J. VERMEULEN-ROELOFS
Weekblad voor VENRAY, HORST en Omstreken.
Ucfowfti
Uilslutend znitere NATUURWIJNEN g
MANUFACTUREN
MANUFACTUREN,!
fWRDEEUGSTj
Dit nummer bestaat
uit TWEE bladen.
BEDEVAART
oudste St. Jozefskapel
te SMAKT
Vijf
eeuwen van stillen
krijg in de Peel.
Buitenlandsch Overzicht
Provinciaal Nieuws
ZATERDAG 17 MAART, 1928
Negen en veertigste Jaargang
No. 11
fc(<
BLIJKEN
TOCH HET
EEL EN MAAS
BLIJKEN
TOCH HET
PRIJS DHR ADVERTENT1EN1 8 regels 60 cent, elke regel meer 7'/i cl.
bij abonnement lagere tarieven.
UitgHYO Tan FIRMA VAX DEN MDNCKHOF - VENRAY ABONNEMENTSPRIJS p. kwarlaal voor Venray 65 ctper post 75 cent
Telefoon 61 voor het buitenland f 1.05 bij vooruitbetaling, afzonder], nummers 5 cent
Wijnhandel
Venray, Gr. Markt 5
naar de
en de eenige bedevaartplaats
in Nederland,
(lijn VENI.O-
NIJMEGEN)
Op alle Woensdagen in Maart om
3 uur Lof.
Op alle Zon- en Feestdngen in Maart,
nl. op 4, 11, 18, 19 en 25 Maart om 3
uur Lof en predikatie.
Zondag 1 April nam 3 uur plechtig
Lof met preek er sluiting van da maand
Maart
Op 19 Maart tevensom half 10 Hoog
mis. (Zie Programma's).
F. CREMERS, Rector.
door A. F. VAN BEURDEN.
De moerassige gesteldheid van de
Peel maakte deze voor een groot ge
deelte moeielijk loegankri'jk Ze
altijd geweest een land vol moerassen,
vennen en vliezon, waarin men door
het eenvormig uitzicht van den bodem
en door de groole afmetingen der vlakte
geen weg kon vinden
Een bewijs der onmoge'ijkhtid om
van de zanddorp^n der O >»!erzijde arel
naar de dorp?n ter Waterzijde te komen,
en omgekeerd bewijst nog aljijd h-n
spreekwoord «ven Meijel tot Seven",
als men spreekt van iemand, die een
grooten omweg moest maken, in dit
geval zeven uur.
Daarom wist men ook zoo wrinig,
waar de grens lag van de gronden, die
Jan van Cuyk in 1308 aan de bewoners
van het land van Cuyck geschonken
had en die liepen tot »in den Pedell
toe" en evenmin wisten dit de Bra
banders, die van hun Hertog ook Peel
gekregen hadden en dus grensden aan
de eerslgenoemden.
Waar wat te halen is, komen de
liefhebbers opdagen Steenkolen of hout
hadden de boeren ter weerzijden niet
en dus trokken zij naar de Peel en
haalden er turf
De Peel is groot en men znu nu
denken dat er ruimte van beweging
genoeg was voor een ieder, maar de
dorpen hadden ieder graag een goed
stuk en waar de middengrens heele-
maal niet vaststond, kreeg men al
spoedig twist en ontstond voor 5 eeuwen
al tweedracht
Waar de middeleeuwsche politie
die afgelegen streken machteloos stond
tegenover de vele gebruikers, die elkaar
van diefstal beschuldigden, was er
reden om te denken, dat dergelijke
twisten heel lang konden duren, vooral
bij de langzame rechtsbedoeling in hel
in tal van kleine heerlijkheden ver
snipperde land. Zoo is het gebleven
zelfs voor een gedeelte tot in onzen
tijd.
De Vredepeel, de naam die de weder
zijdsche arbiters twee eeuwen geleden
aan een groot stuk gaven, is een ver
keerden naam gebleken, het had eigen
lijk den naam de Tweedrachlpeel moeten
dragen, 't Is onverklaarbaar, dat men
over bij verdrag reeds opgeloste zaken,
eenige eeuwen noodig heeft gehad, om
tot een dading te kunnen komen. Er
moeten voortdurend moedwilligespelle-
brekera geweest zijn, die 'oen er nog
turf te halen was in het 479 hectaren
30 aren groote stuk, eenvoudig haalden
wat er te halen was en zich aan Irac-
taten noch overeenkomsten stoorder.
Een overzicht hoe men in de raiddel-
eeuwen twistte, in deze streken, kan
ook een blik doen werpen op de toen
malige toestanden. Men kan er uit
zien, dat de uiensch in zijn doen en
laten op het punt van hebzucht zeer
langzaam betert.
Eigenlijk had men al van de eerste
jaren na de schenkingen geschil gehad,
dat lag, zooals reeds gezegd is, aan het
terrein, dat in zijn ongemetenheid en
ruwheid geen juiste afpaling toeliet.
Men vertelde wel, dat er op de hooge
Peel reuzen woonden en allerlei kwaad
doende geesten huisden, maar als de
turfstekers met heele rijen karren naar
de Peel trokken, waagden ze het er op
en drongen door tot waar hel beste
hoogveen of goed steekbaar laagveen
tal. Zij namen zoo noodig ook wapens
mede, waarover bij sommige .gelegen
heden bit'er geklaagd werd
In de XVIe eeuw is er al sprake van,
dat mpti eens.voorgoed einde wil maken
as» de burentwisten, welke al een
eeuw en meer geduurd hadden. Dal
slaat uit stukken vast
In het jaar 1546 zwaaide keizer Kat el
de Ve den scepter over Opper-Gelder
en 't Land van Kessel. De Graaf van
Buren was heer van 'l Land van Cuyk,
dal later aan de Oranje zou komen,
't Land van Kessel en Cuyk grensden
aan elkander^
Da onderdanen van 't Land van
Kessel en Ven rode hadden lang ge
klaagd, dat z'j in »den Pedell" veron
gelijkt werden door die van «Vierlinx-
beeke en hunnen adherenten" dus door
de Vierlinxbpekschen met die van
Sambeecke, Holtheeze ende Overloen,
dat dit de hooge heeren verdroot en ze
daar een slot aan wilden maken De
keizer benoemde lot vertegenwoordiger
een man, die de streek kende en wel
Johan van Wi'lenhorsl, drossart van
Kessel en wonende op het kasteel
Horst, ooi de belangen van Venray te
onderzoeken en te behartigen en anr'eren
rechlcn of beweringen te toetsen «aen
die rechte wairheijt."
Terwijl de Graaf van Buren heer
Jacob van Amstell van Mijnden,
amplman van Grave on 's Lams van
Cuyck, een zeer wijs en bedachtzaam
man, tot zijn vertegenwoordiger aan
stelde. Zij waren in 1545 al mei da
zaak be-ig en kwamen overeen, dat
zij in het volger de op 7 Mei 1546 naar
de Peel zouden trekk-n en zelf de be
twiste plaatsen zouden bezien Dat was
een goed besluit, want eigen oogen
zien het best Zij zijn er blijkens de
bestaande stukken heen geweest met
de Venrayscheo, de Vierlingsbeekschen
de Loonschen en zijn begonnen met
eene omschrijving te maken van de
reuzen van Maashees en Grij-steron
uitgaande va» Gèijsleren en de oude
Wilbertskapel, oen kapelletje dal nog
bestaat, naar hel Westen toe tot de
Peel
Johan van Wytlenhnr8t,die getrouwd
was m«-l Margaretha van Brederode
tot Ciutingen, stond zeer in aanzien en
was ai herhaalde malen scheidsrechter
geweest, o.a. tusschen de wettige en
onwettige erfgenamen van 't kasteel
Blyenbeek en dat niet zonder groote
moeite en arbeid; ook in een geschil
over kloostergoed en zoo meer. Hij
was dus een gevonden man voor de
oplossing van den Peeltwist. Jan van
Wyttenhorst was ook een krachtig
man, een man van de daad, hij zette
met forache hand eene flinke handtee-
kening onder de verschillende stuk
ken, terwijl zijn collega Jacob van
Aemstell van Mijnde, ambtman tot
Graeff ende rs lands van Cuyck, meer
den dikwijls schrijvenden ambtenaar
in zijn onderteekening liet zien.
Op eene nadere bijeenkomst dezer
hooge heeren op 22 Mei 1546 zouden
nu in het geheel moeten verschijnen
15 personen op een «gelegen plaetse"
met de gerichter, en acht personen aan
weerszijden, daar er onder de verschij
nende personen van zelf al deel
uitmaakten van de gerichten.
De Venrayschen en Cuycklanders
moesten hun bescheiden meebrengen
Daarna zou te Maasheeze een eind
zitting gehouden worden. Maar de
knappe arbiters hadden buiten den
waard en de twistenden gerekend,
want 4 Möi 1549 was men weder te
samen en besloot men om in het eerst
van Augustus nog eens de betwiste
plaatsen te bezoeken. Wederzijds zou
men de kosten dragen. Maar in den
eerstvolgenden tusschentijd moesten de
lieden uit den Peel blijven en alles
stil laten zooals het was
Er werd in dien tusschentijd een
soort bestand gesloten en de vijande
lijkheden en de concurrentie werden
geschorst. Het had veel in eer men
klaar was, maar de arbiters hadden
goed werk gedaan en Keizer Karei
sielde, nadat de Hooge Raad van
Mechelen 27 October 1551 ook al
gesproken had, de bevestiging van het
verdrag tusschen Venray en de Cuxck
landers op 5 Mei 1553 vast.
Dat appointement begint met het
opnoemen van alle landen, waarover
de keizer den scepter zwaait, zoowel
van de landen in Europa als de
eijlanden van Indie ende de vastelanden
in den Oceaan, onder vermelding, dat
hij is dominateur in Asie en Africque,
wenschende aldegenen, die den brief
zullen lezen, saluijt:
daarna begint met te Geijsteren bij
de zeer oude Willibrordskapel met
het doopputje en gaat aldus de grens
na en stelt ze vast tot den Langen
Paei, verder tot een plaats, die men
m6t vuur kenbaar maakte, omdat men
daar niet kon komen, welke later de
Zwartwaterpaal genoemd is en dan
rechttoe op den Bekelsehen toren
wees.
Tevens vermeldde men erbij, dat
tegen die laatste richting oppositie
gevoerd werd. Dit laatste moet men
onthouden, want hierin ligt de kern
van den twist.
Wordt vervolgd
Het Centrum en de a.s. Ryksdng-
verkiezingen.
Naar een nederlaag der
Duitsch-Nationalen
Duitsehland slaat weer voor een be
langrijke gebeurtenis n.l voor
de Rjjksdagverkiezingen.
De kopstukken der partijen trekken
zoo langzamerhand op stap tot het
houden van politieke redevoeringen.
De Rijksminister van Financiën, Dr.
Kohier lid van de Cantrumsparlij, heeft
te Hildesheim een rede gehouden over
den polilieken toestand en in verband
hiermede ook over
do taak Yan het Centrum.
Vooropgesteld werd dat de coalitie
met Duilsch nationalen en Duitsche
Volkspartij als ontbonden moet worden
beschouwd, voor het Centrum is
de schoolkwestie beslissend
en waar op dil punt geen overeenstem
ming te bereiken viel is voor een
continuatie der laatste coalitie geen
grond meer aan Ie voeren. Toch heeft
ze geen kwade gsvolgen gehad, immers
de Duilseh-nalionaien, tevoren de
sterkste bestrijders der buitenlandsche
politiek, zooals die met name in de
Locarno overeenkomst werd belichaamd,
zijn niet alleen zoover gekomen
deze buiten landsche politiek
stilzwijgend goed te keuren,
maar hebben zeifs aclieven steun ver
leend.
Over Je eigenlijke sociale politiek
der Centrumsparlij, derhalve juist het
terrein waarop zich in de gelederen der
partijen
de grootste tegenstellingen
hebben geopenbaard, schijnt Dr. Kohier
niet'bijster te zijn uitgeweid. Wel drong
hij aan op tegemoetkoming aan den
landbouw, die zware lijden doormaakt.
De boeren vormen ook in Duitsehland
een flink deel van het katholieke
kiezerscorps, dal dr. Kohier aanleiding
vond
de agrarische politiek
aan te roeren, is derhalve wel begrijpe
lijk, a! zal een ander*» groote kiezers
groep die der industrie arbeiders, zich
nu mogelijk weer door te weinig attentie
ontstemd toonen. Köhler behoort echter
tot de meest vooruitstrevenden zijner
partij en als zoodanig is zijn naam een
waarborg voor medewerking aan sociale
politiek. Al zal hij anderzijds, vooral
nu hij als minister ven financiën van
den staat der geldmiddelen van nabij
kennis kon nemen, reksning willen
houden met
de eischen van een zuinig beheer.
Hij zeide dil trouwens ook duidelijk'
i lasten van den verloren oorlog
drukken zwaar,
spaarzaamheid in do openbare
huishouding
is dus noodig.
We spraken daareven van een guns
tige koersverandering van de Duilsch
nationalen in de buitenlandschepolitiek
Bedriegen de voorteekenen niet, dan
zullen het juist de Duitsche monar
chisten zijn, die bij de a.s verkiezingen
geen zijde zullen spinnen.
Een aanwijzing in die richting vor
men
de gemeenteraadsverkiezingen
te Potsdum
Potsdam was de keizerlijke Residen-
lie* tol nu tos een bolwerk van de
Duitsche monarchisten. Bij nalionalis
tische feesten wapperde daar overal de
oude keizersvlag en in het stedelijk
bestuur hielden de monarchisten
zelfs in de dagen kort'na de revolutie
de meerderheid.
Maar daaraan is nu een einde ge
komen Bij de verkiezingen van 1.1.
Zondag verloren de Duitsche nationalen
drie zetels en de Völkischen, de zg.
Ludendoi ff partij, er vier. Van de 43
zetels hebben
de monarchisten er nog maar in
Al deze zetels kwamen aan de soci*
aal democraten ten goede, die nu in
den raad van Potsdam de sterkste
partij worden. Ook de communisten
verloren een zetel, terwijl het katho
lieke Centrum gelijk bleef.
Als hier in dit monarchistischs bol
werk de nationalen reeds zulk een
ernstige nederlaag lijden, dan ia bij de
a s. Rijksdagverkiezingen
niet veel goeds voor de monarchisten
te verwachten.
Maar ook blijkt wel uit deze ver
kiezingen te Potsdam hoe de republiek
meer en meer wortelt in het Duitschs
volk en
voor een herstel der monarchie
gelukkig weinig kans bestaat.
Hel gaat er mee als in Frankrijk,
waar ook de tweede president Mac
Mahon evenals Von Hindenburg door
de anti-republikeinen tot president van
de republiek werd gekozen, waardoor
men meende, dat de eerste en belang
rijke stap was gezet lot herstel van
het Fransche koningsrijk.
Maar juist onder Mac Mahon werd
de republikeineche gedachte verstevigd
toen deze president, die 19 Sept.
1873 werd gekozen, op 20 Febr. 1879
heenging, was de Fransche republiek
voor goed gevestigd
We gelooven, dat het in Duitsehland
precies eender zal gaan
-0-
Na de zitting van den Yolkenbonds-
r«ad.
Nu de Volkenbondsraad weer achter
den rug is, blijft het napraten in de
internationale pers nog wat voortduren
vooral wat betreft
de oplossing inzake de optantenkwestie»
De Roemeensche minister Titulesco
heeft een onderhoud toegestaan aan een
vertegenwoordiger van een persbureau
en daarin getracht de meening te sug
gereeren, dat Roemenië niet een neder
laag heeft g«leden
Intusschen blijkt wel uit de Roe
meensche persstemmen, dat men daar
te lande het verloop van zaken wel
anders voelt en er wordt reeds dreigQnd
over
een regeeringscrisis
gesproken omdat de Regeering Bralia
nu de groote mogendheden tegen zich
in het harnas heef1 gejaagd
De tweede nederlaag voor de kleine
Entente is
de oplossing van het St. Gotthardt<
incident,
dat met zooveel lawaai was aangekon
digd en dal nu met een sisser afloopt.
Van bet militaire onderzoekin Hi ngarije
door den Volkenbond komt niets, zelfs
riet van het douaneonderzoek.
De commissie onder leiding van onzen
minister Jhr. Beelaerts heeft heel han
dig een uitweg gevonden. Even voor
het sluiten van de vergadering j 1
Zaterdag stelde deze commissie voor
de z«ak aan te houden toi (ie vergadering
in Juni,
want de commissie moest nog enkele
zaken onderzoeken.
Welnu, iedereen voelt, dat dan niets
meer gebeurt, een militair onderzoek
is dan uitgesloten, de zaak is dan heele-
maal afgedsan.
Heel dit
anti-Hougaarsche relletje van de
Kleine Entente
waaraan ook in ons land de liberale
en socialistische pers zoo krachtig mee
deed is op een mislukking uitgeloopen.
Er gebeurt niets, er wordt geen
enkele msatregel getroffen tegen
Hongarije, do zaak wordt op een dood
spoor geleid.
Enfin, nu
maar weer iets nieuws verzonnen
om een relletje tegen Hongarije op te
zetten 1
Van verschillend terrein.
De strjjd in Frankrijk tegen het
communisme.
In den Franschen senaat gaf Sarraul
een uiteenzelling over den toestand ir.
Rusland. Hij zeide dal bij de sovjets,
de vrijheid verdrukt wordt en dat de
kinderen der arbeiders, gedurende vijf
jaar militairen dienst moeten vervullen
Het gezond verstand van het Fransche
volk en de genomen maatregelen heb
ben al tol den achteruitgang van het
communisme geleid
De senaat ram een motie aan waarin
hij zijn vertrouwen uitspreekt, dat de
regeering den.strijd tegen de commu
nistische actie zal voortzetten, met name
ten aanzien van de stichting van een
communistische jeugdbeweging onder
de ambtenaren en in het leger.
Het debat is hierop gesloten.
o
Eon arbitrage-verdrag voor den Balkan?
De bladen melden, dat de Britsche
minister van buitenlandsche zaken, sir
Austen Chamberlain, te Genève met
den Joego Slavischen minister van
buitenlandsche zaken, Marinkovitsj,
een onderhoud heeft gehad over het
sluiten van een arbitrage verdrag lus
8chen Joego-Slavië, Bulgarije en Gi ieken
land.
o
Duitsehland en Spanje.
De Duitsche gezant te Madrid heeft
aldaar voor een vergadering van ver
tegenwoordigers van het wetenschappe
lijke laven een lezing gehouden over
de intellectueels samenwerking tusschen
Duitsehland en Spanje. Hij wees daarbij
op de nauwe intelieetueele betrekkingen
welke er tusschen Duitsehland en Spanje
beslaat en betoogde de wenschelijkheid
om geleerden van het eene land in het
andere voorlezingen enz. te laten
houden.
legioen heeft president Coolidge een
verzoek overhandigd inzake vertegen
woordiging van de Vereenigde Staten
op toekomstige vredes ontwapenings-
en dergelijke conferenties.
Het legioen vrsagt, wanneer de Ver
eenigde Stalen in dergelijke conferenties,
waarbij het vraagstuk van de nationale
veiligheid is betrokken, zijn vertegen
woordigd, in deze vertegenwoordiging
het Amerikaansche legioen te doen
deelen.
De Vereenigde Staten en de ontwapening
Een delegatie van hét Amerikaansche
VENRAY, 17 Maart 1928.
Snoeien Yan hagen en struikgewas.
Burgemeester en Wethouders van
Venray brengen in herinnering de na
volgende bepalingen van het Provinciaal
Wegenreglement van Limburg:
«Al de binnen den afaland van 1
Meter van de grens der wegen en
voelpaden in 't algemeen staande
hagen moeten telken jare, aan de
wegzijde, ter hoogte van minstens
1 50 M. boven den grond waarop ze
geplant zijn, opgeschoren worden, in
dier voege, dat op 1 Juli aan die
zijde slechts hoogstens 030 M. hout
buiten den slam mag aanwezig zijn.
Vóór datzelfde tijdstip moeten jaar
lijks insge ijks weggeruimd worden
do over db,: v. egen, voetpaden, «looien
en greppels hangende boomen, strui
ken, hagen of lakken."
Wij vertrouwen, dat in het belang
van de wegen en voetpaden, zoowel
ala in het belang van de belendende
gronden dit jasr het opscheren ala
bovenbedoeld tijdig en naar behooren
zal plaats hebben, opdat geen enkel
procesverbaal wegens niet-nakoming
dezer voorschriften zal behoeven te
worden opgemaakt.
Venr8y. 14 Maart 1928.
Burgemeester en Wethouders v. Venray,
O. VAN DE LOO.
De Secretaris,
VAN HAAREN.
Heden Zaterdag 17 Maart, herdenkt
de Weleerw. Paler Ignatius Smeels
O.FM, Rector van het Klooster en
Pensionaat «Jerusalem" den dag, waar
op hij, voor veertig jaren, in 1888, de
H Priesterwijding ontving.
Voordat Z.Eerw., in 1898, in de orde
der Minderbroeders trad, was hij, als
wereldlijk priester, leerear en directeur
van het Pro Gymnasium te Venlo.
Krankzinnigenverpleging.
Onder verwijzing naar artikel 3 der
door de Ged. Stalen met het bestuur
van hel St. Servatiusgesticht en van
het St. Annage8ticht, beide te Venray,
gesloten overeenkomsten voor de ver
pleging van armlastige krankzinnigen
uitdeze provincie, deelen Ged. Stalen
mede
le. dat de verpleegprijs voor hei
jaar 1928 per patiënt(e) is vastgesteld
per jaar op f 580; per kalenderkwar
taal op f 145; per 2 kalendermaanden
op f 96 66; per kalendermaand op
f 48,33per dag op f 1 61, waarbij het
jaar gesteld wordt op 360 dagen, het
kalenderkwartaal op 90 dagen en de
kalendermaand op 30 dagen.
Voor de berekening van de kosten
der verpleging wordt rekening gehouden
met het aantal werkelijke verpleeg-
dagen, inbegrepen de dag van opneming,
van het zenden met proefverlof, van
terugopneming uit proefverlof, van
ontslag, van overplaatsing en van over
lijden.
2e. dat voor hel jaar 1928 bij over
lijden van een(e) paiiëol(e) voor begra
feniakoaten in rekening kan worden
gebracht eene som van ten hoogste f25.
Vrijdagavond omstreeks 11 uur
werd onze brandweer gewaarschuwd,
dat er brand was in de omgeving van
het Veulen. Men trok er direct met de
motorspuit op af om tot de ontdekking
te komen, dat er in de buurt van
Griendtsveen braud woedde.
Voor onze kranige brandweer was
dit, in den kouden winternacht, een
minder aangenaam uitstapje.
Het paard van den Heer C.
schrok Maandag van de A T.O.-bussen
en ging op hol, het karretje, waarin
het gespannen was, achter zich aan
slepende. Op den hoek der Schoolstraat