TWEEDE BLAD VAN PEEL EN MAAS
Dagboek van een krijgsgevangene
De man zonder verleden
Amerikanen op bezoek
in Merselo
Het werk van het Sociaal Charitatief
Centrum le Venray in de laatste 2 jaren.
Stap over ep
KOFFIE
CACAO
ZUIVER VET
CAPUCIJNERS
ROOKWORST met loodje
FIJNE SNIJWORST
MAKREEL GROOT BLIK
GRIESMEEL
BESSENSAP
GEKRUID SPECULAAS
BROKKEN SPECULAAS
AMANDEL-SPECULAAS
PEPERMUNTBALLEN
FOND. BORSTPLAAT
Geboorte- Kaartjes
Glaswerk
F. W. HENDRIKS
VRIJDAG 31 OCTOBER 1932 No 44
DRIE BN?ZEVENTIGSTB JAARGANG
In Maart 1949 werd op initiatief
van de parochiale Katholieke Actie
een studiecommissie in het leven
geroepen, wier taak het was de
mogelijkheden te bestuderen, die de
Charitas biodtby een samenbundeling
van de katholieke sociaal charitatieve
zorg in het Dekenaat Venray.
Reeds eerder was van Bisschoppe
lyke zijde aangedrongen op een der
gelijke samenbundeling en de studie
commissie der K.A. had dan ook de
steun van Aalmoezenier Gerrits, die
op dit gebied reeds ervaringen had.
Het rapport van deze commissie was
eon aanbeveling om te komen tot een
dekenaal Sociaal Charitatief Centrum,
dat in Maart 1050, dan ook definitief
word opgericht.
In deze vereniging, werken samen
alle kerkelijke en kérkeiyk goedge
keurde sociale on charitatieve instel
lingen, 0111 'n zo doeltrefi'end mogelijke
sociale charitatieve zorg in ons
dekenaat te krijgen. Om 'n intensief
contact te onderhouden met de
verschillende parochies van ons
dekenaat, heeft 't Centrum parochiale
comité's in 't leven geroepen, o.a. in
Wanssum en Veulen, die 't dekenaal
Centrum in alle opzichten helpen voor
zover 't hun eigen parochie betreft.
Het werkterrein van het Sociaal
Charitatief Centrum omvat behalve
de gemeente Venray, ook de gemeente
Wanssum en verder de parochie
Blitterswyck.
In deze afgelopen jaren heeft het
Centrum reeds vele algemene pro
blemen besproken en bestudeerd.
Daar is op de eerste plaats de bejaar
denzorg en het tehuis voor bejaarden,
waarvoor een enquête gehouden is
en reeds verschillende plannen op
stapel stonden.
Do financiële kant van de zaak
heeft echter voor onverwacht opont
houd gezorgd. Daar is verder de
Gezinsvoogdij en Patronage, waarbij
men tenslotte gekomen is tot het
oprichten van oen dekenale afdeling,
die reeds 25 gezinsvoogden kent en
zeer goed werk doet.
Dan is er verdor de zorg voor
lichamelijk gebrekkigen, waarby de
plannen ontworpen werden voor een
zg. beschutte werkplaats, terwijl de
oprichting van de Invalidenbond St
Lidwina hiervan een uitvloeisel is.
Uit deze besprekingen ontstond
verder de Charitascommissie, die in
onderling overleg de hulpbehoevenden
hulp verschafte door de'verschillende
aangesloten charitatieve verenigingen
waardoor dubbele ondersteuning wordt
voorkomen, maar vooral door de
sociale werkster de oorzaak van de
van de hulpbehoevendheid kan worden
opgespoord en zo mogelyk wordt
weggenomen.
Bovendien is door het Centrum nog
besproken de prostitutiobestrijding,
de zorg voor jeugdige fabrieksarbeid
sters, het sociaal volkscredietwezen,
allemaal onderwerpen, waarover in
de toekomst zeker nog wel het een
en ander te doen zal zijn.
Dat vanzelfsprekend alles gedaan
wordt om de leden van liet Centrum
op alle gebied te oriënteren en te
vormen, behoeft niet gezegd te worden
alleen klaagt liet Bestuur, dat er
voor het sociaal charitatief werk zo
weinig mensen aangetrokken kunnen
worden.
Al dit werk is verricht kunnen
worden door de financiële hulp van
gemeenten, parochies en verschillende
instellingen, die door hun gayen dit
werk hebben mogelyk gemaakt,
terwijl ook de Stichting Maatschap
pelijk Werk ten Plattelande haar
steentje daartoe heeft bygedragon.
Dat het Bureau in de Patersstraat
10a sinds de aanstelling van de sociale
werkster goed werk verricht, blykt
wel uit het vele bezoek, dat daar
wordt ontvangen.
Tot heden werd by v. 11 x bemid
deld in arbeidsaangelegenheden, 23 x
in charitasgevallen, 2 x bij oorlogs
schade, 11 x voor opheffende zorg,
4 x voor voogdy, 10 x voor huisves
ting, 4 x voor rechtsbemiddeling, 3 x
voor bijzondere hulpverlening, 4 x
voor gezinshulp, 17 x voor inlichting,
12 x voor financiële bemiddeling,
kortom meer dan 120 gevallen werden
bemiddeld, terwyl 276 bezoeken aan
huis werden afgelegd.
Zo zyn dan twee jaren voorbij,
jaren, die wat het sociaal charitatief
werk betreft, feitelijk gestaan hebben
in het teken van opbouw en uitbouw,
maar toch ook jaren, die wel duidelijk
hebben aangetoond, dat deze samen
bundeling van krachten van grote
waarde is voor alle parochies, die
hier by horen.
Het werk, dat zo klein begonnen
is, groeit door de nood der tyden,
maar de hulpbehoevende yindt hier
meer dan een simpele gave, hier
wordt hem daadwerkelijk hulp ver
leend om er weer bovenop te komen,
terwyl de vele andere problemen op
dit terrein die studio krijgen, die
voor een goede oplossing dringend
nodig is.
Als dan straks de jaarvergadering
gehouden wordt, zal men op fouten
kunnen wijzen, maar dan kan ook
trots het werk van de afgelopen
tweo jaren ge'oond worden, dat elk
jaar meer kan uitgroeien, mits het
Centrum die hulp van ons krygt, die
ze voor een behoorlijke uitvoering
van haar taak zo dringend nodig
heeft en .ook redelijker wyze mag
verwachten.
„Uw land", zo zei Laurence Beymer
uit Montpelier, Indiana, U S A „is
me vooral opgevallen, door zyn ont
zaglijk veel fietsers, zyn groot aantal
landarbeiders en zijn geweldige op
brengst per h.a. bouwgrond."
Beymer was een van de twee
Amerikanen, die tezamen met drie
Amerikaanse meisjes, sinds 14 Juli
in ons land verblijven.
Door de I.F.Y.E., een organisatie,
die voor internationale uitwisseling
zorgt van do boerenjeugd, zijn ze voor
drie maanden naar Nederland gezon
den uit alle delen van Amerika. Zo
kwam juffrouw Shields uit North
Carolina, Patricia Horning uit Oregon,
Louise Wintermute uit Iowa en
Raymond Borton uit Michigan.
Zij hebben ieder voor zich al die
tijd doorgebracht op verschillende
boerderijen in Nederland en nu ze
voor hun vertrek staan waren zy
weer samengekomen, om Limburg,
de provincie, waar geen hunner nog
gewerkt had, gezaïnenlyk te bezich
tigen. Dat dit in een dag moest
gebeuren, was hun schuld niet, want
zij zouden graag langer zyn gebleven,
omdat ze hier nu eindelyk eens wat
meer bomen en bossen zagen, in plaats
van do vlakke polders, waar ze in
die drie maanden eerlyk wat op uit
gekeken waren.
Maandagmorgen hadden zij een
bezoek gebracht aan het landbouw-
huis in Roermond, waar zy een korte
uiteenzetting kregen van het organi-
XXXI
Vrouwenkamp
Voor my was inderdaad de oorlog
met Japan afgelopen maar goed
en wel liep ik als vry man rond in
Singapore, toon de eerste vrouwen
van Java al overkwamen.
Toevalligerwijze was daar een ken
nisje by, dio met my'n vrouw en
kindoren samen „geleefd" had in het
beruchte Tjidengkamp in Batavia en
dus uit de eerste hand mij een relaas
kon geven over do drie jaren kamp
leven van myn gezin.
Hun ervaringen kunnen als stereo
tiep gelden voor die van alle andere
vrouwen; orzijii verschillende nuances
in de behandeling, doch de groto lyn
is voor alle kampen gelyk, of we nu
het Tjiapitkamp van Bandoeng, de
vier kampen van Semarang, de kam
pen van Pakan Baroo en Medan of
welk kamp ook nemen.
Over de Japanse soldaten liepen
allerlei geruchten, voor de inval
plaats had; het zouden sadisten zyn,
beestmensen, vrouwenjagers en nog
erger.
Meteen by de inval trokken de
vrouwen, die buiten de centra woon
den, naar de steden, waar ze by
kennissen en familie onderdak vonden.
De hoognodige meubels konden wor
den meegenomen; de rest viel ten
prooi aan rampokkers, die in alle
Oosterse landen als aasgieren neer
vallen op elk huis, dat onbeheord
achterblijft in tijden van onrust en
•oorlog.
Alle gemobiliseerde mannen kwa
men in krijgsgevangenkampen terecht
die niet in dienst waren, werden
eveneens in burgerkampen geïnter
neerd.
De vrouwen en kinderen waren
dus volkomen overgeleverd aan de
willekeur van de vijandelijke soldaten
en hun inlandse collaborateurs. Ze
behielden verder hun volledige vry
heid die eerste maanden en geen
enkele vrouw, die het zelf niet zocht
had last van de Japaners.
Er waren strenge voorschriften
uitgevaardigd, dat elke blanke vrouw
ontzien moe6t worden. Tot grote eer
van de vrouwen kan gezegd worden,
dat „vriendschap" tussen blank en
spleetoog tot de uitzonderingen heeft
behoord.
Maar reeds in 1942 volgde al het
algemeen geldende bevelAlle vrou
wen worden in bepaalde wijken
geïnterneerd of in kampen.
En daarmee begon ook voor de
vrouwen een periode van ondenkbare
vernedering en stelselmatige uithon
gering.
Tjideng was voor de oorlog een
beruchte vrouwenbuurt, bestaande
uit kleine stenen huisjes, gescheiden
door kleine tuintjes en heel enge
steegjes. Geen degelijke vrouw zou
zich daar voor de oorlog durven
vertonen; nu werd het gepromoveerd
tot kamp voor de duizenden blanke
vrouwen en kinderen.
Toen de internering eenmaal was
begonnen, raakte Tjideng steeds
Hij vond in Frankrijk zijn vrouw en kinderen terug
Op 1 November 1949 stak een jonge,
goedgebouwde, knappe, lenige man
Fleetstreet over in Londen. Hy had
niet uitgekeken en hoewel de bestuur
der van de autobus al het mogelijke
deed om een aanry'ding te voorkomen
kwam de man in een ziekenhuis
terecht meteen ernstige schedelbreuk.
Er was geen hoop meer. Maar ^aak
schijnen er wonderen te gebeuren.
Tegen de pertinente verklaringen van
de geneesheren in, herstelde de man.
Zyn geheugen bleek echter verdwe
nen. Hy kon zelfs niet meer lezen,
schijven of spreken. Omdat het slacht
offer op het ogenblik
van het ongeval geen papieren
by zich droeg, was zijn indenditeit
onbekend.
Annonces in bladen hielpeD niet.
De jongeman van 1 November bleef
een naamloze onbekende die opnieuw
had te beginnen.
Naar de R.A.F.
Stap voor stap begon de man zonder
geheugen opnieuw. Hem werd lezen,
schrijven, spreken en rekenen geleerd,
satiewerk. Vandaar ging het naar
Posterholt, waar ze de landbouw-
huishoudsckool bezichtigden.
's Middags stond de Vredepeel op
het programma en na een korte
kennismaking met de heer Daemen
van de Grontmy en wethouder Pub
ben in Hotel de Zwaan, ging het
gezelschap, dat werd begeleid door
de landbouwconsulent ir Zegers en
de heer de Ponti naar de Vredepeel.
Vol bewondering hebben de Ameri
kanen deze wyze van landaanwinning
bekeken, besproken en gefotografeerd.
En inderdaad had men moeilijker
iets beters kunnen laten zien aan de
gasten als deze ontzaglijke vlakte, voor
een jaar terug nog heide nu goede
bouwgrond, waar het winterkoren op
honderden ha. reeds naar boven komt
en de stoomwalsen nieuwe kaars
rechte wegen aanleggen. Ontegen
zeggelijk hebben de Amerikanen hier
kunnen leren hoe groot de Dood aan
bouwgrond is in ons vaderland en
in de lezingen, die zy by hun terug
komst in Amerika moeten houden
voor de boerenjeugd, zullen zij zeker
niet dit ontginningswerk met zyn
vele moeilijkheden vergeten...
Wethouder Pubben trad na terug
komst in Merselo op als gastheer en
had gezorgd voor een Limburge
koffietafel. Moeten wij nog vertellen,
dat de dames niet eerder vertrokken
voordat zy het recept hadden van
de Limburgse vla?
Ten huize van de heer Pubben
werd kennis gemaakt met de nieuwe
kringvoorzitter van de Jonge Boeren
de heer van Osch, alsmede met het
bestuur van de Jonge Boeren van
Merselo, die hun Amerikaanse gaston
uitnodigden een sportdemonstratie te
zien in het Jeugdhuis.
Hier lieten de Jonge Boeren, na
een woord van welkom door de kring
voorzitter, zien tot welke prestaties
men op het gebied van lichamelijke
oefening in staat is. De sportleider
Joosten alsmede meester Hendriks
konden vol trots het kunnen van hun
troep tonen.
De heer Wismans bood een foto ter
herinnering aan, alsmede de heer
Pastoor, waarna een der Amerikaanse
gasten haar voldoening uitsprak over
het gebodene en de gulle gastvrij
heid.
Tot slot werd buiten een grootse
pyramiden opgebouwd door de turners
en dan namen de Amerikaanse gasten
afscheid van Merselo.
De jonge boeren van Merselo kun
nen vol trots terug zien op deze korte
ontmoeting, die aan de gasten een
overduidelijk beeld gaf van wat de
samenwerking in hun kring tot stand
wist te brengen.
voller. Van alle steden en plantages
uit West Java dromden de vrouwen
hier by elkaar.
De huizen werden steeds dichter
bevolkt. In de ruimere woningen,
met zes flinke kamers woonden eerst
een 25 mensen, later werden het er
over de 100. In de kleine huisjes
met vier kamertjes van 3 by 3 V2,
woonden, aten, sliepen wel 25 men
sen by elkaar.
Mijn vrouw had zulk eon kame tje
met 2 volwassenen en 4 kinderen.
A Nachts lag de vloer bedekt met
matrassen of wat daar voor doorging.
Overdag werd het beddegoed opge
stapeld in een hoek en diende voor
zitbank. Het enige tafeltje, dat 's nachts
buiten gezet werd, kwam weer op zyn
plaats in het hokje en klaar was de
metamorpha8e van slaap- in woon
vertrek.
Houtwerk en alles wat aan de
huisjes brandbaar was, had zyn be
stemming gevonden in de „keuken",
zodat dag en nacht licht en lucht
vrijelijk binnen konden.
Al spoedig hadden de vrouwen ook
niets meer op te sluiten.
De weinige kleren raakten versleten,
kostbaarheden hadden hun weg ge
vonden over de omheining naar Chi
nezen, die voor veel geld en edel
metaal weinig voedsel en vruchten
aanboden. Want geen van al deze
vrouwen heeft gedurende de gehele
oorlog ook maar één cent van wie
ook ontvangen.
Waar ze dan van leefden, zy en
hun kinderen
De Jap was 0 zo berekendin het
begin liet hy de vrouwen voor zich
zelf zorgen en door verkoop van eigen
dommen, naaiwerk, lesgeven, bakken
van koekjes e.d. trachtten zij wat te
waarby hy snelle vorderingen maakte.
De rechtbank verleende liem een
naam voortaan heette John Newton
en als geboorte datum werd aange
houden 1 November 1921. Burgerlijke
staatvrijgezel. Hjj voelde zich aan
getrokken tot de vliegerij en tekende
voor de R.A.F., waar hy na enige
jaren sergeant vlieger werd.
Nu werd het tyd om na een meisje
uit te kijken en in dat opzicht be
hoefde men hem blijkbaar niets te
leren.
Hy huwde met een beeldschone
Duitse, zekere Ingrid, die dienstbode
was in Londen en hiermee dus Mrs.
Newton en.... Engelse werd. Het jonge
paar was gelukkig en do toekomst
scheen Mr. and Mrs. Newton roos
kleurig en vol mooie beloften to zijn.
Het onderbewustzijn trok John naar
Frankrijk. Het jonge paar spaarde
en spaarde en toen dit jaar hun
vacantietrip aanbrak konden ze zich
een Paryse vacantie veroorloven.
Yvonne wachtte
Geduld en vertrouwen worden wel
haast altijd redelyk beloond, ook al
lykt een zaak hopeloos. In Le Havre
wachtte Yvonne al bijna drie jaar op
de terugkeer van Henri; do vier
kindjes vroegen iedere dag waar
Papa bleef en telkens wist Yvonne
weer een ander verhaaltje te verzin
nen,
De zeeman was medio October per
schip vertrokken en in Londen ver
dwenen. Men had advertenties ge
plaatst om hem op te sporen, doch
zonder resultaat.
Yvonne vreesde, dat er een ongeluk
was gebeurd, doch iets in haar bin
nenste zei haar, dat Henri terug zou
komen. Hij kon haar ook niet opzet
telijk in de steek gelaten hebben,
omdat hun liuwelyk boordevol geluk
was en Henri gek was met de vier
kinderen.
De bewuste Dinsdag was al vreemd
begonnen. De oudste twee warer. naar
school en terwyl ze doende was de
jongsten te verzorgen, tintelde er een
vreemd opgewekt gevoel, in haar,
iets onbeschryfelyks,
„Ik voelde", zo vertelde zy dezer
dagon, dat er vandaag iets prettigs
zou gebeuren.
Om tien over half elf ging ze bood
schappen doen. Om tien voor half
twaalf' onmoette ze Henri, midden in
Le Havre, een knappe vrouw aan zijn
arm. Samen bewonderde het jonge
paar de etalages van een schoon winkel.
het besluit van Ingrid
Yvonne viel hem om de hals, gilde
„Henri" en vielin zwym. Jolm kende
haar niet. Nog steeds herinnerde hy
zich niets omtrent zyn verleden.
Ingrid verzette zich niet tegen de
„indringster". Integendeel, terwyl de
tranen in haar ogen stonden verzorgde
zy de patiënte, die men de betreffende
schoenwinkel had binnengedragen.
John verstond geen woord Frans, maar
de diep, menselijke tragedie lag hier
voor het rapen.
Een tolk vertelde hem, hetgeen
Yvonne expliceerde. Hij giDg met haar
mee, naar huis. Hy verzocht icgrid
even in een restaurant te wachten.
Op weg naar de woning van Yvonne
herkende hy plotseling eon zeker
kantoorgebouw. Geleidelijk aan begon
hy zich Franse woorden te herinne
ren, maar toch bleef de tolk noodza
kelijk. Zyn kinderen herkendo hy niet.
De radio kwam hem bekend voor.
Op de schoorsteen stond een foto van
hem, Yvonne en twee kinderen.
De waarheid werd hem duidelijk.
Er volgde een onstuimige huilbui en
daarna was zyn geheugen terug ge
keerd.
John Newton was Henri Dupont
geworden. De Engelsman was Frans
man. De piloot was matroos, Hy had
vier kinderen en Yvonne. Ingrid is
verdienen, om aan eten te komen.
Dat lukte een tydiang, door het
bewonderenswaardige aanpassingsver
mogen van deze dappere vrouwen.
Maar na een jaar was alles ver
kocht, waren de centen op toen had
de Jap hen waar hy ze hebben wilde
totaal afhankelijk maken van zyn
„milddadigheid" d.wz. zyn zucht om
de gehate blanke te vernederen in het
oog van de Indonesiër en geheel het
Aziatische ras, te brongen tot de
bedelaarsstaf, tot willoosheid door
honger en kommer.
Tot bewakers van de kampen wer
den de „heiho's" aangesteld, Inlandse
jochies van 16 a is jaar, gedrild in
het Japanse leger, opgezweept door
duivels sluwe propaganda, die op alle
hoeken en pleinen uit loud-speakers
uitgebraakt werd over het domme
volk en deze pubers.
En in hun onderbewuste minder
waarheid sgevoel wreekten deze knapen
zich op deze weerloze mensen, sloegen
en ranselden, gaven do dwaaste bo
velen. Zy werden uitsluitend geleid
door wraaklust en haat.
Aan het hoofd stor.den Japanners,
waarvan Tjideng de beruchte Sonai
Ohara toegewezen kreeg. Wy mannen
hadden voordien reeds het genoegen
gehad hem te leren kennen en menig
een heeft nog de herinnering diep in
geprent gekregen in de vorm van
slagen en trappen, enkelen holaas,
kunnen hun laatste ontmoeting met
Sonai niet meer vertellen. Zy moesten
het met de dood bekopen 1
Sonai waB een psychopaat, een gees
telijk verwrongen persoon, die in
vlagen van afwijking de wreedste, de
gemeenste misdaden pleegde.
Hy trommelde de 10.000 vrouwen
en kindoren, zieken en zwakken, do
vers gebrand. 250 gram.
erg voordelig. 250 gram
250 gram
„nieuwe oogst". 500 gram
de ECHTE Gelderse, per stuk
ca. 30 plakken in 100 gram
voor Uw slaatje
heerlijk met Bessensap. 500 gram t
per fles 4 1 1
fijnste kwaliteit. 250 gram
heerlijke, dikke brokken. 250 gram
met veel Amandelen. 250 gram
150 GRAM
«ets bijzonders. 100 gram 25 en
verdwenen. Ze begrijpt het drama en
heeft vry willig afstand gedaan van
haar grote geluk.
Ze heeft Yvonne geschreven dat ze
weet, dat zij en de kinderen Henri
ook gelukkig zullen maken. De echt-
scheidingseis, welke ze onmiddelyk
heeft ingediend werd afgewezen, om
dat het huwelijk wettelijk niet bestond
Henri Dupont is plotseling drie jaar
ouder geworden en in Londen is de
naam John Newton uit de Burgerlijke
stand geschrapt.
Drukkerij vd. Munckhof.
oud3ten en de jongsten om de haver
klap, op, midden in de nacht om
..geteld" te worden; maar Sonai liet
hen uren staan in het donker, stram
in de houding, bewaakt door de heiho's.
Soms werd na uren staan de troep
naar „huis" gejaagd, soms verscheen
een brullende Sonai, sloeg lukraak
rond en verspreidde doodsangst onder
oud en jong.
Hij presteerde het, om voor straf
3 dagen helemaal geen eten te geven
en ik geef het je doeD, om kleine
kinderen aan het verstand te brengen,
waarom ze 3 dagen niets te eten
krijgen.
Meermalen gooide hy kalk in het
eten in de gaarkeuken, strooide er
zand in en meer dergelijke bestiali
teiten maakten hem gehaat en meer
Als Sonai in de buurt gesignaleerd
was, vluchtte alles in dolle angst weg
en in de lege huizen sloeg en trapte
hy dan alles kapot.
Vrouwen die betrapt werden op
handelen over de omheining, werden
dagen gevangen gezet, kaal geknipt
of op nog pijnlijker wyze verminkt.
Sonai is een begrip geworden, voor
ons mannen en meer nog voor de
moeders, een begrip van alle laags,
dat in een mens kun huizen.
Hy heeft het duur betaald; vlak na
de oorlog kwam hy als oorlogsmis
dadiger by ons in Singapore en in
dezelfde cellen, waar wy jaren in
verbleven, zaten toen Sonai en velen
van zyn soortgenoten te wachten op
hun vonnis.
Sonai werd meervoudig ter dood
veroordeeld on opgehangen!
"Wel verdiend. Doch Onze Lieve
Heer oordeelt anders als wy, mensen:
Sonai werd na een jaar cel verblijf ge-
Vegla inmaakglazen, Lampeglazen
alle maten in voorraad.
Tuinders- of KippeDglas,
Vensterglas enkel en dubbeldik,
Regendrup-, Byzantijns- Cathedraal-
Auto- en Spiegelglas alles in voorraad
Langstraat 46 Telef. 713
troffen door God's genadehand en de
avond voor zyn dood vloeide het al-
vergevende doopwater over het hoofd,
waarin zoveel boosaardigs werd uit
gebroeid. En terwyl de strop reeds op
hem wachtte deed Sonai zijn'Eerste
H. Communie.
In de kranten stond dit bericht en
ik las het voor. Dit zyn van die be
richten om even stil te worden, maar
myn dochtertje, van 5 tot 8 jaar be
schermelinge van Sonai, vroeg dood
leuk „Is Sonai nu in de Hemel
„Ja, kind, heel zeker".
Jammer, dan kom ik later weer
by die r.tvent!"
Kinderlogica, maar wat moet deze
man in de kinderzieltjes een onbe
grepen, maar diepgewortelde angst
hebben teweeg gebracht.
Drie jaren vochten de vrouwen hun
hopeloze stryd en zy hadden het veel
harder dan wy, mannen. Zy streden
voor zichzelf terwille van hun kinderen;
voor de kinderen werden zy heldinnen,
verdroegen ze alles.
Geen kleren dan de enige verscholen
gelapte jurk, geen schoenen of onder
goed, geen geld en nooit enig comfort,
geen tehuis en alles rondom vuil en
vervallen.
De riolering en WC's werkten niet,
de waterleiding afgesloten en dat by
de smoorhitte van Batavia met een
dagtemperatuur heel het jaar door
van 35°.
Toen wy, mannen, ver van Java,
dit alles hoorden en de werkelijkheid
was veel erger dan het beschreven
kan worden, toen hebben wy een ere
saluut gebracht aan de dappere
vrouwen, aan onze eigen vrouw.
En een diep gevoel van dank en
trots kwam in my op, toen ik na
by na 4 jaar absolute scheiding, dit
hoorde van het meisje
Toen Uw vroyw het kamp uitging,
nam de commandante afscheid van
haar met deze woorden: U, met uw
4 kleine kinderen, was een voorbeeld
voor ons allen I
Slot volgt
