P
J. P. A. NELISSEN
HAARLEM VENRAY
Bij deze
extra krant
bóQbamma
HET ORKEST ZONDER NAAM
UITGEBREIDE MODE-SHOW
aanneming s
bedrijf
mjjnworm, die het bloed uit de darm-
wand zuigt en aldus voor een flinke
bloedarmoede zorgt, als teminste de
malaria, waaraan oo pet. van de
bevolking lydr hem niet voor ia
geweest.
Behalve m»-t de malariamuggen
maken de kmdei ij«»8 nu ook kennis
met de tse-tse vliegen, die de slaap
ziekte verspreiden, de zo gevreesde
slaapziekte, dio niet alleen alle
koeien en paarden, ezels en muildie
ren dood, maar die soms ook hele
dorpen uitmoordt
Tse-tse vliegen
Dat allerlei soorten ingewands
ziekten met slopende dianheën
mannen, vrouwen en kinderen uit
putten, is doodgewoon.
De etterige en niet etterende huid
ziekten, die een ware gesel zijn voor
de zwarte bevolking, aanvaarden de
laconieke negers als een normaal
verschijnsel. Voeg daarby nog de
zwerende tramboesia, de gele koorts,
de zwartwaterkoorts, de typhus, de
tuberculose en de melaatsheid, waar
aan ongeveer 16 procent van de
bevolking lijdt en besef dan wat er
overblijft van zo'n blij, gelukkig en
gezond natuurvolk.
En de dokters dan
Zijn er dan geen dokters
Zeker. Eén dokter op de 130 000
inwoners, terwijl er by deze enorme
afstanden geen wegen en geen rij
dieren zyn voor de dokter om naai
de zieken, noch voor de zieken om
naar de dokter te gaan.
Behalve de door de Engel
se regering aangestelde ondeskundige
en volkomen onbetrouwbare zwarte
„verplegers", is de bevolking geheel
en al aangewezen op zyn waganga
of toverdokters. Zy zyn de machtigste
mannen in het land.
Waganga of tovérdokter
Hun geneeskunde is een tovenarij,
di« noch op wetenschap, noch op
ervaring steunt. Nog niets heeft die
te maken met de volksgeneeskunst
uit onze Middeleeuwen, waaruit onze
moderne geneeskunde na zoveel
vallen en opstaan is gegroeid.
Om in Europa een dergelijke tover
geneeskunst te vinden, moeten we
teruggaan naar de donkere tijden
van vóór Karei de Grote.
Op hun manier gaan de waganga
logisch te werk. Is iemand ziek
geworden, dan is hy door een pepo
bezeten. Of die patient dus buikpijn
of hoofdpijn heeft, of hij hoest of
braakt, dat alles doet niets terzake.
Een geest zit er in die moet er uit.
Maar een dokter is duur, vooral
een mganga Dus proberen de fami
leden van de patient eerst om het
zelf op te knappen. En dat natuurlijk
zo verstandig mogelijk. Vóór de
woonhut wordt een klein hutje ge
bouwd, dat er net zo uit ziet als de
echte hut Een pot wordt erby eeze
die gevu'd wordt met negerbier,
honig, mals. gerst, tabak en met
alles, wat zo'n geest maar lekker zal
vinden.
Allereerst moet de dokter nu
weten, wat er aan de hand is en hij
vraagt van alles, net als wy, dokters
In Nederland dat plegen te doen.
Doch ook de toverdokter kan het
niet schelen of die pepo in 't hoofd
of in de benen van de patiënt zit
Hy wil weten wat voor 'n geest of
'i is en waarom die er in is ge
kropen
Hti vraagt dus niet of de zieke
hoofdpijn heeft of hoest, maar hi)
vraagt nadrukkelijk of de patient
misschien op het graf van een
Kigego, van zo'n ongelnkskind heeft
getrapt, wat streng verboden is.
Of dat die misschien vlees van een
witte geit heeft gegoten, terwyl hem
alleen vl.-es van zwarte geiten was
toeeestaan.
Heeft de dokter op die manier
uitgeplozen waarom een bepaalde
pepo kwaad is geworden, dan begint
hy zijn onderzoek.
De zieke laat hy in de hut liggen
hoesten of braken of krampen. Maar
ijverig zoekt hy op het eif en op het
dak naar sporen, die de vertoornde
geest mogelijk heeft achtergelaten
Hy speurt naar voetstappen en naar
gebroken takjes, naar afgevallen
blaren of bloemen en naar platge
trapte insecten. Net als een echte
detective.
Dan moet hy de ingewanden heb
ben van een dikke geit, waarvan hy
de bout natuurlijk voor zich zelve
houdt. En uit die darmen leest by
dan de ziekte, waarom het gaat en
het recept, dat de patiënt past.
Zelf gaat hy dan de kruiden er
voor zooken en licht zijn we geneigd
te denker., dat zo'n ervaren tover
dokter, die altijd in en met de natuur
leeft, wel zal weten wat goed is voor
een ziek mens.
Maar ook deze veronderstelling is
weer mis.
Wel kookt hij zijn geneeskrachtige
diank uit de bijeengegaarde bladeren,
vruchten en bloemen, houtjes, gras
en steentjes, maar de gebruiksaanwy
zing, waarmee het drankje aan de
patient wordt afgeleverd, zal U uit
de droom helpen, wanneer U mocht
menen, dat er toch wel iets goeds
in deze genezerii zal zitten.
Kalebas
De pepo, die in 't hoofd of in de
buik van de zieke zit, ziet al dat
lekkers en loert er begerig naar.
Toverformules en bezweringen lokken
hem naderbij.
Om de verleiding nog groter te
maken, wordt er een stoeltje van
klei bij de speelgoedhut gemaakt.
Slechts Europeanen zitten op stoelen
dus meent de trotse geest in zyn
ydelheid, dat hy voor een Europeaan
wordt aangezien.
Dat brengt hem ertoe, om op dat
stoeltje by al dat lekkers te gaan
ritten.
En als de mensen nu weten, dat
de pepo er op zit, stormen zy hun
hut uit, met veel geschreeuw en
tromgedreun, met brandende takken
met potten water en met knuppels
en knotsen, 't Kleine hutjo wordt
vernield, verbrand en overstroomd
onder groot lawaai.
De geest schrikt zich natuurlijk
een ongeluk. Hy vlucht hals over
kop wog en als de pepo weg is,
is de patiënt genezen.
U begrijpt, baat 't niet, 't schaadt
zeker ook niet. U kunt het dadelijk
zelf proberen, want het is niet
duur.
Maar vanzeifspreker d helpt 't niet
altyd en als het raiddel faalt, gaan
de familieleden met een bedrukt
gezicht en met een dikke eend of
een vette kip onder de arm naar de
machtige toverdokter om diens hulp
in te roepen.
Het koken van „geneesmiddelen"
Want de ene keer moet de drank
in een grote boog om de hut van de
zieke worden uitgegoten en een ander
maal moet er iemand mee op het dak
klimmen en het langs de middenpaal
van de hut omlaag gieten, tot het
vuur beueden begint te sissen.
En U begrijpt wel, dat 't ook niet
veel zal helpen als de soepgroenten
uit 't brouwsel tot een bal byeen
wordt gesnoerd en aan de nek van
een geit wordt gebonden, die ermee
naar het Zuiden of naar het Westen
wordt gejaagd.
We mogen dan ook niet verwach
ten, dat de patient door deze behan
deling altijd in een, twee, drie zal
genezen. Teleurgesteld begeeft zich
de familie dan weer naar de grote
man en zegt eerbiedig: „Dwana
Mganga, Meneer de Dokter, we hebben
gezien, hoe enorm U uw best hebt
gedaan. Maar helaas, onze zieke
wordt hoe langer hoe beroerder."
En nu wordt het tot nog toe be
lachelijke verhaaltje wel echt som
ber.
De toverdokter zet zyn ernstigste
gezicht en zegt met een onheil
spellende klank in zyn stem: „Dan
is 't zeker geen gewone pepo geweest
die' Uw familie heeft bezocht. Myn
krachtige geneesmiddelen zouden die
al lang verdieven hebben. Maar, ziet
ge, zonder twylel is er een mchavi
aan 't werk geweest, een tovenaar
dus, een heksenmeester."
En inderdaad is er nu reden te
meer over om een somber gezicht te
zetten, want de mchavi of tovenaars
werken nooit voor zichzelf, doch
altyd op bestelling. Er is dus een of
andere levende vyand van de familie,
die een tovenaar gehuurd heeft om
de zieke al die tllende op het lijf te
toveren.
En wat helpt 't nu, of je hem
geneest De familievjjand zal hem
immers toch opnieuw ziek laten
maken.
Neen, nu worden er zwaardere
eisen aan de kunde van de dokter
gesteld. Eerst moet hy uitzoeken,
wie die Mchavi gehuurd heeft en
dan een lid van de vyandelyke fa
milie betoveren tot die ziek wordt,
zó ziek zelfs, dat die sterft.
De dokter gaat aan 't uitzoeken
als hy de schuldige meent te
hebben gevonden, gaat hy betoveren,
bezweren en belezen, tot er werkelyk
iemand van de vyandelyk gezinde
familie ziek wordt en liefst sterft.
Gewoonlijk gelukt dit den tover
dokter wel en meestal is het slacht
offer een kind, wat zeer begrijpelijk
is.
Want negerkinderen zyn precies
als onze kinderen goed van vertrou
wen, nieuwsgierig en snoeplustig.
Met flink belezen en betoveren en
met bovendien nog een vergiftigde
banaan of een vergiftigd stuk suiker
riet is succes vrywel verzekerd.
Maar de familie van het slacht
offertje is ook niet achterlijk. Die
raadt de samenhang der feiten. Ginds
een zieke en nu by hen zomaar een
kind dood! Natuurlijk het werk van
die andere familie. En de enige
manier om de pepo van het vergif
tigde kind rust en wraak te ver
schaffen, dat wil zeggen om zélf van
diens geest geen last te krijgen is
om nu weer van de familie van de
oorspronkelijke patiënt een lid te
laten betoveren, te laten vergiftigen.
Dit heeft weer nieuwe moorden,
sluipmoorden en giftmoorden ovor-en
weer ten gevolge. Steeds nieuwe
slachtoffers van de vertoornde gees
ten
Dat hamert de vrees voor de pepo's
er telkenmale natuurlijk weer dieper
in, dat verankert het wrede bijgeloof
steeds vaster in hun onontwikkelde
hersens.
De missionarissen, die pioniers der
beschaving, voor wier werk ik, boe-
wel niet Katholiek de grootste be
wondering lfeb gekregen, doen hun
uiterste host om de negers door het
Chnstelyk gelóóf van de afschuwe-
Ijjke geesten en tovenaars te bevry-
den. Door hun voorbeeld pogen zij de
mensen voor te gaan naar een betere
gedachten wereld. Door hun onver
moeid onderwys proberen ze de negers
begrip by te brengen voor vele waar
devolle dingen en begrippen, die hen
onbekend waren, proberen ze hun
een ontwikkeling by te brengen, die
hen zal uitheffen uit de altyd kwel
lende angsten.
Maar steeds vinden de paters de
waganga, de toverdokters, tegenover
zich, die door dood en ongeluk de
vrees er in houden en de ontwikke
ling tegengaan. Want vergeet één
ding nietde neger heeft een goed
verstand. Niet minder dan wy. Maar
hy is niet in staat zyn hersens be
hoorlijk te gebruiken, omdat hy te
beroerd is. Niet te lui, maar te ziek
Ikzelf ben met een doodgewone
malaria uit Tanganyika teruggeko
men. In betrekkelijk korte tyd was
myn bloed tot by na de helft terug
gelopen en ik was bly, als in de stad
vlak voor myn neus het verkeers
licht op rood sprong. Dan kon ik
tenminste enkele ogenblikken enge
stoord in myn auto zitten suffen.
En deze negers dan Die hebben
allemaal bloedarmoede en malaria.
Bovendien hebben ze allemaal huid
ziekten,
hebben ze allemaal wurmen om van
de vele andere voorkomende ziekten
maar te zwijgen. Wat hebben zy aan
het vele goede, dat de missionarissen
hun brengen, als hun zieke hersenen
te suf zyn om het te bevatten.
Lang en breed heb ik er met Mon
seigneur Hilhorst, myn onvolprezen
gastheer over gesproken en volkomen
waren we het erover eens, dat naast
de missie een medische zending be
gonnen moet worden en begonnen
zal wordern
Zonder dat zal een belangrijk deel
van het moeizame missiewerk parels
voor de zwijnen zijn. Zonder dat zal
veel van het nuttige en belangryke
werk zijn grote waarde missen. Nu
bestaat er inderdaad een veel gemak
kelijker opvatting die zegt: „Eeuwen
hebben de negers zo geleefd, laat ze
toch rustig zo voortleven. Ze weten
immers niet beter."
Maar laten we één ding niet uit
het oog verliezen 1 Niet alleen het
Westen, niet alleen de missionarissen
hebben belangstelling voor Afrika.
Moskou en Mekka liggen op de loer.
Tot hoog in do Ulugurubesgen zyn
de propagandablaadjes van de com
munisten gevond' n met domme
platte, leuzen, die geen Nederlandse
ai beider meer zou slikken. De Islam,
die de overige wereld niet minder
vyandig gezind is dan de Communis
ten, doet vooral in de kustgebiedon
zyn uiterste best, al is 't dan ook
met de meest materialistische vorm
van de Mahomedaanse leer.
Door de techniek is het ateeds
meer binnendringen van vreemde
invloeden niet langer te keren. Afrika
is bezig wakker te worden, nu, en
wee de wereld, als het geweldige
zwarte kind ontwaakt, voordat het
zyn hersens ter beschikking krijgt
om althans enigszins te kunnen onder
scheiden en te oordelen. Dan zal er
een zwarte, chauvinistische neger
massa opstaan, die zich woedend zal
keren tegen de rest van de wereld.
Die zal de chaos nog vergroten in-
plaats van als een goedwillend deel
mee te werken om van de menselijke
samenleving te maken, wat er van
te maken is.
Niet alleen idiöle gronden moeten
ons dwingen tot een gezondo en
menslievende belangstelling voorliet
Zwarte werelddeel, maar we moeten
beseffen dat Afrika anders een gevaar
kan worden, dat niet alleen ons,:
maar net zo goed de Muselmannen
als de Communisten zal bedreigen.
Ongetwijfeld rust deze plicht op de
nog zo onmachtige schouders van
de Verenigde Naties, maar tot nog
toe zyn het vrijwel uitsluitend de
moedige en volhardende missionaris
sen en zendelingen, die zich tot diep
de binnenlanden met deze zware
taak bezig houden.
Doch daarbij behoeven ze hoogst
noodzakelijk de steun van artsen,
verpleegsters en ziekenhuizen. Dan
pas recht kan de arglist en de on
macht van de toverende waganga en
de goede wil van de missie en van
de blanken in het algemeen bewezen
worden.
Maar die zware en schone plicht
rust niet alleen op missionarissen,
artsen en verpleegsters, hy rust op
ons allen, op elke Nederlander, op
elke goedwillende blanke, die het
snel naderkomende zwarte gevaar en
het grootse pionierswerk van missie
en zending beseft.
Dr. A. MELCHIOR
De in dit blad opgenomen
foto's zyn bereidwillig afge
staan door „Gazet v. Limburg"
Toen voor enige weken enkele
heren ons kwamen vertellen, wat ze
in het kader van de Nyabondo-
mi8sie-actie voor Venray op het pro
gramma hadden staan, toen hebben
wy een pessimistisch gezicht getrok
ken en juist als velen van onze
lezers waarschijn ijk gewezen op
het feit, dat we pas een W.ILMA
tentoonstelling achter de rug hadden
-n dat zovele Venrayse missionarissen
nog geholpen moeten worden.
Maar met hetzelfde elan, waar
mede een Ger do Roos en zyn man
nen van de K R O. werd los gekregen,
met hetzelfde elan waarmede een
Kir.deroperette en een Modeshow in
dienst van de Missie werd gesteld,
met hetzelfde elan wist men ons te
overtuigen, dat missieliefde en missie
actie niet ophouden meteen WILMA
en dat het feitelyfc weinig er toe
doet, welke missionaris men helpt,
als men maar helpt.
Heeft men op de W.L.M.A. het
accent gelegd op de geloofsverbreiding
door de geloofsverkondiging in het
algemeen, in deze actie wil men
vooral wijzen op het grote nut van
de medische verzorging by de mis
sionering var. de zgn. wilde volkeren.
Nyabondo is een bloeiende missie
statie in Kenya, Oost Afrika. Missio
narissen van Mill-Hill hebben hier,
waar nog niet zo veel jaren geleden
slechts enkele bomen stonden, scholen
en kerken gebouwd en hebben ree'
duizenden negers bekeerd tot het
katholicisme.
Al deze bekeerlingen vormen één
grote gemeenschap. Het is een cen
trum geworden van geestelijke cul
tuur, waarin de negers zich snel
ontwikkelen tot beschaafde en ont
wikkelde mensen. Zo heeft Nyabon
do zelfs een middelbare school, waarin
onderwys wordt gegeven, dat voor
geen enkele Europese middelbare
school behoeft onder te doen.
De geestelyke verzorging van deze
missie post is dus, om het zo maar
eens te zeggen, dik in orde, doch
helaas kan dit nog steeds niet gezegd
worden van de lichamelijke verzor
ging. En ook dit is 66n punt, dat
niet verwaarloosd mag worden, dat
maar al te lang verwaarloosd is,
eenvoudig, omdat de missionarissen
niet over de middelen beschikten om
hun plannen ten uitvoer te brengen.
Er moet een hospitaal komen
Nyabondo heeft een ziekenhuis
hard en hard nodig. De medische
verzorging in het Kenya-gebied laat
nog zeer veel te wensen over. Tropi
sche huidziekten en kwaadaardige
epidemiën zyn er schering en inslag
doordat deze negerstammen nog steeds
niet weten wat hygiëne is. Waar
heen zouden zij trouwens ook moeten
gaan om zich bij ziekte te laten ver
zorgen, want er is geen hospitaal
Nog erger is het gesteld met de
medische verzorging van de zwangere
vrouw. Deze vrouwen brengen kin
deren ter wereld ongeveer, zoals de
dieren dit doen. Geen mens bekom
mert er zich om en als er iets ver
keerd gaat, laat men de vrouw aan
haar lot over. De toestand is er dan
ook zo, dat duizenden jongevi ouwen
dit niet levend te boven komen en
alleen de sterksten bly ven in leven.
Met de kinderen is dit juist zo.
Ook van hen zyn het alleen maar
de sterksten, die hun eerste verjaar
dag beleven. Ongeveer de hellt van
alle kinderen, die geboren worden,
sterrt binnen enkele maanden.
De missionarissen staan hier mach
teloos tegenover, omdat zy zich na
t.uurlyk op dit terrein niet kunnen
bewegen en ook al, omdat zy er niet
de nodige kennis voor hebben.
Wat belangrijk is
Om deze laatste reden vooral is een
hospitaal dringend noodzakelijk, een
hospitaal, waaraan dan tevens een
verloskundige kliniek verbonden zal
kunnen worden. In de eerste plaats
zal deze kliniek er moeten komen
om de zwangere vrouwen zelf te
hblpen, om haar te leren hoe zy haar
kind en zichzelf de beste levenskan
sen kunnen geven. Maar in do 2de
plaats, en dit vooral is in een missie
gebied belangrijk, zal men hier inland-
vrouwen kunnen opleiden tot
vroedvrouw.
Hot zyn deze vrouwen, waarop de
missionaris al zyn hoop heelt gesteld.
Wanneer zy na een grondige oplei
ding terugkeren naar haar dorp, zul
len deze vrouwen haar stamgenoten
Kunnen helpen en kunnen leren hoe
zy zich te gedragen hebben. Op deze
wijze bereikt men veel meer vrouwen
dan dit in een missiestatie mogelijk
is en kan de verbetering der slechte
hygiënische toestanden met kracht
worden aangepakt.
De negers, die op deze wyze geleerd
is meer mens te zyn, zullen gemak
kelijker openstaan voor de waarheid
van het ware geloof.
Door de gezondmaking van het
lichaam zal ook de ziel gezond wor
den.
Een mooi doel
Het doel, waarvoor deze Missieactie
thans in Venray wordt gehouden, is
dus wel een verheven en schoon
doel, waarvoor iedere katholiek warm
moet lopen. Daarbij kan m6n hier
goed doen op een aangename wijze,
hetgeen toch ook wel wat wil zeggen,
omdat wy nu eenmaal mensen zyn,
die waar willen krijgen voor hun
geld. En dat kry'gt men volop. Een
blik op het programma zal iedereen
hiervan overtuigen.
Venray staat in deze actie niet
alleen. Maastricht had voor dit doel
de internat'onale Poppententoonstel-
ling, welke een groot succes was.
Venlo kende zyn Jungle in de veiling
hallen en Venray krijgt nu zyn
eerste Modeshow, zyn eerste Kinder
operette en als de klap op de vuur
pijl Ger de Roos en het orkest Zon
der Naam in Garage van Haren. En
hiermede is men dus meteen afgestapt
van de gebruikelijke loterijen etc. die
men hier gewend is te organiseren.
Deze krant zal, mede door het
voorwoord van Z Exc. Prof. Dr. F.
Th. Rutten, Minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, die de
hoge Beschermheer is van deze Actie
in Venray, en mede door het verhaal
van de bekende niet katholieke
schryver Dr. A. Melchior, U voor het
laatst aansporen om ook deze actie,
evenals zoveel andere voorafgaande
missie acties, ten volle te doen slagen.
Moge Venray niet achterblijven om
in deze Limburgse missionaris, alle
missionaiissen te helpen en door
deze actie de bouw van een zieken
huis in de Nyabondo-missie van
Britsch Oost-Afrika mede mogelijk te
maken.
Redactie PEEL EN MAAS
Zaterdag 14 en Zondag 15 April a s. in Garage van Haren,
Markt, Venray, aanvang beide avonden om 8 uur precies
EEN GROTE MUZIKALE SHOW door
onder leiding van Ger de Roos en met medewerking van
de Drie Musketiers en Peter Picos.
TOEGANGSPRIJZEN: Eerste rang f4.(zeer beperkt).
Alle andere rangen f 2.50
VOORVERKOOP voor HET ORKEST ZONDER NAAM
in het V.V.V.-kiosk; te Merselo café H. Arts; te Smakt en
Holthees bij Jos. Nellen; te Leunen café M. Dirckx; te
Oirlo bij J. H. Nelissen; te Ysselsteyn bij A. Fleurkens,
Boerenbond; te Heide bij H. Rutten L 53a; te Gastenray
bij H. Kuipers, Boerenbond; te Oostrum bij B. Valckx, kapper
Zondag 15 April a.s. 4 uur nam. precies, zaal Wilhelmina
Schoolstraat, Venray
De Kinder-Operette LENTEBLOEMEN
op te voeren door de Venrayse Jeugd.
TOEGANGSPRIJZEN volwassenen 50 cent. Schoolgaande
kinderen tot 14 jaar 25 cent
KAARTENVERKOOP vanaf Donderdag bij V.V.V.-kantoor
en vanaf 3 uur aan de zaal.
Maandag 16 April a.s. om 3 uur namiddag precies in zaal
Wilhelmina, Schoolstraat, Venray
met welwillende medewerking van Magazijn De Zón, (Jac.
Fonck) en het bekende bonthuis uit Den Bosch (Frits van
der Ven),
Magazijn De Zon toont de nieuwste japonnen en mantels
terwijl Frits van der Ven komt met een pracht collectie
Bont en Bontmantels. Iets nieuws voor Venray.
Toegangsprijs t f 2.50
KAARTENVERKOOP
vanaf Donderdag bij V.V.V.-kiosk
en vanaf 1 uur aan de zaal.