WW •Weekblad voor VENRAY, HORST en Omstreken. ÉPk# j ïtti Uur* m DANZIG. Alleen Boter is boter „VENRAY" boter Binnenland. Provinciaal Nieuws Zaterdag I5jJuli 1939 Zestigste Jaargang No 28 PEEL EN MAAS is zeer fijne boter ADVERTENTIEPRIJS 1—8 regels 60 ct per regel 71/, ct. Bij contract groote reductie Uitgave FIRMA VAN DEN MUNCKHOF, VENRAY Telefoon 51 Giro 150652 Abonnementsprijs per kwartaal: voor Venray 65 ct buiten Venray 75 ct. Afz. nummers 5 ct Onze Lieve Vrouw „Behoudenis der Kranken" OOSTRUM, DE CONSTITUTIE VAN DE VRIJE STAD. HEDEN EN VROEGER. In persoonlijke gesprekken er vaar 'ik telkens, dat de meeste menschen intellectueelen niet uitgezonderd bijna volkomen onkundig zijn van de eigenaar dige constitutie van Danzig als Vrije Stad en daardoor ook geen begrip hebben van de moeilijk heden, welke heden ten dage deze constitutie omspannen. Het lijkt me nuttig om er te dezer plaatse iets van te vertellen. De genoemde Vrije Stad is een kleine politieke zelfstandigheid nog lang niet zoo groot als onze provincie Drente. Men vindt er behalve Danzig (circa 250.000 inwoners) een aantal dorpen hei totaal der bevolking bedraagt ruim 400.000. De bewoners zijn in groote meerderheid Duitsch van orgine. Men stelle zich niet voor, dat de Danzigers zouden lijden onder eenige vreemde overheersching. Ze genieten een volkomen staat kundige onafhankelijkheid en zelfstandigheid. Het Statuut van Danzig werd na den jongsten grooten oorlog geregeld door de Gezantenconferentie en wel op 27 October 1920. Het hoogste gezag is er de Senaat, welke door het volk wordt gekozen De Vrije Stad werd onder be scherming gesteld van den Vol kenbond, die in Danzig is ver tegenwoordigd door den Hoogen Commissaris. Deze heeft echter enkel toe te zien, dat de bepa lingen van het statuut worden nageleefd; met inwendige zaken moeit hij zich niet. Danzig is dus een kleine Duit- sche staat, volstrekt onafhankelijk en door eigen Duitsche menschen bestuurd. Maar zoo zal men opwerpen - de Polen hebben er toch iets te vertellen? in politiek (staat kundig) opzicht niets. Maar de Polen genieten er economische rechten. Polen wordt doorsneden door het stroomgebied van de Weichsel, de hartader van het binnenlandsche vervoer. Van de Weichsel is Danzig de deur, die uit- en toegang geeft naar en van de Oostzee. Aan die deur willen de Polen voor portier spelen. In dit verband hoort men we eens de opmerking maken: de Rijn is een Duitsche rivier, maar op grond daarvan kunnen de Duitschers toch Nederland niet opeischen. Deze vergelijking is in ver schillende opzichten onjuist. Eerstens is er geen sprake van, dat Polen Danzig opeischt: het wil er slechts economische controle. Bovendien is de Rijn niet enkel een Duitsche rivier; de Rijn stroomt b.v. ook over een groote oppervlakte door Neder land; de Weichsel is enkel van Polen en Danzig omvat enkel en alleen de monding van de rivier. Danzig kan slechts beslaan door de Weichsel, dus door de beteekenis van deze rivier ais vervoercentrum in Polen; Polen kan de Weichsel slechts gebrui ken als het over de deur van die rivier, dus in de haven van de stad, wat te zeggen heeft. Daarom werden de verhoudin gen op de volgende logische wijze geregeld: Danzig krijgt een eigen, dus Duitsch bestuur, maar vormt een tolunie (sedert 1 April 1922) met Polen, hetgeen wil zeggen, dat Danzig tot Poolsch douanegebied behoort, in de haven wordt derhalve de in- en uitvoer door Poolsche beambten geregeld. Dat zijn de eenige Poolsche rechten ir. Danzig en de bewoners van de Vrije Stad genieten daar van enkel voordeden. Want in Polen (en dus ook in Danzig) wordt b.v. boter ingevoerd, zoo vee! als noodigis en deDuitscher rookt in Danzig zijn sigaartje voor de helft van den prijs, dien hij er in het Reich _voor zou moeten betalen. Om maar er.kele artikelen te noemen van de vele, welke in Duitschiand door velen moeten worden ontbeerd en in Danzig vrijelijk kunnen worden genoten. Zoo'n tolunie is niets bijzon ders; ze schaadt geenszins de politieke zelfstandigheid van een land. Ook België en Luxemburg, om een ander voorbeeld te noemen, kennen een tolunie. Deze twee landen grenzen aaneen, juist zoo als Polen en Danzig. o Het is voorts van belang om te bedenken, dat het statuut van Vrije Stad voor Danzig niets bij zonders beteekent, maar daaren tegen volkomen aansluit aan de historische bestemming van dit gebied. Danzig is pas na de verdeeiing van Polen onder Duitschen po- litieken invloed gekomen, maar daarvoor was Danzig evenzeer Vrije Slad als het thans is, na het herstel van het Poolsche Rijk En als zoodanig heeft ze langer onder Poolschen poiitieken in vloed gestaan dan onder dan die van Duitschiand. Danzig heeft zich in de 15e eeuw zelf losgemaakt van den Duitschen Hanzebond, omdat in dezen Bond het absolutisme en de handelsconcurrentie haar lastig begon te worden. Terzelfder tijd aanvaardde de Vrije Stad het protectoraat der Poolsche konin gen. De Polen verleenden Danzig godsdienstvrijheid en daardoor kon in de helft der 16e eeuw de hervorming er worden doorge voerd Zelfs bij de eerste deeling van Polen (1772) bleef Danzig nog met het restant van dit rijk ver bonden; in 1793 werd de Vrije Stad door Pruissen ingelijfd, maar in 1807 herstelde het zich weer in onafhankelijken staat, toen in dat jaar de Pruisen de nederlaag hadden geleden tegen Napoleon. —o Terecht herinnerde Earl de la Warr, lid van het Britsche Hoo gerhuis, er dezer dagen aan, dat de huidige situatie, voor zoover deze Danzig betreft, zoowel door de geschiedenis is gerechtvaar digd als tot voor enkele maanden door Hitier zelf. Want voordat Tsjecho-Slowakije was overweldigd, behandelde men vanuit Berlijn de Polen ais vrien den en het is nog maar een jaar geleden, dat Hitler over Danzig sprekende, in het openbaar en met nadruk getuigde; „Deze gevaarlijkste plek Europa heeft haar bedreiging volkomen verloren". Maar thans eischt hij den An schluss van de Vrije Stad bij het Derde Rijk, omdat de bevolking voor 90 pet. Duitsch is. Wat toch een jaar geleden ook van haar kon worden ge tuigd 5 Hoe staan de Polen tegenover dezen eisch De Duitschers in Danzig be sturen ook nu zichzelf. En wan neer de Danzigers zich liever vanuit Berlijn laten besturen, t is zéér de vraag of dat inder daad het verlangen van „de" Danzigers is dan zal Polen ze daarin om den lieven vredes wille heusch niet dwars zitten. Het eenige wat Polen wenscht is, dat zijn economische rechten aan den Weichselmond verzekerd blijven. En men weet niet in War schau hoe men deze zekerdheid kan bekomen. Het Duitschiand van heden verbrak elke overeenkomst, als zulks Berlijn goed dunkie. Aldus werd ook het Duitsch-Poolsche vriendschaps-verdrag vervallen verklaard op het moment, dat Hitier zijn eischen inzake Danzig en den corridor meende te kun nen stellen. Zoolang Duitschiand geen af doende waarborgen kan of wil geven, zal Polen het statuut van de Vrije Stad desnoods gewapen derhand verdedigen, omdat dit statuut voor Polen economische veiligheid beteekent. Maar misschien zijn er ook andere waarborgen te bedenken. Daar zou dan over gesproken en onderhandeld moeten worden. Polen wil dat wei. Van de aanwezigheid van dezen wil in Berlijn is nog niets ge bleken. Md. De a.s. blijde gebeurtenis. Er is thans een levendige actie in Oranjevereenigingen en comité's, welke zich plegen te belasten met de organisatie van nationaal vreugde betoon. Het tijdstip, waarop weder om de geboorte van een Oranjetelg kac worden verwacht, nadert snel. In het bijzonder te Amsterdam maakt men zich reeds zeer druk. De bij het centraal comité van Oranje en nationale organisaties te Amsterdam aangesloten 48 vereeni- gingen met ruim 12.000 leden, als mede alle niet-aangesloten organisa ties, die zich bij het comité melden, zullen deelnemen aan een groote be tooging welke op den avond van den dag waarop de a.s. bigde gebeur tenis in het prinselijk gezin plaats vindt, van het ijsclubterrein naar den Dam zal optrekken, waar het woord zal worden gevoerd door den burge meester dr. W. de Vlugt en den heer J. ter Haar Jr. De kabinetscrisis. Zooals te voorzien waü is de 70- jarige demissionaire premier dr. H. Colijn er niet in geslaagd om een nieuw politiek span te formeerep, dat hij voor de staatskoets zou kunnen spannen. Deze week mocht de katholieke staatsraad mr. dr. Kooien de forma tie van een kabinet probeeren. Ook zijn werk is moeilijk? want waar schijnlijk verschillen 'zijn inzichten inzake financieele politiek en werk loosheidsbestrijding niet veel van die van Colijn. En dus blijft ook de tegenstelling, welke Colijn niet vermocht te over winnen. Radio-belastmg Er waren van de wetjk berichten inzake een ontwerp radio-belasting, maar spoedig werd officieel meege deeld, dat er in de richting nog slechts zeer voorloopige plannen waren. De vraag wordt nog maar „overwogen", of er een weg te vin den zou zijn om, met handhaving van de zelfstandigheid van de Ne- derlandache omroepvereenigingen en van de vrijheid van den luis teraar om zich aan te sluiten bij den omroep zijner keuze, ds noodige inkomsten te verzekeren door de omroepbelangen in den breedsten zin volledig door de Nederlandsche luisteraar te doen bekostigen. Slachtoffers van het verkeer. De voorloopige gegevens betreffen de de verkeersongevallen over Mei, zooals verstrekt door het Centraal Bureau voor de Statistiek, vertoo- nen een uitermate slecht beeld, schrijft de K. N. A. C. De cijfers voor de eerste vijf maan den van het jaar zijn als volgt (tus- schen haakjes de cijfers van de over eenkomstige maanden van het vorig jaar) gedood ernstig gewond Januari 42 (52) 326 (306) Februari 46 (39) 315 (287) Maart 43 (42) 361 (331) April 58 (69) 4i3 (348) Mei 65 (49) 500 -(387) De dure landsverdediging* Per dag f 100.000 extra* Onze landsverdediging eischt enor me sommen; alleen de buitengewone militaire maatregelen sinds Paschen eischen al f 100.000 per dag, waarbij nog komen de enorme sommen voor materiaal en voor versterkingswer- ken. Wijzigingen in de spelling. Woensdag zijn verschenen de Staatsbladen 365 tot en met 368, waarin zijn opgenomen de Koninklijke Besluiten betreffende de reeds aan gekondigde wijzigingen in de spelling. Met ingang van 1 September as. worden deze K. B.'en van kracht. Bezoek van Z, K. H. Prins Bernhard aan Limburg. Z. K. H. Prins Bernhard zal op Donderdag 20 Juli a s. een bezoek aan Limburg brengen. Z. K. H. zal te Roermond en omgeving eenige landbouwinstellingen bezoeken en daarna verder reizen naar Maastricht. Een goed patrijzenjaar. Wat het patrjjzenbroed betreft heeft het prachtige droge weer zijn uitwerking niet gemist. Reeds zijn er verschillende slagen bijna volwas sen patrijzen gezien. Aantallen van 15 tot 18 zijn geen uitzondering, zoodat straks de jagers hun hartje eens kunnen ophalen. Stand van groenten en fruit. De directie van den landbouw heeft een mecledeeling gepubliceerd omtrent den stand der groente- en fruitteeltgewassen, op 30 Juni 1.L De groenten in den open grond hebben in ernstige mate te lijden gehad van de groote droogte, waar door de stand van verschillende ge wassen sinds de vorige berichtgeving verminderd is. De koolgewassen zijn velerwege ernstig aangetast door de made van de koolvlieg. Wat de fruitteeltgewassen betreft, zijn de verwachtingen niet meer zoo hoog gespannen als zij aanvan kelijk waren, in 't bijzonder wat peren en pruimen betreft. De stand der appelen valt hier en daar tegen het kleine fruit geeft zonder uit zondering een goed tot zeer goed beschot. De onder glas geteelde groenten i ook het fruit beloven eveneens goede opbrengsten te zullen geven. In 't kort. Ter gelegenheid van het neerleg gen van zijn functie als president directeur der N.V. Philips gloeilam penfabrieken, vond in de Philips' schouwburgzaal te Eindhoven een grootsche huldiging van dr. Philips door het personeel plaats. Bij de vereeniging Nijverheids school voor Edam en omstreken, waaronder ressorteert de ambachts school, die destijds is opgericht voor jonge menschen, die door inpoldering der Zuiderzee met werkloosheid worden bedreigd en die op deze school in de gelegenheid worden ge steld een ambacht te leeren, is een kastekort oDtdekt van plm. f 6000. In IJsselmuiden is de eerste ambtenaar te secretarie wegens ver duistering vangemeentegelden ge arresteerd. Op de Mookerhei woedde van de week de 20 boschbrand bijGroes- beek van dit seizoen. Thans vermoedt men met nog grooter zekerheid, dat brandstichting de oorzaak is. Bij de plaats van den brand vond men n.l. de stuurstang van een fiets; hiervan was het eene eind met een stop afgesloten, terwijl het andere eind in brandbaar materiaal stak. De politie van Mook verdacht een paar personen, doch na een kort on derzoek werden deze op vrije voeten gesteld. Het onderzoek wordt intus- schen voortgezet. VENRAY, 15 Juli 1939 KOSTELOOZE RIJWIEL- MERKEN. De Ontvanger der Directe Belas tingen enz, te VENRAY maakt hier door bekend, dat, behalve op de gewone kantooruren, voor het aan vragen en afhalen van kostelooze rijwielmerken te zijnen kantore, Sta tionsweg No. 7 zitting zal worden gehouden den 17, 20, 24, 27 en 31 Juli en 3 Augustus e.k., telkens des namiddags van 6 tot 8 uur. Men gelieve ter voorkoming van teleurstelling zooveel mogelijk van deze uren gebruik te maken. 4e Oost-Nederlandsche Bedevaart naar Wittem (L.) ter eere van den H. Gerardus-Majella. Op Zondag 6 Augustus a.s. loopt een extra trein van Nijmegen naar Eijs-Wittem en terug. Deze trein zal te Venray stoppen voor het op nemen en uitlaten van bedevaart gangers. De dienstregeling van den trein is als voigt: Venray vertrek 8.19 Eijs-Wittem aankomst 10.21 Eijs-Wittem vertrek 17.22 Venray aankomst 19.20 De prijs is 25 cent minder dan de vorige keer en bedraagt thans f 2. alles inbegrepen. De spoorkaartjes worden verkrijg baar gesteld bij den heer J. J. Kemps, Henseniusplein en aan het station. Vereerders van den H. Gerardus, houdt dezen dag vrij Vergadering Gemeenteraad te Venray. Gistermiddag om half vijf hield de Gemeenteraad van Venray eene openbare vergadering, waarin de na volgende punten behandeld werden: 1. Onderzoek der geloofsbrieven van de bij de dit jaar gehouden periodieke verkiezing tot lid van den Gemeenteraad gekozenen. 2. Ingekomen stukken en mede- deelingen. Voorstel van B. en W. tot het aangaan eener geldleening van f 56000. 4. Voorstel van B. en W. tot vast stelling der afschrijvingen overeen komstig de verordening, regelende het beheer van het Gasbedrijf der Gemeente. 5. Verzoek van de afd. Ysselsteyn van den L.L.T.B. om van perceel sectie H 2057 te Ysselsteyn een ge deelte van circa 26 aren te kunnen koopec. 6. Voorstel van B. enW. om met ingang van 16 Juli 1939 de maxi mum-snelheid voor de bebouwde kommen voor motorrijtuigen te be palen op 45 K.M. per uur. 7. Voorstel van B. en W. tot wij ziging en aanvulling der gemeente- begrooting 1938 (regularisatie) VOLKSCONCERT. Morgen Zondagavond om 8 uur zal Venraysch Harmonie eeD volkscon cert geven op de Groote Markt. Wij laten hier het programma volgen: 1. Marche des Cadets Vercauter 2. Medgidia Fantaisie Gadenne 3. Wiener Operettenklassiker KI i ment 4. St. Anna-marsch Welting Pauze 5. Eu Goguettes marsch Dandenard 6. Verdiana-potpourri Kliment 7. Wiener Praterleben, valse, A. Dreissen Au pays de la Meuse, masch, Wiest. AANBESTEDING. Door de gemeente Venray werd aanbesteed bet verbeteren en as- phalteeren van den weg naar Mer- selo. Ingeschreven werd als volgt: Z.N. Asfalt-Mij Valkenswaard f 22140 L. J. van Drunen, Rosmalen f 22940 L. J. Louwers, Uden f 23740 N.V. Boesewinkel, Nijmegen f 23960 Janssen en de Jong, Horst f 25292 P. B. Huberts, Nijmegen f 26700 Hegmans, Rosmalen f 26740 van Drunen, Geldrop f 26900 Gebr. Oudenhoven, Venray f 27270 P. A. Koenen, Holt hees f 28450 BitumenwegN.V. Utrecht f 29945 Gunning volgens bestek. RUITERSFEEST VENRAY. Den derden Zondag in Juli moeten we al jarenlang reserveeren voor het groote internationale Ruiters- feest, dat door onze wakkere Ven- raysche Ruiterclub georganiseerd wordt op het mooie Sportterrein aan den Leunschen weg. Ook dit jaar is Zondag 16 dezer weer de dag der Paardensport. Door de goede zorgen der Vereeni ging is er een ruime tribune opge richt, plaats biedende voor 200 per sonen terwijl er tevens op den eersten en tweeden rang honderden plaatsen zijn, alles onder de rijke schaduw van hoog opgaande boomen. Al zullen er dit jaar door den economischen toestand geen Duitsche ruiters met hun paarden aan de start verschijnen, des te meer zullen we dit jaar Belgische, Brabantsche en Zuid-Limburgsche ruiters zien alsmede de Vereenigde Jeugdige Ruiters uit het Land van Cuyk, die met hun fleurige costumes op hun Shetlandsche Ponneys zeer zeker een bijzondere noot aan het uitge breide programma zullen toevoegen. In verband met de vele ingekomen inschrijvingen, waaraan de diverse geldprijzen ongetwijfeld hebben mee gewerkt, mogen de bezoekers er verzekerd van zijn weer volop van de paardensport te kunnen genieten en mogen we derhalve een bezoek gerust aanbevelen. Na afloop der paardenfeesten is er 's avonds nog een mooi concert op de Groote Markt, dat ongetwij feld allen zal uitnoodigen het bezoek in onze mooie gemeente nog wat te verlengen. Een dag van genot wacht ons zeker. MAANDRETOURS, GEZINSRETOURS EN AVONDRETOURS BIJ DE NEDERL. SPOORWEGEN. De spoorwegen maken het den reizigers wel zeer aanlokkelijk om op reis te gaan. Werden eenigen tijd geleden de z.g. Week-eind retours ingevoerd, die meerdere dagen geldig waren, dit jaar is de mogelijkheid geschapen om een maand Jang van uw spoorkaartje te profiteeren. De gewone retourkaarten deze zijn zooals bekend aanmerkelijk goedkooper dan 2 enkele reizen zg'n thans allen één maand geldig, doch uiterlijk tot en met 5 Septem ber a.s. Als men dus op 16 Juli een retour koopt, dan mag men daarop terug reizen tot en met 15 Aug. Een retour gekocht op 6 Augustus OF DAARNA, is slechts geldig tot en met 5 September a.s. Een bijzondere aantrekkelijkheid is wel, dat men gedurende de ge- heele maand, zoowel op de heenreis als op de terugreis, op elk gewenscht station zg'n reis mag onderbreken. Hier volgt een voorbeeld: U gaat Zaterdag 15 Juli op reis neemt aan het loket van het station Venray een retour naar Haarlem. Dat kost f 5.15. U gaat op den trein en stapt te Nijmegen uit om daar den Zaterdag en Zon dag bij uw familie of kennissen door te brengen. Wilt u langer blijven of korter Ook goed, u reist geheel naar eigen verkiezing In Nijmegen neemt u den trein naar Amersfoort, waar een bekende van u onder dienst is. U brengt hem een bezoek en gaat daarna, wanneer u dat zoo uitkomt, naar Amsterdam. Wat daar te zien is, kan niet in deze courant worden afgedrukt. Het station Venray zal u dit gaarne uit eenzetten. Denk maar eens aan Artis met het schitterende aquarium, het vliegveld Schiphol, het Rijksmuseum, de schilderachtige grachten van het Venetië van het Noorden" enz. enz. te veel om hier te vermelden. Na ook Amsterdam te hebben verlaten, gaat u naar het einddoel van de réis: Haarlem. Als u ook te Haarlem gereed is, aanvaardt u de terugreis. Wilt u nogmaals uitstappen op dezelfde stations Geen bezwaar Wilt u liever nu eens andere plaat sen waar u langs komt bezoeken U gaat uw gaDg maar, mits u maar zorgt uiterlijk 14 Augustus te Venray terug te zijn. Het spreekt vanzelf, dat, hoe korter de afstand is, hoe minder uw plaatskaart kost. Zoo betaalt u b.v. voor een retour aaar Maastricht f 3.00. Naar Utrecht f 3.75. Zwolle f 4.35 enz. enz. Kinde ren onder 10 jaar half geld. Met ingang van 7 Juli j.l. zijn in gevoerd z.g. GEZINSRETOURS. Behalve voor gezinnen zijn deze retours ook verkrijgbaar voor niet in gezinsverband reizende groepen van 59 personen. Een van deze personen vraagt aan het loket een gezinsretour aan. Hg ontvaDgt dan een formulier en de reis kan een aanvang nemen. Hier geldt echtersamen uit, samen thuis. Men moet dus bij elkaar blijven. De geldigheidsduur is dezelfde als van de retourkaarten, die hierboven genoemd zg'n. Ook mag de reis op elke plaats langs den af te leggen weg worden onderbroken, zoodat u te samen precies zoo'n reisje kunt maken als reeds beschreven is. Vanaf 5 September 1939 is de gel digheid ais die voor de gewone retourkaarten, zoodat een gezins retour alsdan één dag geldig is. Een gezinsretour gekocht op Zaterdag is echter geldig op den daarop volgen de Zondag en Maandag en indien het gekocht is op Zondag is het geldig tot en met Maandag daar op vol gend. Voor kinderen wordt geen prgs- verlagiDg toegepast. Wanneer u dus met kinderen op reis gaat, zult u er goed aan doen eerst prijsopgaaf te vragen aan het station. De prgs per af te leggen kilometer (voor een retourkaart is dit dus 2 x den afstand) bedraagt: Voor 5 personen 7.5 cent 3e klas 6 84 7 9.8 8 11.2 9 12.6 Voorbeeld Voor een retour naar Arnhem (58 km.) betaalt u vanaf Venray 58 x 12.6 cent x 2 is f 14.62. Negen gewone retours kosten 9 x f 1.90 is f 17.10, Een gezinsretour is derhalve aanmerkelijk voordeeliger. Deze retours zijn niet geldig in D treinen en in enkele sneltreinen. Het station kan u daaromtrent altijd nog inlichten. Weet u ook, dat u 's avonds na half zes zeer goedkoop kunt reizen op een avondretour Om een voorbeeld te noemen een enkele reis VenrayVenlo kost 55 cent. Een avondretour 60 cent en daarmee moogt u dan terug komen den volgenden ochtend, mits de trein uiterlijk 8.15 op het station van vertrek aankomt, (in dit geval is dit dus Venray). U stapt 's avonds om kwart voor zeven op den trein naar Venlo en komt den volgenden morgen om kwart over zeven weer te Venray terug. Kosten f 0.60. Naar Nijmegen kunt u 's avonds weg om kwart over zes en komt den volgenden morgen om kwart voor acht terug. Kosten f 1.—Wilt u denzelfden avond nog terug Ook dat kan! Vindt u niet, dat het dom is om nu nog thuis te blijven zitten? Dc werkloosheid in Noord- Limburg en Oost-Brabant. Op 1 Juli 1939 bedroeg het aantal

Peel en Maas | 1939 | | pagina 1