P J. P. A. NELISSEN HAARLEM VENRAY Bij deze extra krant bóQbamma HET ORKEST ZONDER NAAM UITGEBREIDE MODE-SHOW aanneming s bedrijf mjjnworm, die het bloed uit de darm- wand zuigt en aldus voor een flinke bloedarmoede zorgt, als teminste de malaria, waaraan oo pet. van de bevolking lydr hem niet voor ia geweest. Behalve m»-t de malariamuggen maken de kmdei ij«»8 nu ook kennis met de tse-tse vliegen, die de slaap ziekte verspreiden, de zo gevreesde slaapziekte, dio niet alleen alle koeien en paarden, ezels en muildie ren dood, maar die soms ook hele dorpen uitmoordt Tse-tse vliegen Dat allerlei soorten ingewands ziekten met slopende dianheën mannen, vrouwen en kinderen uit putten, is doodgewoon. De etterige en niet etterende huid ziekten, die een ware gesel zijn voor de zwarte bevolking, aanvaarden de laconieke negers als een normaal verschijnsel. Voeg daarby nog de zwerende tramboesia, de gele koorts, de zwartwaterkoorts, de typhus, de tuberculose en de melaatsheid, waar aan ongeveer 16 procent van de bevolking lijdt en besef dan wat er overblijft van zo'n blij, gelukkig en gezond natuurvolk. En de dokters dan Zijn er dan geen dokters Zeker. Eén dokter op de 130 000 inwoners, terwijl er by deze enorme afstanden geen wegen en geen rij dieren zyn voor de dokter om naai de zieken, noch voor de zieken om naar de dokter te gaan. Behalve de door de Engel se regering aangestelde ondeskundige en volkomen onbetrouwbare zwarte „verplegers", is de bevolking geheel en al aangewezen op zyn waganga of toverdokters. Zy zyn de machtigste mannen in het land. Waganga of tovérdokter Hun geneeskunde is een tovenarij, di« noch op wetenschap, noch op ervaring steunt. Nog niets heeft die te maken met de volksgeneeskunst uit onze Middeleeuwen, waaruit onze moderne geneeskunde na zoveel vallen en opstaan is gegroeid. Om in Europa een dergelijke tover geneeskunst te vinden, moeten we teruggaan naar de donkere tijden van vóór Karei de Grote. Op hun manier gaan de waganga logisch te werk. Is iemand ziek geworden, dan is hy door een pepo bezeten. Of die patient dus buikpijn of hoofdpijn heeft, of hij hoest of braakt, dat alles doet niets terzake. Een geest zit er in die moet er uit. Maar een dokter is duur, vooral een mganga Dus proberen de fami leden van de patient eerst om het zelf op te knappen. En dat natuurlijk zo verstandig mogelijk. Vóór de woonhut wordt een klein hutje ge bouwd, dat er net zo uit ziet als de echte hut Een pot wordt erby eeze die gevu'd wordt met negerbier, honig, mals. gerst, tabak en met alles, wat zo'n geest maar lekker zal vinden. Allereerst moet de dokter nu weten, wat er aan de hand is en hij vraagt van alles, net als wy, dokters In Nederland dat plegen te doen. Doch ook de toverdokter kan het niet schelen of die pepo in 't hoofd of in de benen van de patiënt zit Hy wil weten wat voor 'n geest of 'i is en waarom die er in is ge kropen Hti vraagt dus niet of de zieke hoofdpijn heeft of hoest, maar hi) vraagt nadrukkelijk of de patient misschien op het graf van een Kigego, van zo'n ongelnkskind heeft getrapt, wat streng verboden is. Of dat die misschien vlees van een witte geit heeft gegoten, terwyl hem alleen vl.-es van zwarte geiten was toeeestaan. Heeft de dokter op die manier uitgeplozen waarom een bepaalde pepo kwaad is geworden, dan begint hy zijn onderzoek. De zieke laat hy in de hut liggen hoesten of braken of krampen. Maar ijverig zoekt hy op het eif en op het dak naar sporen, die de vertoornde geest mogelijk heeft achtergelaten Hy speurt naar voetstappen en naar gebroken takjes, naar afgevallen blaren of bloemen en naar platge trapte insecten. Net als een echte detective. Dan moet hy de ingewanden heb ben van een dikke geit, waarvan hy de bout natuurlijk voor zich zelve houdt. En uit die darmen leest by dan de ziekte, waarom het gaat en het recept, dat de patiënt past. Zelf gaat hy dan de kruiden er voor zooken en licht zijn we geneigd te denker., dat zo'n ervaren tover dokter, die altijd in en met de natuur leeft, wel zal weten wat goed is voor een ziek mens. Maar ook deze veronderstelling is weer mis. Wel kookt hij zijn geneeskrachtige diank uit de bijeengegaarde bladeren, vruchten en bloemen, houtjes, gras en steentjes, maar de gebruiksaanwy zing, waarmee het drankje aan de patient wordt afgeleverd, zal U uit de droom helpen, wanneer U mocht menen, dat er toch wel iets goeds in deze genezerii zal zitten. Kalebas De pepo, die in 't hoofd of in de buik van de zieke zit, ziet al dat lekkers en loert er begerig naar. Toverformules en bezweringen lokken hem naderbij. Om de verleiding nog groter te maken, wordt er een stoeltje van klei bij de speelgoedhut gemaakt. Slechts Europeanen zitten op stoelen dus meent de trotse geest in zyn ydelheid, dat hy voor een Europeaan wordt aangezien. Dat brengt hem ertoe, om op dat stoeltje by al dat lekkers te gaan ritten. En als de mensen nu weten, dat de pepo er op zit, stormen zy hun hut uit, met veel geschreeuw en tromgedreun, met brandende takken met potten water en met knuppels en knotsen, 't Kleine hutjo wordt vernield, verbrand en overstroomd onder groot lawaai. De geest schrikt zich natuurlijk een ongeluk. Hy vlucht hals over kop wog en als de pepo weg is, is de patiënt genezen. U begrijpt, baat 't niet, 't schaadt zeker ook niet. U kunt het dadelijk zelf proberen, want het is niet duur. Maar vanzeifspreker d helpt 't niet altyd en als het raiddel faalt, gaan de familieleden met een bedrukt gezicht en met een dikke eend of een vette kip onder de arm naar de machtige toverdokter om diens hulp in te roepen. Het koken van „geneesmiddelen" Want de ene keer moet de drank in een grote boog om de hut van de zieke worden uitgegoten en een ander maal moet er iemand mee op het dak klimmen en het langs de middenpaal van de hut omlaag gieten, tot het vuur beueden begint te sissen. En U begrijpt wel, dat 't ook niet veel zal helpen als de soepgroenten uit 't brouwsel tot een bal byeen wordt gesnoerd en aan de nek van een geit wordt gebonden, die ermee naar het Zuiden of naar het Westen wordt gejaagd. We mogen dan ook niet verwach ten, dat de patient door deze behan deling altijd in een, twee, drie zal genezen. Teleurgesteld begeeft zich de familie dan weer naar de grote man en zegt eerbiedig: „Dwana Mganga, Meneer de Dokter, we hebben gezien, hoe enorm U uw best hebt gedaan. Maar helaas, onze zieke wordt hoe langer hoe beroerder." En nu wordt het tot nog toe be lachelijke verhaaltje wel echt som ber. De toverdokter zet zyn ernstigste gezicht en zegt met een onheil spellende klank in zyn stem: „Dan is 't zeker geen gewone pepo geweest die' Uw familie heeft bezocht. Myn krachtige geneesmiddelen zouden die al lang verdieven hebben. Maar, ziet ge, zonder twylel is er een mchavi aan 't werk geweest, een tovenaar dus, een heksenmeester." En inderdaad is er nu reden te meer over om een somber gezicht te zetten, want de mchavi of tovenaars werken nooit voor zichzelf, doch altyd op bestelling. Er is dus een of andere levende vyand van de familie, die een tovenaar gehuurd heeft om de zieke al die tllende op het lijf te toveren. En wat helpt 't nu, of je hem geneest De familievjjand zal hem immers toch opnieuw ziek laten maken. Neen, nu worden er zwaardere eisen aan de kunde van de dokter gesteld. Eerst moet hy uitzoeken, wie die Mchavi gehuurd heeft en dan een lid van de vyandelyke fa milie betoveren tot die ziek wordt, zó ziek zelfs, dat die sterft. De dokter gaat aan 't uitzoeken als hy de schuldige meent te hebben gevonden, gaat hy betoveren, bezweren en belezen, tot er werkelyk iemand van de vyandelyk gezinde familie ziek wordt en liefst sterft. Gewoonlijk gelukt dit den tover dokter wel en meestal is het slacht offer een kind, wat zeer begrijpelijk is. Want negerkinderen zyn precies als onze kinderen goed van vertrou wen, nieuwsgierig en snoeplustig. Met flink belezen en betoveren en met bovendien nog een vergiftigde banaan of een vergiftigd stuk suiker riet is succes vrywel verzekerd. Maar de familie van het slacht offertje is ook niet achterlijk. Die raadt de samenhang der feiten. Ginds een zieke en nu by hen zomaar een kind dood! Natuurlijk het werk van die andere familie. En de enige manier om de pepo van het vergif tigde kind rust en wraak te ver schaffen, dat wil zeggen om zélf van diens geest geen last te krijgen is om nu weer van de familie van de oorspronkelijke patiënt een lid te laten betoveren, te laten vergiftigen. Dit heeft weer nieuwe moorden, sluipmoorden en giftmoorden ovor-en weer ten gevolge. Steeds nieuwe slachtoffers van de vertoornde gees ten Dat hamert de vrees voor de pepo's er telkenmale natuurlijk weer dieper in, dat verankert het wrede bijgeloof steeds vaster in hun onontwikkelde hersens. De missionarissen, die pioniers der beschaving, voor wier werk ik, boe- wel niet Katholiek de grootste be wondering lfeb gekregen, doen hun uiterste host om de negers door het Chnstelyk gelóóf van de afschuwe- Ijjke geesten en tovenaars te bevry- den. Door hun voorbeeld pogen zij de mensen voor te gaan naar een betere gedachten wereld. Door hun onver moeid onderwys proberen ze de negers begrip by te brengen voor vele waar devolle dingen en begrippen, die hen onbekend waren, proberen ze hun een ontwikkeling by te brengen, die hen zal uitheffen uit de altyd kwel lende angsten. Maar steeds vinden de paters de waganga, de toverdokters, tegenover zich, die door dood en ongeluk de vrees er in houden en de ontwikke ling tegengaan. Want vergeet één ding nietde neger heeft een goed verstand. Niet minder dan wy. Maar hy is niet in staat zyn hersens be hoorlijk te gebruiken, omdat hy te beroerd is. Niet te lui, maar te ziek Ikzelf ben met een doodgewone malaria uit Tanganyika teruggeko men. In betrekkelijk korte tyd was myn bloed tot by na de helft terug gelopen en ik was bly, als in de stad vlak voor myn neus het verkeers licht op rood sprong. Dan kon ik tenminste enkele ogenblikken enge stoord in myn auto zitten suffen. En deze negers dan Die hebben allemaal bloedarmoede en malaria. Bovendien hebben ze allemaal huid ziekten, hebben ze allemaal wurmen om van de vele andere voorkomende ziekten maar te zwijgen. Wat hebben zy aan het vele goede, dat de missionarissen hun brengen, als hun zieke hersenen te suf zyn om het te bevatten. Lang en breed heb ik er met Mon seigneur Hilhorst, myn onvolprezen gastheer over gesproken en volkomen waren we het erover eens, dat naast de missie een medische zending be gonnen moet worden en begonnen zal wordern Zonder dat zal een belangrijk deel van het moeizame missiewerk parels voor de zwijnen zijn. Zonder dat zal veel van het nuttige en belangryke werk zijn grote waarde missen. Nu bestaat er inderdaad een veel gemak kelijker opvatting die zegt: „Eeuwen hebben de negers zo geleefd, laat ze toch rustig zo voortleven. Ze weten immers niet beter." Maar laten we één ding niet uit het oog verliezen 1 Niet alleen het Westen, niet alleen de missionarissen hebben belangstelling voor Afrika. Moskou en Mekka liggen op de loer. Tot hoog in do Ulugurubesgen zyn de propagandablaadjes van de com munisten gevond' n met domme platte, leuzen, die geen Nederlandse ai beider meer zou slikken. De Islam, die de overige wereld niet minder vyandig gezind is dan de Communis ten, doet vooral in de kustgebiedon zyn uiterste best, al is 't dan ook met de meest materialistische vorm van de Mahomedaanse leer. Door de techniek is het ateeds meer binnendringen van vreemde invloeden niet langer te keren. Afrika is bezig wakker te worden, nu, en wee de wereld, als het geweldige zwarte kind ontwaakt, voordat het zyn hersens ter beschikking krijgt om althans enigszins te kunnen onder scheiden en te oordelen. Dan zal er een zwarte, chauvinistische neger massa opstaan, die zich woedend zal keren tegen de rest van de wereld. Die zal de chaos nog vergroten in- plaats van als een goedwillend deel mee te werken om van de menselijke samenleving te maken, wat er van te maken is. Niet alleen idiöle gronden moeten ons dwingen tot een gezondo en menslievende belangstelling voorliet Zwarte werelddeel, maar we moeten beseffen dat Afrika anders een gevaar kan worden, dat niet alleen ons,: maar net zo goed de Muselmannen als de Communisten zal bedreigen. Ongetwijfeld rust deze plicht op de nog zo onmachtige schouders van de Verenigde Naties, maar tot nog toe zyn het vrijwel uitsluitend de moedige en volhardende missionaris sen en zendelingen, die zich tot diep de binnenlanden met deze zware taak bezig houden. Doch daarbij behoeven ze hoogst noodzakelijk de steun van artsen, verpleegsters en ziekenhuizen. Dan pas recht kan de arglist en de on macht van de toverende waganga en de goede wil van de missie en van de blanken in het algemeen bewezen worden. Maar die zware en schone plicht rust niet alleen op missionarissen, artsen en verpleegsters, hy rust op ons allen, op elke Nederlander, op elke goedwillende blanke, die het snel naderkomende zwarte gevaar en het grootse pionierswerk van missie en zending beseft. Dr. A. MELCHIOR De in dit blad opgenomen foto's zyn bereidwillig afge staan door „Gazet v. Limburg" Toen voor enige weken enkele heren ons kwamen vertellen, wat ze in het kader van de Nyabondo- mi8sie-actie voor Venray op het pro gramma hadden staan, toen hebben wy een pessimistisch gezicht getrok ken en juist als velen van onze lezers waarschijn ijk gewezen op het feit, dat we pas een W.ILMA tentoonstelling achter de rug hadden -n dat zovele Venrayse missionarissen nog geholpen moeten worden. Maar met hetzelfde elan, waar mede een Ger do Roos en zyn man nen van de K R O. werd los gekregen, met hetzelfde elan waarmede een Kir.deroperette en een Modeshow in dienst van de Missie werd gesteld, met hetzelfde elan wist men ons te overtuigen, dat missieliefde en missie actie niet ophouden meteen WILMA en dat het feitelyfc weinig er toe doet, welke missionaris men helpt, als men maar helpt. Heeft men op de W.L.M.A. het accent gelegd op de geloofsverbreiding door de geloofsverkondiging in het algemeen, in deze actie wil men vooral wijzen op het grote nut van de medische verzorging by de mis sionering var. de zgn. wilde volkeren. Nyabondo is een bloeiende missie statie in Kenya, Oost Afrika. Missio narissen van Mill-Hill hebben hier, waar nog niet zo veel jaren geleden slechts enkele bomen stonden, scholen en kerken gebouwd en hebben ree' duizenden negers bekeerd tot het katholicisme. Al deze bekeerlingen vormen één grote gemeenschap. Het is een cen trum geworden van geestelijke cul tuur, waarin de negers zich snel ontwikkelen tot beschaafde en ont wikkelde mensen. Zo heeft Nyabon do zelfs een middelbare school, waarin onderwys wordt gegeven, dat voor geen enkele Europese middelbare school behoeft onder te doen. De geestelyke verzorging van deze missie post is dus, om het zo maar eens te zeggen, dik in orde, doch helaas kan dit nog steeds niet gezegd worden van de lichamelijke verzor ging. En ook dit is 66n punt, dat niet verwaarloosd mag worden, dat maar al te lang verwaarloosd is, eenvoudig, omdat de missionarissen niet over de middelen beschikten om hun plannen ten uitvoer te brengen. Er moet een hospitaal komen Nyabondo heeft een ziekenhuis hard en hard nodig. De medische verzorging in het Kenya-gebied laat nog zeer veel te wensen over. Tropi sche huidziekten en kwaadaardige epidemiën zyn er schering en inslag doordat deze negerstammen nog steeds niet weten wat hygiëne is. Waar heen zouden zij trouwens ook moeten gaan om zich bij ziekte te laten ver zorgen, want er is geen hospitaal Nog erger is het gesteld met de medische verzorging van de zwangere vrouw. Deze vrouwen brengen kin deren ter wereld ongeveer, zoals de dieren dit doen. Geen mens bekom mert er zich om en als er iets ver keerd gaat, laat men de vrouw aan haar lot over. De toestand is er dan ook zo, dat duizenden jongevi ouwen dit niet levend te boven komen en alleen de sterksten bly ven in leven. Met de kinderen is dit juist zo. Ook van hen zyn het alleen maar de sterksten, die hun eerste verjaar dag beleven. Ongeveer de hellt van alle kinderen, die geboren worden, sterrt binnen enkele maanden. De missionarissen staan hier mach teloos tegenover, omdat zy zich na t.uurlyk op dit terrein niet kunnen bewegen en ook al, omdat zy er niet de nodige kennis voor hebben. Wat belangrijk is Om deze laatste reden vooral is een hospitaal dringend noodzakelijk, een hospitaal, waaraan dan tevens een verloskundige kliniek verbonden zal kunnen worden. In de eerste plaats zal deze kliniek er moeten komen om de zwangere vrouwen zelf te hblpen, om haar te leren hoe zy haar kind en zichzelf de beste levenskan sen kunnen geven. Maar in do 2de plaats, en dit vooral is in een missie gebied belangrijk, zal men hier inland- vrouwen kunnen opleiden tot vroedvrouw. Hot zyn deze vrouwen, waarop de missionaris al zyn hoop heelt gesteld. Wanneer zy na een grondige oplei ding terugkeren naar haar dorp, zul len deze vrouwen haar stamgenoten Kunnen helpen en kunnen leren hoe zy zich te gedragen hebben. Op deze wijze bereikt men veel meer vrouwen dan dit in een missiestatie mogelijk is en kan de verbetering der slechte hygiënische toestanden met kracht worden aangepakt. De negers, die op deze wyze geleerd is meer mens te zyn, zullen gemak kelijker openstaan voor de waarheid van het ware geloof. Door de gezondmaking van het lichaam zal ook de ziel gezond wor den. Een mooi doel Het doel, waarvoor deze Missieactie thans in Venray wordt gehouden, is dus wel een verheven en schoon doel, waarvoor iedere katholiek warm moet lopen. Daarbij kan m6n hier goed doen op een aangename wijze, hetgeen toch ook wel wat wil zeggen, omdat wy nu eenmaal mensen zyn, die waar willen krijgen voor hun geld. En dat kry'gt men volop. Een blik op het programma zal iedereen hiervan overtuigen. Venray staat in deze actie niet alleen. Maastricht had voor dit doel de internat'onale Poppententoonstel- ling, welke een groot succes was. Venlo kende zyn Jungle in de veiling hallen en Venray krijgt nu zyn eerste Modeshow, zyn eerste Kinder operette en als de klap op de vuur pijl Ger de Roos en het orkest Zon der Naam in Garage van Haren. En hiermede is men dus meteen afgestapt van de gebruikelijke loterijen etc. die men hier gewend is te organiseren. Deze krant zal, mede door het voorwoord van Z Exc. Prof. Dr. F. Th. Rutten, Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, die de hoge Beschermheer is van deze Actie in Venray, en mede door het verhaal van de bekende niet katholieke schryver Dr. A. Melchior, U voor het laatst aansporen om ook deze actie, evenals zoveel andere voorafgaande missie acties, ten volle te doen slagen. Moge Venray niet achterblijven om in deze Limburgse missionaris, alle missionaiissen te helpen en door deze actie de bouw van een zieken huis in de Nyabondo-missie van Britsch Oost-Afrika mede mogelijk te maken. Redactie PEEL EN MAAS Zaterdag 14 en Zondag 15 April a s. in Garage van Haren, Markt, Venray, aanvang beide avonden om 8 uur precies EEN GROTE MUZIKALE SHOW door onder leiding van Ger de Roos en met medewerking van de Drie Musketiers en Peter Picos. TOEGANGSPRIJZEN: Eerste rang f4.(zeer beperkt). Alle andere rangen f 2.50 VOORVERKOOP voor HET ORKEST ZONDER NAAM in het V.V.V.-kiosk; te Merselo café H. Arts; te Smakt en Holthees bij Jos. Nellen; te Leunen café M. Dirckx; te Oirlo bij J. H. Nelissen; te Ysselsteyn bij A. Fleurkens, Boerenbond; te Heide bij H. Rutten L 53a; te Gastenray bij H. Kuipers, Boerenbond; te Oostrum bij B. Valckx, kapper Zondag 15 April a.s. 4 uur nam. precies, zaal Wilhelmina Schoolstraat, Venray De Kinder-Operette LENTEBLOEMEN op te voeren door de Venrayse Jeugd. TOEGANGSPRIJZEN volwassenen 50 cent. Schoolgaande kinderen tot 14 jaar 25 cent KAARTENVERKOOP vanaf Donderdag bij V.V.V.-kantoor en vanaf 3 uur aan de zaal. Maandag 16 April a.s. om 3 uur namiddag precies in zaal Wilhelmina, Schoolstraat, Venray met welwillende medewerking van Magazijn De Zón, (Jac. Fonck) en het bekende bonthuis uit Den Bosch (Frits van der Ven), Magazijn De Zon toont de nieuwste japonnen en mantels terwijl Frits van der Ven komt met een pracht collectie Bont en Bontmantels. Iets nieuws voor Venray. Toegangsprijs t f 2.50 KAARTENVERKOOP vanaf Donderdag bij V.V.V.-kiosk en vanaf 1 uur aan de zaal.

Peel en Maas | 1951 | | pagina 4