Tweede Blad van „PEEL 11 MAAS"
SanaRË
Dwars door Canada
FEUILLETON
De Jodenknaap van
Praag.
Uit vroeger dagen.
Verstuikingen
Kloosterbalsem
bij Verkoudheden en Rheumatiek
ZATERDAG 3 NOVEMBER 1928
Negen en veertigste Jaargang No.44
Aan de poort der Prairie.
WINNIPEG, 30 Sept.1928
Winnipeg, de poort der, of ook
wel de sleutel tot de prairie genoemd,
is een groeiende stad van nu reeds
over de driehonderd duizend inwo
ners, met breede welgeschapen ave
nues, met groote bank- en handels
paleizen en eenigen der grootste
winkelmagazijnen des lands..
Ir. deze „store's kan men letterlijk
van alles koopen en dat zoo in
details, dat elke der honderden af-
deelingen in hun soort, ook werkelijk
gespecialiseerd gesorteerd zijn. Het
zijn ware wolkenkrabbers en de post-
afdeeling, d.w.z. de verdiepingen
alleen bestemd tot het verwerken
der per post uit alle deelen van het
platteland binnengekomen orders,
is dikwijls nog wel het voornaamste
deel van het gebouw. Het meeren-
deel der klanten heeft immers geen
gelegenheid om uren of dagen ver
naar de hoofdstad te stoomen.
Een Hollandsche merkwaardigheid
van Winnipeg is, dat sinds ongeveer
een kwarteeuw de Hollandsche ko
lonisten erzich gespecialiseerd hebben
in wat men noemt de „Market Gar
dening", de engros leverantie van
groenten en fruit aan de wederver
koopers en groote instellingen der
stad. Zulk een omvang heeft dien
handel aangenomen, dat men wel
veilig getuigen kan hoe heel dit
bedrijf van Winnipeg in Hollandsche
handen zit.
's Zomers komt het van hun
eigen farms in den omtrek en gedu
rende den winter betrekken de Hol
landsche firma's hier ter stede hun
dagelijksch steeds vaste aanvoer van
de Vereenigde Staten, voornamelijk
van Californië.
Winnipeg is ook in koloniseeren-
den zin een centrum van Hollandsche
activiteit. Er is een zeer actief con
sulaat, eigen kantoren van verschil
lende Hollandsche instellingen enz
Het toeval wilde, dat ik in Winnipeg
ook de eerste schakel vond tot een
nieuwe kolonie Hollandsche settlers.
Het begint n.l. meer en meer een
systeem te worden in groepen uit te
gaan. De Hollander, die Holland
verlaat, ziet er dikwijls tegen op om
zich geheel en al in het onbekende
te verliezen; en vooral is het voor
breede kringen der plattelandsbevol
king het grootste bezwaar weg te
moeten trekken van een kerk, waar
aan men gehecht is en niet te weten,
of er in de Nieuwe Wereld, in die
plaats waar men zich denkt te ves
tigen, wel eenige gelegenheid is, tot
het vervullen van godsdienstplichten
Zoowel de Katholieken als de
Protestanteu voelen zulk een offer
zeer zwaar en vandaar dan ook, dat
meer de kolonisatie van verschillende
families in groepen gesteld wordt
onder een vaderlandschen geestelij
ken voorganger.
Te Edam, Tofield en Neerlandia
heb ik in Westelijk Canada de Pro-
testantschenederzetters bezocht, doch
bij Winnipeg, in Plumas, bevindt
zich een der jongste Katholieke ge
meenten, aan velen der lezers bekend
Historisch-Romantisch verhaal.
Vrij naar het Duitsch door B B.
Hoe harder Pater Gardiaan zijn lot
in de toekomst ook voorstelde, indien
hij wegvluchtte van zijn vader, toch
schenen die woorden geen bijzonderen
indruk te maken op den vastbesloten
knaap.
Mijn vader heeft wel veel kostbare
wol en zijde op zijn zolders liggen
zeide hij en heel veel geld in zijn
kisten, maar als de Maagd het van
mij vraagt, zal ik gaarne alles weg
geven en gaan bedelen. Dat ik van
mijn lieve moeder weg moet, is wel
erg hard, maar Maria zal mij wel
weten te troosten.,..
Ik zag een traantje in zijn oogen
glinsteren.
Ja, lief kind, zeide ik eveneens tot
tranen toe bewogen, zij zal een goede
lieve Moeder voor je zijn.
Ja, dit hoop ik ook en zeksr zal zij
mijn goede moeder ook wel troosten
en bijstaan. Mijn moeder ia niet zoo
afkeeng van de Christelijke godsdienst
als u misschien wel denkt. Zie maar
eens, wat zij om mijr. hals gehangen
heeft, toen ik nog een klein kind was.
Terwijl hij dit zeide, trok hij tot
door de propaganda door Father
Cox in de Nederlandsche pers ge
voerd,
In een volgend artikel zal ik mijn
interessant bezoek aan het nieuwe
Plumas uiteen zetten, doch alvorens
daartoe over te gaan, is het nuttig
in het licht te stellen, welke rol de
Spoorwegmaatschappijen in deze en
dergelijke kolonisatie-pogingen ver
vullen.
De kolonisatie te Plumas b.v. staat
onder de vleugelen der Canadeesche
Staatsspoorwegen, d.w.z. het is de
Canadian National Railways geweest,
welke de kolonisatie dit voorjaar naar
Canada uitgebracht heeft, in Winni-
eenige dagen onderdak verschafte,
hen in contact bracht met de Maat
schappij, welke de gronden aldaar in
eigendom heeft en een wakend oog,
niet alleen op alle transacties, doch
op heel het wel en wee van alle
kolonisten hield.
Indien eenmaal de Spoorwegmaat
schappij, dat wil dan zeggen haar te
Rotterdam gevestigd Bureau, den
emigrant aangenomen heeft, dan ligt
daarin op ïichzelf reeds een garantie
voor den landverhuizer, welke men
niet onderschatten moet.
De Spoorwegmaatschappij heeft
directe noodzakelijke interesse in dien
man gekregen. De man kan alleen
een zakelijk voordeel voor de Maat
schappij worden, indien hij succesvol
is in Canada. Is hij ongeschikt, dan
komt hij de Maatschappij alleen maar
op groote kosten, zonder eenig voor
deel, te staan. Doch is hij geschikt,
maakt hij een succes van zijn werk.
dan wordt hij voor het spoorweg
bedrijf een zeer waardevolle klant.
Men houde goed in het oog, dat
heel deze reusachtige millioenenbe-
drijven der Canadeesche Staatsspoor
wegen voornamelijk drijven op de
resultaten van het succes der duizen
den farmers, langs hare lijnen ge
vestigd.
Alles wat de farmer in zijn steeds
groeiend bedrijf noodig heeft, wordt
aangevoerd door de spoorwegmaat
schappij. Het is deze „dubbele
vracht", de leverantie eenerzijds, de
oogst andersijds welke voor de
Spoorwegmaatschappij de voornaam
ste verdiensten vormen, de kurk,
waarop hun bedrijf drijft.
„Wij verdienen als Spoorwegmaat
schappij aan iederen succesvollen
farmer honderden dollars per jaar1
zeide mij een der leidende ambtena
ren „en dus doen wij uit welbegre
pen eigenbelang ons best om van
nieuwkomer een succesvollen farmer
te maken".
Voor wien gewend is aan de
knusse Hollandsche toestanden, moet
het misschien wel eenigszins moei
lijk te vatten zijn, waarom de Maat
schappijen zoo gebrand zijn op den
enkeling. Doch de openlegging van
dit reusachtige land is zulk een kost
bare onderneming, dat elke nieuwe
lijn en voortdurend bouwt men
staag door aan steeds nieuwe ver
takkingen en communicaties zich
pas bedruipen kan indien er zich
belangrijke plaatsen aan of in de
nabijheid dier lijn kunnen ontwik
kelen, zoodat naast een zeker per
sonenvervoer er voornamelijk- een
intensief vrachtvervoer ontstaat
Canada heeft op een na 't grootste
spoorwegnet ter wereld en 't groot
ste spoorwegnet berekend per hoofd
der bevolking. De totale baanlengte
bedraagt niet minder dan tegen de
65 duizend kilometers, waarin een
kapitaal van acht en een half dui
zend millioen gulden gekapitaliseerd
ligt. De Canadeesche Spoorwegen is
van de beide Maatschappijen de
grootste. Terwijl in 1920 de Maat
schappij nog kamp! met een exploi
tatie deficit van 36 millioen gulden,
sloeg dit cijfer na de ingrijpende
reorganisatie van den legenwoordi-
gen President, Sir Henri Tornton,
een der grootste figuren in het Ca
nadeesche léven om, in een
exploitatie surplus over 1927 van
meer dan 100 millioen gulden. Op
dit moment dekken de eerste acht
maanden van 1928 reeds geheel het
vorige jaar en 1928 belooft voor de
Canadian National Railways een
recordjaar van vooruitgang en winst
te worden.
Immers de_ oogst was dit jaar
buitengewoon goed en het is de
oogst waarvan de spoorwegen het
moeten hebben; niet beter wordt dit
gedemonstreerd dan door het ver-
houdingsverschil in rollend materiaal.
Tegenover nog geen vierduizend
personenwagens staan meer dan
honderd twee en twintig duizend
vrachtwagens.
Heel den langen nacht door, hoort
men dan ook in deze weken de
zwaargeladep. lange graantreinen hun
verre weg door de doodstille prairies
rollen.
Het directe voordeel - en er is
waarlijk geen meer tot wederhulp
opwekkende drijfveer is dus de
belangengemeenschap, welke de een
voudigste landverhuizer den mede
werker en bondgenoot maakt van de
machtige Spoorwegmaatschappij.
Dat daarbij van de zijde der spoor
wegen op een buitengewoon loyale
manier te werk gegaan wordt, werd
mij wel vooral duidelijk door wat
de Aartsbisschop van Winnipeg, Dr.
Sinnot, mij zeide en te sterker wordt
de waarde zijner verzekering, omdat
het hier geldt een hooge kerkelijke
autoriteit, algemeen in den lande door
alle partijen en gezindten geëerd,
een man, die volkomen belangeloos
staat tegenover welke organisatie dan
ook en bovendien een autoriieit, die
zich hier, na jaren van practische
ervaring uit, over de spoorwegleiders
die het belang van den emigrant
bevorderen.
De leiders der spoorwegmaatschap
pijen, zoowel die der kolonisatie en
landdepartementen, die ik in Winni
peg van zeer nabij nu al zoo lang
heb kunnen volgen, zijn zeer loyale
breed denkende en verziende men-
schen.
Zij houden een hooge standaard
van zakelijke moraliteit op, er is geen
sprake van exploitatie der nieuwko
mers, integendeel, zij helpen de im
migranten zooveel als in hun vermo
gen ligt en beschermen hun, dikwijls
ook tegen henzelf.
Ik heb het grootste respect voor
deze leiders en ik kan geen beteren
raad aan de landverhuizers geven
dan zich met alle openhartigheid aan
hen toe te vertrouwen.
Ik geloof, dat deze markante
uitspraak van zulk een groote waarde
is, dat ik niet mocht nalaten deze
even geruststellende, als vertrouwen
inboezemende verzekering hier over
te brengen.
Deze appreciatie eert Canada als
land en eert vooral de groote spoor
wegmaatschappij, die aan de groote
ontwikkeling van land en volk zulk
een leeuwenaandeel bijdraagt.
lajguo&dea HiMeellagia.
Stop die rheumatiek
Verwaarloos nimmer de geringste
aanval van rheumaliek. Die kan u
maandenlang pijn en ongemak kosten
Ofschoon weinig menschen bij vochtig
of koud weer geheel van rheumatiek
bevrijd blijven, behoeft deze kwaal niet
die kwelling te zijn als het geval is.
De oorzaak is gewoonlijk urinezuur,
en zooals bekend, is het de taak der
nieren om dit urinezuur en andere
schadelijke bestanddeelen uit het bloed
te filtreeren. Men kan derhalve in het
algemeen zeggen, dat men bevrijd kan
blijven van rheumatiek, als de nieren
gezond en geregeld werken.
Bij slecht weer en na e6n gevatte
koude, of als ongewone inspanning de
nieren verzwakt heeft, is derhalve de
eenige veilige weg om de werking dezer
allerbelangrijkste organen te versterken.
Daarvoor wordt geen middel sterker
aanbevolen dan Foster's Rugpijn Nieren
Pillen, want tenzij de nieren gezond
zijn en goed werken, hebt gij kans niet
van rheumatiek verscnoond te blijven.
Verzuim geen kostbare tijd. Neem
Foster's Pillen zoodra gij de minste
rheumatische pijn voelt; wek de trage
nieren op en versterk ze, en bevrijd
zoodoende van nierverschijnselen als
rugpijn, spit, ischias, rheumatiek en
die ellendige urinesloorniasen.
Verkrijgbaar (in glasverpakking met
geel etiket let hier vooral op) bij
apotheken en drogisten f 1 75 per
flacon. 37
Onze voorouders van een paar eeuwen
geleden hielden van lekker eten en
groote diners. Ook wat de hoeveelheden
spijs betreft, die bij de maaltijden wer
den verorberd, kon men toen heel wat
meer stouwen dan tegenwoordig. De
huismoeders moesten met heel andere
porties rekening houden dan de tegen
woordige vrouwen. Men sloeg de be-
noodigdheden niet in met kleine hoe
veelheden van ponden en onsjes, maar
men had ontzaglijke voorraden in de
provisiekamers opgeslagen. Balen meel
en suiker lagen er opgestapeld. In de
kelders hingen groote stukken vleesch
en tientallen hammen. De huisvrouw
had maar te nemen van de groote
"oorraden, die van tijd tot tijd werden
aangevuld.
Men hield van groote porties, niet
alleen in de kringen der rijken, maar
ook bij den burgerman.
onze groote verwondering en verbazing
eer scapulier van onder zijn kleedje
te voorschijn.
Waarlijk, mijn kind, zei Pater Gar
diaan, toen hij de scapulier zag, O L.
Vrouw heeft u van uwe wieg af reeds
als haar kind aangenomen. Nu twijfel
ik er ook niet meer aan, dat gij uw
roeping zonder uitstel moet volgen.
De Maagd, die u zoo wonderbaar ge
roepen heeft, zal u ook kracht en
sterkte geven, zelfs al moest gij uw
geloof met uw bloed bezegelen. Laten
we daarom nu een oogenblik voor
haar beeld nederknielen, haar danken
voor het werk dat zij begonnen is en
hare machtige hulp en voorspraak
inroepen.
Alle drie knielden wij neder en met
gevouwen handen en diep bewogen
stem bad Pater Honorius het »Onder
Uwe Bescherming", waar ik van gan
scher harte mede instemde.
De kleine Abele vouwde eveneens
zijn handjes en daar hij het gebedje
niet kende, bleef hij stilzwijgend, heel
vertrouwelijk met zijn mooie zwarte
oogen naar het beeld van de Moeder
van Smarte kijken. Toen het gebedje
was geëindigd, sprak hij op eens tot
slot een krachtig Amen het zij zoo.
Het toeval wilde wilde, dat de klokken
van Praag juist het Angelus begonnen
te luiden. Een weemoedige stemming
maakte zich van ons meester. Pater
Gardiaan en ik baden de Angelus en
onwillekeurig smeekten wij beiden
onder het bidden de lieve Moeder Gods,
dat zij toch medelijden zou hebben
met dien armen knaap en hem onder
hare bijzondere bescherming zou nemen.
Een bloedvink kwam aangevlogen, ging
vlak boven ons in een boom zitten en
floot zijn lentelied. Dit was de eerste
en laatste bloedvink, welke ik dien dag
gehoord heb. Broeder Cunibertus
meende later, dat dit een voorteeken
was geweest Nu ging de Gardiaan bij
mij te rade, wat wij met dit kind
moesten beginnen en hierover waren
wij het geenszins samen eens. Ik wilde
hem namelijk heimelijk in het klooster
houden, hem hier langzamerhand
onderrichten in ons heilig geloof en
misschión zou er zelfs nog eens een
waardige zoon van Franciscus uit
groeien.
Pater Honorius wilde daar echter
niets van weten, want hij was bang
voor de storm, welke de rijke Jood
legen ons arm Gapucijner kloostertje
zou laten losbarsten, indien hij vernam,
dat wij zijn kind hier hielden opgeslo
ten. Zijn idéé was meer om het kind
naar het ProseÜ8ten-huis te sturen. Dit
huis was expres gesticht voor onder
houd en opvoeding van nieuw bekeerde
joodsche kinderen en tevens stond onder
Staatsbe8cherming. Daarom vond hij
het veel veiliger om het kind daar naar
toe te brengen. Daar zou het niets van
de aanvallen van zijn vader te vreezen
hebben, zoo zeide hij.
Tot mijn groote spijt kon ik onze
goede Pater Honorius maar niet voor
mijne meening winnen. Hij wilde er
niets van weten, noch om hem hierin
ons kloostertje te houden noch om hem
naar een ander klooster van onze
Provincie van Bohemen te sturen.
Ik moest mij dus wel naar zijn wil
schikken, ofschoon ik eerlijk moet
moeten dadelijk ver
zorgd worden. Wrij f
de verstuikte deelen
opwaarts met A k k e rs
Kloosterbalsem en zwachtel
ze. Doe dit 's morgens en 's
avonds opnieuw. Akker's
Kloosterbalsem maakt Uw
spieren weder lenig en is
een heerlijk wrijfmiddel
bij spit. stramheid in de
ledematen, stijven nek, spier
pijn, ischias, rheumatiek,
jicht, lendepijn. AKKER's
ook onovertroffen bij brand- en snijwonden
zweren, aambeien, winterhanden en voeten
Overal verkrijgbaar in porceieinen potten van 20 Gr.
f 0.60. van 50 Gr. flvan 100 Gr. f 1.75
bekennen, dat ik allesbehalve van harte
gehoorzaamde. Zelfs maakte ik aan
stonds het voornemen om de heele
geschiedenis aan mijn medebroeder in
Regensburg te schrijven, vol vertrouwen,
dat hij dit onschuldig pleegkind van
de Moeder Gods op zou nemen.
In het kort: zoolang er vandaar geen
antwoord kwam, moest ik natuurlijk
wel toegeven en als goed religieus had
ik ook te gehoorzamen, toen Pater
Gardiaan mij de opdracht gaf met den
knaap naar Sint Clemens te gaan. Ik
moest er met den Rector van hel
groote Jezuiten College, die tevens het
proselietenhuis bestuurde, maar eens
over spreken en met hem eens overleg'
gen, wat er met dien knaap moest
gebeuren en hoe wij die zaak het
voorzichtigst zouden behandelen. Daar
was natuurlijk de noodige tijd mee
gemoeid, want de Jezuiten branden zich
in zulke gelegenheden ook niet gaarne
de vingers.
iJiToen we daar waren aangekomen en
ik met een paar woorden het doel van
onze komst had uitgelegd, beval Pater
Rector aanstonds zijn consultoren en
raadheeran bijeen te roepen. Zij begon
nen den knaap, wel is waar op wel
willende toon, kris en kras door elkaai
aan zulk een scherp verhoor te onder
werpen, en naar al de omsiandigheden
van dit wonderbaar voorval te vragen
dat elk ander kind daardoor geheel van
streek zou zijn gebracht. De knaap
9prak zich echter nooit tegen en ver
telde alles letterlijk, zooals hij het mij
in zijn ongekunstelde eenvoud verhaald
had.
I Ten slotte schenen zij tevreden en
Let vooral op tien i
wettig beschermd zijn
Sanaplrln daar deze tabletfea
tegen namaak en vjrvaUching
Prijs 25. 40 en 75 ft.
771—11
Vooral als familieleden of vrienden
te eten werden gevraagd, dischte men
flink op, en scheen het soms een wed-
itrijd, wie de uitgebreidste tafelgeneuch-
ten kon aanbieden.
Dat de meer met aardsche goederen
gezegenden de kroon spanden, spreekt
van zelf. Als staaltje van een uitgebreid
diner willen we eens memoreeren, hoe
soms aan het Saksische hof werd
geschranst.
Koning August de Sterke ontving in
1728 bezoek van koning Frederik I van
Pruisen met zijn zoon, den lateren
Frederik den Groote.
August de Sterke was zeer pracht
lievend en zette bij die gelegenheid
groote feesten op touw. Tournooien en
ndere hoofsche spelen waren aan de
orde van den dag. Maar de clou van
alles was een groote boèrenbruiloft,
waar bij alle gasten een rol te vervullen
hadden.
Op die boerenbruiloft werden ver
orberd: 15 reeën, 8 wilde zwijnen, 12
jonge wilde zwijnen, 300 fazanten, 400
patrijzen, 300 kraanvogels, 2 ossen, 50
088etongen, 20 schapen, 40 kalveren, 8
lammeren, 1 tamvarken, 300 kalfs
zwezerikken, 400 varkenspooten en
tongen, 18 hammen, 30 zijden spek, 24
ijden rauw spek, 300 kapoenen, 150
jonge kippen, 100 duiven, 50 tamme
eenden, 12 oude kippen, 30 »Indiaan-
sche stukken", 20 ganzen, 200 kan
versche boter, 20 vaten gezouten boter,
3 schepel meel, 80 schok eieren, 1000
citroenen, 200 sinaasappelen, 50 suiker-
brooden, 1000 versche mosselen, 2000
versche oesters, 12 schok kreeften, 8
karpers en 8 palingen.
De noodigedranken ontbraken natuur
lijk evenmin. Er werden gebruikt 2266
flesschen Tokayer, 400 flesschen Olden-
burger, 800 flesschen Bourgogne, 250
champagne, 4000 maatjes Rijnwijn, en
nog een aantal vaten landwijn, waarvan
men het onnoodig geoordeeld heeft,
precies te noteeren hoeveel.
Dit voorbeeld van een grooten maal
tijd is er één uit vele, zooals ze in oude
kronieken zijn opgeleekend.
Een zeldzame wedstryd.
Czaar Peter de Groote van Rusland
en koning August de Sterke van Polen
waren beiden begaafd met een onge
wone lichaamskracht.
Zij waren elkanders bondgenooten in
den strijd tegen den ondernemenden
Karei XII van Zweden, tegen wien zij
het aanvankelijk moesten afleggen, en
kwamen daarom meer dan eens tezamen.
Bij een dier samenkomsten hielden
zij aan tafel een soort wedstrijd in de
vsrtooning hunner spierkracht.
Koning Augustus namelijk, wien het
zilveren tafelbord, dat men had voor
gezet, niet al te rein toescheen, rolde
het ais papier te zamen en wierp het
tegen den grond. Peter wilde bij hem
niet achterblijven en deed met een
ander bord hetzelfde. Nu greep de Pool-
sche souverein een grooten zilveren
beker, dien hij met de vlakke hand
MIJNHARDT's
Hoofdpijn-Tabletten 60 ct
Laxeer-Tabletten,60ct
Zenuw-Tabletten75 ct
Staal-Tabletten 90 ct
Maag-Tabletten.. 75 ct
BijApoth. en Drogisten
Pater Rector zei Ja en Amen. Hij wilde
zelfs persoonlijk met mij mee gaan en
den knasp naar het nabijgelegen pro
selietenhuis brengen. Zooals te ver
wachten was werd den jongen met
open 8rmen ontvangen, toen ze zagen,
dat Pater Rector zelf hem kwam bren«
gen en aanbevelen.
Toen tot ons aller tevredenheid alles
geregeld was, namen wij voor deze
nacht afscheid van onzen lieven knaap.
Hij groette ons met een diepe buiging
en in zeer net Latijn hij scheen die
taal beter machtig dan ik bedankte
hij Pater Rector. Mij echter kuste hij
de hand en verzocht mij dringend hem
dikwijl8 te komen opzoeken.
Buiten gekomen namen wij, orde
broeders, onder vriendelijke woorden
afscheid, wenschten elkander goede
nacht en bevalen ons wederzijds in
elkanders gebed en Misoffer aan.
Toen wandelde ik in de richting van
dei steenen brug, welke door den mar
teldood van den H. Nepomucenus zoo
beroemd geworden is. De avond was
mtusschen reeds gevallen en de lichten
branden helder voor het grooten steenen
kruisbeeld, dat door een jood was 'op
gericht uit straf vooreen Godslastering.
v i v°orbijgaan bad ik nog een
onze Vader voor de bekeering van het
verblinde Joodsche volk en in het bij
zonder voor den kleinen Abele. Bijna
treurig gestemd ging ik toen verder
den weg op naar huis. Ik weet niet
i°e J j kwam maar het was mij juist
alsof de naaste toekomst mij nog veel
leed en bittere smart zou brengen.
Wordt vervolgd.