Lambertus Gruterius 't Wachttoren Geloof. Migraine S •Weekblad voor VENRAY, HORST en Omstreken. „VENRAY" boter Een groot Venrayer. Alleen Boter is boter Geestelijke grappen beantwoord. Ze zitten Zaterdag 12 Augustus 1939 Zestigste Jaargang No 32 PEEL EN MAAS is zeer fijne boter ADVERTENTIEPRIJS 1—8 regels 60 ct per regel 71/, ct. Bij contract groote reductie I Uitgave FIRMA VAN DEN MUNCKHOF, VENRAY I Abonnementsprijs per kwartaal: voor Venray 65 ct Teleloon 91 Giro 150652 buiten Venray 75 ct. AIz. nummers 5 ct door GERARD LEMMENS. Wij troffen in het Limburgsch Maandschrift de „Nedermaaa" onderstaande levensschets aan van de hand van den Venrayschen publicist Gerard Lemmens, wel ke wij met toestemming van den schrijver overnemen. Venray het volkrijkste dorp van Noord-Limburg en ook een der mooi ste en meest pittoreske, (reeds in de 16e en 17e eeuw wordt het tot twee maal toe als het volkrijkste dorp van O ver-Gelder genoemd), is de geboorteplaats van een aantal vooraanstaande en beroemde perso nen, waarvan er zelfs enkele met 'n internationale bekendheid Vooral zijn dit geweest: mannen in Gods directen dienst: priesters. We noemen onder de nog levenden bv. Mgr. Dr. Henri Poels, Mgr. Petrus Johannes Verriet (apost. vicaris van Curasaoen uit vroeger tijden Mgr. Hoefnagels (19e eeuw), en de Bollandist Gottfried Henskens of Henschenius. Tegenwoordig minder bekend, maar niettegenstaande mannen van groote begaafdheden en bekwaamheden en in hun t\jd meer dat gewestelijk be kend, zijn: Peregrinus van Pullen of PuUenius (gestorven in 1608, raad gever van Bisschop Lindanus, pre sident van het tertijde nieuw opge richt priester-seminarie, kanunnik, scholaster enz., werkte niet alleen te Roermond, maar ook te Keulen, te Luik, te Gent en 's-Hertogenbosch, waar hij in geur van heiligheid overleed, nalatende in handschrift enkele werken over het godvruch tige leven; hiervan werd een samen spraak over het afgezonderd leven na zijn dood uitgegeven, terwijl men de andere werken vaker raadpleegde en eruit citeerde, en Lambert Gruter of Lambertus Gruterius. Over dezen voortreft el ij ken prelaat willen wij in deze bijdrage een en ander ervan bekend maken. Geboren te Venray uit een gegoede Venraysche familie, die toen reeds eerder een bekwaam en tertijde be kend priester aan de H. Kerk had geschonken, men is niet geheel eens over het juiste geboortecijfer, men neemt aan in of omstreeks 1540 gaf Lambert Gruters al gauw blijken van een vlug begrip en hel de geschiedenis van Palmzondag, die ook heel duidelijk in alle Bijbels staat. En zoo kunnen alle bespotte lijke praatjes en grappenmakerij van den „godgeleerde" Ruther- ford weerlegd worden, als men den tijd er voor neemt om eens naar een Katholiek te luisteren, die zijn geloof kent. Mgr. PETER M.H. WIJNHOVEN Hoofdredacteur „Catholic Action of the Soud" New-Orleans La. U.S.A. der verstand. Hij werd een leerling van de beroemde Fraters van het Algemeen Leven te Deventer, waar hrj tot 1559 ter school ging. In 1560 vertrok hij naar Keulen, alwaar hrj priester werd gewijd, en de doktersgraad in de Godgeleerd heid verwierf. Hjj maakte bovendien bizondere studies in de beide rechten, terwijl zijn kennis van oude talen meer dan buitengewoon was. Het kon dan ook niet anders of de jonge priester moest wel spoedig de aan dacht op zich vestigen van de ge leerde wereld zijner dagenmen con sulteerde den jongen Venrayschen priester zeer vaak, als theoloog, als kenner van oude talen en als kenner van beide rechten. Hij was bovendien een vurig en welsprekend prediker. Geen moeite was hem te veel als het ging om de TT. Kerk te verdedigen, of zelfs haar in offensief te brengen. In deze moeilijke jaren, die de H. Kerk door maakte, door de felle opkomst van de Hervorming, het Lutheranisme en evenzeer door de voortdurende oorlogsgeruchten, trok hij er dan ook op uit om deze nieuwe ketters de leer te bestrijden. Waar hij predikte, waren de ker ken meer dan vol en hij schrok er evenmin voor terug om in open lucht het volk toe te spreken. Het Lutheranisme had al spoedig in dezen jeugdigen Venrayschen doctor-priester een zijner meest vurige en succesvolle bestrijders. In 1569 werd hij hofkapelaan van den Duitschen keizer, Maximiliaan, opvolger van Karei V. In 1570 woonde hij den Rijksdag bij te Spiers. In 1572, April, werd hjj door den keizer benoemd tot bisschop van Wiener-Neustadt in Oostenrijk, welke bisschopsbenoeming in dezen tijd wel de verbazing wegdroeg, ook al om de nog jeugdigen leeftijd. Om zijne bekwaamheden juichte men zijn benoeming toe en in 1574 werd de benoeming door den Paus van Rome bevestigd. Hij werkte er hard en eveneens succesvol; ook trok hij meer dan eens uit zijn bisdom om elders de rechten en de waardigheid van de H. Katholieke Kerk te laten gelden. In 1576, October, stierf keizer Maximiliaan. Op zijn sterfbed wei gerde hij elke priesterlijke hulp, hoezeer èn zijn familie èn vooraan staande geestelijken-bij-het-hof en zélfs Kardinaal Moroni, de pauselijke gezant, ook aandrongen. Men twijfelde aan een zalig af. sterven van den keizer, als men aan bisschop Gruterius dacht. Men liet hem met spoed ontbieden en bisschop Gruterius verkreeg in den laatsten nacht voor den dood toegang tot den keizer.... En wat niemand gelukt was, Gru terius kon aan zijn vicaris melden, dat keizer Maximiliaan in zijn bij zijn in den Heer was overleden, voorbereid tot den dood en in vol vertrouwen op de eindelooze barm- Het arme vrouwke, dat aan de kerkdeur koekjes verkocht voor een cent 't stuk, werd ge vraagd, hoe ze haar waar zoo goedkoop kon verkoopen. „Wel dat zit zoo", zeide zij, „ik ver lies een beetje op elk koekje dat van me gekocht wordt, doch ik verkoop er zooveel per dag, dat ik op het laatst toch nog een goed stuivertje verdien". Het schijnt zoo ook te gaan met Rutherford en zijn boeken- handel. Hij verkoopt billijk, schijnbaar met verlies, doch hij zet zooveel boekjes om, dat hij op slot "van rekening toch nog goed geld verdient. Die boekjes van „de Wacht toren" moeten niet gekocht en gelezen worden, hoe goedkoop ze ook zijn, want ze brengen de menschen maar in de war over doodgewone geloofszaken. Niet lang geleden kreeg ik een ernstige brief van 'n schoen makertje, die zich ook verdiept had in de Rutherford literatuur. Ik heb de volgende korte ant woorden gegeven op de bezwa ren van den goeden man. Hij schreefIn den heelen Bijbel kan ik het woord Vage vuur niet vinden. Antwoord Het woord zelf komt niet voor in de H. Schrift, maar dezelfde beteekenis, de leer van het va gevuur kan gevonden worden in 't Tweede Boek van de Ma- chabeeën 12 43-46. Er is een staat na den dood, waar de ziel gereinigd wordt, voordat ze naar een ander rijk gaat, waar niets, dat nog besmet is, [kan binnenkomen. Het woord „Va gevuur" werd als geschikt aan genomen om deze plaats te be duiden. De woorden „Drievul digheid" en „Incarnatie" of Menschwording komen ook ner gens voor in den Bijbel en toch de menschen die protesteeren tegen het woord Vagevuur, ge- looven in en benutten deze termen. Wetgeleerden gebruiken vandaag wettelijke uitdrukkingen, die heelemaal niet te vinden zijn in oorspronkelijke grondwetten en toch ieder advocaat en rech ter weet, dat de moderne termen de bedoeling en meening van de oude wetten uitdrukken. Een andere moeilijkheid„Ik geloof, dat God en Jezus Chris tus de eenigen zijn, die zonden kunnen vergeven. Hoe komt het dat ons geloof ons leert dat de Kerk de macht heeft om zonden te vergeven Antwoord: De zonde is een beleediging van God en alleen Hij, die beleedigd is, kan die zonde vergeven. Maar Hij kan dit ofwel direct ofwel indirect doen, door iemand af te vaar digen om 't voor Hem te doen, in Zijn naam. God vergeeft dan zonden door afvaardiging. Dit is duidelijk aan gegeven in den Bijbel, toen Jezus Christus aan zijn apostelen deze volmacht gegeven heeft „Ontvangt den Heiligen Geest. Wier zonden gij vergeeft, hun zijn ze vergeven, wier zonden gij behoudt, hun zijn ze behouden (Joan 20 22-23). Deze tekst duidt zonder twijfel aan, dat wij om vergiffenis van onze zonden te verkrijgen, ons tot de kerke lijke macht moeten wenden, die daartoe aangesteld is door Jezus Christus zelf. Als Japan Koningin Wilhel- mina of ons land beleedigd heeft, springt Hare Majesteit toch maar niet op een boot en gaat naar de Japanneezen toe. Neen, de Hollandsche gezant te Tokio, die aangesteld is om Holland te vertegenwoordigen, moet dit in het reine brengen. Als de menschen weigeren Rutherford voor zijn boekjes te betalen of ze beleedigen hem, dan gaat hij er zelf toch ook niet op uit om te collecteeren of te redeneeren, maar hij stuurt zijn agenten en advocaten om het misverstand te regelen. Ik heb Rutherford zelf nog nooit gesproken of gezien, ofschoon zijn gevolmachtigde vertegen woordigers me al dikwijls heb ben aangeklampt; „Waarom wordt ons geleerd, dat Petrus het hoofd der Kerk is Ik geloof, dat Jezus Christus de hoeksteen der Kerk is." AntwoordIk geloof ook dat Jezus Christus de hoeksteen der kerk is. Jezus Christus is het on zichtbaar hoofd der Kerk en Petrus was het zichtbaar hoofd na Christus' dood. Hij was dus danig door O. L. Heer aange steld Jezus sprak tot hem „Weid mijne lammeren.... weid mijne schaapjes". (Joan 21 15-18) „Dan zal het worden één kudde en één herder" (Joan 10: 16). „Rechter" Rutherford beweert, dat hij stichter is van een nieuw geloof, en daarom het hoofd er van, „de Getuigen van Jehova". THEE DOETJE GOED! Dat was erg, vooral in dezen tijd, maar er viel niks tegen te doen. Hun huisbaas, een braaf man, bij wien ze jaar en dag vier kameis betrokken, moest zijn zaak uitbreiden. En ge moogt nu toch niet vergen, dat iemand een versleten fruitboom late staan alleen ter wille van een vogelnest. In den uitkomen begonnen ze den boel af te breken en vóór dien tijd moest Pycke een ander dak vinden. En waar Ge zoudt er de muren van oploopen. Ze oversnuffelden eiken avond de laatste bladzijden van hun gazet Huizen stonden er wel te koop, maar telkens hij den vermoedelijken prijs vernam, kreeg Pycke's portemonnaie het politiek. Nelleke liep heele dagen te prakke- zeeren, keek links en rechts naar de plakkaten in de vensterruit, ondervroeg de buurt, had Sint Antonius al een pak bougies beloofd, maar nog altijd werd er geen woon met de noodige plaatsen gevonden. Tot eindelijk, onder de reklamen in het blad, er twee te lachen stonden met hun vierkanten mond. Morgen Donderdag na de noen, kon Truike op de kleuters letten, en Nelleke gaan zien. De huurprijs zou wel gepeperd zijn, maar Pycke won een flinke pree en als 't de bruine kan trekken, dan is morgen die kommer achter den rug. Met de zonnige hoop van den vogel» die naar 't land zeilt waar de Lente bloeit, trok ze er op af. Nummer één: Jawel, 't kwartier stond nog te huur: twee dooreenloopende plaatsen, een keuken en een mansarde. Opperbest, peinsde Nelleke luid-op, de meisjes op de kamer naast de onze, en de jongens in de hanebalken. Er zijn kinderen, madame lachte menheer, klassiek, zijn zwarte tanden bloot. Ja, meneer, vijf en U zesde zit op 't schip. Zoo, 't spijt me, maar dring dan niet verder aan. Nelleke's ziel flapte toe bij dat woord. Ze begreep, kon niet spreken en ging. Twee tranen bibberden in de puttekens van haar oogen. Ze liep over straat als een geslagen hond. Duidelijk be sefte ze dat haar moederschap werd ge kwetst. Ze voelde de wonde bloeden. Waarom is ze niet uitgevlogen tegen hem, die naar haar kinderen schopte Heeft hij er zelf geen, de schrok, of heeft hij er wel, waar is dan zijn hart Met een zenuwachtigen ruk schelde ze aan nummer twee. Drie vertrekken, ruime plaatsen, madame, lucht en licht. Zeker mocht ze even gaan kijken. Nelleke vond het goed met een be schot in de groote slaapkamer kwam ze klaar. En tegen hoeveel, meneer Er zijn toch geen kinderen, madame Jawel, ik ben getrouwd en moeder. Spijt me, maar ik verhuur geen Als leider van deze secte is hij Jehova's vertegenwoordiger op aarde, tenminste, dat wil hij ons laten gelooven. Het hoofdbezwaar tegen zijn stelsel echter is, dat Jehova God Rutherford nooit ge noemd of aangesteld heeft in de H. Schrift, welk boek zoo drin gend wordt aanbevolen door den „Rechter" om zijn verwarde beweringen te bewijzen. „Waarom zijn de Pausen de opvolgers van de Apostelen Christus zelf heeft tot de twaalf apostelen gesproken Ik heb U aangesteld om de 12 stammen van Israel te regeeren. De H. Petrus was nooit Paus300 ja ren na zijn dood vinden we het woord Paus". Antwoord De titel Paus komt van het woord Papa, vaderde Paus is de vader, de verzorger, de leider van het christendom 't ambt van Paus komt direct van Christus. Christus wilde, dat zijn Geloof zou verkondigd wor den „aan alle naties.... tot het einde der wereld". Dit was onmogelijk en Chris tus wist, dat het onmogelijk was, tenzij de door Hem aangestelde apostelen zouden leven tot het einde der wereld. Ze zijn allen al lang geleden gestorven daar om, opdat de wensch van Jezus Christus op dit gebied kon ver vuld worden, hebben de Apos telen opvolgers benoemd, die vandaag de Paus, de Bisschop pen en de Priesters van de Katholieke Kerk zijn. „Rechter" Rutherford's onder neming van een nieuw geloof zal ophouden na zijn dood, (lang voor het einde van de wereld), tenzij ook hij zijn op volgers zal aanwijzen of iemand uit eigen beweging zijn leiders- schap overneemt. „Waarom worden wij Katho lieken genoemd Het woord Katholiek komt in den Bijbel niet voor. Waarom Antwoord Volgens de Schrif tuur wil Christus, dat zijn Kerk algemeen, universeelis. Het woord Katholiek beteekent Universeel. „Het dragen van lange gewa den, gouden kant etc.... dit alles is een gruwel in Gods oog. (Luc. 16 15) Jezus Christus heeft nooit eer gezocht." AntwoordSchoone gewaden verhoog en een kerkelijke plech tigheid en maken indruk op het volk. Vraagt „Rechter" Ruther- ford maar of hij den rechters- mantel niet droeg, toen hij eens een keer bij toeval denrechters- zetel bekleedde, als dat vertel- selke geheel waar is 1 Voor het andere gedeelte der vraag geldt konijnenkotten En moeten kinderen dan op straat logeeren Waarom koopt ge er? Meneer behield zijn weigerend ge baar dat hij een spotlachje verscherpte. Meneer, beleedig geen vrouw, die moeder is. Ik doe mijn plicht. Wat zoudt ge zeggen van degene, die uw eigen moeder een onderkomen weiger de omdat ze u op den arm droeg? Verhuur uw huis dan aan lieden die geen kinderen willen, werk den kin dermoord in de hand, maar dit zeg ik u: eens zullen de ratten en de muizen uwer zonde de rust van uw geweten wel storen. En zonder groet liep ze weg. Niks Pycke, niks. We hebben kinderen, 't is om te huilen. Maar Nelleke toch, gij die anders zoo kalm zijt. Vraag kalmte aan een getergde moeder. Honden hebben hun hok, kat ten krijgen hun korf, maar het kind Gij zelf hebt gezegd: de wereld wordt een rotte boel. Ze bouwt paleizen voor paarden, gooit millioenen door'(vens ter voor kazernen en kanonnen, en plakt in de wijken huis tegen huis, amper bewoonbaar voor twee menschen en een fox. Wat geeft ze om het kind Ze schrijft prijskampen uit voor 't schoonste kind, het zwaarste kind, en lacht met de moeder, die het teelde. Ze spreekt van toewijding en onderlin- gen bijstand, en een kinderbed kost stukken van menschen; geeft lietdadig- heidsconcerten, en bast den kleine weg, die klopt aan de deur van 't leven. Genieten is 't slagwoord, en ze dansen op de boorden der Gehenna, waarin ze de kinderen vóór Moloch's voeten gooien. Maar Nelleke toch Ja Pycke, de wereld lacht ons uit. En God lacht ons toe. Wees be daard. Ge verkiest dus met zijn drie kamers en mansarde Welnu, we zul len eens zien of we 't met kunnen ge- berlikt krijgen. En Pycke trok er dien avond nog heen. Klaar is kees, die woon beviel hem. Hij had de vertrekken doorgeloopen, en hier en daar, onderweg, een schalk- schen zet uitgefiapt, die meneer deed lachen, dat hij schokte. Pycke wou een huurceel drie-zes-negen. Maar de munt kon schommelen, bracht de financieele eigenaar in. Onze frank staat op zijn veertien gouden teentjes, moest men er nog vier afzetten dan stond hij nog, jokte Pycke. Daarbij, ge hebt de wet en ik wil ze nakomen. Nog één vraag, Pycke, als ik u zoo noemen mag. Er zijn toch geen kinderen Nou, da's een vraag in dezen tijd! Ik speel in kanarievogels, houd van muziek, zie je, en verzeker je: echte Saksers Pycke, geef me de vijf. Dat gaat een buurschap wezen Kan in Sint Pieter al krijgen Eer de haan driemaal kraait zitten we er in. Zeker, en morgen het huurceel bij notaris Iks. Pycke bonjoerde beleefd, en beende met de blijde tijding naar huis. Nelleke kon er niet over. En toen Pycke vertelde hoe hij dien vos had gevangen, dreef de bui weg uit haar gezicht en speelde een zonneken van stil geluk op de rose blaren van heur malsche kaken. Lang hebben ze dien avond nog ge praat en den verhuisdag geregeld. En 's anderendaags 's morgens was't voor de eerste maal in haar leven, dat Nel leke den wekker niet hoorde. Dien Dinsdagmorgen had Pycke met Teune twee kamers en de keuken ver huisd, straks kwam de rest. Nelleke liet haar lip hangen toen hij de stoof uitbrak, en vroeg waarop ze 't eten moest koken, daar ze toch eerst in den namiddag met haar klein gerei mocht komen. Maar Pycke meende dat hij de eerste serenade van den huisbaas liever in den avond beluisterd, en in de spijs- zaal was er immers bik voorhanden. Ze kleuterden, hamerden en schikten den heelen voormiddag en tegen den noen was 't bureel voor 't ministerie van binnenlandsche zaken in orde. Inmiddels was meneer eens komen kijken, en had gelost dat hij weg moest en tegen den avond eerst zou thuis komen. Had Pycke hem noodig, dan kon hij het met mevrouw wel klaar spelen. Dat liep nochtans niet van stapel. Want als In den namiddag, Pycke zijn volk binnenliet, sprong mevrouw, die de Saksers op de trap hoorde „schele hoofdpijn" maken be hoorlijk werken onmogelijk! Neem een "AKKERTJE", even liggen. Daarna weer frisch. hartigheid van God. Teekent dit de imponeerende groot heid van Mgr. Gruterius als zielen redder, vooral is hrj, zooals we even aanhaalden bekend geworden door zijn strijd tegen het Lutheranisme. Voortdurend was hij in de weer, zoowel te woord als met daad en in geschrift. Erfurt, Spiers, Augsburg, Weenen en talrijke andere steden buiten zjjn bisdom zagen den on- vermoeiden strijder. De opvolger van Maximiliaan, keizer Rudolf II, die besloten had zijn leven en zijn krachten voorna melijk te wqden aan de verdediging der rechten van de Katholieke Kerk, koos al spoedig Mgr. Gruterius niet alleen tol zijn persoonlijken leidsman, maar raadpleegde hem ook in alle moeilijkheden en zorgen der re geering. Gruterius' aanzien klom. Vooral in de hof- en regeeringskrlngen hield men rekening met hem en werd zijn gunstige invloed steeds grooter. Ook werd hjj door zijn mede-bisschoppen in het Duitsche rjjk hoog geschat. Met sterke hand weerstond hij aan de toenemende verspreiding van de Hervorming; vooral in Oostenrijk lag ztfn grootste werk. Mede aan hem is het te danken, dat Oostenrijk geen Protestantsche natie werd. Een handschrift uit dezen tgd, van Marcus Hansig, vermeldt met buitengewonen lof het zegenrijk be stuur van dezen Nederlandschen bisschop uit Venray en hij wordt vooral geprezen als onverschrokken verdediger der H. Kerk. Hij stond, om het zoo uit te druk ken, op het punt een der meest geziene en invloedrijke persoonlijk heden te worden; een groote toe komst scheen voor hem open te liggen en veel zegenrijk werk zou nog door hem gedaan kunnen wor den. Doch in dezen tijd overleed hij, misschien vrij onverwacht. In 1582 begaf hij zich op wensch van den keizer naar Augsburg, om aldaar den Rijksdag bij te wonen. Kort nadat bij er was aangekomen, stierf hij te vroeg volgens men- schelijke begrippen. Zijn vroegtijdigen tijd werd niet alleen door het hof en door de ge- loovigen van zijn bisdom diep be treurd, maar ook door geheel ka tholiek Duitschland. Men beschouw de zijn dood als een onherstelbaar verlies, hetgeen volgens menschelijke begrippen ook zou blijken. Na zijn dood maakte het protes tantisme in Wiener-Neustadt en in de plaatsen, waar Gruterius gewerkt had, groote vorderingen; in 1585 werd het bisdom opgeheven. Zijn hard werken in deze streek echter bleef het volk in herinnering en als sterkte bij. Dat was wel de sterkste dam, die de hervorming niet kon verwinnen. Mgr. Lambertus Gruterius is een andere Nederlander onder de vele groote mannen, die Nederland aan de Tegen-Hervorming heeft geleverd en hij is voorzeker onder hen niet de minste. Men heeft hem zelfs be schouwd, na den beroemden Nij- meegschen H. Petrus Canisius, als de grootste. Ook als schrijver heeft Gruterius bekendheid genoten. Hrj schreef o.a. en deed in het licht zien (in folio formaat, te Keulen, 1570): Clemen tina hoc est B. Clementintis Opera qua a verius auctoribus collecta, kelen, uit do keuken de vlucht achterna. Zijn dat uw kinderen, meneer Ja, mevrouw, lieve boelekens nietwaar Wat, wat... maar zoo gaat de vlie ger niet op! Haar armen wielden wijd open en met een: wacht tot meneer thuiskomt schuurde ze, rood als een kalkoen, met haar koleire de trap af. En meneer kwam thuis, en stoof sito naar boven. Hier uit, Pycke Zijn woord brak als een stok. Maar meneer toch, kinderen zijn ook menschen, en geloof me, deze Saksers brengen den zomer in huis. Er uit zeg ik bromde de baas. Ik heb mijn huur betaald, en 't contract op zak Gij zijt een... een... Een fatsoenlijk man, en een buur die geen ruzie wil. 1 Geen fontonten, meneer, als ge con- certen wilt, weet dat ik over de sterkste partij beschik. Leven we liever in de 1 beste harmonie, en aan ons zal 't niet 1 liggen. En toen meneer naar beneden ging, stampend als met hoeven, stopte Pycke 1 zijn horentje en zeide: Nelleke, trek u dat niet aan, 't zal wel luwen. We zitten kind, we 1 zitten. Maar langen tijd stonden ze beneden en boven als twee hanen tegenover 5 elkander om 't kind, genen dit 't ver- wenschten: dezen die 't beschermden 3 achter 't schild van hun ouderlijk hart

Peel en Maas | 1939 | | pagina 1