TWEEDE BLAD VAN PEEL EN MAAS
Dagboek van een krijgsgevangene
DEGRUYTER
ORGEL-WEEK
De Millioenennota
Denk aan de Orgelu eek
van 12 tot 19 October.
niqiantm
leert de taal van Uw toekomst
^/doet 'tfif-eeti 'ttiencün
Ttou/* nfovb wxtoa, 9j
KOFFIE
ZATERDAG 20 SEPTEMBER 1952 No 38 1
DRIE EN ZEVENTIGSTE JAARGANG
Ia het Orgelhoekje, dat nu al bijna
een halfjaar in „Peel en Maas te
vinden is, heeft iedere lozer kunnen
zien, dat langzaam maar zeker toch
geld bij elkaar komt voor het nieuwe
orgel in de St Petrus Banden.
Het gaat langzaam, te langzaam
volgens de mening van volon, maar
we mogen nooit vergeten, dat het
comité zonder een cent, begonnen is
en zeker in het begin liever wat lang
zamer heeft willen worken, dan te
grote linanciöle risico's te nemen.
Nu is echter do tijd gekomen om
oens wat meer tam-tam te maken en
zo heeft dan dit orgelcomité besloten
om van 12—10 October a.«. oen orgel-
week t.o houden. Een weok, waarin
alles zal staan in hét. teken van de
orgel.
Een nieuw orgel kost.om en nabij
f 60.000 en er is dus nog beel wat
geld nodig. Men probeert dan in deze
orgel week een goede slag te slaan.
Dat het mogelijk is, heeft het jongste
verleden bewezen.
Het. comité organiseert allereerst
een fiets en bromlietsenrailly op 10
October, waaraan iederom doel kan
nemen, omdat, het een betrouwbaar-
heidsrit is binnen do grenzen var. de
gemeente Venray.
Er zijn grote prijzen aan verbonden
en allen die hem uitrijden krijgen
bovendien een plaquette.
De fietsers moeten 30 km afleggen,
de bromfietsen 63 km
Het gaat helemaal niet om snel
heid, maar om oplettendhoid. 'n Mooie
gelegenheid voor onze Venrayse brom
fietsers en fietsers om eens met deze
aardige sport kennis te maken.
Dan is er van 12 t.m. ir. Oct. de
grote poppententoonsteiling van de
Bond zonder Naam, die geweldige
successen heeft geboekt op allo plaat
sen, waar ze tentoongesteld is en die
ook werkelijk buitengewoon schoon is.
Voor de jeugd en ouderen is or
verder een scliatgraverij, waarbij men
flinke geldprijzen moet opdiepen uit
de plaats waar de schat begraven is.
Verder zal er waarschijnlijk in die
week een orgelconcert zijn door een
bekende meester, er zullen speldjes
worden verkocht, er zal waarschijnlijk
een ballonwedstriid zijn. Kortom, het
zal een hele week feest zijn rond de
orgel.
Verenigingen, vooruit!
Doch liet is niet de bedoeling, dat
hot orgelcomiiö alles alleen doet. Zij
hoopt en vortrouwt, dat gedurende
die week of daaromtrent de verschil
londe Venrayse verenigingen ook een
steentje zullen bijdragen, of liever ge
zegd een orgolpijpje.
Verschillende verenigingen bobben
al beloofd iets to organiseren, waar
van de opbrengst bestemd is voor het
1 orgelfonds, maar er zijn nog vole
'andere, die niets van zich hebben
lat on horen.
Besturen, vooruit, aan het werk en
allen aan de slag om ook mee te
bouwen aan Venrays orgel. Laten we
ook hierin nu eens samenwerken,
zoveel te gauwer is het geld er en
ook do orgel.
Allemaal samen, de een doet dit,
de ander dat, dan schiet dat ver-
an t. woord i ngsl ij st j e omho og.
Het comité rekent op alle vereni
gingen, zonder uitzondering.
De secretaris CL Janssen Paterslaan,
hoopt binnenkort met aanbiedingen
overstelpt te worden. Reserveert die
week en organiseert iets in die week
voor Uw orgel.
Twee belangrijke factoren zijn het,
welke volgens de millioenennota de
Rijksbegroting voor 1933 beheersen,
de defensie-inspanning in Noord-Atlan
tisch verband en de problemen van
de werkgelegenheid.
Ook de moeilijkheden met betrek
king tot de betalingsbalans, dus het
verkrijgen van evenwicht tussen het
geen wy aan het buitenland moeten
betalen en hetgeen het buitenland
ons verschuldigd is, zijn ïiog niet
definitief opgelost. "Wel is, vergeleken
met een jaar geleden, in deze moeilijk
heden een aanmerkelijke verbetering
ingetreden.
Dit evenwicht in de betalingsbalans
is van groot belang voor het z.g.
monetaire evenwicht, dus het voor
komen van zowel inflatie als deflatie.
Uitgangspunt bij het opstellen der
gegroting is dan ook geweest, dat
ondanks de gestegen uitgaven ter
bevordering van de werkgelegenheid,
liet begrotingsbeleid ook in 1953 ge
richt moet blijven op handhaving van
het monetaire evenwicht en daar
mede op een blijvend evenwicht inde
betalingsbalans.
De uitgaven dor begroting voor
1053 worden geraamd op 3616 millioen,
de inkomsten op 312-1 millioen, zodat
er een totaal tekort is van 492 mil
lioen.
De Staat ontvangt 5124 millioen
gulden nl. 4499 millioen belasting
inkomsten; kapitaalsinkomsten 273
millioen en niet-belastinginkomsten
352 millioen.
De Staat geeft uit 5616 millioen
gulden nl.dagelijks terugkerende
uitgaven 4016 millioen, kapitaals uit
gaven 896 millioen, subsidies op
levensmiddelen so millioen en oorlogs
schade enz. 579 millioen.
XXV
8 Dec. 1944: Drie jaren
Op bepaalde dagen dringen de pijn
lijke herinneringen zich aan je op,
zonder mededogen, zonder remhoe
je or ook tegen vecht.
Hot is vandaag juist drie jaar
geleden, dat ik de soldatenbroek aan
trok om hem niet meer uit te trekken
en in deze 3 jaren heb ik meer
emoties ondergaan dan in de vele
jaren daarvoor. De hele droeve ge
schiedenis speelt zich weer voor je
geest afde angst en de zorgenhet
intens droeve gelaat van je vrouw
en de niet-begrijpende gezichljes van
je kinderen; de wanorde alom. Heel
de strijd aan het front herleef je nog
eens.
En nu zyn drie jaren nutteloos en
doelloos voorbijgegaan; drie jaren van
je korte leven, waarin je zoveel plan
nen had en zoveel had kunnen be
reiken, kun je afschrijven. Ik deDk
eigenlijk nooit meer aan Nederland
en toch is het Zuiden vrij. Ook
Venray! Dat weet ik heel zeker. Dat
is zelfs doorgedrongen binnen de
muren van deze gevangenis.
Dat zit zotegen 15 October kwam
mijn vriend Wiel uit Venlo by me,
opgewonden maar heel geheimzinnig.
„Ligt daar bij dat gat, van jullie
een dorp Lull
„Ja, wat zou dat?"
„Luister: In het BBC-nieuws ver
tellen ze, dat de Engelsen het dorp
Lull hebben veroverd; dat ze twee
keer teruggeslagen zijn, maar nu de
omgeving stevig in banden hebben.
Je weet wel, wat dat voor Venray
betekent".
„Maar Venlo is er geen steek beter
af gekomen", voegt hij er aan toe.
Ook een Engelse kolonel hield me
staande„Do you know a certain
place, named Lull?"
En hij vertelt me de gehele situa
tie; de aanval op Arnhem, de stil
stand aan de Maas. Ea meteen voegt
hy er aan toe, dat het nu wel April
of Mei zal worden voordat Duitsland
op de knieën gaat. In de winter
riskeren ze de aanval over de Ryn
niet, als tenminste... de Rus niet
doorstoot.
Thuis zyn ze dus vrij... of dood.
Hoe het met die radio van ons zit,
weet niemand precies. Ik weet, dat
3 Engelse jongens, voor de Jap dienst
doende als verpleger, om beurten een
ondergrondse radio bedienen; dat de
accu's worden opgeladen met de
motoren van het hospitaal; dat de
berichten absoluut betrouwbaar zijn.
Maar waar de radio zit, wie die
jongens zyn en wanneer zy ontvan
gen, weet niemand, behalve óón
Engelse officier.
's Morgens krijgt deze de berichten
van de jongens; hij licht mondeling
één Nederlandse, één Australische
en één Engelse officier in, die de
berichten naar hun eigen onderdelen
doorgeven. De gewone jongens mogen
Van de uitgaven ontvangt:
Defensie 1500 millioen of bijna 27
pet. van het totaal; Soc voorz. emigr.,
volk8gezondh. en volkshuisvesting
819 2 millioen; Nationale schuld 704 5
millioen; Onderwijs en cultuur 510.6
millioen; Herstel van oorlogsschade
431.3 millioen; Waterstaat en verkeer
4120 millioen: Politie en justitie
216.0 millioen; Handel en nijverheid
146.6 millioen; Land- en tuinbouw,
veeteelt en visserij 111.0 millioen,
subsidiebeleid via het Landbouw-
Egalisatiefonds so.o millioen; Overige
685 2 millioen.
Huishoudboekje van een wever
In de annalen van „St Lambertus"
te Helmond, bewaart men nog de
cijfers uit een huishoudboekje van
een wever uit de dagen van rond ïooo.
De man die onderstaande boek
houding hield verdiende f7,- per
week.
Z'n uitgaven specificeerde hy als
volgt
huishuur f 1,15
vuur en licht i,—
kleding, klompen, sokken
en lakens 1
ziekenfonds en verzekering 0,16
Zondagsgeld voor zichzelf f
begrafenisfonds 0,08
zeep, zout en soda 0,12
scheren 0,03
Zondagsgeld voor 5 kinderen 0,05
zand over de vloer 0,03
schoensmeer 0,01
schoolgeld 0,04
Totaal f 3.82
Bleef over voor eten: 3,18
d.i. per persoon en per dag zes en 'n
halve cent!
Het mag als bekend worden ver
ondersteld dat het volgend jaar land
bouw emigranten in Canada kunnen
worden geplaatst. Van groot belang
is dat zij zich onmiddellijk melden,
daar bet noodzakelijk is dat zi) in
bet voorjaar in Canada aankomen
Zij, die zich inmiddels hebben aange
meld of dit nog in de loop van
September zullen doen, hebben hier
mee de eerste stap gezet op de weg
naar. hun vestiging in het nieuwe
land.
Toch zou het vorkeerd zijn, na
d6ze stap maar lijdzaam te blijven
zitten afwachten tot er een papierlj»
in de bus komt. Wie de A van Aan
melding zegt, moet ook do B van
Boekje zeggen, en met dit laatste
bedoelen wij dan meer in hot bijzon
der liet leerboekje Engels.
Toen de Australische Minister voor
do Immigratie onlangs in ons land
was en wat hieronder over het
leren van Engels gezegd wordt, geldt
natuurlijk niet alleen Canada, maar
ook Australië en Nieuw Zeeland
weos hij er in een persconferentie op,
welke moeilijkheden dn onvoldoende
beheersing van de Engelse taal voor
vele immigranten meebracht.
Spiciaal geldt dit ook voor land
bouwers, die immers niet in groeps
verband werken, waardoor er niemand
bij de hand is om een opdracht, die
door gebrek aan taalkennis verkeerd
wordt begrepen, nog bijtijds in goede
banen te leiden.
Het geeft natuurlijk de grootste
moeilijkheden, wanneer iemand wordt
uitgezonden om de koeien te melken
en in plaats daarvan de kippen
slacht. Zo'n vaart zal hot gewoonlijk
niet lopen, maar de landbouwer die
denkt, ik ken m'n vak, dus ik red
mij wel, zou zich wel eens lelijk
kunnen vergissen.
De werkmethoden in de immigratie
landen zijn nu eenmaal anders dan
by ons, zodat hy zijn gebrek aan
taalkennis niet kan goedmaken door
het feit dat hy de „routine" van een
boerderij kent.
Veel dingen op de Canadese of
Australische bedrijven zullen vreemd
voor hem zyn en wanneer hy de
uitleg niet volgen kan, maakt hy een
„domme" indruk. En zoals men weet
is het met eerste indrukken als met
katten: ze hebben een uiterst taai
leven.
Wil de immigrant dus geen kat
terig gevoel overhouden van zyn
eerste tijd in hot nieuwe land, dan
moet hy zorgen dat hy zicli niet
alleen tydig meldt, maar ook tijdig
begint zich met het Engels vertrouwd
te maken.
En natuurlijk geldt hetzelfde ook
voor andere dan land bou w-emigranten
Zo was er een Nederlands meisje
in Nieuw Zeeland dat zich er over
beklaagde, dat zy nog steeds als
hulpverpleegster dienst moest doen,
terwijl haar vriendin, die precies
hetzelfde diploma had en gelijk met
haar was aangekomen, al volwaardig
verpleegster was. Maar geen wonder,
haar vriendin was zo verstandig ge
weest om Engels te leren en zy niet.
En men vertrouwt tenslotte geen
zieke toe aan een verpleegster die,
wanneer zjj een opdracht krjjgt met
de toevoeging „to be quick about it"
(haast te maken), de ongelukkige
patiënt misschien een hoeveelheid
kwik zou toedienen.
Emigratie is nu eenmaal geen
picnic. Het is een voor het gehele
verdere leven beslissende stap, die
met een grote mate van verantwoor
delijkheidsbesef genomen moet wor
den. Het getuigt dan ook van een
grenzenloze lichtzinnigheid, wanneer
men zich zomaar „losjesweg" aan
meldt en de zaak verder maar op
zyn beloop laat zonder de moeite te
nemen de taal van het land waar
men heen wil te leren.
Uit talryke ïapporten blijkt dat
officieel niet ingelicht worden, maar
de meesten van ons hebben wel
vriendjes onder de officieren. Er
wordt geen letter op papier gezet en
alle voorzorgen moeten wel genomen
zjjn, want in ruim 2 jaar heeft de
Jap nog niets ontdekt. En dat zegt
toch wel wat. Ontdekking zou weer
een paar hoofden kosten
Intussen wordt de gevangenis
steeds voller. De 250 Nederlanders
zijn aangegroeid tot 1200. Groepen
uit Tailand, Sumatra en Flores zyn
ons lot komen delen. Er zou een
boek te schrijven zjjn over de erva
ringen van elk dezer groepen. Wie
het ergst geleden heeft, is niet uit
te maken; het is allemaal even
droevig, wat de jongens ons vertellen,
Niet alleen Tailand was een hel.
misschien Flores nog meer. De be
volking op Flores, merendeels katho
liek, heeft de jongens geholpen, waar
ze maar konden. Dat heeft velen het
leven gered of verlengd. Want na
een jaar onmenselijk hard werken
aan een vliegveld, volgt de terugtocht.
Een schip werd getorpedeerd; het
andere bereikte Makassar na veel
omzwervingen. Daar kwam een
Amerikaans toestel boven de haven
cirkelen. De Jap gelastte de jongens
met witte vlaggen op het dek te
zwaaien; dan... zou de vlieger zien,
dat het vrienden waren.
Aldus geschiedde; de Amerikaan
kwam cirkelend omlaag, zó laag, dat
de jongens duidelijk de ster op de
vleugels konden zien. Maar toen
begonnen die duivelse Jappen te vuren
op de Yank, die ternauwernood ont
snapte.
Deze gemene streek werd betaald)
gezet, maar ten koste van de jongens.
Zorg liever wat extra's te ver
dienen, want dat is géén kunst en
géén moeite. De Gruyter's cassa
tions geven U immers regelmatig
geld. Al zou U maar een tientje
per week aan De Gruyter-artikelen
besteden, dan hebt U toch al iedere
week een hele gulden extra 1
Als U zegt: „Die korting betaal je toch
zelf!" bedenk dan, dat De Gruyter,
met eigen fabrieken en meer dan 360
eigen winkels heel voordelig werken
kan. Daardoor is 10°/o korting mogelijk.
Daarom gééft De Gruyter 10°/o korting.
De Gruyter geeft 10%) korting op alle
^artikelen, behalve suiker, zouten soda.
Goudmerk 250 gr. 230 et
Roodmerk 250 gr. 204 cl.
Blauwmerk 250 gr. 196 cl.
Oranjemerk, 250 gr. 186 cl.
Coffeme-vrije koffie pak 250 cl.
Gemalen koffie met moutkolfie
200 gram pak. 112 ct
Koffiestroop busje 30 ct
Koffiesurrogaat pak 35 ct
Koffiemelk flesje 37 ct
die gevallen, waarin de emigrant niet j T.r> u 11 r
slaagt, voor een belangrijk deel terugUit 99x CCl Cll iVIciflS
te voeren zjjn op te gebrekkige taal
kennis. Het is daarom met klem aan
te raden, zyn. emigratie zorgvuldig
voor te bereiden en daarbij een aller
eerste plaats in te ruimen aan het
leren van de taal, met welks hulp
men zyn toekomst in het nieuwe land
moet smeden.
Binnen enkele uren kwam een heel
escadrille bombers terug en nam het
schip even onder vuur. Weer een
massa doden, en meteen gooiden ze
de halve stad en de hele haven aan
puin. Dat is nou het rottige van een
oorlog: die werkelijk de klappen
krijgen, hebben er niets mee te
maken.
Nauwelijks zyn we aan hun verha
len gewend, als er een transport uit
Medan aankomt. Yan de 900, die de
reis meemaken over Straat Malakka,
komen er 250 aan. Nauwelijks buiten
de haven van Medan treft een torpedo
reeds het schip. Binnen 20 minuten
is het schip in de golven verdwenen.
Een paar honderd hebben geen kans
gehad uit het ruim te komen, een
paar honderd zijn verdronken voordat
een Japanse kustboot het restant aan
boord neemt. Ze hebben uren in het
water gedreven. We zien deze troep
niet, alleen de ergste gewonden. Ook
onze vroegere dokter is er by; een
zoon van professor Boeke. Als ik by
hem kom, zie ik alleen een klomp
gips. Alles is gebroken by hem.
Alleen de ogen zyn zichtbaar en een
gaatje voor de mond. Beide kaken,
enkele ribben, armen en benen zyn
gebroken.
Nog een volle dag blijft deze jonge,
oersterke man leven binnen zyn
omhulsel. Pas 30 jaar oud, vol idealen.
Hy wordt op ons nieuwe kerkhof
begraven, omdat het oude vol is.
Van de gewonden horen we ook
verhalen over de vrouwen op Suma
tra.
Het is ook daar alweer hetzelfde:
mishandelingen, afbeulen, miserabel
eten, „de stryd om het leven" in de
ware zin van het woord.
van 20 September 1890
Tot kapelaan te S wolgen werd be
noemd de Weleerw. Heer J. Saes, in
plaats van P. J. L. Litjens, die kape
laan werd te Sevenum; tot kapelaan
te Broekhuizenvorst werd benoemd
W. Wierts, te Meerlo P. G. W. Joos-
ten, te Wanssum H. M. Wijnhoven.
Pater Paulus Boerkamp o.f.m.
schrijft een artikel over het H. Land.
Overal vechten mannen dezelfde
stryd; overal vechten vrouwen voor
hun leven en dat van hun kinderen;
het is de stryd tegen systematische
uitmoording door een sadistische
leger-staat.
Maar geregeld komen nu de zware
B 29 van de Yankees ons moed in
spreken met hun zware bommen, die
dood en verderf uitstrooien over de
Japanse stellingen en havens. Daar,
boven in de lucht op 10.000 meter,
ligt onze hoop. Al moeten elke dag
enkelen de strohalm, waaraan allen
zich vastklampen, loslaten.
Gelukkig komt de Jap zelf ons ook
af en toe een hart versterk ortje geven
we zijn nu buiten het vliegveld brede
banen aan het graven door de heuvels;
en links en rechts graven we diepe
kuilen in de wanden als schuilplaat
sen voor vliegtuigen.
En dan horen we op een dag prut
telend en ploffend een vliegtuig aan
komen. Boven de palmbossen zien we
hem aankomen. Af en toe slaat de
motor af; rookzuilen stoten uit de
motor.
We staren de kist na, of hy het
nog haalt. En heel onverwacht duikt
de neus omlaag en in volle vaart
giert het vliegtuig vlak bij ons in de
grond. Een ontzettende klap, vleugels
en rompstukken vliegen in het rónd.
Een wolk zand belemmert e?en het
uitzicht en dan is alles stil. Nu
rennen we er allemaal tegelijk op af.
Het is een hoop verwrongen ijzer,
die diep in de grond zit. Van mensen
is niets te bekennen.
Een troep Jappen graaft het wrak
uit en tussen de stangen en brokken
komt het danig verminkte lyk van
de vlieger te voorschijn. Het is geen
21 September 1889
Op 16 September gaf de fanfare
Euterpe een uitvoering by Sanders
en Boers te Oostrum.
W. van den Munckhof-Sassen
was voornemens op 23 September om
11 uur voorm. bij Jac. Gitzeis aan te
bestedenhet bouwen van een schuur
met bylevering van materialen.
van 22 September 1888
Venray mocht in de laatste helft
van de vorige eeuw tweemaal een
diamanten priesterfeest vieren.
Op 30 Juni 1870 vierde Joannes
Caspar Fröling, rector van het
Ursulinenkloo8ter de zestigste ver
jaardag van zyn H. Priesterwijding.
mens meer; niets dan onkenbare
flarden vlees en kleren.
Zulke voorvallen doen ons goed
Zo afgestompt zijn we
Om deze dag tot een gedenkwaar
dige te maken, moet ik bij de com
mandant komen. Zwijgend geeft hy
me een enveloppe en daarop zie ik...
het handschrift van myn vrouw. Ik
weet niet, of ik mijn ogen geloven
moet. Ik raak er geheel van over
stuur. Na drie lange jaren een brief.
Zenuwachtig scheur ik de brief open
en vind er niets anders in dan een
foto van het hele gezin.
Lang sta ik er naar te staren en
lang duurt het, voordat ik op de
achterkant lees: Pasen 1943.
De foto is dus bijna 2 jaar oud,
maar ik merk het niet eens in mijn
eerste opwinding. Ik kyk maar naar
elk gezicht afzonderlijk. En de „ouwe"
staat maar naast me, luistert geduldig
naar mijn uitleg.
Als ik tenslotte weer op de gang
tussen de cellen sta, komen de vrien
den om me heen staan en de foto
gaat van hand tot hand. Die brengen
me pas goed aan het verstand, dat
liet een oude foto is. De nuchter-
lingen laten zich ontvallen, dat zo'n
foto niets zegt. Maar anderen.zeggen
jij weet tenminste, dat ze toen nog
leefden; wy weten niets. Ik weet
niet hoelang en hoe vaak ik er naar
gekeken heb. Maar bly ben ik ermee,
heel erg bly.
3 jaar is lang, heel lang!
Wordt vervolgd.
