni een serenade aan H. Trynes bij zijn herkiezing tot lid van de Provinciale Staten. Een feestcommissie werd ge vormd om Mgr. P.J. Hoefnagels te huldigen bij zijn gouden jubilé als professor van het Groot-Seminarie. K. Z. plaatste een ingezonden stuk over de Katholiekendag te Venray in 1905. Arbeider viel in cirkelzaag Toen de heer Fr. te Overloon, bH werkzaamheden struikelde, kwam hij met een arm in aanraking met een draaiende cirkelzaag. Ernstig gewond werd de heer Fr. naar het ziekenhuis tc Venray overgebracht. Operatief Ingrijpen was dringend noodzakelijk, Men vreeest, dat de heer Fr. zijn arm zal moeten missen

Peel en Maas | 1954 | | pagina 1