Zomerdienstregeling „Zuid-Ooster"
Zomerdienstregeling treinen. ingaande 17 Mei 1953
Het Blitterswijkse Pruuske
en de Heren van het dorp
BEL BIJ BRAND
3 9 2
Ingaande 17 Mei 1953
Gezondheidsdienst voor dieren in Limburg
Wollen Dekens
Venrayse Peelparel
I
Duiven-
F. W. HENDRIKS
door Herman H. J. Maas
Slot
Alart Zegers spaarde zijn paard
evenmin als hij het zijn mest had
gedaan. Amechtig van de galop
bracht het de mestkar met voer
man naar Ooyen, waar Catharina
met de kinderen al even verlangend
zat te wachten.
Het blijde weerzien
o
Roerend was de gebeurtenis na
tuurlijk.
Ja, nu fluistert een spotter: „roer-
rend, als men er tegen stoot". Maaf
je weet wel, lezeres en lezer, dat
die soort spotters eigenlijk helemaal
geen spotters zijn. Zij doen alleen
maar zo, omdat zij met zich zei
geen raad weten om zich een hou
ding te geven, want van binnen
staan zij te huilen en zij schamen
zich ervoor, hun tranen te laten
zien. Ken je dat gevoel niet
Wij mensen van onze tijd, wij zijn
ook zo wereld- en levenswijs ge
worden, wij maken immers alles
meeZo'n gevallen als dit: dat
twee zes jaren lang met elkaar
vrijen en zonder elkaar niet meer
kunnen leven en minstens een keer
of drie per dag bij elkander moeten
zijn, of zij weten niet wat hun aan
het lijf is. En als zij zes weken
getrouwd zijn het nog geen dag
meer bij elkaar uithouden kunnen.
Daar is zelfs al een versje op
gemaakt:
Het bezit van de zaak
is het eind van het vermaak
Werkelijk een grote wijsheid.
We doen alles om iets te krijgen.
En als we het eenmaal hebben, och,
dan is de aardigheid er dikwijls
gauw af.
Maar zo waren Alart en Catha
rina niet. Alart had zelfs zijn mest
van de kar gestoten om deste
gauwer bij Catharina te kunnen
komen. Dat wil immers wel iets
zeggen
Dal hij toch maar naar Blitters-
wijck was gaan boeren, in de plaats
van bij Catharina te blijven in
Silezië O, het heimwee heeft zulk
een geweldige macht over vele
mensen Gevallen, dat iemand, zelfs
een kerel als een boom, een pracht
van een positie met een verzekerd
goed pensioen erbij eraan geeft,
omdat hij niet eens de gestelde
termijn van ontslag aanvragen en
verlenen kan afwachten in zijn
toestand van ondragelijk heimwee,
en nog liever het grote gevaar van
een verder mislukt leven aanvaardt,
zijn ons niet onbekend.
Alart Zegers was ook onder dat
heimwee bezweken. Maar hij offerde
toch maar een kar vol mest op
Om een paar minuten eer zijn
Catharina weer te zien
Dat was in ieder geval heel wat
anders dan de liefde bij dien boer.
dat weet je toch wel, die in de
apotheek twee flesjes medicijn ging
halen op recept, het ene voor zijn
vrouw en het andere zijn paard,
En omdat hij niet lezen kon, ver
zocht hij den apotheker de flesjes
te merken met een rood kruis (zijn
vrouw) en een blauw kruis (zijn
paard). „Waarom dat?" vroeg de
apotheker verbaasd.
„Dacht je nou, dat ik mijn paard
kapot wil maken door het de
verkeerde medecijn in te geven?"
zei de boer, even verbaasd, maar
bij hem verbazing over de domheid
van zo'n apotheker. Vrouwen waren
er genoeg te krijgen, maar voor
een paard moest hij een hoop geld
hebben.
Bij Alart en Catharina was alles
heel anders
Zo kwam Catharina München
dan uit Silezië als Catharina Zegers
in Blitterswijck terecht.
Alart Zegers bleef in Blitterswijck
en omstreken zijn hele verdere
leven „het Pruuske". Hij was nou
eens werkelijk „diep" in Duitsland
geweest. In mijn jonge Venrayse
jaren vertelde mij eens een man
heel trots, dat zijn megje diep in
Duitsland diende. En op mijn vraag,
waar dat dan wel was, antwoordde
hij met een uitdrukking van iets
kolossaals op zijn gezicht: „Wemb!"
Ja, dat was vreselijk wijd Net aan
de andere kant van het Wellse
Meer.
Alart en Catharina zijn allebei
zeer oud geworden.
Het dochtertje Maria is later
getrouwd met een Zegers uit
Wanssum. Deze Zegers volgde zijn
schoonvader in Blitterswijck op als
pachter. Zijn afstammelingen be
woonde rond 1900, dus thans nog
maar een vijftig jaren geleden, nog
diezelfde hoeve. Een hunner is toen
op een avond in Oostrum, van de
trein komende, in de beek om het
emplacement gelopen en verdron
ken. Bij de brug stond een lantaarn.
Het schijnsel daarvan viel op het
water, zo moet de man misleid zijn,
door dat beschenen water voor de
weg aan te zien. Niemand wist
daar iets van, Zegers was vermist.
Ik wilde juist student Frans Eller-
beck, die bij mij op bezoek was
geweest, zoals hij dikwijls deed, een
eindje gaan wegbrengen, toen spe
lende kinderen negen dagen later
het drijvende lijk opmerkten bij de
brug naar de goederenloods. Frans
heeft toen gedaan, wat in zulke
omstandigheden nodig was. Wij zijn
op die plek gebleven, totdat iemand
naar Blitterswijck was geweest en
met een kar voor het vervoer van
het lijk terug kwam.
Wat zullen de zoon Frans en de
dochter Maria, die de moeilijke
tocht van Silezië naar Blitterswijck
met hun moeder meegemaakt had
den, daar in hun later leven aan
de huiselijke haard op buurtavon-
den dikwijls over hebben moeten
vertellen
Frans Zegers heeft uitgemunt
door bedrevenheid in het opstellen
van versjes bij gelegenheid van
feestelijke gebeurtenissen in dorp
en omgeving, als bruiloften, en
zoals de intocht van de gebiedende
Heer van Blitterswijck en Wanssum
in 1788, heer Barthold Baron de
Cocq van Haeften, die in dat jaar
het kasteel Blitterswijck betrok.
Ten tijde van het Pruuske vorm
den Blitterswijck en Wanssum
samen één Heerlijkheid. De indeling
was voorheen heel anders geweest
en is naderhand ook weer anders
geworden.
De Grote Franse Revolutie bracht
bovendien een ommekeer in de
adellijke rechten en machtsverhou
dingen. In de jaren van het
Hertogdom Limburg had de adel
echter nog grote invloed in het
hertogdommelijke en de gemeen
telijke besturen, en eveneens op
het Limburgse welvaartspeil van
de bevolking, vooral ten platte-
lande.
Blitterswijck en Geijsteren (met
de Oostrumse Heerlijkheid Sprae-
land) voerden meermalen oorlog
tegen elkander, in het bijzonder
onder Ridder Jan van Broeckhuijsen,
Heer van Geijsteren en Spraeland.
(Afstammeling van het geslacht
Van Broeckhuijsen, kasteel Broeck
huysen in het dorp met dezelfde
naam). Die Ridder Jan was een
zeer krijgshaftig, maar ook een
zeer bekwaam man, als veldheer
en als staatsman. Uit zijn tijd stam
men de vele legenden, verbonden
aan de Eikenhof. Zoals van de
roofridders, die hun paarden met
omgekeerde hoefijzers lieten be
slaan.
Kort voor zijn vrijwillige boete
tocht naar het Heilige Land, waar
hij gestorven is en begraven, werd
volgens de dichterlijke Maria
legende het miraculeuze beeld van
O.L. Vrouw in een Spraelandse
vlasakker gevonden (1350). Vóór
zijn vertrek had hij bij testamen
taire beschikking bepaald, dat uit
zijn nalatenschap in Oostrum een
Convent gesticht moest worden. Zo
ontstond het kloostercomplex
„Bethelem", met pensionaat en
tehuis voor oude heren en dames.
Het werd door Napoleon opgeheven.
De gebouwen werden gedeeltelijk
afgebroken en de inventaris ver
kocht.
De nonnen konden naar verkie
zing naar een ander klooster gaan
of met een jaargeld in de wereld
terugkeren. Dit laatste verkozen
de meeste. Ook de laatst levende
religieuse Maria Agnes Aerts, ge
boren in Asten, aldaar overleden
in 1862, toen 97 jaren oud, had dat
gedaan.
De laatste klooster-pensionnaire
was een als weduwe van de Voort
in 1879 in Beugen 'gestorven en in
Vierlingsbeek geboren juffrouw.
Klooster met kapel werden aan
gekocht door den genoemden Heer
van Blitterswijck en Wanssum,
Barthold Barthold Baron de Cocq
van Haeften (niet katholiek). Het
overgebleven gedeelte van de ge
bouwen werd vóór en na 1900 be
woond door de familie Loonen.
Ondanks de oorlogen tussen
Blitterswijck enerzijds en Geysteren
met Spraeland anderzijds bleven
de eeuwen door nauwe betrekkingen
tussen Geysteren en Blitterswijck
bestaan en werden nog verstevigd
door verwantschapsbanden. In de
negentiende eeuw hebben afstam
melingen uit het aanzienlijke ge
slacht De Weichs de Wenne op het
slot te Bliterswijck gewoond.
In de eerste jaren van Alart
Zegers' krijgsavonturen was de
Heerlijkheid Blitterswijck en Wans
sum nog in het bezit van het aan
zienlijke geslacht van Lijnden. Frans
Godard van Lijnden voerde tevens
de titel van Burggraaf van Nijme
gen.
Na zijn dood ging de Heerlijkheid
door erfenis over aan zijn dochter
Anna Ursulina Barones van Lijnden,
die gehuwd was met Baron de Cocq
van Haeften, Heer van Ophemert,
Ambtman van Tiel, Bommel en
Bommeler waard. Zo werden de
Cocq van Haeftens Heren van Blit
terswijck en Wanssum.
Ook dit was een aanzienlijk ge
slacht. De straks genoemde Bart
hold de Cocq van Haeften voerde
de rang van luitenant-kolonel bij de
garde van Prins Willem V van
Oranje Nassau. Na hem vestigde
zich op het kasteel Bltterswijck een
Baron Quarles de Quarles oud
officier van het Nederlandse leger,
die met een Barones de Cocq van
Haeften gehuwd was. Deze stierf
kinderloos. Sic transit gloria mundi!
Zo gaat de wereldse glorie voorbij.
De heerlijkheid ging toen over
aan een Baron van Hamelberg,
kolonel in Duitse dienst, die even
eens met een Barones de Cocq van
Haeften was getrouwd.
Enkele jaren vóór 1900 kocht
Oscar Thissen van Roermond het
kasteel en voerde daar een buiten
gewoon weidse staat! Wat équipa
ges! Mensen van 'n jaar of zestig
oud uit de streek zullen zich dat
zeker levendig kunnen herinneren.
Ik weet het nog heel goed. Maar
ook die wereldse glorie ging gauw
voorbij!
Na zijn vertrek bleef het aloude
kasteel Blitterswijck verscheidene
jaren leegstaan en verlaten.
Later hebben er zich nog eens
Franse religieuzen gevestigd.
Inmiddels bleef het Blitterswijckse
Pruuske nog wel in de volksgedach
ten voortleven.
Venray
5.50w
6.45w 6.50w
Oirlo
6.55w
Horst
6 lOw
7.10w 7.10w
Venlo
6.40w
7.40w
Venlo
7.00w
8.05w 9.00w
Horst
7.30w
8.35w 9.30w
Oirlo
Venray
7.45w
8.50w 9 45w
18.40 20.40 22.40Z
1300 14.00 1500 16.05 17.00 1805 - 19.00 21.00 23 10Z
15.40
18.45x -
Venray 6.50w 8.50 12 00 13.00Za 14 00 16 00 18 00 20,00 22.00Z
Deurne 7.10w 9.10 12.20 13.20Za 14 20 16 20 18 20 20.20 22.20Z
Helmond 7.30w 9.30 12,40 13.40Za 14 40 16 40 18.40 20.40 22.40Z
Helmond
8 OOw
10.00
13.00
14 OOZa 15.00 17.00Z
17.20w
19.00
21.00
23.00Z
Deurne
8.20w
10 20
13 20
14.20Za 15.20 17.20Z
17.40w
19.20
21.20
23 15Z
Venray
8 40w
10.40
13.40
14.40Za 15.40 17.40Z
18.OOw
19.40
21 40
23.35Z
Venray
6 OOw
6.50w
9 25
12.25 15.25 16.25x
1825
Wanssum
6.15w
7.05w
9.40
12.40 15.40 16 40x
18 40
Venlo
7.15w
8 05w
10 40
13.40 16 40 17.40x
19.40
Venlo
8.05w
9.00w
11 00
12.30Za 14 00 17,00
18.05x
20.00
Wanssum
9.00w
10 OOw
12 00
13.30Za 15 00 18.00
19.00X
21.00
Venray
9.15w
10 15w
12.15
13.45Za 15 15 18.15
19.15x
21.15
Venray
8.15
•9.45w
10.15w
10.50Z
12.15w
13.15Z
15 15w
15.55w
17.15Z
18.15w
19.15Z
Overloon
9.55w
11.00Z
12.25w
13.25Z
16.05w
18 25w
19.25Z
Maashees
8,25
10.25w
15,25w
17.25Z
Boxmeer
8.50
10 50w
12.50w
13.50Z
15.50w
17.50Z
18.50w
19.50Z
Boxmeer
9.15w
10.15Z
11.15w
13.15w
14.15Z
16.15w
18.15Z
19.15w
20.15Z
Maashees
9.35w
10 40Z
16.40w
18.40Z
19.35w
Overloon
8.35w
11.40
13.40w
1440Z
15.35w
20.40Z
Venray
8.50w
9.45w
10 50Z
11.50
13.50w
14.50Z
15.50w
16.50w
18 50Z
19.45w
20.50Z
Vertrek treinen Helmond—Eindhoven
6.40w 6.57w 746 7.58w 8.32w 9.36 10.57 11.57 12.57 13.57w 14.57 15,51x 16.57 1800w 18.57 19.57 2057 21.57 22.57
De trein heeft gemiddeld 14 minuten nodig voor het traject Helmond—Eindhoven e.o.
Aankomst treinen Eindhoven—Helmond
6.29w 7.13w 7.41 9.01w 9.42 10.42 11.42 12.42 13.42w 14 42 15.42w 16.42 17.42w 17.53x 18.42 19.42 20.46 21.42
22.42w 22.54Z 23 52
Roerm. 6.23w 7.32w 8 23 9.23 10.23 11.31 w 12.23 1323 14.23 15.31Za 16.23 17,32x 18 23 19.23 20 23 21.31Z 2236
Venlo 6.5 lw 8.01w 8 51 9.51Ma 10.51 1203Za 1251 1351Za 14.51 16.03Za 1651 18.03x 1852 20.03Z 20.51 22 03Z 23.04Z
Venray 7.12w 8 22w 9.12 10.12Ma 11.12 12.24Za 13.12 14.12Za 15 12 16 24Za 17.12 18.25x 19 12 20 24Z 21.12 22 24Z 23.25Z
Nijmegen 7 52w 9.01w 9 52 1052Ma 11.52 1301Za 1352 14.52Za 15.52 1701Za 17.52 19.01x 1952 21.01Z 21 52 23.01Z 24 00Z
Nijmegen 6.46w 7.46w 8 46 9.46Ma 10.46 11 46Za 12,46 13.46Za 14.46 15.46Za 16 46 17.46w 18.46 20.46 21.46Z 22 46Z
Venray 7.27w 8.23w 9 27 10.27Ma 11 27 12 23Za 13 27 14 27Za 15.27 16 23Za 17.27 18 26w 19 27 21 27 22 23Z 23 24Z
Venlo 7.47w 8.42w 9 49 10.47Ma 11 47 12 44Za 13.47 14.47Za 15 47 16.44Za 17.47 18 46w 19 47 21 47 22.44Z 23.45Z
Roermond 8 15 9.15 10 15 11.15 1209 13.15 14.15 15.15 16.15 17 15 18.15 19.15 20.15 22 15 23.16Z 011Z
De bussen naar het Station vertrekken 20 minuten voor het vertrek der treinen.
Z alleen op Zondagen. Ma alleen op Maandagen. Za alleen op Zaterdagen, w alleen op werkdagen, x alleen op werkdagen
behalve Zaterdags.
De Gezondheidsdienst voor Dieren
hebben tot doel de bevordering van
de gezondheidstoestand van het vee
in de ruimsten zin, de bestrijding
van alle veeziekten die in organisa- j
torisch verband mogelijk zyn en het
toezicht op de technische uitvoering
van de kunstmatige inseminatie.
We mogen wel zeggen, dat haar
voornaamste taak is de bestrijding
en uitvoering van de tuberculose)
onder het rundvee.
Tbc-vrije veestapel
In en direct na de laatste oorlog
was het steeds meer duidelijk ge
worden, dat, wilde Nederland zijn
positie op het gebied van de vee
houderij en zuivel handhaven, aan
een dwingende eis moest worden
voldaan, n.l. zo spoedig mogelijk te
kunnen bogen op een t.b.c.-vrije
rundveestapel.
Dit is allereerst van het grootste
belang voor een economische be
drijfsvoering en voor de volksge
zondheid, omdat de tuberculose
onder het rundvee vaak grote finan
ciële nadelen voor de veehouder
veroorzaakt, terwijl ook de besmet
ting van de mens met tuberculose
vaak tot ernstige gevolgen aanlei
ding geeft.
Op de tweeede plaats, vooral ook
met het oog op onze export van
vee en nog meer met het oog op
de export van zuivelproducten is
t.b.c.-vrije rundveestapel voor Ne
derland een absolute noodzakelijk
heid.
Zonder deze export op grote schaal
zou onze veehouderij zeer binnen
kort sterk aan omvang en belang
rijkheid moeten inboeten, met alle
nadelen, ook wat de bestaansmoge-
heid van ons volk betreft daaraan
verbonden.
Het ligt immers voor de hand, dat
indien zuivel importerende landen
de mogelijkheid hebben zuivelpro
ducten te importeren uit landen die
een t.b.c.-vrije veestapel hebben aan
deze de voorkeur zullen geven.
Denemarken, onze grote concur
rent in deze op de buitenlandse
markt, heeft een t.b.c.-vrije vee
stapel. Het is dus niet zó maar, dat
direct na de oorlog in alle provin
ciesgezondheidsdiensten voor dieren
werden opgericht.
Na het jaaronderzoek 1949/1950,
dat dus op 1 Mei 1950 afsloot, het
eerste jaar dus, dat alle veehouders
in onze provincie bij de gezond
heidsdienst waren aangesloten, ble
ken 31 pet van de bedrijven reactie-
vrij te zijn, terwijl het reactie
percentage bij de dieren ongeveer
20 pet bedroeg. De toestand was'zo
ongeveer gelijk aan het lands-
gemiddelde.
Het is duidelijk, dat deze toestand
zonder financiële stimulans niet in
betrekkelijk korten tijd dermate kon
verbeteren, dat binnen enkele jaren
de rundertuberculose zou zijn uit
geroeid.
50 millioon
De financiële stimulans is er ge
komen. De staat bleek bereid voor
dit doel 50 millioen ter beschikking
te stellen, uit de tegenwaarde der
Marchall gelden, onder voorwaarde,
dat door de rundveehouders een
overeenkomstig bedrag ter beschik
king zou worden gesteld. Ook deze
werden bereid gevonden zodat, onder
voorwaarde, dat aan bepaalde eisen
werd voldaan, een subsidie kon
worden verleend voor afgeslachte
reageerders.
Zo kon derhalve het z.g. 5-jaren-
plan worden opgesteld. De start
hiervan had voor onze provincie
plaats op 16 April 1951.
Op het einde van het stalonder-
zoek 1950-1951, dus afgesloten op
1 Mei 1951, waren er pl.m. 55 pet
t.b.c.-vrije bedrijven. Het reactie
percentage bij de dieren was ge
daald tot 17,4 pet. Deze laatste daling
was dus niet zo sterk. Het aantal
t.b.c.-vrije bedrijven was echter aan
merkelijk vermeerderd.
Het betekent dus, dat verspreiding
van de besmette dieren aanmerkelijk
was ingekrompen, hetgeen de be
smettingskans van de vrije dieren
aanmerkelijk verminderde.
Op het einde van het eerste volle
saneringsjaar, dus na het stalonder-
onderzoek 1951-1952, afgesloten op
1 Mei 1952, bleek het aantal t.b.c.-
vrije stallen gestegen tot 74,6 pet
terwijl het reactiepercentage van de
dieren daalde tot 10,6 pet.
Hiermee bereikte Limburg rela
tief de beste resultaten van alle elf
provincies. Het bleek daarbij, dat
de toestand over ongeveer 1/3 van
de provincie n.l. een groot deel van
Midden- en Noórd-Limburg. dermate
gunstig was, dat met behulp van
de betreffende zuivelfabrieken een
saneringsplan kon worden opgesteld.
Dit heeft tot resultaat gehad, dat
sinds 1 April 1953 'n derde gedeelte
van de provincie t.b.c.-vrij kon wor
den verklaard. Het sterke belang
hiervan werd onmiddellijk geaccen
tueerd door een aanvrage uit de
Amerikaanse bezettinszöne uit
Duitsland voor de levering van
zuivelproducten bereid uit t.b.c.-vrije
melk uit dit gebied.
Het stalonderzoek 1952-1953 ver
liep weer uitermate gunstig. Het
aantal t.b.c.-vrije bedrijven bleek
gestegen tot 88 pet. terwijl het
-reactiepercentage daalde tot 4,8 pet.
De toestand nu
Nadien werden reeds vóór 1 Mei
1953 nog pl.m. 2500 besmette dieren
opgeruimd, zodat wij in onze pro
vincie thans meer dan 90 pet t.b.c.-
vrije bedrijven hebben en het reactie
percentage gedaald is tot even hoger
dan 3 pet.
Op de 129.000 stuks rundvee die
in onze provincie aanwezig zijn, zijn
thans niet meer dan 4000 besmette
dieren aanwezig.
Hieruit blijkt, dat thans de tijd
gekomen is, dat,, zo niet alle dan
tock het overgrote deel van de
resterende zuivelfabrieken in samen
werking met de Gezondheidsdienst
plannen kunnen gaan maken om
ook hun werkgebied te gaan saneren.
Van het 5-jarenplan zijn nog slechts
twee jaren verstreken. Limburg is
dus momenteel anderhalf jaar op
het plan voor
Dat dit resultaat kon worden be
reikt is te danken aan de mede
werking van de Limburgse boer,
aan de medewerking van de zuivel
fabrieken en aan het werk van de
dierenartsen. Het is de krachtige
samenwerking die geleid heeft tot
dit prachtige goede resultaat.
Het is duidelijk, dat met dit resul
taat het een dwingende eis is, om
daar waar nog een smetstofbron
kan zijn zoveel mogelijk te voor
komen, dat uitbreiding van deze
ziekte plaats vindt. Het is daarom,
dat thans werd bepaald, dat voor
zorgen moeten worden genomen,
zodat besmette veekoppels in het
weiland niet in aanraking kunnen
komen met t.b.c.-vrije veekoppels.
Iedere boer die nog een besmette
veekoppel heeft is verplicht, indien
hij zijn vee in het weiland laat ver
toeven dubbele afrastering aan te
brengen, indien zijn vee anders in
aanraking kan komen met t.b.c.-vrije
rundveebeslagen
Toestand in Venray
Reeds eerder gaven wij hiervan
een overzicht. Blijkens de telling
van 1 Mei 1953 zijn van de 876 be
drijven er 771 t.b.c.-vrij of watervrij,
hetgeen neerkomt op 88 pet. Van
de 7717 dieren zijn er nog 155 die
positief reageren, maar intussen
zijn er hiervan een honderdtal op
geruimd. De verwachting is dus ge
wettigd, dat binnen enkele maanden
ook deze streek geheel reactievrij
is en we bij de grote groep van
reactievrije gebieden in Limburg
worden ingeschakeld.
worden prima gewassen
f 1.50 per stuk
in de
Broedschotels
Tabaksstelen voor nesten,
Kunsteieren, Dringers,
Vita grit, Duvo roodsteen,
Rodivit, Bodemwit, enz.
Beleefd aanbevelend,
Langstraat 46 Tel. 713
't Is zo klaar en zo helder,
we stemmen Lyst Odenhoven-
Selder.