TWEEDE BLAD VAN PEEL EN MAAS
De Paasnacht
Het Gouden Boek der K.A.B.
in Limburg
Van Kruger tot Malan
Nieuwe problemen
Uit de geschiedenis
van Venray en omgeving.
NIEUWE KEKKEW
Uit „Peel en Maas"
SPORT
45
23
29
70
24
45
95
25
maakt U het leven
uei peinzinqeH
ZATERDAG 22 MAART 1952 INo' 12
DRIE EN ZEVENTIGSTE JAARGANG
Boekbespreking
door Jac. Jacobs M S.C.
Het is voor de jongeron onder ons
moeilijk te begrijpen, dat al hetschone
en goede wat we vandaag kennen in
de standsorganisaties, niet zo maar
vanzelf uit do lucht is komen vallen.
Het is voor hen zo moeilijk te
vatten, dat voel hiervan geboren is
dank zij voortdurend paraat zyn, dank
zy voortdurend en onafgebroken
vechten, dank zy ontelbaar velen, on
gekende mannen en vrouwen, die zich
met hun hele persoon hebben ingezet
voor hetero toestanden, voor gezonde
sociale maatregelen, voor rechtvaar
dige lonen.
Voor hen is het goed, dat de be
kende Pater Jac. Jacobs de geschie
denis heeft geschreven van 50 jaren
arbeidersbeweging in Limburg, een
geschiedenis die staat opgetekend in
het Gouden Boek van de K.A.B. in
Limburg.
Ook de ouderen zal het deugd doen,
deze goschiedonis weer eens op te
halen en dan kbaar te constateren, dat
al hun opofferingen in hGt verleden,
hun moeilijkheden en hun zorgen voor
hun standsorganisatie mede hebben
bijgedragen tot do geestelijke en stof
felijke verheffing van do arbeiders
stand.
Deze geschiedenis der gouden K.A.B.
is ook de geschiedenis van ons Lim
burg, dat in vijftig jaren is uitgegroeid
van de kleinste agrarische provincie
van ons land tot de meest geïndus
trialiseerde en alle groei records in
Europa heeft geslagen.
Dat dit alles is gebeurd zonder al
te groot verlies aan geestelijk goed,
is voor een niet gering deel te danken
aan het werk van de K A B. en haar
voortreffelijke leiders.
Dit boek geeft daar wel een spre
kend bewijs van. "Wie in de eerste
hoofdstukken de sociale en economi
sche geschiedenis leest," vraagt zich
thans verbijsterd af, hoe dit 50 jaren
geleden mogelijk was on kan zich
slechts verheugen, dat mannen als
Dr. Poels, H. Hermans, Buys de
Beerenbrouck e a tijdig de gevaren
hebben gezien en ondanks grote
moeilijkheden, ja zelfs persoonlijke
verdachtmakingen toch hebben door
gezet.
In klare en duidelijke taal schrijft
Pater Jacobs dan over de geboorte
van do Limburgse Volksbond, ontstaan
uit de plaatselijke volksbonden en
werkliedenverenigingen. En hiervan
werden weer onderafdelingen gesticht,
zoals in 1905 in Venray.
In 1909 was hiervan P. Schols voor
zitter en J. Thewissen secretaris, ter
wijl reeds 120 leden zich hadden opge
geven met een contributie van 72 ct.
per jaar.
We lezen hoe de propagandsclub
de Credo Pugno ontstond, die werkte
voor de uitbreiding der arbeiders
standsorganisatie.
De ontwikkeling der vakbonden,
vooral in de Mijnindustrie, bracht
moeilijkheden voor de volksbond,
moeilijkheden, die dank zy Dr. Poels
in i9ii aalmoezenier geworden van
sociale werken in de mijnstreek en
als opvolger van pastoor Souren bonds
adviseur van de Limburgse Volksbond,
uit de weg werden geruimd door de
oprichting van de Limburgse R.K.
Werkliedenbond in 1911.
Wie de geschiedenis wil leren van
de uitbreiding cn stichting der Mynen
kan in dit gouden boek veel leren,
maar het is niet veel moois, op alle
gebied, zowel stoffelijk als geestelijk,
was het voor de mijnwerker slecht
en Venray mag zich gelukkig prijzen
Dr Poels te hebben voortgebracht, die
op de sociale geschiedenis van Lim
burg zulk een machtig stempel heeft
gedrukt Ook en vooral op de Lim
burgse Arbeidersbeweging.
Dr. Poels krijgt een groots in me
moriam in deze geschiedenis en zijn
leven en werken is door Pater Jacobs
met liefde getekend.
Doch dit hele boek getuigt van een
grote liefde, die Pater Jacobs de K.A.B.
toedraagt. Tot in alle facetten van dit
grote werk is hij ingegaan on uit
ieder hoofdstuk spreekt zijn gerecht
vaardigde trots over wat bereikt is.
Het heeft voor iedere Limburger
voor iedere Nederlander wat te zeggen
en daarom kunnen we slechts hopen
dat deze uitgave veel gelezen zai
worden.
Met dit Gouden Boek der K.A B
legt Pater Jacobs eer in eiv,ieder dié
belangstelt in de geschiedenis der
standsorganisatie, in de geschiedenis
van Limburg zij dit book aanbevolen.
Het Gouden Boek der K.A.B. Door
Jac. Jacobs MSC. Uitgave: Winants
Heerlen.
In die songloed van ons somer
in ons winterdagse kou
In dio lente van oas liefde
in die lanfer van ons rou
By die klink van huwelijksklokkies
by die kluitklap op die kis
Streel jou stem ons nooit verniet nie
weet jü waar jou kinders is
Op jou roep seg ons nooit nee nie
zeg ons altyd, altijd: jal
Om te lewe, om te sterwe... ja, ons kom,
Suid Afrika!
De Zuid-Afrikaanse Unie, dat bol
werk der westelijke beschaving aan
de zuidpunt van donker Afrika, leeft
gestaag in het rumoer van de stryd.
Stryd tussen de Nationalisten, hier
en daar republikeins gezind, sterk
het Hollands element op de voorgrond
stellend, en de Unionisten, die zich
hechten aan het Engelse gemenebest.
Strijd tussen de regering en de
vakverenigingen, de arbeidersklasse
die haar eisen stelt; een stiyd die
leidt tot ernstige conflicten, tot een
oproer dat bijna een revolutie wordt.
Smuts, na Botha's heengaan leidei
der Unionisten en leider der regering,
is een echte en rechte zoon van zyn
land, maar hy mist de eenheid met
de bevolking, die Botha zo veel deed
bereiken. Hy, de vrijdenkende wys-
geer, de man van internationale
allure, mist het geduld voor de details,
die nochtans niet verwaarloosd mogen
worden. Hy handelt vaak eigenmach
tig, zet zyn wil ondanks alle tegen
stand door. En zyn tegenstanders
Jannie is voor Zuid-Afrika
Eén en groot en vry
Maar, zegt hy, wie dat mét my wil
Late alles over aan my I
Het rassenvraagstuk
Herzog komt steeds meer op de
voorgrond. Het Hollandse element is
uitermate actief. Dichters en schrijvers
doen het Afrikaans in nieuwe luister
glanzen.
Perloden van samenwerking wisse
len af met tyden van verbitterde
stryd. En wanneer Herzog ingaat
tot de eeuwige rust, wanneer Smuts
tot zyn vaderen verzameld is, is het
Dr. Malan, die geroepen wordt Zuid-
Afrika te leiden.
De tegenstelling tussen Engelsen
en Afrikaners beheerst nog steeds,
en nog te veel het politieke leven.
Maar een veel scherper tegenstelling
dringt zich opdie tussen blanken
en kleurlingen.
Enkele honderdduizenden blanken
verdedigen dit bolwerk tegen de onaf
zienbare stroom van kleurlingen die
dit werelddeel bevolken, vrijwel
geisoleerd, met als voornaamste
wapenen hun moreel, technisch en
wetenschappely'k overwicht en hun
eensgezinde wil dit te bewaren. Maar
aan die eensgezindheid ontbreekt nog
zo veel...
Malan trekt in vele opzichten de
lijn van de oude staatspresident
Kruger door, niet alleen in zyn
„Afrika voor de Afrikaners" (ook de
Engelse Afrikaners) maar ook in zyn
streven de kleurling „op zyn plaats'"
te houden.
De consequentie van dit streven
vormen de segregatie wetten, waar
door blanken en kleurlingen van
elkander worden gescheiden en laatst
genoemde groep slechts gelegenheid
krijgt zich te ontwikkelen onder
voogdy der< blanken.
Het is geen uitgespioken national's
tische politiek.
Want zoals Smuts tydens zijn
regeringsperiode de strijd moest aan
binden met Mahatma Gandhi, die
het verzet der Indiërs tegen de
rassenpolitiek der regering leidde,
vindt Malan op zyn weg de zoon van
de grote Indische Leider, die nu het
lydelyk verzet organiseert! De ge
schiedenis herhaalt zich
De buitenstaanders
Malan ondervindt niet alleen veel
tegenstand t.a.v. zyn rassenpolitiek
in eigen land, maar vooral in andere
landen wekt ze afkeuring en afkeer.
Dit heeft in de vergadering der Ver.
Naties reeds geleid tot een conflict,
en de Zuid-Afrikaanse afgevaardigden
liepen demonstratief de vergadering
uit
Malan weet zeer wel, dat in vele
landen, waaruit die protesten opgaan,
het met de rassen-politiek ook niet
alles botertje tot de boom is. Daarom
wy'st hy met een gekrenkt gebaar
die critiserende stemmen af.
Maar hy is er zich anderzijds van
bewust, dat vooral na Wereldoorlog
II de stryd tegen de rassen-vooroor
delen heftiger dan ooit is opgelaaid.
Vooralsnog ontzegt de regering der
Zuid-Afrikaanse Unie de buitenstaan
ders het recht zich te mengen in wat
zy beschouwt als een binnenlandse
aangelegenheid.
Egelstelling
De rassenpolitiek van Malan is
echter niet zozeer gegrond op een
veronderstelde minderwaardigheid
van de kleurling tegenover de blanke.
Hy stelt zich op het uitermate
practische standpunt, dat alleen
wanneer men de kleurling op zyn
plaats weet te houden, do blanke
gemeenschap in dit verre land zich
kan handhaven.
Hij gelooft dat dit niet alloon voor
Zuid-Afrika zelf, maar ook voor dio
in vele opzichten onontwikkelde
rassen, ja voor heel de beschaafde
wereld, heilzaam en noodzakelijk is.
De Zuid-Afrikaner weet zich de
verdediger van een egelstelling en
het verbittert hem, dat hij van hen
op wier sympathie hy meent te
mogen rekenen (waar ze hem niet
veel andere steun kunnen geven),
alleen critiek en afkeuring hoort.
Een veel ernstiger gevaar echter
dan deze critiek van buitenstaanders
is de verdeeldheid in eigen land.
„Eendracht maakt macht" geldt wel
in zeer sterke mate voor de blanken
in Zuid-Afrika
Eendrachtig feestvieren
Ondanks alles demonstreert zich af
en toe die eendracht, wanneer Zuid-
Afrika zyn grote nationale feesten
viert, waar de politieke tegenstanders
van gisteren eensgezind by tiendui
zenden optrekken, hun psalmen en
liederen zingen, getuigen van wat
hen bindt aan hun geboortegrond.
Die eenheid zal zich ongetwijfeld
ook straks weer demonstreren, wan
neer do Van Riebeeck-feesten worden
gevierd.
Driehonderd jaar geleden kwam
Van Riebeeck naar de Kaap. En in
het feestgedruis ter gelegenheid van
die gebeurtenis zullen wellicht slechts
weinigen zich herinneren hoe juist
vjjftig jaar geleden Zuid-Afrika in
het stof terneder lag.
In 1902... een overwonnen winge
west.
In 1952.... een jonge, krachtige
natie, die reeds een groots verleden
heeft en in de toekomst een grootse
roeping te vervullen.
Nederland, door zovele banden aan
Zuid-Afrika verbonden, zal in deze
dagen ongetwijfeld tonen, dat die
verbondenheid maar niet een schone
leus is; on alle steun en sympathie
verlenen aan het pionierswerk, dat
door de nazaten der Voortrekkers
daarginds wordt verricht. Lk.
Broekhuizenvorst
Toen in 1722 pastoor Joannes Ver-
berckt kwam te overlijden, werd de
parochie waargenomen door Pater
Godefridus van der Heggen uit Venray,
tot aan de benoeming van een nieuwe
pastoor in 1723.
Heerlijkheid Venray 1785
J.A K P. van Eek, geboren van
Wassenaar, vrouwe van Venray, be
noemde op 4 Maart 1785 als gezwo
renen van die Heerlijkheid Joannes
Hebbe Meggels en Hendrik Wijnen,
inplaats van Gradus Thielen en Peter
Peeters.
Andreas van Venray
Deze komt in 1490 voor als deken
van de kapittelkerk van Sint Victor
te Kanten, en in 1515 als proost vap
de Sint Lobuinuskerk te Deventer.
Hy woonde toen te Keulen en
overleed 27 December 1520.
Gyshertus de Foramine
Deze Venrayse pastoor heeft zijn
naam veriatiniseerd; hy heette eigen
lijk van der Gaet. Hij was ook pastoor
van de SintLaurentiuskerk te Rotter
dam, kanunnik te Lübeck en van Sint
Salvator te Utrecht, en kamerheer
van Z.H. de Pau3. Dat was in 14J7.
Priesterstudenten van Vei34$
Wy' ontmoeten op het Seminarie
te Roermond
in 1763
in 1771
in 1784
in 1784
Arnold Goethuysen;
L9onardus Cleophas;
Andreas Verdellen;
Jacobus Cleophas.
Joseph Conrad Bodenstaft
Hij was als zoon van dokter Con
rad Bodenstaft en van Elisabeth Derks,
geboren te Gennep. In December 1845,
werd hy te Roermond priester gewyd.
Hy was van 1846 -1848 kapelaan te
Blitterswyck en van 1 Juli 1875 tot
aan zyn dood op 9 Juni 1888 pastoor
te Broekhuizenvorst.
Venrayse namen
Frans Janssen was gemeente
ontvanger en logementhouder(i860).
Karei Frans Frische was notaris
klerk (i860).
Hendrik Reynders wasnotaris(i860)
Peter Roelofs wasveldwachter(i860).
Willem Teunissen was schoenmaker
(1858).
Gerard Roeffs was kuiper (1858).
Gerlacus Spee timmerman (1870)
Gerard Poels, akkerman (1870)
Johannes Poels, vroeger koopman
zonder beroep (i870)
Carel Alexander Maria Smits, can
didaat notaris (1870).
Theodor Sanders, veldwachtei(i870).
Pater Bernardus van Kuyk, Kar
meiiet, geboren te Venray was in
1868 biechtvader van het Karmelieten
klooster Elzendaal te Boxmeer.
Mathias Becker
Deze was geboren te Lottum, 28
Juni 1770. In het begin van 1797 werd
hy vice-pastoor te Wanssum en na de
dood van zyn pastoor in Mei 1798
deservitor. Op 24 Juni 1799 werd by
pastoor te Broekhuizenvorst.
Petros van Venray
Hy was in 1500 kanunnuk van Sint
Salvator te Utrecht.
De cijferkunst van Willem Badjes
Deed voor de school uitstekend werk
De rekenkunst met onze kwartjes
Werkt heilzaam voor een nieuwe kerk
yan 30 Maart 1889
De Redactie wijdt een hoofd
artikel: Pater Agostino der Montefeltro
O.F.M., een'beroemde redenaar.
Pater Ivo de Boer, professor aan
het Gymnasium, werd bestemd voor
de Missie in Zuid-ChanBi.
De Congreganisten van Venray
hielden op 25 Maart een bedevaart.
van 29 Maart 1890
De burgemeester van Venray maakt
bekend, dat wegens het uitbreken
van hondsdolheid in enige gemeenten
van Noord-Brabant, alle loslopende
honden van eer. muilkorf moesten
worden voorzien.
^itiatiefnomers tot deze combinatie
betekent dit succes ongetwijfeld de
hoogste beloning.
In Deurne heeft men grote waar
dering voor de opofferingen, die men
zich speciaal van Venrayse zijde elke
week moet getroosten en by de
eerste huldiging door de voorzitter
kwam deze erkentelijkheid dan ook
naar voor.
De beslissende stryd in Roermond
had overigens een enerverend verloop
want de combinatie zag zich reeds
na een kwartier voor de taak gesteld
om een achterstand van 4—1 om te
zetten in een overwinning.
Pas in de laatste minuut, toen de
score op 6—6 stond, kwam het win
nende doelpunt van de Deurne links
buiten.
Zondag a s. houdt men een receptie
in Hotel De Zwaan te Deurne van
5 6 uur.
Het Venrayse element van de ploeg
bestond uit de spelers H. Camps, P.
Camps, P. Steerneman en K. Ouden
hoven. Deze laatste emigreerde vorige
week naar Nieuw Zeeland.
HOCKEY
Combinatie Venray^Deurne
KAMPIOEN 2e klasse C
Met een zwaar bevochten zege van
7 op het Roermondse Concordia,
werd de combinatie uit de beide
Peeldorpen kampioen van de Zuide
del yke 2e klasse C.
Dit fraaie resultaat toont duidelijk
aan, waartoe eensgezindheid en sa
menwerking in staat zyn en voor de
Het onderzoek naar de reacties van
geestelijkheid en gelovigen op het
experiment van de vernieuwde viering
van de Paasnacht, heeft uitgewezen
dat men op zeer veel plaatsen ter
wereld deze vernieuwing heeft toege
juicht. En wat nog meer zegt, van
alle plaatsen waar men de gelegen
heid heeft gehad ook werkelijk méé
te „experimenteren" zyn enthousiaste
berichten in Rome binnen gekomen.
Voor velen is deze Paasviering een
openbaring geweest van de schoonheid
van de liturgie, maar vooral van de
werkelijkheid van de diepste geheimen
van ons H. Geloof. Dit schitterend
succes is voor de H. Vader een bewys
geweest dat hij de goede weg is in
geslagen, hij heeft dan ook besloten
op deze weg voort te gaan.
Ook wy gaan dit jaar in de Paters
kerk evenals 't vorig jaar weer de
Paaswake vieren met de wijding van 't
vuur en de Paaskaars, de vernieuwing
van onze doopbeloften en bovenal met
de prachtige Paasmis.
Nu moet U vooral niet denken dat
deze vernieuwing maar een liefheb
berij is van sommige dwepers of een
nieuwigheid je waar men
Sperciebonen _Q
groot blik #37
Bruine Bonen r,n
500 gram 35- .fc
Margarine
per pak. vanaf
a o
500 gram 51- T" O
Pruimen
250 gram vanaf «2
Abrikozen
100 gramAÖ
Macaroni
250 gram2*2*
Aardbeienjam r_
per pot73- D3
Badzeep extra
groot en zwaar stuk
Waspoeder
per pak
Wrijfwas
per doos vanaf
Linoleumwas
grote doos
Schoencrème
per doos vanaf
Metaalpoets
per bus
Zware Dweilen
grote maat per stuk
Pansponzen
prima2 stuks
van zal terugkeren. Integendeel. "We
moeten deze radicale verandering zien
als 't begin van nog veel andere ver-
nieuwingen die in de loop der jaren
zeker zullen volgen.
Zo zou 't b.v. niet onmogelijk zyn
dat we binnen enkele jaren de Mis
voor Witte Donderdag 's avonds gaan
vieren en dat de plechtigheden voor
Goede Vry dag in 't middaguur zullen
geplaatst worden.
In zekere zin moeten we deze ver
anderingen zolfs noodzakelijk noemen,
om de liturgie weer levend te maken
voor heel 't christenvolk.
Met de tyden veranderen de men
sen en ook 't kerkelijk leven moet
zich aan de steeds veranderde om
standigheden aanpassen op straffe
van anders te verstarren. De kerk is
geen museum, 't Mag er wel naar
wierook ruiken maar niet naar
kamfer
't Is dan ook echt uit oogmerk van
zielzorg bezorgdheid voor de zielen
dat O.H. Vader met deze verande
ringen begonnen is en al heeft Hy
de nieuwe ritus nog niet verplichtend
gesteld de Kerk is over heel de
wereld verspreid en wat op de ene
plaats gemakkelijk kan, levert op 'n
andere plaats misschien grote moei
lykheden op Hy verwacht wel dat
men waar 't kan ook aan Zyn wensen
gehoor zal gevon.
Om U in te leiden in de a s. plech
tigheden, zullen we in drie korte
artikeltjes 't een en ander over de
Paasnacht vertellen.
Pasen is 't oudste feest van 't
Christendom. Gedurende 300 jaar was
Pasen zelfs 't enige feest dat in heel
de Kerk gevierd werd. Naast dit
Paasfeest werd er In de eerste eeuwen
alleen de Zondag gevierd. Die Zondag
moeten we eigenlijk zien als een
klein Paasfeest, hy werd genoemd de
dag van de Heer (de dag „des Beren")
omdat Hy die dag de eerste van
de week had uitgekozen om te
verrijzen. Misschien is de ontwikke
ling zelfs zo geweest, dat men hegon-
nen is de Zondag te vieren en dat
men daarna die Zondag die tevens
de verjaringsiag van Jesus' Verrijzenis
was, met meer luister is gaan vieren
en dat zo ons Paasfeest ontstaan is.
Pasen was 't enige feest van het
Christendom van de eerste eeuwen.
We zouden 't kunnen beschouwen
't jaarlijkse stichtingsfeest, de
herdenking, de viering van de grond
vesting van 't Christendom.
Op Pasen wordt dan ook niet alleen
herdacht de blyde gebeurtenis van
Christus verrijzenis.
Om de liturgie van Pasen goed te
begrijpen, moeten we weten dat 't
de viering is van 's Heren dood èn
opstanding, van beide samen als één
heilbrengend geheel. Luister maar
naar 't loflied op de Paaskaars in de
Paasnacht. Daar zingt de diaken:
„Want dit is 't Paasfeest waarop
geslacht wordt dat ware Lam" èn
'aarin Christus de
boeien van de dood heeft geslaakt
en zegenvierend uit 't dodtnryk is
opgestegen".
Met Pasen wordt heel 't geheim
van de Verlossing gevierd, een Ver
lossing die teweeg is gebracht èn
door Christus' dood èn door Zjjn
Verrijzenis.
Allerschoonst wordt dit bezongen
in do prefatie van Pasen Qui mortem
moriëndo destruxit, et vitam resur-
g9ndo reparavit: „Die door te sterven
onze dood heeft vernietigd en door
te verrijzen ons leven heeft hersteld".
PATER GARDIAAN
Arbeidswet
Vele middenstanders zyn de laatste
weken bezocht door politie mannen,
die de uitvoering der Arbeidswet
kwamen controleren. In de meeste
gevallen was een proces-verbaal het
gevolg, omdat ofwel arbeid «register,
ofwel arbeidslijst, of beide niet in erde
waren.
Dit was wel te voorzien, omdat
practisch de laatste 20 jaren hierop
geheel geen controle meer is uitge
oefend en verder veel registers en
arbeidslijsten zyn verdwenen.
We dachten toen aan de woorden
van de nieuwe hoofdcommissaris van
politie in den Haag, die in zyn instal
latierede oa. opmerkte, dat van een
politie man het uiterste aan takt
wordt gevraagd. Hy moet gemoedelijk
en soepel kunnen optreden, wanneer
het om lichte vergrijpen gaat, ieta
wat hy snel moet kunnen beoordelen.
Tegen kleinzielig en bekrompen op
treden moet hy waken. Kleinzielig
heid prikkelt en brengt daardoor
verkeerde reacties by het publiek ts
weeg. De politieman dient steeds te
bedenken, dat hy dienstbaar moet zyn
aan de samenleving, (zie verslag ds
Tyd 15. 3. '52.)
Al kunnen wy niet beoordelen of
het ontbreken van een arbeidsregister
6 d- een licht vergrijp is, wy' zyn wel
van mening dat een dergelijke proces-
senregen niet nodig was geweest als
men van te voren via de krant het
mbliek gewaarschuwd had dat binnen
xort een controle zou komen. Dan zou
deze zaak geheel in orde zyn geweest
en zou op een heel wat prettiger
wy'ze de uitvoering van de Arbeidswet
geregeld zyn. Dit gebeurde vroeger en
zou het niet taktvol geweest zyn, als
dit nu ook gebeurd was?
Gezien de reacties kan van een ge
prikkelde stemming inderdaad in Yen
ray gesproken worden.
C. L. 0.
Er zijn altyd mensen die meer le
zen dan er feitelijk in een krant ge-