Tweed© Blad van „FBMLi 23
MAAS"
Bi) de heiligverklaring
BERNADETTE SOUBIROUS
De waarheid over
Duitschland.
FEUILLETON.
De ondergang
der Bokruiters.
Groote mannen.
De schroef
zonder einde.
Zaterdag 16 December 1933
Vier en vijftigste Jaargang No 50
van
8 December 1933.
O Bernadette, die vanaf Uw prilste jeugd
Geheel en al mocht zijn Maria's lievelingskind.
Om Uwe eenvoud en Uw reinheid door Haar teer bemind.
Vandaag rijst voor de gansche Kerk Uw hooge deugd.
Met Haren glimlach, zoo zalig en zoo hemelsch zoet.
Lachte U de Onbevlekte Ontvangenis dikwijls toe
U, 't onbeduidendst kind van Lourdes, Bernadette Soubirous,
Dat thans de trotsche wereld „heilig" noemen moet.
Sinds Gij Maria's lieve moederstemme hadt vernomen.
Doorlichtte die Verschijning heel Uw leven.
En werd Gij in Maria, en door Haar in Jezus opgenomen.
Dóór Haar, mèt Haar en in Haar wildet Gij slechts lijden,
Om aan de zondaars Jezus weer te geven.
Leer ook aan ons „boetvaardigheid' in deze booze tijden
P. fr. CONSTANTIUS VAN EIJK. O F.M.
IV.
ENKELE FEITEN,
Het
schen
Het geweten van den ge-
loovigen Duitschen Katholiek
en Protestant staat onder
sterken dwang. Daarom vree-
zen wij groote gevaren voor
den godsdienst in het Derde
Rijk.
Goddelijk doel van 's men
leven voor oogeD houdend,
staat, volgens de conclusie van ons
vorig artikel, de Staat in dienst van
het geloof en het geloof niet in
dienst van den Staat. Het geloof is
nu eenmaal een Goddelijke gave, die
geen rekening houdt met nationaliteit
en ras.
In Duitschland echter zien we het
gebeuren, dat met een administratief
gelijkschakelingsproces de onder
scheiden secten van het Protestantis
me in een pan worden geklutst en
uit dit mengsel het „Duitsche Chris
tendom" wordt gecreëerd.
De Nederlandsche protestant zal
bij dit proces sprakeloos staan en
het welhaast voor onmogelijk houden,
dat honderdduizenden Duitsche pro
testanten zich enthousiast één ver
klaren met de Duitsche geloofsbe-
weging. Men moet echter niet ver
geten, dat voor deze honderdduizend
den Duitschers het geloof slechts
een erfenis was, een traditie „die zij
bleven aanhangen, niet uit overtui
ging de waarheid te be ritten, maar
als een goed, dat zij van ouders in
hun opvoeding meekregen. Het pro-
testantsch geloof was voor hen geen
levend beginsel en daarom werd een
nieuwe inhoud, die vooral politiek
getint was, met dankbaarheid aan
vaard.
Het geloof der Duitsche christenen
werd op deze wijze een politieke
confessie en daarmee kwamen voor
hen, die in den godsdienst den dienst
van God, onafhankelijk van den
Staat, zagen, de ernstigste gewetens
conflicten. Een groot aantal protes
tanten kunnen niet accoord gaan
met de negatie hunner overtuiging
en de verpolitiseering van hun.geloof
en voortdurend zijn dan ook stem
men opgegaan, die duidelijk spraken
van het verdrukte geweten.
Eenige predikanten uit Hessen
hebben aan de theologische faculteit
der Universiteit te Marburg de
vraag ter onderzoeking voorgelegd,
of de ariër-paragraaf niet in strijd
is met de christelijke leer. De pro
fessoren hebben den moed gehad
geheel onafhankelijk van den nieuwen
godsdienst en zonder vrees voor de
gevolgen, vast te stellen dat de be
paling om zonder meer op te komen
voor den Staat, zeker voor de gees
telijken onvereemgbaar is met de
christelijke leer en dat de ariërpara
graaf voor geestelijken evenmin te
vereenigen is met die leer.
De faculteit argumenteerde zeer
juist, dat noch de Bijbel, noch de
Leer rassenonderscheid maken
dat de leden der Kerk elkanders
broeders en zusters zijn.
Het is ongeoorloofd de geestelijken
zonder meer aan den Staat te ver
binden, aldus nog steeds de Mar
burgsche faculteit, daar het zeer goed
mogelijk is, dat zij als zielzorgers
den plicht hebben een inrichting of
besluit van den Staat te bestrijden.
In het Concordaat met de Katho
lieke K*rk zijn de eisch der onmid
dellijke verbondenheid der geeste
lijken met den Staat en de ariërpara
graaf niet ingelascht en dus kunnen
zij ook niet aan de Evangelische
Kerk worden opgelegd.
De gevolgen van deze onver
bloemde uitspraak lieten niet lang op
zich machten. Het officieeie blad
van den Pruisischen Minister van
Justitie bevatte kort daarna van de
hand van dr. Krug een terechtwijzing
waarin o.a. gezegd werd „Wanneer
men niet al te veel „Weltfremde"
dingen in de Duitsche landen had
beleefd, zou men zulk een attest als
van de theologische faculteit een
voudig niet durven gelooven. Al
meent de Katholieke Keik, dat zij
naast haar sterke dogmatiek bet
achterwege kan laten om zich aan
het volksdom te verbinden, bij de
protestante Kerk is dat heel anders.
Deze is een oorspronkelijk product
van het Duitsche volksdom en zij is
slechts levensvatbaar in hechte ver
binding met het volksche gevoel.'
De Protestante Kerk in Duitsch
and is dus geworden de dienst
maagd van den Staat en men behoeft
niet te vragen, wat er van den
,gods"-dienst overblijft, die allereerst
„staats"-dienst is geworden.
Wij willen niet beweren, dat de
nationaal-socialistische leiding de
beteekenis van het christendom
onderschat. Zij erkent, dat het Duit
sche volk christelijk moet zijn, maar
gaat uit van het beginsel, dat dit
christendom specifiek Duitsch moet
zijn, terwijl Christus' leer voor alle
menschen en alle tijden is Daarnaast
laat deze zelfde regeering, die bij de
minste critiek op haar leiding klaar
staat met 'n concentratiekamp, toe,
dat dr. Krause. de leider der Ge
loofsgemeenschap der Duitsche Chris
tenen in het Sportpalast te Berlijn
(vanaf een spreekgestoelte, dat ge
tooid was met een Latijnsch kruis
en op de plaats, waar gemeenlijk
Christus' Hoofd het kruishout siert,
het hakenkruis der heidensche
Germanen), kan verkondigen, dat de
Joden-Christenen uit de Evangelische
Kerk moeten worden gezet, de be
keerde Joden wel een eigen lieuwe
kerk mogen stichten, het Oude Tes
tament geen waarde meer heeft en
de Zaligmaker niet langer vereerd
mag worden tenzij als heldenfiguur.
Terwijl drie predikanten, die zich
verzetten tegen de ariër paragraaf, en
aldus „den nationaal-sociali«tischen
geest bij den opbouw der Duitsche
-vangel!sche Kerk" hadden tegen
gewerkt, en hun gewetensplicht deden
uit hun ambt werden ontzet en met
het concentratiekamp werden gestraft.
Het lijdt overigens geen twijfel, of
het nieuwe Duitsche Christendom
zal zegevieren en de principieele
tegenstand zal, onder den hevigen
druk. gesmoord worden.
De uiterlijke kerkelijke eenheid zal
echter 't begin van nieuw verval
zijn, omdat de Godsidee onderge
schikt is gemaakt aan de Staatsidee.
Een zonderlinge Historie.
Naar het Duitsch.
Vermoedelijk klopt dat met
mijn eigen ontdekkingen, zeide
Festenrath. Dat zal ik wel gauw
te weten komen. Hoe ver ligt
Meersen van hier
Ik denk ruim vier mijl.
Op dit oogenblik trad de oppasser
van den overste binnen en
Bokelmann maakte van deze ge
legenheid gebruik om afscheid te
nemen.
Festenrath hoorde in het
burige vertrek een licht geruisch.
Vliet lag dus op de loer.
De oppasser bracht zijn bood
schap over, die daarin bestond,
dat de heer Meisner den overste
monsters van zijn stalencollectie
kon zenden en Festenrath be
antwoordde de desbetreffende
vragen tamelijk luid.
Daarna schreef hij echter op
een velletje papierIk heb
een bondgenoot.
Naar ik hoop komt alles in orde
Indien ik niet zelf kan komen
dan krijgt u schriftelijk nadere
berichten. Zend u het detachement
niet naar Meersen; het Is hoogst
waarschijnlijk een list.
Maar houd u het detachement
voor den avond disponibel.
Nadere bijzonderheden volgen
Hij gaf den oppasser dit briefje
met een beteekenisvollen blik. die
door dezen even beteekenisvol
werd beantwoord. Toen de
oppasser het vertrek verlaten had
ging ook de deur open van de
kamer er naast en Festenrath,
die direct op de gang keek, zag
Vliet uit die kamer komen.
Hij bestelde hem eieren voor
het middageten.
Hij had zich voorgenomen
dit huis niets anders te gebruiken
ten eerste, omdat er de grootste
onzindelijkheid heerschte en ten
tweede, omdat hij aan zekere
pillen en poeiertjes dacht.
De middagmaaltijd was af-
geloopen. Het meisje had het
eetgerei weggeruimd. Festenrath
zat in diep nadenken verzonken
zijn hoofd door de handen onder
steund, aan tafel. Slechts nog
luttele uren scheidden hem van
de gewichtigste onderneming van
zijn gansche levenMaar zon
derling, hij voelde thans een
eigenaardig vertrouwen in het
welslagen dier onderneming
zich opkomen. Hij had thar.s
dit huis, dat hem steeds zoo on
gezellig had toegeschenen
waar hij tol op heden geen enkel
rustig uurtje beleefd had, een
man gevonden, dien hij volkomen
jkon vertrouwen, die niet alleen
Al is de vrijheid van godsdienst
gewaarborgd en al heeft bet Duit
sche Rijk met den H. Stoel een
concordaat geslotende moeilijk
heden zijn ook voor de Katholieken
zonder tal. Afgezien van de nationaal-
socialistische Staatsidee, die onaan
vaardbaar is, evenals de rassen
theorie, decreteert de regeering van
het Derde Rijk wetten, die strijdig
zijn net de katholieke leer. Men
gaat de christelijke grondslagen van
het Derde Rijk in twijfel trekken,
als men kennis neemt van de sterili
satiewet, die het onvruchtbaar maken
van psychisch en physisch onvol-
waardigen gebiedt, en daarmee bet
heilig doel van het huwelijk, het be
boud van het menschelijk geslacht,
ontkent. De Katholieke Kerk staat
scherp afwijzend tegenover deze wet
het is daarom plicht, dat de
katholieken openlijk hun afkeuring
te kennen geven.
Dit is dan ook inderdaad geschied,
met het gevolg, dat b.v. Prof. Her
man Muckermann S.J., de leider van
het instituut voor rasverbetering in
het Kaiser Wilhem-instituut, aan den
dijk werd gezet en een journalist,
die de sterilisatiewet in zijn blad
critiseerde in een concentratiekamp
kan nadenken over zijn rechtvaardig
verzet.
Er is wellicht meer heidensche
Wodansgeest in het Duitsche volk
gevaren dan christelijke. Naast de
sterilisatiewet als voorbeeld van dezen
geest, wordt in het Derde Rijk hoe
langer hoe meer het streven naar
,Sterbehilfe" merkbaar. „Sterbehilfe'
wil zeggen, dat men een meusch, die
zoodanig lijdende is, dat er geen
hoop op leven meer bestaat, om hem
uit zijn lijden te verlossen, eenvou
dig doodt. Dus afmaakt gelijk een
dier.
Indien men hierover eenigszins
doordenkt, komt op ontstellende
wijze voor den geest te staan, hoe
ook het Duitsche Volk van Hitier
moreel diep gezonken moet zijn. De
mensch heeft immers een goddelijk
recht op leveD, heeft zijn leven uit
de hand van God en geen mensch
mag hem dit leven, dat niet van
hem, maar van God is, zonder nood
zaak ontnemen. De „Sterbehilfe'
ontkent ook de genade, die het
lijden in 's levens laatste oogenblik
ken kan zijn, ontkent, dat de moge
lijkheid van een nieuwe vriendschap
met God in het stervensuur van
oneindig meer waarde is, dan de
erlossing uit pijnen, die toch eens
zullen eindigen. Het ontkent de god
delijke beschikking over leven en
lood en arijpt in op den door God
V3stgestelden loop des levens. Het
dooden van een mensch zonder
noodzaak is en blijft moord, maar
de tijd, dat in Duitschland misdadige
moord wettelijk gesanctioneerd wordt
is er reeds.
Het jongste en niet eenige voor
beeld van deze mentaliteit is de
heldenvereering van Kern en Fischer,
die Walter Rathenau in 1922 ver
moordden. De „Völkische Beobach-
ter" van 31 October 1933 geeft een
walgelijke verheerlijking van deze
beide politieke moordenaars, omdat
zij Duitscblands eer wilden redden.
Kern en Fischer speelden alzoo
rechtertje naar eigen goeddunken en
vermoordden deu Jood Rathenau
Hitier sanctioneert deze moord door
op 30 October jl. met veel uiterlijk
vertoon een krans op het graf der
beide „helden" te leggen.
Het zijn feiten, die een ernstig
willend mensch met zorg vervullen.
De vrijheid van godsdienst is uiter
lijk gewaarborgd, zooals gezegd,
maar het geweten, het verantwoor
delijk menschelijk geweten komt in
het gedrang. Eu wij vreezen groote
gevaren op godsdienstig gebied,
waar bet geweten de belever is van
den godsdienst.
De toekomst zal leeren, of de ge
wetensdwang zal leiden tot een
tweede Kulturkampf.
(Slot volgt.) J. L.
leen „als voorbeeld" wordt gewezen
de groote politieke leiders, die van
ons heen gingen, zonder dat ze op
volgers nalieten, die een gelijke re
putatie als van Kuyper, Lohman.
Scbaepman. Nolens, Troelstra of
Borgesius konden vestigen. De
schrijver wijst op politieke leiders,
omdat iedereen hen kent en in staat
is om hun capaciteiten en bereikte
resultaten te beoordeelen en op waar
de
Het huidige menschengeHacbt is
defaitistisch van aard. Het gelooft
niet meer in eigen kracht, noch in
het vermogen van degenen, die de
massa.s leiden. Met onze defaitisti
sche gedachten zijn we gevaarlijk
voor ons zelve en remmen we elke
maatschappelijke ontwikkeling.
In den oorlog ondervonden re
geeringen het. hoe defaitisten meer
te vreezen zijn dan vijanden en ver
raders. Met de laatsten wist men
wel raad: men zette ze tegen den
muur. Maar met defaitisten kon men
dat niet doen. Defaitisten noemden
zich, en meenden zich ook, „vrieo
den" van degenen, onder wie z<
verkeerden en tot wie ze hoorden.
Ze wilden geen ramp of kwaad, maar
lieten deze over zich komen zonder
tegenstand te bieden, omdat ze meen
den, dat ze toch niet te 'ceeren zou
den zijn. Defaitisten zijn de vrien
den, die eiken dag naar je ziekbed
komen, wanneer je daarop neerligt,
en je dan met overtuiging komen
vertellen, dat je er weer beroerder
uitziet dan den dag te voren en dat
het toch wel niet veel meer met je
worden zal.
In onzen tijd zijn ét maatschap
pelijke defaitisten legio. Ze sclilde
ren het crisiswee met de somberste
kleuren en ontnemen hun medemen-
schen den kijk op elk verschiet door
ze voor te houden, dat het volk
geen leiders meer heeft, geen groote
mannen meer die in staat zijn om de
massa's te leiden uit de ellende naar
het land van belofte, of liever: naar
een betere toekomst. Defaitisten hou
den door al zulk gepraat de crisis
vast en ze spreiden een nevel voor
het lichtend verschiet, dat aan den
horizon van elk menschengeslacht
opdaagt.
Van de week lazen weer zoo'
artikel van defaitistischen aard. „Groo
te mannen gingen, Waar zijn de
nieuwe zoo heette het.
En de schrijver kwam tot de con
clusie, dat het menschdom schier geen
groote mannen meer voortbrengt. Al
oprecht, maar ook verstandig en
voorzichtig scheen te zijn.
Neen, de broeder van zijn
braven korporaal, de broeder van
den in zijn armen gestorven
Willem Joshem, kon hem niet
verraden 1
Er werd geklopt. Op het binnen
van den kapitein verscheen degene
aan wien hij zoo juist gedacht
had, Peter Joshem.
Het kan geen kwaad! zeide
Peter, toen Festenrath voorzichtig
den vinger op den mond legde.
De waard slaapt zijn morgen-
roes uit in zijn eigen kamer en
voor alle zekerheid heb ik den
sleutel omgedraaid en meegenomen
De bijeenkomst is op den
Wilgenkamp.
Weet je dat zeker?
Heel zeker.
En waar ligt de Wilgenkamp
Ongeveer een uur hier
vandaan, temidden van moerassen.
Niet bij ^.Meersen vroeg
Festenrath levendig.
Heelemaal niet! De boeren
uit Meersen en Beek zouden toch
anders hier niet heengekomen
zijn, antwoordde Peter.
Ik had het wel gedacht, riep
Festenrath diep ademhalend uit.
Maar hoe ben je het te weten
gekomen
Dat was al heel gemakke
lijk, antwoordde de knecht. De
kerels zijn weliswaar over 't al
gemeen heel sluw, maar zoodra
ze iels in het schild voeren, zooals
nu, dan vergeten ze toch ook wel
eens hun mond te houden.
Ik zag, dat ze de eene achter
kamer binnengingen en toen wist
ik al dadelijk, wal zij daar t
bepraten hadden. De deur hadde
ze dan ook netjes achter zich op
slot gedaan, maar ze hadden er
niet aan gedacht, dat er boven
een luchtgat was en dat men o
den hooizolder ieder woord ka
verslaan. Enfin kort en goed de
afspraak is om tien uur bij den
Wilgenkamp.
Spraken ze nog over mij
Neen, Carsten en Til waren
er niet bij.
En wat is deze Wilge kamp
voor een soort plek vroeg
kapitein.
Een vrije, met wilgen
groeide ruimte midden in
moeras, antwoordde Peter. Men
moet der. weg wel heel goed
kennen of een goeden gids hebben
als men daar wil komen.
Maar ken jij den weg
Heel goed zelfs, zoowel des
nachts als overdag 1
Ja, Peter Joshem, dan helpt
er niets aan, dan moet jij de
goede zaak een dienst bewijzen
en vanavond eerst mij en daarna
den overste der dragonders naar
de vergaderplaats brengen.
Maar waarom eerst u alleen
Hoe gaat hel dan met Vliet
vroeg de knecht verbaasd.
Ja, Vliet mag er natuurlijk
niet bij zijn. Vliet laten wij
ergens vastzetten en ik ga in zijn
plaats, antwoordde de kapitein.
te schatten.
kunnen worden, als de omstandighe
den gunstig zijn. Nog een jaar ge
leden was Hitier een nul, nu is
hij een wereldhervormer I Omdat hij
slaagde.
INGEZQHDEN MEDSDEELINGEN
Daartegenover zouden wij voor
ons allereerst de huidige ontwikke
ling van kunsten en wetenschappen
willen beschouwen en wijzen op de
vorderingen van de techniek. Niet
de politiek alleen, en zelfs niet op
de eerste plaats, duidt het intellec-
tueele peil van een menschengeslacht
aan. De massa moge dan al niet veel
kennis hebben van namen onzer
groote beoefenaren van wetenschap
en techniek, ze kent toch wel de
groote werken, welke in den jong-
sten tijd zijn gewrocht en een trotsch
hoofdstuk zullen vormen in het ge
bied van de luchtvaart, moderne
wegenbouw, schitterende resultaten
van laboratoriumonderzoekingen
records in lage temperaturen
enz. Men moet altijd oppassen met
het treffen van vergelijken tusschen
het heden en het verleden. Als wij
een poosje hebben geleefd en ge
werkt. dan lijkt dat een periode van
belang, maar ten opzichte van de
de wereldgeschiedenis is ze dat niet.
We kunnen uit het verleden wel een
een rits benamingen van groote wer
ken en van groote geleerde opnoe
men en dan vragen: wat hebben wij
daartegenover nu gepresteerd
maar, teruggrijpende in de gescbie-
nis, overziet men makkelijker een
paar eeuwen dan eenige decenia uit
het eigen bestaan. Niet eiken dag
kan een wereldhervormende vinding
worden gedaan of een zooveelste
wereldwonder worden geschapen.
Dat is ook in het verleden nimmer
zoo geweest.
Eu wat nu de politiek betreft: in
derdaad kent bet jonge geslacht geen
mannen, die een reputatie kunnen
vestigen als de in den aanhef van
dit artikel genoemde leiders. Maar
ligt dat aan de kwaliteiten der hui
dige politici of aan de omstandighe
den Al de genoemde politieke ont
waking en ontvoogding van de mas
sa's een tijd, waarin de heele poli
tieke constellatie van ons land van
aanzijn veranderde. In zoo'n tijd en
in zoo'n strijd is aanzien te verwer
ven. De strijd voerde tenslotte tot
een zekere politieke bevrediging
onderwijspacificatie. algemeen kies
recht, achturige werkdag en is
het niet klaar, dat het thans moeilij
ker is om een politiek-bevredigde.
misschien wel overzadigde, massa
bijeen te houden en te bezielen, dan
toen het er om ging om strijdend te
veroveren Men kan toch ook een
volk, dat in de vrede leeft, er geen
verwijt van maken, dat het geen
groote veldheeren meer heeft als vroe
ger, toen het in oorlog was Wij
twijfelen er niet aan, of meerdere
van onze politieke leiders zouden in
gelijke omstandigheden tot een schep
pend werk in staat zijn geweest als
een Kuyper, Schaepman of Toelstra
En nimmer zouden de namen van de
laatsten misschien zijn vermeld ge
worden in de geschiedenis, als hun
taak een consolideerende had moe
ten zijn als die van Aalberse b.v.
Albarda, de Geer of...
Ja, Colijn. Juist, maat Colija dan
Colijn vestigt zijn reputatie niet als
opvolger van Kuyper. maar als de
profeet van een nieuwe politieke toe
komst. als hoedanig velen bem zien.
De jeugd voelt drang tot nieuwe
hervorming, omdat de jeugd behoefte
heeft aan strijd. Er komt weer een
periode, waarin reputaties gevestigd
PIJN IN 1)EN RUG i
NEEMT U IN ACHT.
Wanneer tengevolge van een ge
vatte koude, overwerking. te veel
inspanning, slijtage, enz. bepaalde
organen trager beginnen te werken,
doen zich verschijnselen voor, waar
van men de oorzaak dikwijls tever
geefs zoekt. Het valt echter gemak
kelijk te begrijpen, dat zich als ge
volg dier trage werking onzuiver
heden in het lichaam ophoopen en
onder deze is een afzetting van
urinezuur in de gewrichten en orga
nen het meest te vreezen. Gewoon
lijk merkt gij dan op pijn in den
rug of de lendenen, hoofdpijn, een
loom of duizelig gevoel, rbeumatische
pijnen en meerdere verschijoselen van
onwel zijn, die, naar gelang van de
lichamelijke gesteldheid van den lijder
verschillend kunnen optreden. Ver-
waarloozing van dergelijke verschijn
selen kan tot zeer ongewenschte
verwikkelingen leiden.
Foster's Rugpijn-Nieren-Pillen heb
ben gedurende de dertig jaren, waar
in lijders aan dergelijke ziektever
schijnselen ze leerden kennen en
waardeeren, naam gemaakt en ge
toond, dat zij de afvoerorganen (bij
trage spijsvertering gebruike men
eenige Foster's maagpillen) opwek
ken tot gezonde werking. Een kuur
met Foster's Rugpijn-Nieren-Pillen
maakt, dat rijk en gezond bloed uw
aderen doorstroomt, en gezondheid
en kracht aan alle levensorganen
gebracht wordt.
Verkrijgbaar bij apothekers en
drogisten a f 1.f 1.75 en f 3.
per doos. Let vooral op den juisten
naam. 50
Wil men zich een wèlomlijnd
denkbeeld vormen wat de bezuini
ging en versobering in het volks
huishouden en op de uitgaven voor
het staatsapparaat eigenlijk te betee-
kenen hebben, wat de gevolgen er
van zijn, dan moet men zich terdege
en voortdurend voor oogen stellen,
dat een volkshuishouden bestaat uit
een onderlingen ruil van goederen
en diensten tusschen de leden van
dat huishouden door bemiddeling
van het geld en verder uit een ruil
van goederen en diensten van aller
lei op zichzelf staande natuurlijke of
rechts-personen uit dat volkshuis
houden met natuurlijke of rechts
personen uit andere volkshuishou
dingen.
Deze ruil van goederen en diensten
vormt een cirkelgang.
De boer teelt aardappelen. De
ambtenaar koopt aardappelen, de
slager koopt ze, de kruidenier, de
bakker. Voor het geld dat de boer
voor zijn aardappelen ontvangt,
koopt hij weer brood bij den bakker,
vleesch bij den slager (als hij niet
zelf bakt en slacht) kruidenierswaren
bij den kruidenier en betaalt bij
schoolgeld en belasting, waaruit de
ambtenaar en de onderwijzers weer
betaald worden.
Wat gebeurt er nu als de prijzen
de
be-
hel
Drommels, dal noem ik
courage ontsnapte onwillekeurig
aan Peters mond. Maar dat
zal toch wel niet gaan zooals
de Oostenrijkers zeggen, kapitein 1
Ze zijn minstens met zestig,
zeventig, misschien wel honderd
man of nog meer op den Wilgen-
kamp. Als ze u ontdekken, dan
bent u binnen vijf minuten tot
mosterd gehakt. De kerels hebben
vandaag allemaai wapens bij zich
Ze zijn er op voorbereid, dat
er weer een overval zou plaats
kunnen vinden.
Neen, alleen mag u -daar
geen geval naar toe
Een of twee metgezellen
zouden mij evenmin van nut
kunnen zijn, antwoordde Festen
rath. lk moet de kerels
beluisleren, ik moet zekerheid
hebben. Maar dat zal wel
terecht komen. Dus je bent
bereid
Als de zaken zoo slaan
ja 1 Maar er moet krachtdadig
worden opgetreden
Het heele escadron moet af
stappen en de schurken te voel
op het lijf vallen.
Te paard komen ze er
mogelijk door.
Dat zullen we met den
overste grondig bespreken, merkte
de kapitein op. Ik ga naar
hem toe. Kun je over een half
uurtje nakomen
Je weet toch, waar hij woont
en je kunt het zoo inrichten, dal
het den schijn heeft, alsof je
iemand anders in hel huis een
bezoek brengt.
- Dat za: ik wel klaarspelen
knikte Peter en vertrok.
Festenrath, die voor den eersten
maal van een gevoel van zeker
heid "ervuld was, zooals hij dat
tot nu toe niet gekend had,
haastte zich naar de stad naai
den overste. Een half uur later
verscheen Peter Joshem en de
jgsraad tusschen de drie
ervaren soldalen nam een aan-
'ang'
In de eerste plaats werd Peters
voorstel, om den aanval te voel
te doen plaatshebben, aangenomen.
Een omsingeling van het
moeras was niet mogelijk.
De boeren en stedelingen,
met hel terrein volkomen op de
hoogte, zouden stellig ontsnappen.
Peter zou de dragonders zoodra
ze bij het moeras waren aange
komen en uit den zadel waren
geslapt, lang* een zijweg naar
den Wilgenkamp brengen en
zoodra er een signaal van den
kapitein gehoord werd, zou de
aanval met karabijn en revolver
onmiddellijk worden ingezet.
Om vijt uur in den middag
verlieten ongeveer zestig man van
het escadron de geheele af-
deeling telde ruim tachtig man
schappen voor iedereen zicht
baar en onder groolen toeloop
der bewoners van Hertogenrade
de stad en reden opgewekt in de
richting van Meersen, naar het
heette voor een avondoefening.