¥enray voorheen en thans. Over IJsselstein. Weekblad voor VENRAY, HORST en Omstreken. Fulco van iern Zaterdag 11 Augustus 1923 44e Jaargang No 82 ABONNEMENTSPRIJS PER KWARTAAL voor VENRAY 65 c. franco per post 75 c. voor het buitenland (bij vooruitbetaling) f 1,30 afzónderl. nummers 5 c. PEEL EN MAAS Uitgave van FIRMA. VAN DEN MUNCKHOF, VENRAY. Tel. No. 51 PRIJS DER ADVERTENTIEN 1—8 regels 66 et elke regel meer 7' ct Advertentiën bij abo ie« ment groote reduc. e. XX Iets over een der oudste Gilden m Limburg Het is thans bijna drie eeuwen geleden, dat er te Venray (toen nog Roy en Rode) eeoe broederscnap in de kerk bestond, dat de alleszins ge- pasten naam droeg van «Broeders ter eere der Alderheyligste Dryvuldig- baid die Moeder Godts en die Hey- ligeMaget Maria". Al vaak had men mei elkander ruggespraak gehouden, geconfereerd en gepolst, of 't voor Roy niet ge- wenscht zou zijn, nu er allengskens de koopmansstand begon te floreeren een gilde voor de kooplieden op te richten. De lust en medewerking daartoe bleven dan ook niet lang meer uit en in overleg met den toenmaligen pastoor Petrus Verberckt werd daar toe overgegaan. Het stichten van gilden in die jaren was alom in zwang. Waarom, zoo zal menig lezer vragen, was dat dan zoo hoog noodig? Het antwoord hierop is: in 't begin der middeleeuwen zagen bijzondere personen ai, dat bet noodig bleek, aich sterker te maken, zich sterker te maken, zien te vereenigen om elkander meer recht en veiligheid te verschaffen. Deze gilden hebben dan ook vaak den grondslag der steden gelogd. Toen nu ook Venray begon te bloeien, ontstond er een wensch voor afzonderlijke gilden of genootschap pen van de aanzieclijksten ter plaat se, die zich wilden verbinden om el kanders belangen te behartigen Men vormde ook elders overal schut tersgilden, handwerkeragilden en zoo vroeg eo kreeg Venray een koop- liedengllde, dat men ter bescherming stelde onder den H. Nicolaas, (Bis schop,) als patroon. Het gilde werd al spoedig offici eel erkend in 1640, ook met toe stemming van den drossaard van 't ambt K'ssel, met name Marsliius van Gelder, heer tot Arcen, Velden enz. De hooge heer der Heerlijkheid was toen ter tijd Jan Albert Baron van der Boije. Op zekeren dag van herfstmaand October kreeg de hooge, edelmogen- de heer bezoek dar Venraysche Dekenen en Gildemeesters (dat waren de namen der hoofden overal van de Gilden In huD allerbeste Zondagsche FEUILLETON. plunje uitgedost, eene der Gilde meesters dragende eene groote rol beschreven papier, eene heele stoet volgers er achter, zooveel mogelijk in gilde-costuum, minstens één afge vaardigde uit elk der bijbehoorende gehuchten en dorpen, Oirlo, Casten-! ray. Leunen, Merselo, Oostrum, Smakt, Brukske, Schoor, Overbroek Sche(j, Heide, Veltum, Weverslo, Hiept, Lull en Boschhuizen, ver» scheen de optocht voor de deur van 's heeren woning, die destijds lag naast het klooster der Eerw. Paters Franciscanen. De voornaamste bestuurderen ten getale van tien werden binnen gelaten waarna de Gildedeken Ariaens bet woord nam en van zijne zware pa pieren rol het verzoekschrift den hooggebiedenden Heer Baron voorlas (Later is er nog een Ariaens Deken Het resultaat van dit veeltaliig rekwest was dan ook, dat de Heer der Heerlijkheid het verzoek toe- Stond en de gilde bevestigde in de oude voorrechten en gebruiken, wel bij verloop van tijd door de broeders en de priesters slechts geobserveerd waren. De rechten van 't nieuw geslichte bandels- en koopliedengilde »St. Ni colaas" te Venray werden dus, zoo als men 't in de taal van dien tijd zegt «opnieuws geapprobeert,*geratificeert 7oor goedt gehouden en becrachtlght. Aldus geschiedde op 26 October Anno 1705. Jammer, dat door de Fransche wetgeving van dien tijd het wettig bestaan van al die vereenigingen werd opgeheven. Dat deed er inder daad geen goed aan. Toch hield Venray met energie nog lang het gilde hoog en eerst laDg na voor noemd verbod begon het met 't volk opgewassen gilde te kwijnen. Doch dat was helaas ook het begin van den spoedigen achteruitgang Eindelijk verslapte op vele plaatsen de nog zoo lang mogeljjk gerekte adem. Aanvankelijk zette men weliswaar nog niet alle bestaan aan den kant. men onderhield nog zooveel mogelijk de geregelde keuze van dekenen, vaandrig enz men voldeed nog de verschuldigde penningen voor afge storven glldebroeders, zijnde 1 gul den 4 stuivers Cleefs en men bege leidde ook nog altjjd de overleden broeders en zusters ter laatste rust plaats enz, enz. Onder deze afgestorven broeders du, is er volgens oude aanteekenin- gen in VeDray één geweest, die inderdaad de vermelding hier waard is. Toen het St. Nicoiaasgilde hem met alle eerbewijs ten grave geleid de, had de man het zeldzaam voor- 8 Fulco, die reels lang naar eene gelegen heid bad verlaogd, om zich te ondenobei» den, en den imaad bet kruie des Heeren aangedaan b'oed g te wreken, onderioheid- de aiob in dezen ongelnkkigen strijd bo. veomate, en door zijn uo- vervoerd, zon hij :akzr dikwijls het a aontoffer van zijoen motd geworden sqo, indien Walter niet met zijne gewone bedaaidheid en behen digheid de elegen had afgewend, die op sjjn meee'er gemunt waren. Joicelün, die selfz in bet heetete eau der,.l,üd geen oog.nb'ik .J.. koelbloedig. «1 held bad verloren bewonderde den jongen J,roorloofd0 d, „|dbaar ,yoe „r. heldI en zyn .ch'Hknaep die beid;..alk. 'ida ktyg,liad<0> aeD welnig van de' uitziekende bffik.o van bekwaamheid in doorgalt„, „rm08iMi„ln Ul, bet behandelen der wapenen gaven Menig Jad,raan mi>kta dia galaganbaid woord van aanmoediging ontvlood daar om brnik nieuwe kr.obten "oor de ge- afjo. lippen, eo het «heen hem roemrijk dia m0 alyk nog in „ntoabs „rB toe ijjn leven, in bet b^jsijo van zolke hel- ja Ttnimilen! deo. voor de goede stak ten offer te breu- geo. Hardnekkig wee doe de strijd van weerszijde met doodsverachting vocht men bijna man tegen man. en het blinkend ■taal waarvan bet bloed in dikke droppels lekte, gelnigde van de verwoedheid der krijgalieden. Toen Joinelijo eindelijk zag, dat langer bloedvergieten nutteloos wee, en b(j de hoepen lijken aansnbouwde, die door elkaoder vermengd bet slagveld be dekten, toen waa bij er op bedacht sieb met geweld een doortocht door het »(jan- delijke heer te banen, en zijne overgeble vene trouwe volgelingen te sparen. Zijn toeleg gelokte, men alotg smh door den vijand heeo en aleöhta aan da we-fe- lende bonding der Sareoenen bad Joecelijn sijo eigan behoud en dat tijner zoldaten te danken. Toan de ohristeoen de zekerheid bedden niet meer door de Turken aohtervnlgd te worden, en zij sine geschikte legerplaats recht zija 102e levensjaar te hebben overschreden. Dat was Frederik Willem Tbey- mans, geboren in de Westphalenscbe stad Bielefeld. Hij was eerst Lutheisgezinde, doch bekeerde zich tot de R. K. Kerk, huwde toén Maria Wasson- bergh, die hij als weduwe achterliet en overleed te Venray den 6 Aug 1802, »plenus dienrm'' d. i vol van dagen. Enkele Jaren na het verscheiden van dezen veteraan ais oudste gilde- lid van St. Nicolaas, begon het gildewezen, ook in Venray, sterk af te nemeD, waarvan het gevolg was. dat de overgebleven, aanhankelijke broeders, na beraad met de dekenen, tot het besluit kwamen, eene veror» ordening vast testellen, die zoowel als opwekkiDg als tot waarschuwing, moest dienen tot meerdere en gere» gelde vergadering. Deze verordening luidde als volgt": Venray 6 Dec. St. Nicolaas» dag 1809. »Wij ondergeschrevenen hebben goedgevonden van allen degeene die onder ons broederschap van St. Nicolaas zig zullen laaten in» schrijven genoodzaakt sijn van het selve bij te woonen op alle de daagen wanneer wij zullen moeten optrekken; in het huys daar ons broederschap tierd: en alsoo er iemand op den gesijden dag niet opkomt wanneer hij door den hoy van bet broederschap aangesteld 8ijnde versogt is, sal verbeuren te betaalen de somma van 2 gulden Cleefs of wel een ander persoon in sijn plaats te senden en betselve noyt mogen agter laten", (Was onderteekend door de volgende bestuursleden) Arnoldus Lemmens Joannes AriaeDS Dekenen M. Vollebergh A. G. Alsters, Koning W. Titz, Vaandrig Jacobus van Well J. VerasdoDck Antonius Joonen H. Trynes J. Creemers J. Mouweric G. Vermeulen Wij vinden in de notitieboeken, registers of zoogenaamde memorie: geschriften van het oude St. Nico» laasgilde na dien datum geen enkele ordonnatie of geen gebod of afkon» digiog meer. De vorenstaande zal vermoedelijk dus wel de laatste zijn geweest. Zoo geraakte die oude goede tijd van lieverlede alom zijn gezellig karakteristieke kwijt. Gerhard Krehelbe>g Huize «Olde ScoeleVlodrop Toeo men een weinig uitgerust en ver- friso t wti liet de veldheer zijne soldaten m gelederan scharen, zoowel om zioh van de slachting onder xijo legar aangericht, t» overtuigen, als om huanen moed onver schrokkenheid te pryxen. Met diep» drosf- heid ontwaarde bij, hoezeer de turkache sabel zyne rijao gedund had. eu met out* zetting bsmarkte bij dat FqIoo eu s(jn sobildknaap aan het getal x(joer dapperen ontbraken Verscheidene ridders eo schild" knapen werden nu ondervraagd, en zeer uiteeoloopend waran de geruohten, in het leger in omloop Sommigen meerden hem op den terugtocht zonder schildknaap ga» zien. anderen beweerden, beiden erkend te hebben nog anderen hadden hem in den strjjd zien vallen, eo niemand kon met zekerheid iets aangaande Fnloo mededeelen. Daarbij had men m het gewoel van dan str\jd, waarin bet instinot van zelfbehoud, tooh bij de meeste menioheo de overhand beeft, geen acht op een ander geslagen, en neemt men bierby in aanmerking, dat de aanval onverwaoht had plaats gegrepen, en menigeen door de plotselinge versohij» niog der vijanden, door schrik overmand wss geworden, dan zal het niemand ver wonderen dat velen met het lot van Ful* oo eo zijn schildknaap geheel onbekena aan den zolder. De huizen zijn degelijk gebouwd, sommige in den duren tijd, ter wijl een paar kapitaalkrachtige boeren schijnbaar wel wat hebben willen geuren. Alleen de lange koestanden met overdek ln „de Zuidwillemsvaart" schrijft men g.roePÏe naar Duiisch model, kunnen o..: het volgende over ons nieuw Peeldorp n,et bevallen. Aan onzen kant van cie Bezoekers aan 't Peeldorp IJsselstein Peel maakt men die beter. Maar.de var- komen over den mooien weg Venraykenshokken zijn best evenals de varkc Deurne, rijden de hoofdlaan in tot in het die er^n li&gen en allen hebben een centrum bij 't Lovinkplein, plaatsen de fiets '°°P naarbuiten- aan het café, kijken van den hoogen stoep IJsselstein heeft het begrepen. H. naar de nog ver zeer ver verspreid lig- beslist een streek van varkens gende boerderijen, in de richting van ?Pen" Griensveen, Amerika of 'c Veulen, drinken Maar bij Relou zagen we ook b: een pot bier en verdwijnen weer. Ze heb- Roodbont, staande tot aan de hakken in ben IJsselstein gezien 1 klaverweide. Een had een melklijst v.in 7000 L. met ruim 3 pCt. vet. Daarmee tti bouwde hij zijn veestapel op. Hij had cr Wij gingen langs onze ontginningen De reeds 2 dochters van. En de stier? .Die Pint, Beek en Heideboeve, Rosinahoeve,stut in Leunen aanderhalf uur wiet, n. ir Veldbom, Vossenhoeve en Crisishoeve dor lei ik gêr hin. Het hoeft evvel oa nic iedere waik. As os biëste dor gewonne hebbe. dan zien we alwir veuruut ge komme." sprak onze vriendelijke en degc- bereikten daarna een niet bewaakten overweg, waar we halt hielden om te ver tellen, dat reeds twee boeren in een kort tijdsbestek met paard en kar aan zoo'n overweg sneuvelden en alzoo slachtoffers zijn der bezuiniging aan de S. S. Spoedig stonden we in het meest Zuid westelijke punt der Gemeente Venray en maakten kennis met een hutbewoner, die ons zeer vriendelijk den besten weg wees, om een der groote nieuwe wegen te be reiken, die op het Lovinkplein uitkomen. In de verte trilden reeds een paar dozijn roode daken op de onafzienbare vlakte in de heete zomerzon. We bereiken een hoofdweg en weldra zien rechts een heel complex heide geploegd, die zoo een jaar over blijft liggen. Dikwijls wordt te vroeg ingezaaid. Limburg kalkt graag. Ook hier lag reeds de benoodigde kalk aan hoopen. Daarnaast weer een-zelfde stuk omge ploegd met een mas9a aangevoerde steenen en daar schuin tegenover onder de dwergachtige berken, welke vroeger een schaapskooi beschaduwden, een hut van een ontginner die nog moet bouwen. Wakker blafte ons nijdig toe, de Witte Leghorns scharrelden ijverig rond, de menschen lachten ons vriendelijk toe, ze hopen voor den winter nog „getimmerd' te hebben. De volgende buurman stond er beter voor, al woont hij nu in 'n ouden scheef gezakten woonwagen, met het guitig op« schrift café. Daartegenover stond een degelijke boer derij echter zonder schuur zoo goed als klaar. Wat moet het betrekken van zoo'n huis vanuit hut of woonwagen een verlos sing zijn voor die koene menschen, die hier komen uit noodzaak, die niet aan landverhuizing denken, maar overtuigd zijn, dat er met Gods hulp door vakkennis i arbeid ook hier nog brood te winnen In een hok op de hei, als een groote kist, stampte het paard tegen de zwakke wanden, dat bet heele ding schudde. Het algemeen gevoelen was, dat hij in zyn neiën stal wilde. Het model „windpannen' aan deze boerderij gebruikt, had veel be kijks. Noodig zullen ze er zijn, want het kan er waaien. De Meester van IJsselstein was zoo vriendelijk geweest om een paar IJssel- steiners tegemoet te zenden om ons te geleiden. Het waren landbouwer Relou. een der eerste ontginners en Fteurkens, mulder, inpakker van den eierbond enz. Het zijn een paar echte Venrodsche kel9. Wat konden we daarmee praten. Wel honderd maal is het ons gebeurd bij een bezoek aan een boederij, dat moeder de vrouw den pleggerd weggooide dien ze onnoodig aan had, de deur der zijkamer gauw dicht smeet of de gordijnen voor de beddekoets schoof als we binnen kwamen- Op de boerderij van Relou en ook op die der andere ontginners mag je alles gaan kijken, als men weet, dat je uit be langstelling komt. Door keuken en kelder,, door slaapkamer en zolderkamers wi; men u rondleiden. In ieder huis hing op Limburgsche manier duchtig ham en .«pek waren. Joscelijo schudde treurig bat hoofd de gadaohte pijnigde hem. dat die jongeÜDg op wien bij tijue hoop had gebouwd, mie sohiao, weinige uren van bem verwijderd lag te zieltogen, bem mogelijk bij zijn naam riep eu hu'p en ontferming van bem afsmeekte. O. ware by mesater van zijn eigen persoon geweest, bij zou geen oogen blik geaarzeld hebben op zyne schreden* weder te keersn by ton vermoeienis honger, ellende, j* den dood getrotseerd hebben, om den jongeling aaa zyne wreede vijanden te ontweldigen bij zou zich niet ontzien hebben, indien Fulco krygsgevan» gen ware gemaakt, een vorstelyke los» prijs voor zyoe vrijheid aaD te bieden, of zelfs zyoe vryoeid ten offar hebbeD aange boden, om den jongeling uit de harde sla» verny te verlossen. Maar, helaas I Hij vermocht zulks niet 1 Zijn plicht gebood bem thans voor de krijgslieden te zorgen, die hun bloed voor zyne zaak badden veil gehad; en wier gebruind en met litteskenen j overdekt gelaat lijke geleider. Wat keken onze jongen1 sneu. Hier vechten de boeren over de plaats van den stier. Een kwartier verder of korter bij Jan of Piet geeft ruzie. Bij een volgende ontginner gingen we de gewassen en het veld kijken. All s stond er best bij, behalve de mangels die hier en daar nog niet willen omdat d grond te nieuw is. Daarna brachten we nog een bezoek aan de boerderij met een 80 jarigen be woner, Pouwele Kjeub. die met zijn xooa nog de Peel in durfde. Fleurkens liet toen de mooie maalderij zien met een Deutz motor van20paardenkracht, waa. na we gingen uitrusten in de herberg aan Lovinkplein. De rijpere jeugd pasb r toepte daar onder vroolijke kout en ser a terlach. Maar we praatten te lang, namen dank baar afscheid van onze geleiders, staken nog een penningske inden offerblok /oor de nieuw kerk aan het groote steenei kruis en peddelden naar den groot en kunstweg. Juist waar we dien bereik trok nog een groote wei met een dertigta. Duitsche land varkens de byzondere aai: dacht. Het was inmiddels te laat geworden or-, nog in Krayenhut aan te leggen om de proefvelden, van rog en aardappels tt zien, die dat overwaard zijn. Een woord van dank aan den Meeste»'' den heer Reynders, die ons de genotue'e geleiders bezorgde. Ingezonden Mededeelingen De werkelijke oorzaak wan pijnlijke gewrichten. Rhenmatiek is de bekende naam voor pijn in de gewrichten, den rug. de lede» maten ea vrywei alle 1 chsamsdeelen. De ais rbeum&tiek bekends p(jo is iu werkelykheid te wyten aaD overtollig unneznur in het bloed, door zwakte der nieren veroorzaakt, hetgeen voorkomen bad kuonen worden door bytijds Foater Rugpijn NiereD Pillen te gebruiken. Het overtollig urinezuur vormt scherpe kristallen, die zich afzetten in de spieren, gswriebten eo zenuwen, en langs Je wanden der sderen. By beweging van on spier of zenuw, waarin zich urioezuui - Kristallen bebben afgezet, ondervindt me scherpe, hevige verschietende pyo. Na vur loop vao tijd vormen zich ontstoken zwellingen. Rhenmatiscbe pijaen in ds dijsireek noemt men isohiss, in den rug« spieren spit. enz. Zoodra gij rhenmatiscbe pijn bespeurt een onaangenaam of verlamd gevoel in den mg of gij last krygt vao urioe» kwalen, is het verstandig met het gehrn i: tan Foster'» Nieren Pillen te beginnen. Dl geneesmiddel helpt de nieren om uit bet bloed de vergiften tg moeren, die rbeu- matiek, ^biag., zoDUwpfi^a. waterxuou* tige zwelliógeu. -«gpyn, liierg'a e, n veroorzaken. Reeds meer dan 50 jar worden Foster's Pillen met goed gore 0 tegen zulke kwalen gebruikt. Verkrijgbaar in apotheken en drogi; zaken a f 1.75 per doos. beode was doorgedrongen, eu hoe m de vruchten waren, die by van eeL on derneming had ingeoogst, die bem zoo moeite en beslommeringen bad gegeve y deed zich dus geweld aan om die di e;igs denkbeelden te verbannen, en zich oni.dig te houden met middelen te beramen om zyoe soldaten een veiligen aftocht te ver zekeren. Wij willen thans den edelen krygsman, z'ob met de plaonen laten bezig bonden, eu keeren tot Fulco terug. Toen deze iu bet woeden van den strijd een hagelbui van felle slagen op z(jae vij anden deed cedervallen, en zyo blikaemeud zwaard, met bloed bevlekt, bewees, dat bi; doei miste, naderde hem eeu zelden zyo maar al te wel bewees,muzelman, die als een slang over hoe ijverig zij zich immer van bunnen last grond kruipende, en met den sabel, i gekweten hadden. Aan anderen wilde by vuist geklemd, met gretigheid bet evenmin dat groote werk toevertrouwen, blik bespiedde, om bet slaohtoffor t\ Nog voor weinige uren, bad by onder- wraak een geduobtsn slag toe te breoge vonden, hoe het verraad tot self m zyoe Wordt vervolgd.

Peel en Maas | 1923 | | pagina 1