Rij de aanvang Venray s Geschiedenis van 1951. van 1952 Een derde Wereldkrijg werd voorkomen! WEEKBLAD VOOR VENRAY EN OMSTREKEN Uit „Peel en Maas" ZATERDAG 29 DECEMBER 1951 No' 52 TWEE EN ZEVENTIGSTE JAARGANG Druk en Uitgave i den Munckhol Drukkerij Kantoorboekhandel Venrajr Telefoon K4780-512 Postrekening 15065^ PEEL EN MAAS Advertentieprijzen worden op aanvraag gaarne verstrekt. Losse mm-prQs 8 cent. Abonnementsprijs p. kwartaal i voor Venray f 1.10 bulten Yenray f 1.30 uitsluitend bij voor-uitbetaling Zo staan we dan weer voor de scheiding van een jaar, het jaar 1951. De laatste dag, de laatste avo;:d van een voorbij gegane jaar. Er zit iets weemoedigs in deze woorden. Want onwillekeurig, of men wil of niet, zal men dan even terug denken aan het jaar, dat verdwijnen gaat; aan een jaar, waarin vele dingen gebeurden, die vreugde brachten, maar ook vele dingen, die leed en droefenis achterlieten. Ieder var. ons zal even denken aan en zal even toeven in zijn herinnering by de doden, die de jaarwisseling niet meer mogen meemaken, zal even toeven by wat het jaar gebracht heeft in zyn gezin, in zyn familie. En dat is goed. Want al mogen we dan treuren over hen, die zyn heen gegaan en weemoedig gestemd zyn over het onverbiddelijk voort schrijden van ons eigen leven, berouw hebben over de gemaakte fouten, teleurgesteld zyn over niet verwe zenlijkte plannen, als de klok twaalf slaat en het nieuwe jaar zyn intrede doet, dan is er een nieuw begin. Dan kunnon we de zorgen en de moeilijk heden van het oude jaar achter ons laten en opnieuw met frisse moed beginnen. Zoals dat in ons eigen leven gaat, zo gaat het in onze familie, in onze dorpsgemeenschap, in Nederland, in de gehele wereld. Het afgelopen jaar heeft Yenray, zoals de „dichter" hiernaast in zyn over zicht laat zien, veel goede en schone dingen gebracht. Ondanks de vele moeilijkheden is onze Gemeenschap vooruitgegaan in geestelijke en stoffelijke zin, zijn nieuwe plannen ontworpen voor verdere uitbreiding van het grond- aroaal, zijn nieuwe wegen aangelegd en kan voor verdere uitbreiding gezorgd worden. Van d6 andere kant zijn ook moei lijkheden genoeg. Een snel groeiende bevolking stelt problemen, die niet altyd worden opgelost, oorlog en wederopbouw stellen eisen, die niet altijd verwezenlijkt kunnen worden, woningnood en noodwoningen vragen om verbetering, die niet gegeven kan of wil worden, kortom van het goede en het slechte heeft onze gemeen schap haar deel ook te dragen en ieder van ons heeft daar weer zyn aandeel in. Het is goed op Oudejaar dat even to memoreren en daaruit weer do kracht te putten om het in het nieuwe jaar anders en beter te doen. De geschiedenis van ons eigen land, de geschiedenis van de wereld over het afgelopen jaar kent ook zijn up en downs en we zyn in 1951 door ernstige crisissen heengegaan. Het buiten- en binnenlands over zicht geeft daar uitsluitsel van. We komen daarom hierop niet nader terug, maar ook daar zal by de herinnering hiervan een gelovig mens een rust punt vinden in het besef, dat er een Hogere Macht is, die het mensenlot bepaalt. By het overdenken van het jaar dat ging, zullen we niet angstig of balorig zyn. We zullen dankbaar zyn voor wat we behielden en we zullen het nieuwe jaar ontvangen als een geschenk van Hem, die alles leidt en bestuurt. Ons vertrouwen in Hem, zal dit nieuwe jaar tot iets waardevols kunnen maken- Als we dan willen eindigen, dan is dat in het gelukkige besefi, dat Peel en Maas niet alleen de geschiedenis van onze dorpsgemeenschap in het afgelopen jaar heeftop mogen tekenen, maar dat het daarnaast ook een steentje heeft mogen bijdragen by de tot standkoming van de verschillende plannen, tot een groter geestelijke en stoffelijke bloei, dat het verschillende acties mocht helpen slagen. Wy danken dan ook recht hartelijk hen, die het ons mogelijk maakte voorlichting in de juiste zin van het woord te geven, onze medewerkers en correspondenten. Wy danken onze adverteerders, voor hun steun en onze lezers voor hun vertrouwen. We mogen dan eindigen met de zelfde wens, die Guido Gezelle eens schreef Ik wensche U een jaar dat zachte als zijde is; ik wensche U een jaar, dat blank en blijde is; ik wensche U een jaar, dat ver van krank is een deugdelijk jaar zoo breed als 't lang is; ik wensche U een jaar, dat, als 't voorbij is, een zalig jaar voor U en my is; ik wensche U een jaar, zoo Gods gebod is, dat in en dat uit geheel voor God is. GUIDO GEZELLE. Op de laeste dag van ut aide jaor en overzicht te gaeve van wat er te gebeure viel in 't Roadse samelaeve. kan echt gen mins d'r werd teveul vergaete terwijl men an de andere kant zich ok kan ovveraete. Weej wille ut toch prebiere gaon nog efkes trug te hale wat ovver en paar uur dur de jaore werd vermale o— De geschiedenis gift os en les waoruut weej kunne liere dat samowerking veul vermag en kwaod ien goed duut kiere. Al is den tore er nog nie toch luuje weej wer raak We maakto en neej klok uut en aid en klaor was toen de zaak. Moste naor Rooy vur textiel dan koste, nao ut betale, gratis taart of taai-taai kolen of zilver hale. Al is de begroeting van dit jaor nog steeds nie goed gekeurd Toch wer re iedere week opneejd salari8se gebeurd. o— Ien Cassele vierde men fiëst, ut fiëst van de Pastoör De parochie gaaf zien herder toen neej vensters ien ut koër. o— Verpaachting van gemèntegrond wil mey nie goed gelukke De Roadskemissie viel daordur ien vief, zes, zeuve stukke. o— De State kwame op bezuuk en gave goeie raod St. Anna kreeg en ketelhuus die voegde woord bej daod l o— Jerusalem, de trotse stad herbouwde hare reste er kwaam en neej Jerusalem ien Venrooy's aide veste. o— En ketel- en en ziekenhuus miek Servatius dit jaor now nog en neeje wassereej dan is Servaes wer klaor. De Kunnigin miek officier ozze goeje aide Deken Ieder Roadse mins zey toen Dat hit Ze goed bekeke Op de merret was joarelang nie hiël veul mer te make Men miek um toen t.b.-vreej now mikt ze goeje zake. o— Heer Nico uut Cassele kreeg dit joar concurrentie want Costaud de Marche gaf acte de presentie o— De moffen zo as die zien die liete um nie goan weej riepe toe is efkes hard toe was ut zoë gedoan. o— We krege breeje trott waars, boulevaars en neeje weeg mer d'erme gemèntekas is tot op den bojem leeg. o— Veul jonge minse trokke weg naor verre, vrimde streke hier is gen land, gen werk hier is hun kans verkeke. o— 300 jaor Gymnasium dat vierde weej nog hier De Kunnigin miek bej dat fiëst de Rector officier. De Road hit ut altied gedaon, kreeg duk op zienne nek, mer viendt en liëning van 2 millioen dan ok gaar nie mer gek. o— Um de Yredepeel in Venrooy-West wier eeuwe lang gevochte Want iederiën hier uut de buurt mende, dat ze mer alles mochte. o— Daor is en einde an gemakt die zaak, die wier geregeld en mit de naobers van os Rooy ien ut Vredepiëlplan bezegeld. o— De kluute en de kiftereej gaon uut de Piël vertrekke En ovver 30 jaor kunde er dan en vredesdurp ontdekken. o— Waor minse laeve op en gedoej en kerk is komme staon en men ovver groët en breeje weeg diep Duitsland ien kan gaon. o— Ien Piëlplan Zuid beej Ysselsteyn is neje grond gewonnen 50 boerdereje zien daor now ien 12 jaor ontgonnen. o— De boer, den daor beginne göt, den mot an alles wenne en as ie daor nog wone wil dan kruupt ie beej de henne. o— Weej zien hier ok gen Zuiderzië Daor kunne ze wel bouwe Hier mot men de boer en zien gezin ien en hennekuyke douwe. —o— De Engelse schaai is, hoe kan ut toch bestaon, zelfs beej ur urste lustrum nog steeds nie voldaon. o— Ovver huusraodschaai en zo'n spul zulle weej mer nie mer spraeke daorop waachte weej vol ongeduld al driehonderd twelf waeke. Mit 't bouwe van d'Ambachtschol is men dan eindelik begonne nao het twië en zeuventigste plan gaf den Haag zich toch gewonne. o De plisie lierde de Rooyse jeugd de regels van ut verkier mer as ge die now bezig ziet, dan hielp dat ok gen zier. o— Ien Oeldere, ut Machutusland verrees en neje kerk. Dat is wel de schonste kroën op de Pastoër zien werk. o— We vierde, al merkt ut nie, Hensenius' jubel jaor By 't volgende eeuwfeest is meschien zien beeltenis al klaor. De jongesschol was ovver vol mit al die jong studente now make ze er drie scholle van alliën, men hit gen cente. o— De woningnood stijgt ten top iederiën rupt um en huus de Raod, schreef en liëning uut toen was er niemand thuus. Ien Mersele wier men onverwaacht de parochieherder kwiet Mer ze hebbe al enne andere en zo zien ze daor wer kiet. o— Tot ien la douce et belle France staon Roadse al te werke en bouwe daor mit Franse slag wat ziekehuus en kerke. o— Ze zegge dat de Paoterstraot de Horsterstraot gut hïette umdat ze de huus ien dees straot dur Horsters bouwe liete. o— De Gemènte zaat zo krap en wilde cente beure ze besliste toeü as ge slacht motte 2 kier laote keure o— En wegschaaf wier angeschaft vur al diè buuteweeg mer ut ding, dat duut ut nie, stöt altied stil en zeeg. o— We kreege geld van ut Ryk we wiere noodgebied de groëte vraog die is now mer rake we de zurge kwiet? o— Zeuvenhonderd werkeloos dat zien te veul gevalle mer ieder dag zien weej opneejd ze klimme, die getalle. o— De trein wier stil geleed ien ut begin van ut jaor now loëpe ze wer zo'n best en die8sels staon al klaor. o— Langs iedere weg en iedere straot komme vort buüm te staon en zelfs de klenste binneweg wurd enne kier en laon. Vur d'urste kier zo as ge wet krege weej Prinsebal, ter ere van de neeje Prins op de Roadse Carnaval. o— Twee priesters dun dit jaor hun urste H. Mis gen is ter den begriepe kan hoe'n gunst dat vur ons is. o— Vief en twintig jaore lang dreyde Luxor Theater zien films vol mit fantasie en vol van goudgeklater. o— Neej zake zien ontstaon (os Rooy dat zit vol laeve) die tot wiet ien de buurt en goeije service gaeve. o— De Haak-In hiel ok geld bej en in ozze goei gemènte mer mennigiën vreugt zich now af waor bleve ozze cente? Op de tentoonstelling in Ruurmund was hiël wat te belaevö De boere hebbe, van deze streek en duudelik beeld gegaeve. o— Op Paotersstraat 10A is en neej buro gekomme 't Centrum vur Sociale Zurg vond daor en onderkomme. -o— Vierhonderd vief en twintig jaor is enne hiële tied dus vierde St. Anna dat bestaon en rakt de tel nie kwiet. o— Derfig jaor blaosde al fanfare St. Cathrien vur dat groëte herdenkingsfiöst moste ien Luene zien. o— Ut Mannekoër zong zich zo mer ien de iëre afdeling binne en wist dur heur prima zang de urste pries to winne. o— Vur zieke ien os goei gemönt wier ok now wer veul gedaon en het ziekentriduum is ok dit jaor dur gegaon. o— Dat is ut end dan van os lied, er is nog V9ul te schrieve ovver dit en dat, ovver zus of zo mer we wille hierbij blieve. o— Ien ut jaor dat os verlaote göt is ter veul vurgevalle dat goed en schon was on dat zoë iën ieder hit bevalle. Ok brocht 't afgeloëpe jaor veul onplezierigs mit waarvan iënieder uut os Rooy wat mitgekrege hit. o— Weej hope dat ien ut neje jaor ieders wens werre vervuld dat er vrede blieve ien os dorp now zien we uutgeluld. voor 50 jaren terug No. van 4 Jan. 1902 In het afgelopen jaar gaven wy wekelijks kort uit Peel en Maas van 50 jaren terug de voornaamste be> richten uit Venray en omgeving. Wy weten, dat deze rubriek de be langstelling trok. Het plan was daar voor in 1952 het nieuws van Venray en omgeving uit 1902 te vermelden. Echter heeft de oorlog een grote verwoesting aangericht in onze oude jaargangen, zodat de jaargang 1902 niet volledig is. Wy geven echter daarvoor tevens een aanvulling uit 'Peel en Maas van 1889 en 1890, voor zover die nog aanwezig is. V. Fonck vroeg aan het Gemeente bestuur concessie voor de bouw van een centrale en de aanleg van een buizennet voor acetyleenverlichting. De Nieuwjaarsdag was zeer kalm en bedaaid, doch heel vrolijk verlopen. Des middags tegen 12 uren trok de fanfare „Euterpe" met een vrolyke mars door de straten. Voor de verlichting van de straten en pleinen, benevens van het Raad huis in 1902 boden zich vier liefheb bers aan. Het werk werd opgedragen door B. en W. aan de lantaarnman H. Dechnar voor f 225,—. Hiervoor moest hy óók de petroleum leveren. By de aanbesteding van een nieuwe woning aan de Langstraat ten behoeve van P. J. Maassen waren de laagste inschrijvers voor metselwerk: M. Jacobs voor f 287,20; voor kapwerk, zolders en vloeren P. Spee voor f 281 voor deuren en ramen G. Potten voor f 204,30 en voor stucadoorwerk M. Jacobs voor f 79,—. De postbode J. Schreyen, die met ingang van 1 Januaii 1902 in functie trad, vroeg al ontslag. De sociëteit „Burgerlust", hield op 28 December 1901 haar jaarlijkse ver gadering by de heer J. Schaeffers. Op 4 Januari 1902 kwamen deleden van de Sociëteit ..Euphonia" feestelijk bijeen in het café van de heer P. R. Lutters. Voor de betrekking van onder- Wijzer te Merselo, bood zich als derde sollicitant aan de heer J. Schink le Lottum. De Rector van Oostrum, de weleerw. heer J. Wierts, trad 29 December op als redenaar voor de R.K. onderwijzers bond te Roermond. Hij sprak over: De muziek in kerk en school. In de raadsvergadering van 3 Jan. werd een subsidie van f 1200,— toe gekend voor de herbouw van de kapel te Merselo. De fanfare Euterpe kreeg een jaarlijkse subsidie van f 120, M. Koks uit Meerlo, raakte te Castenray op 1 Januari onder zijn kar. Hy brak een been. Hij werd ver pleegd by zyn zuster, Wed. Ph. Friezen. H. Nab van Meerlo, vroeger amb tenaar ter secretarie te Venray, werd benoemd tot hoofdambtenaar ter secretarie te Nijkerk. In 1888 werden aan debotermyn 110745 halve kilogrammen boter aan gevoerd. De gemiddelde pry's was 57 cents per halve kg. In 1887 waren De wereld in 1951 I Verenigde actie boekte resultaat I Zoals het jaar 1950 terecht genoemd is „het jaar van Korea", dat de wereldvrede in groot gevaar heeft gebracht, zo kan men van 1951 spreken als van de periode, waarin men trachtte "uit alle macht een derde wereldbrand te voorkomen. Indien kansen op een wapenstil stand in Korea aan het einde van dit jaar bestaan, dan is dat veel betekenend. Men vergete niet, dat de actie van de Verenigde Naties tegen de agresse van Noord Korea tot gevolg had kunnen h6bben, dat de V.N. zouden zyn gespleten. Dat met het intreden van Chinese „vrijwilligers" in de Koreaanse oorlog een krijg had kunneD ontbranden in het Verre Oosten, die zeker zou zijn overgeslagen naar West Europa. Indien een en ander niet is geschied dan mag men van geluk spreken, maar meer nog van het gunstige resultaat van verenigde acties. Niemand wenst een oorlog, al vreest de ene gioep de andere. Maar men weet, dat de overwinnaar in een derde wereldkryg in werkelijk heid niets zou hebben gewonnen. Dat hy zelf, zwaar geteisterd, een wereld zou moeten trachten op te bouwen op de puinhopen. En dit niet zou kunnen. De demo cratie zou er even slecht aan toe zyn indien zy zegevierde, als het commu nisme, indien dit eventueel zou overwinnen. Daarbij komt, dat indien ten derde male de blanke landen elkaar zouden verwoesten, de opkomst der gekleurde naties onstuitbaar zou zijn. Daar deze volken technisch en cultureel nog ten achter zijn gebleven het aantal van hun intellectuelen en cultuurdragers in verhouding tot de grote massa, klein is, zou het uit schakelen van Europa de ganse be- schavingsmogelykheid tydelyk gerin ger worden. Het noodlot wil, dat een land als China veel eerder als grote militaire mogendheid is opgekomen dan als culturele kracht in moderne zin. Het zal westers initiatief, weten schap, geneeskunde, techniek enz. nog lang nodig hebben. Een wereldoorlog zou voor vele jaren de hoop op evolutie torpederen. Die wetenschap zit veel dieper dan men gewoonlyk beseft. Zy heeft geleid tot de bereidheid, in Korea te praten over een bestand en te Parjjs in de kring der Verenigde Naties, over een vergelijk in zake beperking der bewapening. Veel resultaat kon men dit jaar nog niet verwachten. Behalve dit grote succes: dat de kans op oorlog niet gestegen is. Atlantische defensie. Een der grote factoren daarbij is het besluit tot collectieve defensie van twaalf atlantische landen, die hun sfeer hebben uitgebreid tot Tur kije en Griekenland en hopen ook arabische staten in hun combinatie te betrekken. Hoe groter de kring van belang hebbenden, hoe sterker deze steun toegenomen agressie en hoe geringer ook de kans, dat zulk een coalitie zelf ooit zou overgaan tot de inval. Immers juist de blootgestelde lan den aan de rand van Europa, die slagveld zouden worden by een eer- log met Rusland, zullen alles doen om een conflict te verhinderen. Anderzijds is het Sowjetblok wel degelijk sterk geremd en beteugeld door de westelijke inspanning. Het weet, dat pogingen om zoals in Praag en Berlijn of in Korea - kleine landen op te slokken niet zullen slagen. Nu zijn de moeilijkheden voor de verzwakte west europese landen niet gering: hun economisch vermogen is veel geringer dan hun militaire ver plichting. En men kan var Amerika niet maar steeds millioenen verwachten. Vandaar ook het dry ven dezer euro- pesche westelijke staten, om tot enig accoord te komen met de Sowjet- landen. Intussen heeft Eisenhower alle europees opperbevelhebber voor de atlantische gemeenschap de voldoe ning, dat hy op 24 parate divisies kan rekenen. Voorts beschikken de Ver. Naties de kracht welke tenslotte West Europa beschermt over sterke vloot en luchtbases in Engeland, Frankrijk en rond de Middellandse aangevoerd 114 330 halve kg. De ge- mikkelde pry's was in dat jaar 58 ct per halve kg. Op 31 December 1888 werd boven Venray omstreeks om 8 uur een prachtige verschietende vuurbol ge zien. Zee, om de Russen vaneen avontuur af te schrikken. Wat is bereikt geschiedde met moeite en pijn, maar de vreao werd er mee gediend, zoals juist de laatsto maanden bleek. De rebellie der Mohammedanen Van de koude oorlog hebben Mo hammedaanse landen gebruik ge maakt, om zich te onttrekken aan verplichtingen welke zij hadden jegens grote mogendheden. In zekere zin heeft ook Joegoslavië geprofiteerd van de coalitie tegen Moskou, om onder de beschutting daarvan voorgoed met Stalin te breken. In Perzië en Egypte was de bewe ging omgekeerdmen maakte gebruik van de westelijke vrees voor Rusland, om van het westen concessie te verkrijgen. Nu zyn in de landen der moslims de leidende kringen pro- westers en anti-bolsjewistisch. Maar de massa's zyn in beweging geraakt en stellen sociale en nationalistische eisen. Wat deze regeringen nu ver langen is volkomen onafhankelijkheid van het westen, maar ook financiële steun om grond te ontginnen, te industrialiseren en aan de massa's werk en meer welvaart te verschaffen. Zy" dreigen het westen met commu nisme, als het niet toegeeft. In Perzië is het Mossadeg gelukt, zo de Amerikanen van hulp aan Engeland te weerhouden. In Washing ton vreesde men, dat de Russen zouden winnen in Perzië, als England zich verzette tegen de na'i'.u ?jisaGo van de Britse olie-indust: de dat te laat inzag, dat het i 1 en te veel had geëist, zi geheel uit Perzië verdv cu L e grootste moeilijkheid is iter do regering te Theran, 1 oh., to winnen om te verkopen. Zy zai straks wel weer een beroep moeten doen op Britse deskundige en Britse tank schepen. Doch de nationalisatie is een feit. Zy' zal in de toekomst wel niet zoveel baten opleveren, als Mossadeg meent. Maar aan nationa listische agitatie is tegemoet gekomen en Teheran meent nu ook zelfstan diger te kunnen optreden tegenover Moskou. In Egypte is de poging de Britse troepen uit de zona van het Suez- kanaal te verjagen, mislukt, omdat hier de Amerikanen achter de Britten stonden. Tenslotte is deze Suez-zone de poort tot Afrika waar het westen zyn sterkste bases vormt. Egypte is uitgenodigd, toe te treden tot de westelijke defensie-inspanning. Dan vervallen de aanspraken van het Britse leger en zal een coalitiemacht met Egyptenaren - de kanaal zone verdedigen. De kans op zulk een oplossing is groot. Maar het voornaamste geschil ligt in de Soedan. De Egyptische koning is souverein van de Soedan, maar de Engelsen beheren dit gebied. Zy' willen van de Soedan een zelf standige bondgenoot maken. Egypte wil dat op zyn beurt ook, want het Nylwater stroomt door de Soedan, voordat het Egypte bereikt en zou worden afgetapt, dan zouden de akkers en katoenvelden van Egypte droog liggen. De Soedan kan dus wel zelfstandig worden (onder de Egyp tische kroon) maar de belangen van Egypte zal men niet kunnen verwaar lozen. Onopgeloste problemen Intussen gaat het nieuwe jaar in, balast met tal van problemen van het oude. Veel is onveranderd gebleven. Duitsland is niet hereend, W"est- Duitsland wel wat vrijer, maar niet souverein, en zyn deelneming aan de westelijke defensie staat nog op losse schroeven. Oostenrijk is nog altyd bezet gebied. India en Pakistan blijven verdeeld door de vraag wie Kasjmir zal beheren. De Arabische Liga opponeort nog altyd tegen Frank rijk, omdat dit Marokko en Tunis niet weer souverein verklaart. In Engeland werd de regering van Attlee vervangen door die van Chur chill, maar diens politiek zal niet veel verschillen van die van zyn voorgangerEngeland blijft arm, het heeft meer belang by handel met Sowjetstaten daD de V.S. en ook by handel met China. In de Sowjetstaten bleven de pro cessen voortgaan, de conflicten mot de boeren en het schelden op het Westen. In de V.S. werden gevallen van corruptie berecht, do belastingen zyn hoog maar de bedrijvigheid fabelachtig. In Argentinië handhaafde Peron zich by de verkiezingen. Er waren regeringswisselingen in Frank- ryk en staatsgrepen in Syrië en Siamalles zoals altyd. Maar de negatieve winst - dat de oorlogs spanning niet vermeerdei de maakte het afgelopen jaar toch belangrijk.

Peel en Maas | 1951 | | pagina 1