Tweede Blad van „PEEL II MAAS" Vgnray's Archieven Grootvader en kleinzoon. Engelbewaarder of aangekleed popje Een geest van slap heid en verwijfdheid bij de „groote" kinderen. FEUILLETON A foci Lis i r opp Zoek het in de beetjes. De Marokkaansche folterkooi. ZATERDAG 5 OCTOBER 1929 Vijftigste Jaargang No. 40 door A. F. VAN BEURDEN. XIII. De Smackt. Sinds de laatste 50 jaar is het aanzien van de Smackt geheel veranderd. Voor een halve eeuw stonden er nog boerderijen met rieten daken, scheef gezakt van ouderdom, het kerkenhuis, laag en onaanzienlijk, waarin de land van Cuykschen de heilige ge heimen van den godsdienst moesten vieren, daar de Staten Generaal alle kei ken en kapellen gesloten hadden enten onrechte onttrokken aan 99 9/10 pet. Katholieken. Men moest zich in dien schee- ven toestand wel schikken en de heer van Macken, die ook eigenaar der heerlijkheid Venray was, zorgde dat er althans op het vrije Spaansche, later Oos- tenrijksche gebied ruimte en vrijheid voor de kathol eken overbleef. Het kerkenhuis bleef bestaan, als woonhuis met schuur, toen de kerken weer vrij geworden waren. De Smackt was schraal be deeld met goede gronden en lag tegen de moerassen en broek gronden aan die zich van Holthees naar Wanssum uitstrek ken. Op het grondgebied van de Smackt in de heide lagei. vele zandduinen. Meer op de Peel aan lag de Loobeeksche water molen en daarachter het merk waardige complex moerassen van de Spurkt, waar tal van watervogels eene schuilplaats vonden. Verschillende aanzienlijke ge bouwen zijn later gesticht. Eene nieuwe groote kapel, gebouwd door architect Kaiser, verschil lende groote bouwhoeven, terwijl de lijn Venlo-Nijmegen, vroeger met een halte, de gronden door snijdt. De vereering van den H. Joseph is veel toegenomen. Hel oude kapelletje bestaat nog. Vroeger was er alleen een klein wegkapelletje of heilig huisken, zooals uit bijgevoegd uittreksel uit lie! meetboek van 1628 blijkt. Wij voegen dit erbij, o ndat het ook een overzicht geeft van alle destijds bestaande eigendommen en bezitters en over eenigerenten aan altaren enz De Smakt ia 162S. Eigendommen Den Heere tot Macken zijne goederen zoowel bouwlandt als weiland op de Smackt gelegen en in de Spui kt- se pes Den Hof daer Jan Daniels op woent, den boegart met het bouwlant 16 morgen min 4i roij, noch afzonderlijk bouwland en bosch. Noch Renke Jenne Pass, Jan Thonis Peske en drie andere weiden. Nota: de grootten zijn afzonderlijk gegeven. Het bouwlant en de weilant dat Jan Hesen gebroeck den boegart mitten Camp. Nota: id. Noch in 't Smacksche velt, hei en smyllen. Nota id. Noch eene pas Peerke Wolters pesken. Noch eene pas Gerart Lysse pesken. Noch eene pas neffen O.L.V Pass. Noch eene pas Dr. Schermers Nota id. Noch ennen Kamp aent Heij- ligen huisken, neffen Convents erff, geheeten Geertemans Hem- ke. Nota id. Claes Couwen Jupken Uxor (later Gijsken Oijsen) haer hofstat d'weije met het bouwlant aaneen gelegen 26 morgen. Hierop als last 2 malder roggen d'lrste fundatie van O. L. Vrou Derick Couwen Jupcken Uxor nu Hendrik op de Couw haer hofsfadt d'weije met het lant samen 27 mergen. Hierop als last 1 malder roggen voor den vicarius van Merselo. Convent Jerusalem haer bouw lant en de weijlant op de Smackt gelegen, in totaal 126 3/4 morgen 28 roijen. Wyllemke Buijss Gerrijtgen uxor haer hofstadt samen 16 3/4 morgen. Hierop als last 3 malder in St. Bartholomeus altatr, noch St. Peters gylt een malder roggen, nog een malder d'kerk van Venray, noch een malder de kerek te Geijsteren. Jacob Loedders, Jenneken uxor ende Wylinck Loedders, Thonijs- ken Uxorhaere beide hofsteeden ongedeeld 16 mergen. Derijck Huls een hofstaet op den Busz ofte Leemscaellen7 1/4 mergen. Jacob Toennis Hoeff od den Buijsse, dat eertijds gebouwt is geweest 18 mergen, noch dat niet gebouwt belopt 12 mergen. Uit het boeck des Kerspels Venray inhoudende van eleke zijnnen erffen ende nae metonge enz. mergenlael ende valeur. Anno 1628. (Wordt vervolgd). klaagd over arbeidsschuwheid. Onze tegenwoordige jongelui hebben een veel ernstiger kwaal onder de leden inspannings-schuwheid O, dat ellen dige slappe in houding en manieren, in denken en doen, in leeren en spelDat bederf moet er uit Eerder kan er geen hoop op beter resultaat komen'. Het is mij bij de examens van dit jaar gebeurd dat 'n candidaat (een meisje) niet kon antwoorden vanwege het... kauwgummi in haar lief mondje. Hoe vele malen moest mijn collega, een dame, de ellebogen van de tafel weren, ja zeker, ellebogen onder het hoofd als men geëxamineerd wordt. Een andere collega aan een kopschool met 300 leerlingen verzekerde mij ,,'t Zijn allemaal broerlingen" tegen woordig." (Excusez du peu s.v.p.l) Evenwel, ik had me voorgenomen, niet met voorbeelden te gaan illus- treeren wat ik als hoofdoorzaak zie van veler „zakken". Liever eindig ik met het aanwijzen van een genees middel, van een der vele geneesmid delen. Als ik nu niet spreek over God en godsdienst is dit niet. omdat ik daarvan geen heil verwacht, of dat ik die waarde ontken van een waarachtige godsdienstige opvoeding. Daar verwacht ik juist alles van Thans blijf ik op schoolpaedagogisch terrein. En dan moet het den kant op van bewuste karakteropvoeding. Hier ligt voor den opvoeder de zwaarste taak. Het puberteitskind van onze dagen moet dagelijks met zulke sterke en hooge karakters, met zulke plichtsgetrouwe opvoeders in aanraking komen, dat slapheid in zulk een omgeving bijna onmogelijk wordt. Voor wie lezen kan, wil ik wel zeggen, bij welken opvoedkundigen regel ikzelf ben opgevoedEischt van uw leerlingen het onmogelijke en ge kunt verwachten het mogelijke eischt het mogelijke en ge ontvangt het middelmatigeeischt het middel matige en ge krijgt.... knoeiwerk (Treffend historisch-romantisch verhaal uit de tijden van de Katholieken-vervolging in Enge land onder koningin Elizabeth). Vrij naar het Duitsch door B.B. Toen liep zij ijlings naar haar kamer om te zien of alles goed was opgeborgen in de geheime vakjes. Hiermede was voorloopig voor het dringendste en noodzake lijkste gezorgd. Zij riep nu haar kind bij zich en vroeg hem of hij bereid was met haar naar het buitenland te gaan, om daar zijn studies op een katholieke instel ling verder voort te zetten. Johns vurigste hartewensch was juist eens een reisje te maken naar het vaste land, het aanbod werd dus vol vreugde aangenomen en hij verklaarde zich oogenblik- kelijk reisvaardig. Dan mag ik ook priester worden evenals onze goede oom Thomas en misschien word ik zelfs nog wel een keer Bisschop, juist als Overgroot oom, wiens portret in Blamsco Hall hangt, Over de groote kinderen, de jongens en meisjes van zoo'n jaar of zeventien, wordt door den heer A. van Andel in „Ons Muloblad" een boekje opengedaan, waaruit weinig >eds blijkt. Ga 's avonds wandelen, zegt de schrijver, en ge ziet een eindloos geflaneer langs de straat, meestal per rijwiel. Den jongens vooral neem ik hier veel kwalijk „Uilenbril", lever kleurige wijde broek, blauw jasje met koperen knoopen enz. zijn tegen woordig zaken van het allerhoogste belang. Ziet men hier en daar de jongelui reeds niet met gouden schakelarmbandjes om de polsen Bah Cigaret voor, cigaret na, en bij dat laatste gedoe doen velen onzer meisjes mee maar dat weten wij zoo niet, en dus is het zoo erg niet Er is en er wordt in de groote menschen-maatschappij terecht ge riep de knaap vroolijk uit. Niettegenstaande al leangst moest de moeder toch even lachen bij die woorden van haar lieveling. Blijf maar altijd braaf en deugdzaam, vermaande zij zacht, misschien dat O. L. Heer je dan wel uitverkiest om als dienaar des altaars aan het heil der on sterfelijke zielen te werken. Bel nu en roep de knechts en meiden, het is al laat geworden en hoog tijd voor het gemeenschappelijk avondgebed. Spoedig lagen alle huisgenoolen neergeknield voor het beeld van O.L. Vrouw van Goede Raad en baden tesamen hun avondgebed. Tot slot zong- de kleine John met heldere slem nog eenige strophen uit een bekend oud Engelsch lied: Nu is hij gekomen, De donkere nacht, Daar trekken de vromen Engelen op wacht. Terwijl de bewoners van Sankey House zich aldus onder Gods be scherming en die van zijne heilige Engelen stelde, reed de oude Heer Worthington naar de naastbijzijnde stad. Donker en somber staken haar torens en muren af tegen den nachtelijken hemel, wanneer de maansikkel een oogenblik achter de wolken te voorschijn kwam. De woorden van zijn schoon dochter waren niet zonder indruk op hem gebleven en voortdurend klonken hem die woorden in de ooren Uwe dagen hier op aarde We vierden Woensdag 2 October het feest onzer Engelbewaarders, maar mogen wij eigenlijk wel van „vieren" spreken? Zijn er onder ons behalve de priesters, die er door de H. Mis en door hun brevier aan herrinnerd worden, nog wel katho lieken, die dankbaar op dezen faarlijkschen feestdag aan hun Engel bewaarder denken.? En toch meenen wij dat zoo ooit dan wel in dezen modernen tijd wij een Engelbewaarder, van noode hebben. Een Engelbewaarder, die ons, zooals de eenvoudige Catechismus leert, door God zelf gegeven is om ons door het leven te leiden van de wieg naar het graf. God heeft zijn Engelen bevolen om ons te bewaken op al onze wegen. Dat is toch heel wat weldoender gedachte dan de zotte uitvinding der mascotte, die ons tegen de ongeval len des levens zou kunnen beschermen of ons het geluk zou moeten aan brengen. Een katoenen aap in een auto, een poes in de vliegmachine, een nagemaakt konijn op het voetbalveld (een kanarie in een Zeppelin.) Straks als onze koene vliegers uit Indië terugkeeren, zullen wij weer in de pers kunnen lezen, wat ieder van deze helden aan een mascotte door de lucht heeft meegevoerd, en zonder eenige schaamte of gevoel van be- lachlijkheid zullen wij hen dan weer hooren roepen, op elk potsierlijk zijn niet veel meer, uw grijze haren bewijzen dit genoeg Zijn goede Engel riep hem nog toe terug, ongelukkige! Wat wilt gij doen Uw eigen bloed verraden en met schuld en smaad beladen voor vriend en vijand in uw graf nederdalen... Hij huiverde "een oogenblik bij die gedachte en liet de teugels stap neerhangen op den nek van het langzaam voortstap pende paard. Sir Richard was geen geweten loos man, hij stond op eer en gerechtigheid. Hij was ook niet gierig, de armen van Blainco Hall zegenden hem voor menige milda gave. Maar helaas, hij had het nu eenmaal in zijn hoofd gezet: de roem en de rijkdom van zijn huis zou hij, kostte wat het kostte, ongeschonden en onbesmet op zijn kleinzoon overdragen. Dit was het groote doel van zijn leven en wanneer de mensch eenmaal zoo ver is gekomen, dat hij zijn eigen meening en doel gelijkstelt met het doel, dat God van alle eeuwig heid voor hem bestemd heeft, dan staat hij op een hellend vlak, het welk hem langzamerhand en onge merkt tot daden voert, waarvoor hij in het begin vol schrik zou hebben teruggedeinsd. Zoo ging het ookmet Sir Richard we zagen reeds hoe hij zijn zoon' verstiet en door het openlijk bij wonen van de protestantsche gods dienstoefeningen, zich van de Moederkerk had losgescheurd. En levenloos prul, dat zij zich als mascotte hebben gekozen, en waar aan zij even ernstig als dankbaar hun behouden thuiskomst toeschrijven, Wie onzer zou het dan maar niet liever houden met denouderwetschen Engelbewaarder? Wij zeggen wel eens te goeder trouw, dat kinderen en dronken menschen elk twee Engelbewaarders hebben, omdat beide categorieën meer bescherming behoeven, dan wij die in het gewone leven ook een nuchtere voorzichtigheid toepassen, terwijl de beide eersten eigenlijk niet beseffen aan welke gevaren zij bloot staan. Maar ook wij zelve zouden ons tegenwoordig wel twee Engelbe waarders mogen toewenschen. Als wij 's ochtends zoowel als 's avonds de krant opvouwen, dan worden wij telkens weer getroffen door de steeds langer wordende rubriek van verkeers-ongevallen. 't Wordt een dagelijks „memento mori". Heden hij, morgen kan het mij overkomen. Wij laten ons inenten tegen allerlei ziekten, maar een nieuwe dood be dreigt ons op alle oogenblikken. Van epidemiën zijn wij, dank zij de wetenschap, zoo goed als be vrijd, Ook den oorlog behoeven wij niet eiken dag te vreezen. Maar er is een nieuwe epidemie uitgebroken, welke ons elk oogen blik tot slachtoffer kan maken, en dat is het steeds toenemend verkeer in onze enge steden en buiten op onze smalle landwegen. Elke kogel, zegt men weieens, heeft in den oorlog zijn bepaald opschrift, maar elke wagen, die ons tegenwoordig voorbij snort, kan ook onze dood beteekenen. Een slachtoffer meer of minder, och, wat heeft 't te beteeken>n. 't wordt met een paar simpele woor den in de courant vermeld en het verkeer gaat weer gewoon zijn gang. De statistiek van de doodelijke verkeersongevallen stijgt met dan met den dag, Heeft je man een natuurlijken dood gevonden lazen we dezer dagen als een 'grapje en het ant woord van de weduwe luidde: O zeer zeker, hij kwam onder een auto Als wij lezen van de klassieke wagenrennen van de Romeinen, dan weten wij, dat de bezoekers veilig zaten opgeborgen in de hooge arena en dat de wagenmenners zelve alleen de kans liepen om elkaar in de wielen te rijden. Maar bij onze moderne wagen rennen, die de heele wereld tot arena hebben, loopen wij, hoe voor zichtig we ook zijn, allen een gelijk gevaar, om onder de onbarmhartige wielen verpletterd te worden. En daarom doet het wel eenigs- zins bevreemdend aan, als we lezen, dat de Algemeene Vereeniging voor Automobilisme zich dezer dagen met een adres tot de Tweede Kamer heeft gewend, met het verzoek om maatregelen te treffen ter bevorder ing van een veiliger verkeer. Moeten de heeren renners nu nog van hooger hand {beschermd worden, of wij eenvoudige, elk oogenblik van den dag met den dood bedreigd wordende voetgangers Een van die maatregelen moet dan zijn de uitgave van een nieuw Tijdschrift voor Veiliger Verkeer. We zullen ons dus weer naarstig aan de studie moeten zetten, willen wij in de naaste toekomst niet den dood vinden onder een auto. Eerst hadden wij al onze hoop gesteld op de nuttige instelling van den verkeersagent. Nu zullen wij ons als een vade- nu zat hein de vrees, dat hij zijn doel toch nog bereiken zal, aan tot een daad van vertwijfeling. - Ik kan niet anders, zuchtte de grijsaard en trok weer kramp achtig aan de teugels. Eenige minuten later reed hij reeds de weg op naar de stadspoort. Het moet, herhaalde hij nogmaals, toen hij voor het huis van Sir Edmund Traffords, de opperste landrechter van Lancashire, stil hield. Hij gaf zijn naam op aan de deurwachter en werd langs een steenen wenteltrap naar een ge welfde hal gevoerd, waar ridder Edmund Traffords met eenige zijner officieren bij volle kruiken zat te genieten van druivensap en gersten nat. - Gij zijt dus Sir Richard Worthington, zooals men mij zegt, zei de landrechter tegen den bin nenkomende, terwijl hij zijn rood gezicht met wijn doorloopen oogen naar den grijsaard keerde. Gij komt voorzeker hierom voorspraak voor uw zoon, dien wij gelukkig reeds op het spoor zijn. Natuur lijk, als we hem eenmaal hebben, dan krijgen we ook uw geldzak, welke zwaar genoeg zal zijn. Want het ligt natuurlijk voor de hand, dat gij dien paap hulp en bijstand verleend hebt. - Gij vergist u, ridderTraffords, antwoordde Sir Richard. Mijn zoon ging tegen mijn wil naar het vaste land en sinds hij vandaar bronchitis -lydens LlWr U by iddel he bi de hand. AKKen'.s (Adv. in Blokschrift). 'n Prima doublé armbandhorloge mecum moeten moeten abonneeren op het nieuwe Tijdschrift voor Vei- ger Verkeer, zoo wij een schielijkén dood willen ontloopen." Maar ik geloof, dat wij tenslotte beter doen met ons vertrouwen te versterken in onzen goeden Engel bewaarder, die ons van God bij onze geboorte is medegegeven om ons te begeleiden en te beschermen op alle onze wegen, die tegenwoor dig zoo onveilig en onzeker zijn. Iagezoadea Medsdseüsgen. Bevryd uw lichaam van urinezuur 1 Bij verzwakte nieren brengen urine zuur en andere vergiftige onzuiver heden uw heele gestel in de war. Daarom is het zoo gevaarlijk om waarschuwende verschijnselen te verwaarloozen zooals rugpijn, urine- stoomissen, blaaskwalen, rheumatische pijnen, stijve en gezwollen gewrich ten, gruis of neerslag in de urine, ischias en spit, gerommel in de ooren, hoofdpijn, duizeligheid en zenuwach tigheid. Gij dient de behoorlijke werking uwer nieren te herstellen, waardoor zij de vergiften uit uw bloed filtree- Het is onverantwoordelijk om de kans te loopen, dat zich blaas ontsteking, chronische rheumatiek, waterzucht, steenvorming in de nieren of blaas, en gevaarlijke chronische nierziekten ontwikkelen. Duidelijk is, dat gij bijtijds uw nieren moet opwekken en versterken. Wacht niet langer Gebruik Foster's Rugpijn Nieren Pillen, het specifiek niermiddel, in geheel Nederland om zijn succes bekend. Duizende dank bare mannen en vrouwen zeggen, dat Foster's Pillen hen geholpen hebben, en zij kunnen ook u gezond maken en houden. Verkrijgbaar (in glas verpakking met geel etiket let hier vooral op) bij apotheken en drogisten a f 1.75 per flacon. 36 Verzoekt men u om een dienst, wees een beetje inschikkelijk. Toon u verder een beetje ver draagzaam bij berispingen, een beetje geduldig bij kruisjes, een beetje met uw lot tevreden. Vergeet ook niet sommige dingen een beetje meer of minder te doen. Spreek met O. L. Heer een beetje meer, en met de menschen een beetje minder over andermans fouten. Denk een beetje minder aan u zelf en een beetje meer aan uw huisgenooten en buren. Ga een beetje minder naar cafe's enz. en een beetje meer naar de kerk. Bedenk tenslotte, dat vele beetjes een groot maken. Bid een beetje, 's morgens en s avonds, voor en na tafel. Lees een beetje in een goed boek of een goed blad, Vraagt men u om een aalmoes laat een beetje los. is teruggekeerd, heb ik hem ont erfd. Ik ben hier niet gekomen om te bidden en te smeeken voor gene, die mijn zoon niet meer is, maar om hem, gehoorzaam aan de wetten van hare Majesteit, aan de armen van de gerechtigheid over te leveren, zooals het een getrouw onderdaan past. Hoe, wat? vroeg de beambte, zich rekkend en vooroverbuigend alsof hij zijn eigen ooren niet kon vertrouwen. Als getroffen door een electrischen schok, staarden alle aanwezigen den ouden man aan, die sidderend en bevend van opwinding zich zelf met de rechter hand moest vasthouden aan den eikenhouten tafel, terwijl zijn schuwe blik de oogen der mannen ontweek Wat...? Wilt gij uw eigen zoon verra... ik bedoel aan het gerecht overleveren, riep de land rechter nogmaals. Is het dan niet mijn plicht aan de wetten te gehoorzamen stamelde de ongelukkige, wél voelend met welke diepe verach ting de officieren hem aankeken. Zoudtgij dan anders handelen? Ik...? vroeg de opperland- rechler; nu ik heb gelukkig niet zoo'n verkapte paap tot zoon! Toen bracht hij den drinkhoorn aan zijn mond, stiet hem echter, alsof het hem walgde weer op tafel terug en zeide toen op kalme koele toon - Jawel... gij handelt volgens In het museum van Fez in Ma rokko is een eigenaardig voorwerp te zien, n, 1. een kooi met zware ijzeren sloten en tralies. Als men dit ding zoo op het eerste oogenblik ziet zóu men denken voor een kooi te staan, die bestemd is voor het transport van wilde en zeer gevaar lijke dieren, maar aanstonds zou men dit idee verwerpen, daar de kooi voor dieren veel te klein is. Inderdaad is deze kooi niet voor dieren, maar voor menschen bestemd en is het treurig overblijfsel van een een gruwelijke straf, die de Marok kanen tot in het jaar 1917 aan dieven, moordenaars en voor politieke misdrijven misdrijven toe diende. Men zette hen eenvoudig in deze vreeselijke kooi en liet hen er in tot zij zich bereid verklaarden al hun misdrijven te bekennen. Nu zou men denken, wanneer men de kooi ziet, dat het toch niet zoo vreese- lijk moet zijn erin opgesloten te worden, inderdaad is deze verblijfplaats zoo ingericht, dat degeen die erin zit, langzamerhend in vertwijfeling geraakt. Immers in korten tijd kan hij zich in èèn houding erin ophou den, maar wil hij die houding veranderen, dair-bemerkt hij, dat dit niet kan. Hij kan noch gaan zitten noch zijn beenen een andere houding geven. Hij kan zich niet oprichten, noch ergens tegenaan leunen, hij moet steeds in zijn elkaar gehurkte hou ding blijven. de wetten van hare Majesteit, zeg ons dus kort en bondig, waar en hoe wij hem het best kunnen vatten. De onnatuurlijke vader deelde alles mede en tot slot voegde hij er nog .het verzoek bij, dat men zijn kleinzoon zou weghalen bij zijn moeder en weer naar Blainsco Hall zou brengen, want hij vreesde, dat zijn moeder ook hem tot een onverbeterlijke papist zou opvoe den. Met een paar woorden bedankte men hem voor zijn aanklacht en men beloofde hem, wat den knaap betrof, een goed woordje te doen bij het dichtst bijzijnd gerechtshof te Preston Toen ging Sir Richard... De officieren keken hem vol verachting na en toen de deur achter hem in het slot viel, sloeg de opperste landrechter met zijn vuist zoo hard op tafel, dat de kruiken er van dansten en riep uit: De beul mag mij halen, als ik niet honderdmaal liever dien ouden Judas aan de galg bracht dan zijn zoon, hoe een gruwelijke haat ik overigens ook vooral tegen die Mispapen heb Maar, nu weten we nog niet of we hem wel te pakken kunnen krijgen. Die heele historie kon ten slotte wel eens een streek van dien ouden duivel zijn om zijn geldzak te redden en ons op een valsch spoor te bren gen... Het zou mij niets verwon-

Peel en Maas | 1929 | | pagina 7