Tweede blad.
Weekblad voor VENRAY, HORST en Omstreken.
Adverteert in dit blad
Ridder Johan van
Brouckhuysen.
Openbars Vergadering
Gemeenteraad te Maashees
De Manoeuvres In
Limburg.
Zaterdag 4 October 1924
4Be Jaargang No 40
ABONNEMENTSPRIJS
PER KWARTAAL
voor VENRAY 65 c.
franco per post 75 c.
voor het buitenland
(bij vooruitbetaling) f 1,30
afzondert. nummers 5 c.
PEEL EN MAAS
Uitgave van FIRMA VAN DEN MUNCKHOF, VENRAY Telefoon 81.
PRIJS DER
ADVERTENTIEN
1—8 regels 60 ct
elke regel meer 7ct
Advertentiën bij abonne
ment groote reductie.
Een Noord-Limburgsche Zwcntibold-
figuur.
(Eene Historie-Schets).
Zijn testament, dat, door re-copie,
eenige gapingen en zinsstoringen ver
toont, is in het Latijn opgesteld. Wij
laten het begin (vertaald) verkort vol
gen
In den naam des Heeren. Amen.
In het jaar 1450 in den morgen van
den 15en Mei, het vierde jaar van het
pontificaat van den door Christus'
voorzienigheid roemrijk regeerenden
Paus Nicolaas V besluit ik heer Joh.
van Brouckhuysen, soldaat van het
bisdom Luik, door mijn afkomst heer
van de bezittingen te Geysteren en te
Loe, genietende eene goede gezondheid
en begaafd met een helder verstand,
daar ik voornemens ben in dit jubel
jaar de reis naar Rome (en het Heilig
Land) te maken tot uitboeting mijner
zonden, en hoewel nog in volle kracht
en bewustzijn zoowel naar lichaam als
naar geest, toch overmand door een
zeker voorgevoel, mijn laatste wilsbe
schikking te maken, met de uitdrukke
lijke toestemming van mijne vrouw
Anna van der Straten, opdat, mocht
L»od mij tot zich roepen, alles wat
mijne bezittingen betreft, geregeld zij
en er geen twist en tweedracht onsta
tusschen de erfgenamen van dit
testament, hetwelk ik naar best ver
mogen heb gemaakt onder aanroeping
van God s alwijze voorlichting, en mede
opda t mijne ziel, bij haar scheiden van
net lichaam, moge worden opgenomen
in het hemelsch vaderland."
Hierna komen verschillende toewij
zingen en testamentaire beschikking;
ene, welke meer onze streken aanbe-
rerïen, en ons meer interesseeren
zuilen, laten we volgen.
De uitvoerders van het testament
waren Henrtcus de Meer (Boxmeer)
Wilhelmus van Brouckhuysen, Theodo-
ncus Schynck de Nydeggen, Johannes
lengnagel de Merwyck en Wilhelmus
bpaendeze laatste was pastoor te
Horst, z.j namen de vrijwillige ver
plichting op zich lot handhaving van
het testament. En tevens, mocht blijken
dat hij nog schulden had, onrechtvaar
dig iets bezat, enz,, zouden dezen er
voor zorgen, dat het afbetaald of terug
werd gegeven. Aan elk dezer uitvoe^
ders legeerde hij een staaf zilver ter
waarde van ,50 Rhijnsche guldens.
ijn rouwdienst moest heel eenvoudig
T' ,e" aalmoezen moesten worden
uitgedeeld aan den armen voor de
zaligheid van zijn ziel.
Eenige bezittingen aan den Riin 1 I
vermaakte hij aan den Heiligen Stoel'
aan den Aartsbisschop van Keulen
en aan het Kerkbestuur van St. Petrus
vL r i n 1 "!n,dere aan den bisschop
héé i Johan van Brouckhuysen
bisdommen. meeS'e beziUingen in ^ide
Hij legeerde voor het klooster van
^liC, T ï,an den Berg C"™"1 le
Za lbommel elk jaar 75 Rhijnsche
guldens, en ineens 1000 gld., op te
brengen door zijn landgoed te Broek"
huizen verder kende hij aan hetzelfde
klooster toe zijn landgoed te Zaltbom-
mei gelegen, maar daar moesten kloos
terlingen hun intrek nemen en de
observantie houden.
Aan de kerk van het H. Kruis te
uoch wees hij toe het goed geheeten
»myt den Slach ende Pass," %légeé
Petnme?e'i TiTf zijn huisbediende
Petrus de Jonhhé leefde, en het vucht-
gebruik zou houden.
Vr0UW Anna van her Straten
In hJhTe Z0U volledig" heerscheres
en bezitster zijn van het bezit en goed
Loe ter vrije beschikking; zou zij
kïnn f haa.IJ 'atere levensjaren in een
klooster willen doorbrengen, kon zij
naar eigen goeddunken ter eere van
of srXS u8a; bezil een klooster
of anderzins onderhouden. Een «mage-
scheid" regelde nader de verdeeling
Ctroffen.gen 6nZ" We'ke ziJne vrouw
Aan het klooster te Gaesdonck kende
déLéLT8® re9,kiten toe, te trekken uit
de goederen «Cloetsche" te Baarlo en
®pbaldt" te Huelm hiervoor
zouden de kloosterlingen eene memorie
of jaardienst houden voor hem, zijne
vrouw, hunne ouders en voorzaten
Eveneens kende hij zulke rechten toe
met gelijke voorwaarden aan de Min
derbroeders, de Predikheeren en de
Augustijnen, respectievelijk te Wisse.
te Loe en te Geysteren:
Ook stelde hij het volgende vast,
wat de voornaamste zijner stichtingen
is.
Ten eeuwige dage gaf en legeerde
hij, om te stichten en op te richten bij
de kapel op zijn goed te Oostrum
(toen geschreven Oesterom) over de
Maas, in de parochie Raede (Venray)
gelegen in het bisdom Luik, een
klooster van de reguliere kanunniken,
dit om al het andere weer goed te
maken wat hij onwetend (onnadenkend)
zou hebben misdaan door oorlog, ver
oordeeling en andere ongeoorloofde
dingen. Hiertoe schonk hij eeuwig en
erfelijk de hoeve »de Mackensche Hof"
te Vierlingsbeek, de hoeve »ter Maes-
sen" te Kevelaer, en verder de noraal-
tienden van Oostrum en eenige belang
rijke geldsommen.
Op de kapel hadden de heeren van
Geysteren reeds aangeborene rechten
verkegen waarschijnlijk door den
tweeden bijbouw of vergrooting der
eerst gebouwde kleine kapel in 1350,
toen bleek, dat Oostrum vele pelgims
trok. Het blijk ook uit zijn testament.
De heer, die dozg rechten verkreeg is
waarschijnlijk ridder Johan's vader
geweest, n. 1. Willem van Brouck
huysen.
Ten slotte komen wij aan de be
schikking, hoewel in het begin van
het testa'ment geformuleerd, van ridder
Johan, dat u het beste zijn karakter
en zielstoestand bloot legt. Het legeer
de eeuwig en erfelijk 150 Rhijnsche
guldens, keurvorster munt, bestemd
voor personen of nazaten van deze,
welke door zijn schuld minder of meer
onrechtvaardig waren getroffen gewor
den door zijn krijgsavonturen en oor-"
logen en bestendiging van den krijg,
of welke hij schade had berokkend
door zijn brand- en rooftochten. Deze
150 guldens werden getrokken uit hof
»de Cambeek," dat toen behoorde
onder de parochie Weeze.
De notaris van het testament was
Henricus Mol de Capella. In het
magescheid en overeenkomsten tus
schen de weduwe Anna van Brouck
huysen van der Straten en de execu
teurs werden de heerlijkheden en be
zittingen beleend aan de predententen;
ofschoon hieruit later een erfkwestie
ontstond, kwam de heerlijkheid van
Geysteren; Oostrum en Spraeland,
gedeeltelijk besnoeid, in handen van
het huis Van Eyll. De eerste heerwas
Jan van Eyll, een der dapperste krij
gers aan Gelre's hof, en die gehuwd
was met Agnes van Broeckhuysen.
Agnes was de dochter van Ridder
Johan's broeder Adriaan, die in 1467
met de heerlijkheid beleend werd.
In deze drie schetsen gaven wij het
voornaamste wat bekend en opgetee-
kend is. van ridder Johan van Brouck
huysen,
Hij was de moedigste ridder-figuur
van Noord-Limburg uit de 15e eeuw,
en toonde het op allerlei gebied. De
glans van zijn moed voor z'n hertoge
lijk vaderland, werd wel een weinig
besmet door zijn woesten krijgszin, dat
zich vaak uitte in geweldadigheden.
Maar ten slotte straalde zijn innige
vroomheid en zijn openlijk berouw
en genoegdoening (in zijn testament)
als een gulden zonnnegloed over zijne
jladen heen, en een pelgrims tocht
naar het Heilig Land tot boete en
afscheid aan de wereld was een waar
dig en schoon slot van zijn leven.
Jaren, eeuwen lang hebben de vrome
stichtingen van Ridder Johan van
Brouckhuysen heil en zegen gebracht
onder de er om heen wonende bevol
king. Ze zijn thans door de wisselval
ligheden in den tijdstroom van bestier
en oorlog en omwenteling vernietigd
of veranderd van oorspronkelijke be
slemming, Jdoor den protestantschen
afval, door verschillende hierover heen
trekkende oorlogen, door de onder
drukking der katholieke bevolking,
door opslorping van het land door
andere mogendheden, en ten slotte
door de Fransche omwenteling en
overheersching omstreeks het begin
der vorige eeuwmaar de invloed
zijner stichtingen is nog merkbaar op
vele plaatsen, o.a. te Oostrum, waar
zijne stichting het langste stand hield.
In 1802 moesten de kloosterlingen,
het habijt afleggen. In 1806 werd het
klooster te Aken verkocht, en begon
het verval en de sloping. De laatste
(en langst) levende kloosterlinge van
Oostrum was zuster Maria Agnes Aerls
overleden te Asten, waar ze ook was
geboren, in het jaar 1862 ze was 97
jaar oud. Sommige ouden van dagen
uit Venray kunnen zich haar nog
herinneren.
van den
op Zaterdag 27 September nam. 4 uur.
De voorzitter opent de vergadering
met gebed en verzoekt den Secretaris
de notulen der laatste vergadering
voor te lezen, welke ongewijzigd wor
den goedgekeurd.
2. Aanbieding gemeentebegrooting.
De Secretaris leest deze begrooting
voor, die in een volgende vergadering
nader zal behandeld worden.
3. Achterstallige gelden schoolgel
den enz.
De Secretaris leest de lijst der ach
terstallige schoolgelden voor.
De voorzitter vraagt hierover de
meening van den raad.
De leden Poels en Bruissen maken
eenige opemerkingen. Het lid Bruissen
zegt dat er menschen zijn, die meer
schoolgeld betalen dan inkomstenbelas
ting. Hij weet zeker dat er een inwo
ner is die minder inkomstenbelasting
betaalt dan schoolgeld.
De voorzitter zegt dat komt dat de
meeste menschen veel kinderaftrek
hebben, en de door het lid Bruissen
bedoelde persoon dat niet heeft. Hij
zou er voor zijn deze achterstallige
gelden gedeeltelijk te laten vervallen,
waarmee de raad instemt.
De voorzitter deelt mede dat B. en
W. voorstellen de personeele belasting
te verlagen van 40 opcenten op 20 op
centen, en de inkomstenbelasting van
l8/io op ls/io, wat door den raad wordt
goedgekeurd.
4. Verhooging Jaarwedden.
De voorzitter deelt mede dat de jaar
wedden van burgemeester en secretaris
zullen worden verhoogd, wegens ver
meerdering van het zielental. Wordt
door den raad voor kennisgeving aan
genomen.
5. Herbenoeming College van Zet
ters.
Op de voordracht 'stonden de aftre
dende leden, voor Maashees van den
Heuvel en Creemers, voor Overloon
Weth. Grooymans en Jans, welke na
gehouden stemming, met algemeene
stemmen werden herbenoemd.
6. Aanvraag en verzoek om bijdrage
in de verbetering en onderhoud van de
Oeffeltsche raam.
De voorzitter deelt mede dat er te
Boxmeer eene vergadering is gehouden
voor verbetering en onderhoud van
bovengenoemde waterleiding en alle
betrokken gemeenten daarin zullen
bijdragen. De kosten zijn geraamd op
pl.m. f7000. Volgens zijn meening acht
hij 't eenigszins verplicht, dat ook de
gemeente Maashees daarin zal bijdra
gen, daar het in de toekomst een
groot belang is voor onze ontginningen,
de kosten zijn voor onze gemeente,
voor verbetering 2,13 pet. en voor
onderhoud 2 pet.
Het lid Geurts vraagt hierover nog
nadere toelichting, waarna door den
raad wordt goedgekeurd bij te dragen
in de kosten van onderhoud en ver
betering der Oeffeltsche Raam.
7. Ingekomen stukken.
De voorzitter deelt mede dat er een
verzoek is ingekomen van J. Barents,
om overname van een stuk gemeente
grond, thans in pacht bij de Wed.
Cornelissen, liggende in het Holtheesche
Broek. Daar dit jaar de gemeente de
waterleiding langs dit perceel gereinigd
heeft, zou hij willen voorstellen die
grond over te geven aan J. Barents, op
voorwaarde dat hij de reiniging van
de daarlangs loopende waterleiding
betaalt, wat door den raad met alge
meene stemmen wordt goedgekeurd.
De voorzitter deelt mede dat er een
verzoek is ingekomen van eenige
jagers, om op de verpachtte gemeente
gronden te mogen jagen.
Het lid Geurts meent dat de pachters
geen vergunning kunnen geven aan
jagers, zonder toestemming van de
gemeente.
De voorzitter zegt dat na wederzijds
goedvinden alle bezwaren zijn wegge
ruimd.
Weth. Crooymans zegt "dat hoe eer
dit besluit genomen wordt, hoe beter,
hij stelt voor het verzoek van deze
jagers in te willigen, wat met alge
meene stemmen wordt goedgekeurd.
De voorzitter doelt mede dat er een
verzoek is ingekomen voor het bouwen
van drie arbeiderswoningen, op de
groote ontginningen in het Overloonsch
Vlak. Hij meent, dat, als wij nu gaan
bouwen, wij geen rente voor ons geld
krijgen, en stelt voor dit in een vol
gende vergadering te bespreken. Wordt
goedgekeurd.
De voorzitter deelt mede dat de veld
wachter ieder jaar eene vergoeding
van f60 gulden kreeg voor onderhoud
van zijn rijwiel. Daar dit besluit voor
10 jaar terug is genomen, en dit onder
houd gegund werd aan Smits alhier,
en deze 10 jaar nu ten einde zijn,
meent de veldwachter dat hij het voor
f50 wel zelf zou kunnen.
Het lid Geurts vindt f 50 wel wat
veel, dat is volgens zijn berekening
ieder jaar een nieuw rijwiel.
Het lid Poels is van hetzelfde ge
voelen, en zegt, dat alles nu veel
goedkooper is geworden, dan het toen
was.
De voorzitter zegt dat op het oogen-
blik alles wel goedkooper is, maar wie
van de heeren kan zeggen dat het zoo
zal blijven, hij vindt f 50 niet te veel
Wordt beslolen deze vergoeding toe te
kennen.
Het lid Goumans zegt dat de brug
over eene beek te Overloon in verval
is geraakt, en het thans gevaarlijk is,
er nog met een kar over te rijden, hij
zou dan ook graag zien dat deze zoo
spoedig mogelijk hersteld werd.
De voorzitter zegt dat hij die brug
zoo spoedig mogelijk zal laten herstel
len.
Hierna sluit de voorzitter deze ver
gadering met gebed.
Ingwoaden Jfiiedsellagsa.
Noodseinen.
Geen wonder, dat Moeder bij tijden
prikkelbaar wordtHaar tobberig werk
binnenshuis, wasschen, strijken, ver
stellen, poetsen en de eindelooze huis
houdelijke zorgen zouden door geen
man verdragen worden.
Wees voorzichtig I Prikkelbaarheid,
pijn in de lendenen en zijden, hoofd
pijn, rugpijn, urinekwalen, zenuwach
tigheid, en duizelingen zijn seinen van
nierverzwakking.
Om zich te hoeden voor ontwikke
ling van de langen nasleep van nog
ernstiger nierstoornissen, is het tijd
om aan zichzelf te denken en de worste
lende nieren met Foster's Rugpijn
Nieren Pillen te helpen.
Dit speciale niergeneesmiddel is geen
alles genezend middelhet werkt
alleen op de nieren en blaas, en het
baat tegen pijnlijke verschijnselen van
nier- en blaaskwalen als nierzand,
rheumatiek, steenvorming, waterzucht,
ischias, spit, blaasontsteking en urine-
zuurvergiftiging. Passend voor jong en
oud, diende geen huis zonder Foster's
Pillen te zijn.
Verkrijgbaar in apotheken en drogist
zaken f 1,75 per flacon (geel etiket
met zwarten opdruk. 31
De laatste twee oefendagen droegen
een ander karakter dan de daaraan-
voorafgaande.
Gold het toen een optreden tegen
vooruitgeschoven lichte troepen, zij het
dan onder moeilijke omstandigheden
en in lastig terrein, thans was het
thema der oefening het ingrijpen der
Lichte Brigade in het gevecht van de
verbonden wapens 1
De te Venlo gesignaleerde troepen
hadden reeds Woensdag voorposten
uitgezet om Blerick. Verkennings
detachementen van de Lichte Brigade
kwamen daarmede reeds den avond
van dienzelfden dag in aanraking, zoo
dat het contact met de vijandelijke
hoofdmacht den volgenden dag wel
zeker zou zijn.
Het blauwe leger zou inderdaad
Donderdag den laatsten sprong naar de
Maas wagen en alles, wat zich ten
Westen van die rivier bevond, daar;
tegen en daarover terugwerpen. Aan
de Lichte Brigade zou dan de taak te
beurt vallen om van uit Venray in
nauwe aansluiting met de nabuur
divisie der hoofdmacht op te treden en
zich meester te maken van de brug te
Venlo.
Spoedig in zuidelijke richting opruk
kende langs den weg HorstVenlo had
het cavalarie-commando te half 10 uur
's morgens Nieuw Galifornië bereikt.
Het regiment wielrijders was van Lot-
tum op Grubbenvorst marcheerende op
dat uur deze plaats reeds gepasseerd.
Maar het was, »Tot hier toe en niet
verderWant ook Rood had aanval
lende bedoelingen. De hoofdmacht was
thans uitgeladen. Voorwaarts Blauw
tegemoet was nu de leuze. Met alle
beschikbare krachten in Noord-Weste
lijke richting I Omzichtigheid gebood
evenwel de bedreiging op den rechter
vleugel, ontstaan door de gemelde be
zetting van Venray, krachtig tegen te
te gaan. Immers een stoot in den rug,
vermeestering van den verbindingsweg
over de Maas in Oostelijke richting,
vernieling van de brug bij Venlo kon
den onherstelbare gevolgen met zich
brengen.
Aan de Ve Divisie was daarom de
opgedragen om in de lijn Lottum-
Horst een doordringen van Blauw te
beletten.
De 3 regimenten van de Divisie ruk
ten dus iangs de beide wegen naar het
Noorden op en stieten, even nadat zij
hunne voorposten waren terug'
gegaan, op de eveneens in voorwaart-
sche beweging zijnde Blauwen.
In breede formaties voorwaarts gaande
en gesteund door een driedubbele over
macht van artillerie drukten het 13e
en Je regiment Infanterie het cavalerie-
eommando terug. Ook de wielrijders
konden tegen de overmacht geen stand
houden en moesten Grubbenvorst priis-
geven. 1
i Lichte Brigade, die concentrisch
op Blerick aanviel, raakte daardoor uit
elkander. De verbinding tusschen de
cavalerie en de wielrijders ging ver
loren en dit was te gevaarlijker, omdat
de cavalerie van de Ve Divisie het
meergenoemde detachement Clavareau
en Z1ébJU'-at '".daze ««Ping bevonden
«éi, 'm ln <J'chte dennenbosschen
schuil kon houden, gereed van een
gunstig oogenblik gebruik te maken
om aan te vallen.
Hr,T?ei"iran °°k het cavale"e-comman-
do, tot Horst teruggetrokken, door een
veronderstelde uit America gekomen
n6 .Wfai afgelost e" zich te paard
meer Oostelijk tot een hernieuwden
aanvul gereed maakte, werd het onop
houdelijk door de roode cavalerie lastig
gevallen. De gevechts-ontwikkeling van
het commando werd daardoor dusdanig
verstoord, dat het hier nagenoeg niet
kwam 6611 datdwerkelijk gevecht
Door het ingrijpen der veronderstelde
rééUT. yersterb'ngen was inmiddels
rood tot den terugtocht genoodzaakt.
aangezien ^HM^d^Konéngén^déréroe-
de^etel6 °iViSie ™°r Z°"
Den volgenden morgen Vrijdag
was het vroeg dag voor alle deelnemers 1
Immers de oefening moest te II uur
s morgens eindigen, wilde men de
troepen dienzeifden dag nog in degar-
niroenen terug hebben. Dit was noodig,
omdat des Zaterdags de herhalings-
ichtmgen weer met groot verlof moes-
él en deze noodzaak een
deugd makende was eene oefening ge-
projecteerd, die zich geheel aanpaste
W?ib„ moderne oorlogvoeringnach
ieéoitj eldlDg en gccodstelling
gevolgd door uitvoering van de op
dracht in den schemer en bij daglicht.
Zooala gezegd, Rood moest reeds
Donderdagmiddag terugtrekken.
Evenwel bleek uit de onderstelling,
dat hij in de lijn, den vorigen dag door
hm,dVrrPn Sten,- be,Zet' nog sta"d kon
houden. Deze lijn leende zich op som
mige punten zeer goed tot de verdedi
ging, moerassige gronden bemoeilijk
ten daar de nadering van den aanvaller.
aliehoiih UK88 ^e' aangewezen om niet
alle beschikbare krachten tegen dit front
in te zetten doch gebruik makende van
de bewegelijkheid der Lichte Brigade,
hréi,téerrem Va" actie nog meer uit te
cén van n" z?°m08el'jk de verbindin-
sh-eeks te bedreigen^8" MaSS "echlS-
In verband daarmede kreeg de com-
"m e°en erdLl?hla BriSade dej opdracht
Loth.Tn n Z!J?er 'r°epen tusschen
berér an3Br0ekhuiien - dus buiten
bereik van den vijand over de rivier
je zetten en met de rest zijner Brigade
in nauwe samenwerking met de neven-
dmste aan te valle/in de richüng
wasei^K'"regime-nl dezer divisie
Infanterie zoZTZV u^'eve^m"
be angwekkend om te aanschouwen.
7w«r„ nachtelijk duister werden de
8P:n 0"a.naar de rivier gebracht,
j een front van 1 K.M. zouden zii
raTtTlr pre?dgelegd en bemand, zoo
dat klokslag 6 uur het le echelon zou
t'U"no" worden overgezet. De artillerie
ter dekking m stelling, opende prompt
op dat uur het vuur.
meEdeh'an" f wriJvinKsprak een woord
mede en de over te zetten troeDen
waren nog niet aanwezig. P
nemlne rl j'.aIM)vergang is een. onder-
neming die zeer veel van den straf-
dienst der betrokken onderdeelen vergt.
lot in details moet alles zijn vobr-
„rtdéT? de..°P8lell'ngsplaatsen
dé f en Z1J" bepaald, moeten
met hér««M Z'jn aangewezen, die
«t enz P°nt0na worden overge*
gevlf k d'Lni<V',n a"e opzichten het
geval 18> waar J,gj aanta) pontonn:e
geringer ,3 dan volgens de^orlogs or-
gameatie, waar de directe inwerking
van speciaal daartoe aangewezen slab
