TWEEDE BLAD VAN PEEL EN MAAS
300 MEI LATIISE SCHOOL TE VENRAY
Spionnage zo oud als de wereld
1651 - 1951
Venray's Gymnasium
bestaat 300 jaar
Uit „Peel en Maas"
Uit de geschiedenis
van Venray en omgeving.
ZATERDAG 20 OCTOBER 1951
No. 42
TWEE EN ZEVENTIGSTE JAARGANG
Rector en Leraren
IV
Toen Pater Wilhelmus Laumen 17
Augustus 1868 als prefect aftrad, werd
tot zyn opvolger benoemd Pater
Antonius Joseph Bengvoort, geboren
op 21 Maart 1829 te Diemerbrug,
geprofest by de Minderbroeders in
1851 en Priester gewijd op 8 Maart
1856 Hy was de tiende piefeet tot in
September 1874. De rusteloze werker
overleed h Maart 1908 te Megen.
Na het herhaald bestuur van de
Paters van der Mazen en Laumen,
kwam als prefect Pater Benvenutus
Franssen, aan wie het Gymnasium
veel te danken heeft gehad. Joannes
Josepbus Hubertus Franssen werd
24 Mei 1846 te Wyk-Maastricht ge
boren. Hij voltooide zyn humaniora
aan het Venray's Gymnasium op
schitterende wijze. Dan werd hij op
28 September 1866 Minderbroeder te
Maastricht en zag zich 25 Mei 1872
te Roermond Priester gewyd Dadelyfc
werd hy dan met belangrijke posten
bekleed. Bijna 14 jaren arbeidde hy
voor de bloei van hot Gymnasium als
prefect nl. van Mei 1879 tot 10 Jan.
1893, toen hy tot Provinciaal werd
gekozen. Hy overleed reeds 11 Sept.
1896 te Weert.
De vijftiende prefect was Pater
Marianus Joosten, die het College
leidde van 10 Januari 1893 tot Sep
tember 1894. Geboren te Weert 9
April 1853, overleed hij te Vorden 9
Januari 1906.
Hij werd opgevolgd door Pater
Eugenius Cornelisse, geboren te Steen
bergen op 8 October 1851. Hij waa
prefect van September '894 tot Aug.
1897. Hy overleed te Venray op
5 Maart 1923.
Pater Silvester van Lijnschoten
bekleedde het ambt van September
1897 tot September 1902. Hij was
afkomstig uit Delft, waar hy 24 Oct.
i860 het levenslicht had aanschouwd.
Hy overleed als Pastoor van de Moses
en Aaron te Amsterdam in Septem
ber 1910.
Een bekend prefect is ook geweest
Pater Evaristus van Kronenburg, die
een veelbewogen leven heeft gehad.
Hij was geboren te Delft 3 April
1870 en overleed te Alverna-Wychen.
Van September 1902—Januari 1904
was hij prefect.
Zijn opvolger was de voortreffelijke
Pater Engelbertus Engels, die het
Gymnasium bestuuide van Januari
1904 tot aan zyn plotselinge dood op
n Februari 1918. Hij was afkomstig
uit Zwijndrecht, waar hij op 26 Febr.
1864 geboren was.
De 20ste prefect was Pater Regala-
tus Hazebroek, die de eerste Rector
werd van het aangewezen Gymnasium
Hij oefende met groot succes zyn
ambt uit van 15 Februari ïois tot
15 September 1925, toen hij tot Pro
vinciaal van de Minderbroeders geko
zen werd. Hy overleed op 9 Mei 1951
als gardiaan van het klooster te
Nijmegen en werd te Venray beg
ven. O ver hem schreef Pater Burchard
van Summeren in de Huistelefoon.
Daar het past de levenden met
soberheid te herdenken, noemen wy
slechts enige data van de Rectoren,
die Pater Regalatus zyn opgevolgd.
De tweede Rector was Pater An-
scharius van der Veer, die het ambt
bekleedde van 17 September 1925 tot
16 Augustus 1932.
Pater Ezechiël van der Helm was
de derde Rector van 16 Augustus
1932 tot 1 AugUStUS 1935.
Zyn opvolger was Pater Ferdinand
Laken, die aanbleef tot 19 Aug. 1937.
De oud-Provihciaal Pater Honoratus
Caminada fungeerde als vijfde Rector
van 19 Augustus 1937 tot Aug. 1945.
Als zyn opvolger werd aangewezen
Pater Didymus Beaufort, die op
5 Augustus 1947 naar Nijmegen ver
trok.
Zyn opvolger werd Pater Burkhard
van Summeren, die dus de 26ste
bestuurder is van het Gymnasium
sinds 1844 en de zevende Rector.
Onder zyn bestuur zal het derde
eeuwfeest van het Gymnasium met
passende luister gevierd worden op
21 October a.s.
Het zou ons te ver voeren als wij
naast de namen van de Rectoren nog
die van de talrijke leraren zouden
moeten gaan vermelden. Wy mogen
ze daarom als een geheel gezelscnap
bijeenvoegen al die Paters en ook al
die lekenleraren, die onvermoeid en
vol toewyding zoveel kostelijke krach
ten gaven voor de intellectuele en
godsdienstige opvoeding van een
steeds stijgend aantal studenten. Met
hun Rectoren zullen zy allen eens
het woord ondervinden, dat zy allen
zullen schitteren als sterren aan het
firmament, die velen hebben opgeleid
ter gerechtigheid.
Met dit artikel over de gescniedenis
van het Gymnasium kunnen wy de
lange reeks eindigen. Het is ons een
aangename plicht de Redactie van
„Peel en Maas" onze innige dank te
betuigen voor haar grote bereidwil
ligheid om haar kolommen voor deze
bijdragen open te stellen. Wy menen,
dat zij haar taak om mede te werken
aan een gezonde ontwikkeling en aan
verlevendiging van een liefde voor
het mooie verleden van Venray daar
door opnieuw op voortreffelijke wijze
mede heeft vervuld.
Hiermede eindigen wij op de
vooravond van het 3e eemv-
feest van Venray's Gymna
sium de lange reeks artikelen
van de hand van Pater
Cunibertus Shots O.F.M. "We
vertrouwen dat deze bijdragen
hebberr medegewerkt om de
band tussen school en inwo
ners van 'Venray inniger aan
te balen.
Een overdruk van deze arti
kelen is voor belangstellenden
verkrijgbaar bij de schrijver,
waar deze zijn opgenomen in
de „Bijdragen voor de Ge
schiedenis van de Provincie
der Minderbroeders in de
Nederlanden".
Epiloog
Een katholiek instituut, als het
Gymnasium I.C. te Venray kan en
mag zich niet tevreden stellen met
aan de studenten mede te geven een
gedegen kennis, een culturele ont
wikkeling, een zelftucht, die door
goede en wyze maatregelen wordt
bevorderd. De godsdienstige vorming
moet op de eerste plaats staan, kan
nooit onderbroken worden en moet
door bijzondere plechtigheden en ver
schillende organisaties worden ge
stimuleerd. Deze eerste en voornaam
ste taak stond de oprichters in 1651
duidelijk voor ogen.
In de „Leges scholasticae hu jus
Gymnasii Divae Catharinae sacri
erecti van 13 April 1698 werden
diverse bepalingen gegeven en her
nieuwd, die het godsdienstig leven
van de studenten regelden. Het dage
lijks bijwonen van de H. Mis, het
bijwonen van processies, het geregeld
morgen- er. avondgebed werden er
voorgeschreven. Zelfs was merk
waardig voor die tyd een maande
lijkse biecht en H. Communie regel.
Coninx gaf in zijn reglement ook
verschillende instructies voor een
goed godsdienstig en zedelijk leven.
En in de latere jaren zocht en vond
men daarvoor nieuwere wegen.
Jarenlang bestond er de Maria-
Congregatie. De Erewacht van het
H. Hart kweekte een vurige liefde
tot Jesus. De jonge Derde Orde
oefende een grote invloed ten goede
uit. Retraites en recollecties brachten
verdieping en bezinning, een Pater
spiritalis werd aangesteld. En mo
derne methoden werden toegepast
om de studenten te leidon tot een
krachtig en eerlijk katholiek leven.
Dat hierbij het voorbeeld van de
leraren van onberekenbare betekenis
bleek te zyn, ligt voor de hand. Geen
docent met verantwoordelijkheidsge
voel kan in deze zyn dure plicht uit
het oog verliezen. Dat geldt van de
Priesterleraren uiteraard, maar ook
de lekenleraren beseffen, dat een
beginselvaste katholiciteit hunnerzijds
tot navolging dringt.
God alleen kent de geheimen van
de toekomst.
Hij kent ook de opgang en de
nedergang van deze roemrijke school,
in de jaren en de eeuwen, die komen
zullen. Maar nooit kan het ideaal
verloren gaanaan de woelende
wereld mannen te schenken van
rotsvast geloof, stoer karakter, grote
ontwikkeling.
- Dat ideaal staat-, omdat het berust
op de onveranderlijke beginselen van
een Eeuwigheid. C.S.
voor 50 jaren terng
No. van 19 Oct. 1901
Jean Aerts, klerk der Posterijen
ie klasse te Harderwijk, werd be
noemd tot directeur van het post
kantoor te Neede.
De vroegere Professor van het
Gymnasium, Pater Hugo Thieman,
werd verplaatst naar Maastricht.
Het kan niet ontkend worden,
dat de veeaanvoer op de Yenrayse
markten in de laatste tyd niet meer
zo druk is, als voor enige jaren, toen
zich soratyds 5 a 600 stuks rundvee
op de markt verdrongen. Aldus de
Redactie. Op de markt van u October
stonden ongeveer 120 stuks aan
lyn. De prijzen waren in het
bijzonder hoog.
Op 14 October vierde de aloude
gilde der schoenmakers „St Crispinus"
haar jaarlijks patroonsfeest.
In de Paterskerk werd een nieuwe
Communiebank,"5.60 m lang, geplaatst.
Math. Custers smeedde die, de Heer
Perey uit Venlo had de polychromering
op zich genomen.
Op 14 October werd te Merselo
de herschatting der paarden van de
verzekering gedaan. De 51 paarden
werden geschat op een waarde van
f 11.660,
De zangvereniging „Moed en y ver"
te Blitterswijek bracht een serenade
aan de secretaris Gerard Vissers, die
in de huwelyksboot was gestapt. Het
gezelschap werd onthaald op een goed
glas bier en flink gemeubileerde
boterhammen.
In een reeks artikelen hebben wy
de geschiedenis gepubliceerd van de
oude Latijnse school in Venray.
We hebben zo kunnen zier., hoe in
de loop van een drietal eeuwen de
Latijnse school gegroeid is tot de
grote onderwijsinstelling van heden:
het Gymnasium Immaculatae Con*
ceptionis te Venray.
Naast de geschiedkundige feiten,
die nauw verweven zyn met de ge
schiedenis van Venray, hebben wij
uit deze artikelen ook kunnen op
maken, met welk een vasthoudend
heid onze gemeente voor deze
inrichting van onderwijs heeft geijverd
als een samengegroeid deel van onze
Gemeenschap.
Morgen Zondag gaan we de stich
ting van die Latijnse school herdenken.
Mgr. J. Goumans, zelf oud-leerling
van het Gymnasium, draagt om 8 uur
in de Parochiekerk een pontificale
Hoogmis op, daarmede nog eens
beklemtonend de nauwe samenwer
king tussen de Minderbroeders en
Parochiegee3telykheid, die 300 jaren
geleden deze Latijnse school heeft
gesticht.
Op de uitnodiging van deze fees
telijke gebeurtenis, waafby nog een
plechtige Aulazitting en een opvoering
van Hamlet op het programma staan,
staat gedrukt „Er wordt niet gespro
ken". Dat is ook niet nodig, want
de duizenden oud leerlingen hebben
duidelijker dan woorden zeggen
kunnen, getoond, van welk 'n grote
betekenis het gymnasiale onderwijs
in Venray is geweest.
Honderderden priesters van alle
ordes en congregaties, honderden
wereldgeestelijken hebben de eeuwen
door, de lof van Venray's Gymnasium
verkondigd, doordat het ideaal wat
zy nastreefden, in Venray een vaste
basis en een hechte grondslag kreeg.
Daarnaast staan honderden leken, die
in belangrijke functies op alle gebied,
ons land bijzondere diensten hebben
bewezen, verdiensten, die door hun
opleiding in onze gemeente mogelijk
werden gemaakt.
En dat is wel de grootste betekenis
van de Latijnse school in Venray
geweest, dat zy door de eeuwen
heen, mannen gevormd heeft en1
geleid, die voor Kerk en Maatschappij
grote verdiensten hebben gehad en
heden nog hebben.
We spreken dan niet eens over
de verdiensten, die het Gymnasium
als zodanig had voor onze gemeente.
Sinds haar oprichting heeft zij
de bestuurderen gevormd, die Venray
hebben geleid en zij heeft welvaart
Luchtfoto K.L.M.
gebracht in deze streek.
Venray is mede door haar bekend,
ja beroemd geworden en als we het
zo zeggen mogen, zy heeft een zeker
cachet aan Venray gegeven.
Hiervoor danken we naast God,
die Venray op dit gebied zo heeft
uitverkoren, zeker die talloze prefec
ten, rectoren en leraren, die al die
jaren door het Gymnasium hebben
geleid en groot gemaakt, danken we
de Venrayse bestuurderen, die in
wijs beleid het mogelijk maakte deze
school in Venray te vestigen en uit
te breiden.
En zo zal het derde Eeuwfeest van
Venray's Gymnasium een herdenking
zyn van het goede uit het verleden,
van al het werk dat is gedaan en
hierin zal een stimulans gevonden
worden voor de toekomst, die steeds
zwaardere eisen gaat stellen aan
onderwijs en internaat, aan bestuur
en leraren. Hieruit zal kracht geput
kunnen worden om het oude roem
rijke Venrays Gymnasium ook in de
toekomst op alle gebied tot een der
beste onderwijsinstellingen van Neder
land te maken. Tot geluk van de
leerlingen en tot heil van ons land.
Ad muitos annos....
Antonius Hoelofs O.F.M.
Deze Minderbroeder werd geboren
te Venray 14 November 1775. Zyn
vader heette Petrus, zyn moeder was
Wilhelmina van Daell.
In zyn geboortedorp trad hy in 1795
in de orde van de Minderbroeders en
deed in 1796 zyn professie. Op 28 Oc
tober 1796 reeds werd hy te Emmerik
priester gewyd.
Toen het Mindersklooster in Venray
gesupprimeerd, kreeg hy op 1 October
1802 de benoeming tot kapelaan te
Well. 1 Dec. 1810 werd hy pastoor te
3ergen. Op zyn grafsteen was in de
Latynse taal gebeiteld
In het jaar des Heren 1824 op 25
April overleed de Zeereerw. Heer
Antonius Roelofs, gedurende 13 jaren
Pastoor, uit de Orde van de Minder
broeders.
Gelukkig hy, die acht geeft op de
arme en ellendige. Ps. 40. V. I.
Hy ruste in Vrede.
Toen Pater Roelofs pastoor was te
Bergen, heeft hy nog in correspon
dentie gestaan met Venray. Deze
betrof het beneficie vati de Barthalo-
maeus in de parochiekerk, waarop hij
als lid van de familie van Daell,
meende recht te hebben. Dat hy daar
bij geen eigen belang gezocht heeft,
blijkt wel uit een klein feitje.
Toen hy als pastoor naar Bergen
vertrok, werd hy vergezeld door een
jongen, die zyn hele hebben en houden
meedroeg.
De kerk van Wanssam
Dit kerkgebouw in gothische styl
opgetrokken, werd in de 18e eeuw
meerdere malen met geschenken be
giftigd.
Zo las men op de deuren van por
taaltjes naast het hoogaltaar: Anno
1129. In 1776 werd er een voor die
tyd sierlijke eikenhouten Communie
bank geplaatst. In het midden zag
men er een kelk met de H. Hostie
afgebeeld.
Joannes Jacobs
Een weinig bekende Venrayer is
Joannes Jacobs. Hy werd geboren op-
6 Januari 1824 te Venray, uit het
huwelijk van Martinus Jacobs en
Agnes Henschen. De naam van zyn
moeder heeft aanleiding gegeven tot
de veronderstelling, dat hy stam
verwant is geweest met de grote
Godfried Henschenius.
Dit is echt9r onjuist. Want de man
nelijke stam van de familie Henskens
(Henschenius), waaruit de bekende
Bollandist gesproten was, was reeds
in de eerste helft van de 18e eeuw
uitgestorven. En de voorouders van
Agnes Henschen stamden uiteen van
de Pruisische dorpen.
Joannes Jacobs was een van de
eersten, die zyn humaniora maakte
op het Gymnasium van zyn geboorte
dorp dat in 1837 hersteld was. Daar
trok hy reeds de aandacht van zijn
leraren en medestudenten om zyn
grote gaven van geest en hart.
Op 22 September 1849 weid hy
priester gewijd; hy was toen al pro
fessor in Rolduc. In September 1851
werd hy leraar aan het Bisschoppelijk
College te Roermond.
Op 20 Augustus 1854 werd hij er
Directeur, op welke post hij zyn
talenten ten volle kon ontplooien.
Vooral onderwees hy er Latijn en
Nederlands.
Maar zijn gezondheid was wankel.
Hy kreeg daarom ontheffing van zyn
verantwoordelijke taak en werd einde
Augustus 1864 benoemd tot Pastoor
te Bergen. Maar na een herderlijke
bediening van pas twee en een half
jaar, overleed hy, betreurd door al
zyn parochianen, reeds op 28 Maart
1867.
Op 21 Maart had de plechtige uit
vaart plaats, vvaarby ook een deputatie
van Roermondse studenten aanwezig
was. Professor Michiel Smiets hield
een indrukwekkende lykrede. Deze
lijkrede. Deze lykrede verscheen ook
in druk by J.J. Romen te Roermond.
Oswald Theodoor Liefkens
Deze Heer Liefkens stamde af uit
een familie te Maashees; Hy was
smds i?2i secretaris te Wanssum.
Te Venray trad hy op 30 Januari
1733 in het huwelijk met Anna Mar-
garetha Saesen. Hier was hij o.a. lid
van het St Nicolaasgilde en president
schepen. Hy overleed in 1755.
KAPITaN'LEUTNANT VON RINTELEN
„The Dark Invader"
„The Dark Invader"... De Duistere Indringer,
heeft de Duitse zeeofficier Von Rintelen het boek ge
noemd, waarin hy zijn avonturen beschrijft als leider van een
Duitse vijfde colonne in Amerika.
Dit land, gedurende het grootste deel van Wereldoorlog I
neutraal, leverde toch aan de Geallieerden grote voorraden wapens
en munitie en het was Von Rintelens taak deze transporten
zoveel mogelyk te saboteren.
V.
Kapitan-leutnant Von Rintelen had
als jong officier by de Marinestaf reeds
eerder zyn grote talenten als organi
sator, zyn moed en vindingrijkheid
bewezen en daarom stuurde men hem
naar de Verenigde Stateu met de
opdracht de wapen- en munitietrans
porten zoveel mogelyk te saboteren.
Von Rintelen had in Amerika geen
officiële status, De vertegenwoordigers
van Duitsland daar waren onkundig
omtrent wat hy deed, al wisten ze
van zyn verblyf.
Hy had daar te maken met de mili
taire attaché Franz Von Papen, de
man die later Hitier aan de macht
zou brengen, de grootste van de tal
rijke blunders die deze „Junker" ge
durende zyn diplomatieke carrière
heeft begaan.
Deze man, die b.v. eens een tas met
geheime documenten in de trein liet
liggen, zou ook oorzaak zyn, dat één
der bekwaamste Duitse officieren vier
jaar dwangarbeid moest verrichten in
een Amerikaanse gevangenis.'
Von Rintelen bemerkte al spoedig,
dat hy onder de New Yorkse haven
arbeiders machtige bondgenoten had
in de Ieren. Dezen, vervuld met een
historische haat tegen Engeland waren
voor alles te vinden, vooral zolang ze
niet wisten, dat ze in werkelijkheid
de Duitse Geheime Dienst in de kaart
speelden.
0—
Von Rintelen begon met een bond
van havenarbeiders op te richten.
Iedere stakende havenarbeider, die
door zyn eigen bond niet werd ge
steund, kon by Von Rintelens orga
nisatie terecht.
De stakingsliefhebbery nam dien
tengevolge toe, maar de maatregel
was niet helemaal effectief, want er
onder deze heren genoeg die 's mor
gens eerst hun steun kwamen halen
en dan ergens anders in de haven
toch aan 't werk gingen.
Toch wist Von Rintelen op deze
wyze een aanzienlijke vertraging in
de in de verscheping van munitie en
wapens te bewerkstelligen.
Maar het was vechten tegen de
bierkaai, de transporten gingen door
met de regelmaat van een veerdienst.
Toch gaf de Duitser de moed niet op
en verzon van alles om ze te sabo
teren.
Met behulp van een collega, Fay,
vervaardigde hy detonators, projec
tielen in de vorm van een sigaar, die
tussen de lading werden gesmokkeld
ontplofbare stoffen werden verstopt
in conservenblikken, werden als grote
brokken steenkool in de bunkers
gewerkt. De bedoeling was dat het
schip midden op zee in de lucht zou
vliegen of zwaar beschadigd worden.
Een ingenieuze medewerker vond
een apparaat uit, dat aan het roer
werd bevestigd. Met iedere wending
van het roer dreef een naaldscherpe
pen dieper in het projectiel, tot ein
delijk het contact was bewerkstelligd,
de bom ontplofte en men stuurloos
dreef ergens midden in de oceaan.
Het was niet makkelijk zo'n ap
paraat aan het roer te bevestigen,
vooral sinds de havenpolitie een oogje
in 't zeil hield. Fay zwom des nachts
naar de schepen en bevestigde zyn
vinding met levensgevaar aan de
roeren van de grote vrachtboten.
Men had zeer veel last van Von
Rintelen. Maar het zou niet lang meer
duren.
0—
Op een goede, of liever voor de
Duitsers slechte dag werd de „zeer
geheime" Duitse marinecode uit de
Ambassade gestolen. Dat had schrik
kelijke gevolgen, o.a voor het beroemde
eskader Von Spee, dat dank zy deze
code gelokt kon worden naar de plaats
waar een overmachtig Engels eskader
het in de grond boorde.
Von Papen was gevyaarschuwd maar
trok met onbegrijpelijke lichtzinnig
heid zich er niets van aan. Hy ging
door met seinen in de thans waarde
loos geworden code en ontving tele
grammen in diezelfde code, die de
Engelse Intelligence Service dus mak
kelijk kon ontcijferen.
Zo was de Engelse admiraal Hall,
hoofd van de Geheime Dienst der
Marine, precies op de hoogte van het
feit, dat Von Rintelen naar Duitsland
was teruggeroepen en met een vals
Zwitsers paspoort met het Neder
landse s.s. Noordam zou terugreizen.
Vlak by de Engelse kust werd de
Noordam door een Engels patrouille
vaartuig aangehouden en de „Zwitser"
van boord gehaald.
Von Rintelen speelde zijn rol mees
terlijk en zou zijn tegenstanders zeker
hebben overbluft, maar die wisten
te veel en admiraal Hall vertelde hem
in een persoonlijk gesprek alles over
de gestolen code en ook over de onder
gang van het eskader Von Spee.
Toen gaf Von Rintelen zich over
en ging naar een krijgsgevangenen
kamp, van waaruit by een vergeefse
poging tot ontvluchten deed.
0—
Toen Amerika de oorlog inging,
vroegen de Amerikaanse autoriteiten
Von Rintelens uitlevering, niet als
krijgsgevangene, maar als misdadiger.
Hy werd veroordeeld tot vier jaar
gevangenisstraf en doorleefde vier
zware jaren in een Amerikaanse
staatsgevangenis.
Toen hy er uitkwam, was de oorlog
uit.
Het „Vaterland" had Von Rintelen
niets meer te bieden, maar wel aan
Von Papen, de diplomaat, die zo'n
goede vriend van Von Hindenburg
was, die tenslotte rykskanselier werd
en er voordeel in zag Hitier de macht
in handen te spelen.
Von Rintelen was een der dapperste,
sportiefste en handigste agenten van
het Duitse Keizerrijk, maar hy verloor
de stryd tegen de materiële over
macht van Amerika en de doorge
fourneerde domheid van zyn supe
rieuren.
Hengelsportartikelen
Op jacht naar vis,
Dat is nog lang niet mis
Als snoer en hengel maar van
Hendriks is.
Moeder de vrouw zegt dan beslist
Hoor eens wat het in de pan sist.
Grote vangst verzekerd, dus op naar
Langstraat 48
F. W. HENDRIKS