5*
ALBERT HEIJN
Een kwart eeuw DAF
Meisjes,
FEUILLETON
'n Actrice zonder
schoenen.
VIER EN ZEVENTIGSTE JAARGANG
f ONDERVINDT'
PEEL EN MAAS
f CONFECTIE VAI
m
DRUK EN UITGAVE FIRMA VAN DEN MUNCKHOF WFFKRÏ AD VOOR VFNRAY FN OMSTRFKFN ADVERTENTIEPRIJS 8 ct. p. mm. ABONNEMENTS
GROOTESTRAAT 28 TELEF. 512 GIRO 150652 Vï CrCIVDLiAU E.F* WIVIO 1 FVC,IVE/i.V PRIJS PER KWARTAAL f 1.25 Bulten Venray f 1.4!
Venray f 1.45
Uit bescheiden smidse groeide unieke
Nederlandse auto-industrie.
Aan de weg tussen Eindhoven en
Geldrop ligt een van de modernste
bedrijven in ons land.
Zo op het eerste gezicht zou
men niet vermoeden, dat de com
plexen, die daar opgetrokken zijn,
een grootscheeps laboratorium her
bergen. Alles ziet er immers zo
schoon, zo blakend en helder uit.
Maar in deze gebouwen wordt
iets anders gedaan, want hier is 't,
dat de bekende DAF-auto's van de
band rollen.
Nagenoeg tweeduizend mensen
werken thans in het bedrijf van de
Van Doorne's Automobielfabrieken
N.V.
Twee broers, Hub en Wim van
Doorne, die niettegenstaande tegen
slagen de blik voofuit gericht hiel
den, bouwden deze automobielfa
briek.
Met recht is Brabant trots op
de twee grote zonen van dit ge
west. Maar ook geheel Nederland
weet de verdiensten van de gebroe
ders van Doorne op juiste waarde
te schatten.
Dit sprak wel zeer duidelijk uit
het feil, dat Hub van Doorne, die
na zijn elfde jaar geen school meer
bezocht, door de Senaat van de
Technische Hogeschool in Delft dit
jaar benoemd werd tot ere-doctor.
HET BEGIN IN
DE SMIDSE.
Terecht is reeds vele malen be
toogd, dat een onwrikbaar geloof
in eigen kracht, gepaard aan fan
tasie en overtuiging, een droom
beeld te kunnen verwezenlijken, bij
herhaling tot grootse resultaten
leidden.
Als het bewijs van deze stelling
ergens geleverd is, dan is het wel
in de DAF-fabrieken.
Twee broers naar aanleg onder
scheiden, de een begaafd met tech
nische talenten, de ander met een
commercieel inzicht, schiepen hier
in 25 jaar een bron van arbeid,
welke werkelijk imposant is te
noemen.
Voor deze hyper-moderne onder
neming werd de basis gelegd in
het kleine werkplaatsje, niet groter
dan 4 meter in het kwadraat, waar
op 1 April 1928 Hub en Wim van
Doorne de C.V. Hub van Doorne's
Machinefabrieken opende.
In geest en handen bezaten de
gebroeders van Doorne volkomen de
middelen om deze eigen zaak aan
te durven.
Waarschijnlijk was er echter nooit
iets van dit bedrijfje gekomen als
er in Eindhoven niet een bierbrou
wer was geweest, die bijzonder
groot vertrouwen stelde in het
technisch vernuft van Hub van
Doorne.
Op onderpand van zijn technisch
genie gaf deze bierbrouwer, Huen-
ges genaamd, aan Hub van Doorne
10.000 gulden om voor zich zelf te
beginnen.
Dat zat wel goed metdie28jarige
Brabander, had de heer Huenges
gemeend, want reeds jaren had hij
de prestaties van Hub van Doorne
kunnen zien in de werkzaamheden
welke hij daar verrichtte in dienst
van de Machinefabriek Mandigers
uit Eindhoven.
Een vlucht voor de Russen
J. Vaszary.
29
„Wij wachten tot de honger de
Rus weer tot de jacht drijft. Dan
kunnen wij het huis insluipen en
het brood halen. Dat is toch wat".
De Rus toonde geen enkel voor
nemen meer, op jacht te zullen
gaan. Spoedig zouden wij begrijpen
waarom. Toen hij weer eens het
huis binnen was gegaan, verscheen
hij met een heel brood.
Hij had de schuilplaats van het
brood ontdekt!
Dat deed mij het doodvonnis over
de Rus vellen. Ik wachtte enkel op
de gelegenheid het te voltrekken.
Zijn ondergoed bleef tot de mid
dag uithangen, toen kleedde hij zich
aan. Maar van weggaan was geen
sprake. Hij ging het huis in. De
schoorsteen begon opnieuw te roken.
Blijkbaar had hij gisteren toch niet
de hele haas gebraden. Het was
ook nog mogelijk, dat hij de berg
plaats van de worst en het spek
ontdekt had.
Ik beefde over het hele lichaam
van onmachtige woede.
De hond begon plotseling weer te
janken.
Zou het mogelijk zijn, dat er nog
meer Russen op komst waren?
Met de verrekijker verkende ik
de horizon. Ik deed een aangrijpen
de ontdekking. In de verte, op een
weide, was een vrouwelijk figuurtje
verschenen. Al gauw herkende ik
haar. Het was Klari, onze vriendin.
Argeloos naderde zij het huis. Nu
En de bierbrouwer had zich niet
vergist.
Toen de beide broers hun bedrijf
openden, had Hub al een ervaring
achter de rug van 17 harde jaren.
Als kleine jongen van 11 jaar ver
liet hij reeds de schoolbanken, toen
vader van Doorne, een ijverige
Deurnesche dorpssmid het tijdelijke
met het eeuwige verwisselde.
Aanpakken was toen de bood
schap, want moeder van Doorne
bleef achter zonder middelen van
bestaan.
Hub werkte zich door de moei
lijkheden heen en was met 18 jaar
kostwinner voor het gezin.
Zijn zes jaar jongere broer vond
bij Philips emplooi.
Beiden wisten ze wat doorzetten
betekende en daaraan was het te
danken, dat nauwelijks een half
jaar na opening van het eigen be
drijfje een grotere werkplaats no
dig was voor de 20 man, die zij
toen reeds in dienst hadden.
Weer zes maanden later waren
het er 60. Het ging goed met de
zaken. Er werd prima werk afge
leverd, waardoor Philips en de ge
meentewerken in Eindhoven be
langrijke opdrachten toevertrouw
den aan het bedrijf.
In 1930 kwam de grote uitbrei
ding, toen een bedrijfsruimte werd
betrokken van 1600 m2. In twee
jaar tijds was de fabriek honderd
maal groter geworden.
EERSTE STADIUM VAN
AUTO-CONSTRUCTIE.
Reeds in het jaar van opening
van de nieuwe werkplaats werd een
stukje verwezenlijkt van Hub van
Doorne's toekomstdroom, de bouw
van een automobiel-industrie.
Begonnen werd met de construc
tie van opleggers. Dat was in die
dagen nog een riskante onderne
ming, want de oplegger werd toen
beschouwd als een uiterst gevaar
lijk obstakel in het verkeer met
weinig nut.
Maar dank zij ingenieuze con
structies gelukte het de gevaren
van de oplegger tot het uiterste te
reduceren. Daardoor ontstond een
grote interesse voor dit transport
middel.
Veel opzien baarde de construc
tie van het „vedergewicht" chasis-
raam, vervaardigd uit geperst staal
plaat. Hiermede werd een besparing
van eigen gewicht van de oplegger
bereikt van 40 pet, welk percenta
ge een evenredig grotere lading
mogelijk maakte.
Met deze en nog andere verbe
teringen werd reeds twintig jaar
geleden een grote perfectie bereikt
in de bouw van opleggers.
Hiernaast werd ook gewerkt aan
de verbetering van de constructie
van andere types auto's.
Omstreeks 1935 kwam een con
structie gereed, welke van grote
waarde bleek te zijn voor militaire
voertuigen.
Deze bestond hierin, dat een nor
male vierwielige auto omgebouwd
kon worden tot een zeswielige ter
reinwagen met vier aangedreven
achterwielen.
Ook werd een pantserwagen ge
fabriceerd, welke ver vooruit bleek
zij de schoorsteen zag roken, moest
zij wel ervan overtuigd zijn, dat wij
in de keuken bezig waren en er geen
vuiltje aan de lucht was.
Hoe konden wij voorkomen, dat
zij in de armen van de Rus liep?
De situatie was hopeloos. Klari
naderde van de andere kant. Ik kon
haar niet tegemoet lopen zonder me
zelf bloot te geven. De Rus zou mij
onmiddellijk komen En liep ik om
het huis heen, dan kwam ik te laat.
Wij gingen staan en begonnen
haar te wenken. Alsof ze betoverd
was keek zij geen enkele keer onze
kant uit. Met vlugge passen liep
zij regelrecht op het huis af.
Ik mocht niet langer aarzelen. In
ieder geval moest ik verhinderen,
dat zij het huis in ging, zelfs dan,
als ik mezelf aan het gevaar bloot
stelde door de Rus gezien te worden.
Ik holde de heuvel af, steeds door
wenkend, haar tegemoet. Zij was al
midden op het erf, toen ze mij zag.
Verschrikt bleef ze staan. Doordat
ik geen woord zei, enkel maar wenk
te, begreep zij, dat er iets niet in
orde was.
In dat ogenblik kwam de Rus het
huis uit en zag ons.
Klari keerde zich om en maakte,
dat zij weg kwam.
De Rus keek eerst naar mij, daar
na rende hij achter haar aan.
De jacht duurde maar kort.
De afstand tussen Klari en de
Rus werd steeds kleiner. De schrik
scheen haar te verlammen, zij kon
moeilijk vooruit komen op de hel
ling vol oneffenheden.
Opeens struikelde zij en viel.
De Rus had haar in enkele ogen
blikken bereikt. Ik zag hoe hij haar
ophielp. Hij deed gewelddadig noch
onhebbelijk. Integendeel, ik kreeg
de indruk, dat hij de wanhopige
vrouw gerust trachtte te stellen.
Toen ik haar ingehaald had keek
ik er van op, de Rus Hongaars te
Ook Sint weet precies waar hij 't host af
en 't goedkoopst uit is
Natuurlijk bij Albert Heijnl
Daar vindt hij banket en chocolade,
suikerwerk en marsepein en andere
heerlijkheden te kust en te keur.
En omdat alles bij Albert Heijn
zo voordelig is
geeft hij deze keer nóg méér
met Roomboter
en echte Aman
delen bereid
Bcterstavers
Boterletters „M"
Taai Fopjes
Grote Taai Poppen
Speculaas Popjes met Amandelen
Gekruid Speculaas
Amandel Speculaas
per stuk 100
per stuk 200
6 stuks 25
per stuk 45
2 stuks 35
250 gram 44 en 39
250 gram 55
Chocolade Letters
75 en 48
per stuk
De van ouds bekende kwaliteit Melk en Puur
Chocolade Figuren
vanaf 3
stuks
25
Suikerwerk Figuren.
vanaf 5
stuks
25
Marsepein Figuren
per stuk
25
Strooigoed
200
gram
45
Fondant Borstplaat
250
gram
59
Chocolade
gram
58
Prima Cacao
250
gr3m
82
Palmoliezeep
doos 4 stukken
59
te zijn op soortgelijke wagens van
buitenlandse automobielfabrieken.
Zo bevond zich het bedrijf in een
opgaande lijn, welke tal van goede
beloften inhield voor de toekomst.
Maar midden in die opgang, in die
periode, die voerde naar een nieuw
stadium, sloeg de oorlog als een
kortsluitingsvonk in de lijn der
verwachtingen en legde de ont
wikkeling stil.
Desniettemin bleef de geest der
hore spreken.
„Niet bang zijn, Hongaars meisje.
Miska goede man zijn. Miska geen
kwaad doen. Miska een beetje Rus,
veel Hongaar".
Ook mij ontving hij vriendelijk.
Hij strekte zijn had uit.
„Szervusz. Hongaars broeder!"
Na een kort gesprek bleek, dat de
Rus Michal Fehér heette. Hij was
de zoon van een Hongaarse soldaat,
in de vorige wereldoorlog gevangen
genomen. Zijn vader had een Rus
sisch meisje getrouwd, zij had echter
Hongaars geleerd en thuis werd
steeds Hongaars gesproken. Er wa
ren twee meisjes geboren en een
jongen. Miska had in het leger
moeten dienen.
Toen de Russen Hongarije bin
nengerukt waren had hij met man
en macht gepoogd de Hongaren te
helpen. Dat was met lede ogen aan
gezien. De G.P.U. had hem gevangen
genomen en hem geslagen. Daarna
was hij er vandoor gegaan en sinds
dien leefde hij een nomadenleven.
Waarachtig, hij leek een eerlijk
man, met goede bedoelingen.
In hartelijke gesprekken verdiept
gingen wij naar het huis.
Ik kon de verbazing van mijn
vrouw voorstellen dit tafereel te
moeten gade slaan. Ik riep naar de
heuvel, dat zij te voorschijn kon
komen.
^.Toen ook zij echter de feiten kende,
slaakte zij een zucht van verlichting.
Wij vertelden aan Miska wie wij
varen en hoe wij hier leefden. Hij
hield niet op zijn excuses te maken
dat hij ons huis ingenomen had. Hij
had gedacht dat het verlaten was.
Het had volkomen in zijn plannen
gepast. Hij had daar willen afwach
ten tot de Russen zouden weggaan.
Hij wilde burgerkleren zien te krijgen
en in Hongarije blijven.
Na de twee hongerdagen haastten
wij ons wat eten klaar te maken.
vooruitgang vaardig. Drie proto
typen voor vrachtwagens ontston
den in die jaren.
VERDIENSTEN WETEN
SCHAPPELIJK GEëERD.
Na de oorlog zette in de DAF-
fabrieken een grootse ontwikkeling
in.
Opleggerbussen, landbouwwagens
een tankoplegger, welke het vullen
Miska ging met zijn machine
pistool op pad om voor het avond
maal een haas te vangen. Na een
uur kwam hij inderdaad met buit
beladen terug.
Met behulp van Klari maakten
wij een heelijk maal klaar.
Er kwam wijn op tafel. Na het
eten haalden wij de grammofoon te
voorschijn en zetten die aan. Het
was allemaal echt genoeglijk.
Miska schonk ons de overtuiging,
dat wij er op aan konden tegen alle
Russen verdedigd te worden.
Alleen Bogar, de hond, wilde zich
niet schikken.
Ik moest hem op de arm de heuvel
afdragen, zo onwillig was hij om
naar binnen te gaan. Hij gromde
vervaarlijk als Miska hem aaide. Te
vergeefs gaf Miska hem de beste
hapjes uit het hazengebraad Bogar
wilde zich niet verzoenen met het
Russische leger.
XIX
Van af die tijd verenigde Miska
de rol van bediende, beschermer en
verzorger in één persoon.
Hij hakte het hout, haalde het
water op en maakte het vuur aan.
Hij schilde de aardappels en waste
de vaat.
Als er Russen naderden, ging hij
ze tegemoet en hield ze ervan terug
naar het huis' toe te komen. Hij
placht een verhaal op te dissen over
een G.P.U.-kolonel, die er woonde
met drie van zijn officierèn.En alle
Russen plegen zich om te draaien,
als er sprake is van de G.P.U.
Bovendien ging hij vlijtig op jacht.
Hij bracht bijkans iedere dag een
haas. Hij hield zich echter niet ri
goureus aan de regels van de jacht:
soms kwam hij met een doodge
schoten kip of een gans thuis.
Zijn moraal was een beetje Rus
sisch.
van straaljagers met 2300 liter
kerosine van 20 op 3 minuten
bracht, trolleybussen en nog vele
andere soorten van wagens wer
den in de fabriek geconstrueerd.
Kort na de opening van de auto
mobielfabriek in 1950 kwam een
belangrijke order van het Neder
landse leger, welke de bouw in
hield van verschillende typen wa
gens, volgens de speciaal voor deze
legerauto's ontworpen constructies
Op een goede dag bracht hij b.v.
een koe thuis. Bij de gedachte alleen
al dat wij In het vervolg nu ook
melk en boter zouden hebben, raakte
hij in vervoering.
Op onze vraag hoe hij aan die
koe gekomen was luidde het ant
woord, dat hij de koe gevonden had.
Wij konden hem slechts met veel
moeite overreden de koe terug te
gaan brengen waar hij haar ge
vonden had. Na enige uren kwam
hij terug, zonder koe maar met een
speenvarken onder de arm. Hij zei
het varken gekregen te hebben als
beloning voor het vinden van de koe.
Hij wilde het speen varkentje met
een slachten en braden voor het
avondeten. Maar mijn vrouw vond
het kleine diertje zo aardig, dat zij
voor zijn leven smeekte. Wij moes
ten 't maar houden en groot brengen.
Zo vermeerderde zich de bevol
king van de boerenhoeve alweer,
nu met een levend diertje.
Deze sprookjesachtige dagen duur
den niet lang.
Het was maar gelukkig, dat Ik
van begin af aan niet veel ver
trouwen had in Miska's kunst de
Russen te weren.
Te vergeefs had hij getracht ons
gerust te stellen. Mijn vrouw bleef
de nachten op de stalzolder door
brengen en als de hond Russen
meldde, verlieten wij terstond het
huis. Wij vluchtten dan de heuvel
op en verborgen ons.
Daaraan hadden wij het toch te
danken, dat het ongeluk, dat Miska
overkwam, niet ons trof.
Op een morgen naderden weer
eens drie gewapende Russen. Miska
ging hen tegemoet en hing weer 't
verhaal van de G.P.U.-kolonel op.
Deze keer had hij echter geen geluk.
De soldaten waren zelf van de G.P.U.
Zij werden klaarblijkelijk nieuws
gierig naar die kolonel van de G.P.U.
en gingen het huls binnen.
van Hub van Doorne.
Door deze grote opdracht werd
het mogelijk, het bedrijf weer uit
te breiden met nieuwe complexen,
welke dit jaar, bij het 25-jarig be
staan van de fabriek, werden ge
opend.
Voor eenieder, die thans de ruime
hall betreedt van het nieuwe fa
brieksgebouw, waar het oog direct
getrokken wordt door een in wor
ding zijnde enorme wandschildering
van Luc van Hoek, spreekt uit de
grootsheid van deze tientallen me
ters hoge ruimte de schier onvat
bare grootheid van het initiatief
wat bloeide uit de onvermoeide ar
beid van de gebroeders van Door
ne.
Dit majestueuze karakter is dan
ook overal in het bedrijf terug te
vinden. Zowel in de grote lichte
ruimte waar administratie en con
structie-afdeling zijn ondergebracht
als in de werkplaatsen, waar de
enorme machines het ruwe materi
aal dwingen zich aan te passen tot
onderdelen voor de DAF-automo-
bielen.
Het lawaai, wat in de fabriek de
arbeid uitgalmt, welke hier wordt
verricht, is het zinnebeeld van het
bruisende leven, dat steekt in de
fabricage van de auto's.
Het is een genot, dit alles te aan
schouwen, iets te voelen van de
driftig uitstromende golven, die
opkomen uit deze bron van arbeid
waar om en nabij de 2000 mensen
hun brood verdienen.
Maar bovenal raakt de bezoeker
onder indruk als hij op de binnen
plaats van het fabriekscomplex een
ogenblik verwijlt in de kleine smid
se, waar Hub van Doorne met zijn
broer Wim, de grondslag legden
voor een kerngezonde en unieke
industrie in ons land.
Daar schoot het technisch genie
in een haastig ontluiken uit de
knop bij de man, die door prof dr
Bottems, Rector Magnificus van de
Technische Hogeschool te Delft,
geroemd werd als een zeer hoog
geplaatste technicus in de Neder
landse industrie.
Deze verdienste van Hub van
Doorne eerde de Senaat van de
Delftse Academie met het ere-doc-
toraat in de Technische wetenschap
pen. In deze wetenschappelijke on
derscheiding gaf Nederland blijk
van de dank, welke het verschul
digd is voor het technisch talent
van Hub van Doorne, dat met het
commercieel inzicht van Wim van
Doorne, in een kwart eeuw ver
mocht tot stand te brengen wat
voor de nuchtere beschouwer aan
het ongelooflijke grenst.
Bij moeilijk
heden ofwel
voor raad en
inlichtingen is de R.K. Vereniging
tot Bescherming van Meisjes:
Mevr. W. v.d. Munckhof-Sangers
Grote Straat 28, Tel. 581;
Mevr. M. v.d. Hombergh-Bot,
Oostsingel 6, Tel. 393;
Mevr. A. Pijls-Drenth,
Grote Straat 14;
Mej. T. Coenen, Patersstraat 30,
Tel. 588; Mej. T. Paping, Paters
straat 30; Mej. M. Pijls, Grote str.
14a, Tel. 673; Mevr. Baronesse de
Weichs de Wenne, Geijsteren, Tel.
250; Mevr. vd. Haar, Blitterswnck,
D 67, Tel. 263.
De tragedie die wij van de heuvel
af konden aanschouwen, speelde
zich in enkele minuten af.
Waarschijnlijk hadden ze Miska
om de legimitatiepapieren gevraagd.
Die papieren van Miska waren blijk
baar niet voldoende. De Russen
sprongen op hem toe en gebonden
voerden ze hem weg. Het was hun
gebleken dat hij een deserteur was.
Na weken van stilte hoorden wij
iets van hem. Het was hem weer
gelukt te ontvluchten. Deze kant
zou hij echter niet meer uitkomen.
Hij liet voor ons, als erfenis, een
kapotte aansteker en drie kaarsen
achter.
Opnieuw bleven wij eenzaam
achter. Ik was in twijfel of ik er
blij om moest zijn, of om hem moest
treuren.
Miska was ongetwijfeld in vele
dingen een grote hulp geweest, maar
door zijn Russisch optreden had hij
de hoeve in opspraak gebracht. En
dat had dan wel verschrikkelijke
gevolgen gehad.
Na het vertrek van Peter waren
zo langzaamaan tien dagen verstre
ken en nog was er geen enkel be
richt Dat begon mij te verontrusten.
Wij hadden het geluk gehad, dat
op de Zondag die er tussen viel,
Miska by ons was geweest. Nauwe
lijks had de oude vrouw hem gezien
of zij had zich verschrikt omge
draaid en was hard weggelopen. In
haar vlucht gooide zij de broden
weg, die wij later verzamelden.
Maar wat nu, als Peter nog niet
terug kwam of helemaal weg bleef.
De Russen kwamen ook steeds
meer aanzetten. Wij kregen vrijwel
geen tijd om te koken. Het grootste
deel van de dag moesten wij op de
heuvel doorbrengen.
Wordt vervolgd