¥enray voorheen
en thans.
Over IJsselstein.
Weekblad voor VENRAY, HORST en Omstreken.
Fulco van iern
Zaterdag 11 Augustus 1923
44e Jaargang No 82
ABONNEMENTSPRIJS
PER KWARTAAL
voor VENRAY 65 c.
franco per post 75 c.
voor het buitenland
(bij vooruitbetaling) f 1,30
afzónderl. nummers 5 c.
PEEL EN MAAS
Uitgave van FIRMA. VAN DEN MUNCKHOF, VENRAY. Tel. No. 51
PRIJS DER
ADVERTENTIEN
1—8 regels 66 et
elke regel meer 7' ct
Advertentiën bij abo ie«
ment groote reduc. e.
XX
Iets over een der oudste Gilden
m Limburg
Het is thans bijna drie eeuwen
geleden, dat er te Venray (toen nog
Roy en Rode) eeoe broederscnap in
de kerk bestond, dat de alleszins ge-
pasten naam droeg van «Broeders ter
eere der Alderheyligste Dryvuldig-
baid die Moeder Godts en die Hey-
ligeMaget Maria".
Al vaak had men mei elkander
ruggespraak gehouden, geconfereerd
en gepolst, of 't voor Roy niet ge-
wenscht zou zijn, nu er allengskens
de koopmansstand begon te floreeren
een gilde voor de kooplieden op te
richten.
De lust en medewerking daartoe
bleven dan ook niet lang meer uit
en in overleg met den toenmaligen
pastoor Petrus Verberckt werd daar
toe overgegaan.
Het stichten van gilden in die
jaren was alom in zwang.
Waarom, zoo zal menig lezer
vragen, was dat dan zoo hoog noodig?
Het antwoord hierop is: in 't begin
der middeleeuwen zagen bijzondere
personen ai, dat bet noodig bleek,
aich sterker te maken, zich sterker
te maken, zien te vereenigen om
elkander meer recht en veiligheid te
verschaffen.
Deze gilden hebben dan ook vaak
den grondslag der steden gelogd.
Toen nu ook Venray begon te
bloeien, ontstond er een wensch voor
afzonderlijke gilden of genootschap
pen van de aanzieclijksten ter plaat
se, die zich wilden verbinden om el
kanders belangen te behartigen
Men vormde ook elders overal schut
tersgilden, handwerkeragilden en zoo
vroeg eo kreeg Venray een koop-
liedengllde, dat men ter bescherming
stelde onder den H. Nicolaas, (Bis
schop,) als patroon.
Het gilde werd al spoedig offici
eel erkend in 1640, ook met toe
stemming van den drossaard van 't
ambt K'ssel, met name Marsliius
van Gelder, heer tot Arcen, Velden
enz.
De hooge heer der Heerlijkheid
was toen ter tijd Jan Albert Baron
van der Boije.
Op zekeren dag van herfstmaand
October kreeg de hooge, edelmogen-
de heer bezoek dar Venraysche
Dekenen en Gildemeesters (dat waren
de namen der hoofden overal van de
Gilden
In huD allerbeste Zondagsche
FEUILLETON.
plunje uitgedost, eene der Gilde
meesters dragende eene groote rol
beschreven papier, eene heele stoet
volgers er achter, zooveel mogelijk
in gilde-costuum, minstens één afge
vaardigde uit elk der bijbehoorende
gehuchten en dorpen, Oirlo, Casten-!
ray. Leunen, Merselo, Oostrum,
Smakt, Brukske, Schoor, Overbroek
Sche(j, Heide, Veltum, Weverslo,
Hiept, Lull en Boschhuizen, ver»
scheen de optocht voor de deur van
's heeren woning, die destijds lag
naast het klooster der Eerw. Paters
Franciscanen.
De voornaamste bestuurderen ten
getale van tien werden binnen gelaten
waarna de Gildedeken Ariaens bet
woord nam en van zijne zware pa
pieren rol het verzoekschrift den
hooggebiedenden Heer Baron voorlas
(Later is er nog een Ariaens Deken
Het resultaat van dit veeltaliig
rekwest was dan ook, dat de Heer
der Heerlijkheid het verzoek toe-
Stond en de gilde bevestigde in de
oude voorrechten en gebruiken, wel
bij verloop van tijd door de broeders
en de priesters slechts geobserveerd
waren.
De rechten van 't nieuw geslichte
bandels- en koopliedengilde »St. Ni
colaas" te Venray werden dus, zoo
als men 't in de taal van dien tijd zegt
«opnieuws geapprobeert,*geratificeert
7oor goedt gehouden en becrachtlght.
Aldus geschiedde op 26 October
Anno 1705.
Jammer, dat door de Fransche
wetgeving van dien tijd het wettig
bestaan van al die vereenigingen
werd opgeheven. Dat deed er inder
daad geen goed aan. Toch hield
Venray met energie nog lang het
gilde hoog en eerst laDg na voor
noemd verbod begon het met 't volk
opgewassen gilde te kwijnen.
Doch dat was helaas ook het begin
van den spoedigen achteruitgang
Eindelijk verslapte op vele plaatsen
de nog zoo lang mogeljjk gerekte
adem.
Aanvankelijk zette men weliswaar
nog niet alle bestaan aan den kant.
men onderhield nog zooveel mogelijk
de geregelde keuze van dekenen,
vaandrig enz men voldeed nog de
verschuldigde penningen voor afge
storven glldebroeders, zijnde 1 gul
den 4 stuivers Cleefs en men bege
leidde ook nog altjjd de overleden
broeders en zusters ter laatste rust
plaats enz, enz.
Onder deze afgestorven broeders
du, is er volgens oude aanteekenin-
gen in VeDray één geweest, die
inderdaad de vermelding hier waard
is. Toen het St. Nicoiaasgilde hem
met alle eerbewijs ten grave geleid
de, had de man het zeldzaam voor-
8
Fulco, die reels lang naar eene gelegen
heid bad verlaogd, om zich te ondenobei»
den, en den imaad bet kruie des Heeren
aangedaan b'oed g te wreken, onderioheid-
de aiob in dezen ongelnkkigen strijd bo.
veomate, en door zijn uo- vervoerd, zon
hij :akzr dikwijls het a aontoffer van zijoen
motd geworden sqo, indien Walter niet
met zijne gewone bedaaidheid en behen
digheid de elegen had afgewend, die op
sjjn meee'er gemunt waren.
Joicelün, die selfz in bet heetete eau
der,.l,üd geen oog.nb'ik .J.. koelbloedig. «1
held bad verloren bewonderde den jongen J,roorloofd0 d, „|dbaar ,yoe „r.
heldI en zyn .ch'Hknaep die beid;..alk. 'ida ktyg,liad<0> aeD welnig van de'
uitziekende bffik.o van bekwaamheid in doorgalt„, „rm08iMi„ln Ul,
bet behandelen der wapenen gaven Menig Jad,raan mi>kta dia galaganbaid
woord van aanmoediging ontvlood daar om brnik nieuwe kr.obten "oor de ge-
afjo. lippen, eo het «heen hem roemrijk dia m0 alyk nog in „ntoabs „rB
toe ijjn leven, in bet b^jsijo van zolke hel- ja Ttnimilen!
deo. voor de goede stak ten offer te breu-
geo. Hardnekkig wee doe de strijd van
weerszijde met doodsverachting vocht
men bijna man tegen man. en het blinkend
■taal waarvan bet bloed in dikke droppels
lekte, gelnigde van de verwoedheid der
krijgalieden. Toen Joinelijo eindelijk zag,
dat langer bloedvergieten nutteloos wee,
en b(j de hoepen lijken aansnbouwde, die
door elkaoder vermengd bet slagveld be
dekten, toen waa bij er op bedacht sieb
met geweld een doortocht door het »(jan-
delijke heer te banen, en zijne overgeble
vene trouwe volgelingen te sparen.
Zijn toeleg gelokte, men alotg smh door
den vijand heeo en aleöhta aan da we-fe-
lende bonding der Sareoenen bad Joecelijn
sijo eigan behoud en dat tijner zoldaten te
danken.
Toan de ohristeoen de zekerheid bedden
niet meer door de Turken aohtervnlgd te
worden, en zij sine geschikte legerplaats
recht zija 102e levensjaar te hebben
overschreden.
Dat was Frederik Willem Tbey-
mans, geboren in de Westphalenscbe
stad Bielefeld.
Hij was eerst Lutheisgezinde,
doch bekeerde zich tot de R. K.
Kerk, huwde toén Maria Wasson-
bergh, die hij als weduwe achterliet
en overleed te Venray den 6 Aug
1802, »plenus dienrm'' d. i vol van
dagen.
Enkele Jaren na het verscheiden
van dezen veteraan ais oudste gilde-
lid van St. Nicolaas, begon het
gildewezen, ook in Venray, sterk af
te nemeD, waarvan het gevolg was.
dat de overgebleven, aanhankelijke
broeders, na beraad met de dekenen,
tot het besluit kwamen, eene veror»
ordening vast testellen, die zoowel
als opwekkiDg als tot waarschuwing,
moest dienen tot meerdere en gere»
gelde vergadering.
Deze verordening luidde als volgt":
Venray 6 Dec. St. Nicolaas»
dag 1809.
»Wij ondergeschrevenen hebben
goedgevonden van allen degeene
die onder ons broederschap van
St. Nicolaas zig zullen laaten in»
schrijven genoodzaakt sijn van het
selve bij te woonen op alle de
daagen wanneer wij zullen moeten
optrekken; in het huys daar ons
broederschap tierd: en alsoo er
iemand op den gesijden dag niet
opkomt wanneer hij door den hoy
van bet broederschap aangesteld
8ijnde versogt is, sal verbeuren te
betaalen de somma van 2 gulden
Cleefs of wel een ander persoon
in sijn plaats te senden en betselve
noyt mogen agter laten",
(Was onderteekend door de
volgende bestuursleden)
Arnoldus Lemmens
Joannes AriaeDS Dekenen
M. Vollebergh
A. G. Alsters, Koning
W. Titz, Vaandrig
Jacobus van Well
J. VerasdoDck
Antonius Joonen
H. Trynes
J. Creemers
J. Mouweric
G. Vermeulen
Wij vinden in de notitieboeken,
registers of zoogenaamde memorie:
geschriften van het oude St. Nico»
laasgilde na dien datum geen enkele
ordonnatie of geen gebod of afkon»
digiog meer.
De vorenstaande zal vermoedelijk
dus wel de laatste zijn geweest.
Zoo geraakte die oude goede tijd
van lieverlede alom zijn gezellig
karakteristieke kwijt.
Gerhard Krehelbe>g
Huize «Olde ScoeleVlodrop
Toeo men een weinig uitgerust en ver-
friso t wti liet de veldheer zijne soldaten
m gelederan scharen, zoowel om zioh van
de slachting onder xijo legar aangericht, t»
overtuigen, als om huanen moed onver
schrokkenheid te pryxen. Met diep» drosf-
heid ontwaarde bij, hoezeer de turkache
sabel zyne rijao gedund had. eu met out*
zetting bsmarkte bij dat FqIoo eu s(jn
sobildknaap aan het getal x(joer dapperen
ontbraken Verscheidene ridders eo schild"
knapen werden nu ondervraagd, en zeer
uiteeoloopend waran de geruohten, in het
leger in omloop Sommigen meerden hem
op den terugtocht zonder schildknaap ga»
zien. anderen beweerden, beiden erkend te
hebben nog anderen hadden hem in den
strjjd zien vallen, eo niemand kon met
zekerheid iets aangaande Fnloo mededeelen.
Daarbij had men m het gewoel van dan
str\jd, waarin bet instinot van zelfbehoud,
tooh bij de meeste menioheo de overhand
beeft, geen acht op een ander geslagen,
en neemt men bierby in aanmerking, dat
de aanval onverwaoht had plaats gegrepen,
en menigeen door de plotselinge versohij»
niog der vijanden, door schrik overmand
wss geworden, dan zal het niemand ver
wonderen dat velen met het lot van Ful*
oo eo zijn schildknaap geheel onbekena
aan den zolder. De huizen zijn degelijk
gebouwd, sommige in den duren tijd, ter
wijl een paar kapitaalkrachtige boeren
schijnbaar wel wat hebben willen geuren.
Alleen de lange koestanden met overdek
ln „de Zuidwillemsvaart" schrijft men g.roePÏe naar Duiisch model, kunnen o..:
het volgende over ons nieuw Peeldorp n,et bevallen. Aan onzen kant van cie
Bezoekers aan 't Peeldorp IJsselstein Peel maakt men die beter. Maar.de var-
komen over den mooien weg Venraykenshokken zijn best evenals de varkc
Deurne, rijden de hoofdlaan in tot in het die er^n li&gen en allen hebben een
centrum bij 't Lovinkplein, plaatsen de fiets '°°P naarbuiten-
aan het café, kijken van den hoogen stoep IJsselstein heeft het begrepen. H.
naar de nog ver zeer ver verspreid lig- beslist een streek van varkens
gende boerderijen, in de richting van ?Pen"
Griensveen, Amerika of 'c Veulen, drinken Maar bij Relou zagen we ook b:
een pot bier en verdwijnen weer. Ze heb- Roodbont, staande tot aan de hakken in
ben IJsselstein gezien 1 klaverweide. Een had een melklijst v.in
7000 L. met ruim 3 pCt. vet. Daarmee
tti bouwde hij zijn veestapel op. Hij had cr
Wij gingen langs onze ontginningen De reeds 2 dochters van. En de stier? .Die
Pint, Beek en Heideboeve, Rosinahoeve,stut in Leunen aanderhalf uur wiet, n. ir
Veldbom, Vossenhoeve en Crisishoeve dor lei ik gêr hin. Het hoeft evvel oa nic
iedere waik. As os biëste dor gewonne
hebbe. dan zien we alwir veuruut ge
komme." sprak onze vriendelijke en degc-
bereikten daarna een niet bewaakten
overweg, waar we halt hielden om te ver
tellen, dat reeds twee boeren in een kort
tijdsbestek met paard en kar aan zoo'n
overweg sneuvelden en alzoo slachtoffers
zijn der bezuiniging aan de S. S.
Spoedig stonden we in het meest Zuid
westelijke punt der Gemeente Venray en
maakten kennis met een hutbewoner, die
ons zeer vriendelijk den besten weg wees,
om een der groote nieuwe wegen te be
reiken, die op het Lovinkplein uitkomen.
In de verte trilden reeds een paar dozijn
roode daken op de onafzienbare vlakte in
de heete zomerzon. We bereiken een
hoofdweg en weldra zien rechts een heel
complex heide geploegd, die zoo een jaar
over blijft liggen. Dikwijls wordt te vroeg
ingezaaid.
Limburg kalkt graag. Ook hier lag reeds
de benoodigde kalk aan hoopen.
Daarnaast weer een-zelfde stuk omge
ploegd met een mas9a aangevoerde
steenen en daar schuin tegenover onder
de dwergachtige berken, welke vroeger
een schaapskooi beschaduwden, een hut
van een ontginner die nog moet bouwen.
Wakker blafte ons nijdig toe, de Witte
Leghorns scharrelden ijverig rond, de
menschen lachten ons vriendelijk toe, ze
hopen voor den winter nog „getimmerd'
te hebben.
De volgende buurman stond er beter
voor, al woont hij nu in 'n ouden scheef
gezakten woonwagen, met het guitig op«
schrift café.
Daartegenover stond een degelijke boer
derij echter zonder schuur zoo goed als
klaar. Wat moet het betrekken van zoo'n
huis vanuit hut of woonwagen een verlos
sing zijn voor die koene menschen, die
hier komen uit noodzaak, die niet aan
landverhuizing denken, maar overtuigd
zijn, dat er met Gods hulp door vakkennis
i arbeid ook hier nog brood te winnen
In een hok op de hei, als een groote
kist, stampte het paard tegen de zwakke
wanden, dat bet heele ding schudde. Het
algemeen gevoelen was, dat hij in zyn
neiën stal wilde. Het model „windpannen'
aan deze boerderij gebruikt, had veel be
kijks. Noodig zullen ze er zijn, want het
kan er waaien.
De Meester van IJsselstein was zoo
vriendelijk geweest om een paar IJssel-
steiners tegemoet te zenden om ons te
geleiden. Het waren landbouwer Relou.
een der eerste ontginners en Fteurkens,
mulder, inpakker van den eierbond enz.
Het zijn een paar echte Venrodsche kel9.
Wat konden we daarmee praten.
Wel honderd maal is het ons gebeurd
bij een bezoek aan een boederij, dat
moeder de vrouw den pleggerd weggooide
dien ze onnoodig aan had, de deur der
zijkamer gauw dicht smeet of de gordijnen
voor de beddekoets schoof als we binnen
kwamen-
Op de boerderij van Relou en ook op
die der andere ontginners mag je alles
gaan kijken, als men weet, dat je uit be
langstelling komt. Door keuken en kelder,,
door slaapkamer en zolderkamers wi;
men u rondleiden. In ieder huis hing op
Limburgsche manier duchtig ham en .«pek
waren.
Joscelijo schudde treurig bat hoofd de
gadaohte pijnigde hem. dat die jongeÜDg
op wien bij tijue hoop had gebouwd, mie
sohiao, weinige uren van bem verwijderd
lag te zieltogen, bem mogelijk bij zijn
naam riep eu hu'p en ontferming van bem
afsmeekte. O. ware by mesater van zijn
eigen persoon geweest, bij zou geen oogen
blik geaarzeld hebben op zyne schreden*
weder te keersn by ton vermoeienis
honger, ellende, j* den dood getrotseerd
hebben, om den jongeling aaa zyne wreede
vijanden te ontweldigen bij zou zich niet
ontzien hebben, indien Fulco krygsgevan»
gen ware gemaakt, een vorstelyke los»
prijs voor zyoe vrijheid aaD te bieden, of
zelfs zyoe vryoeid ten offar hebbeD aange
boden, om den jongeling uit de harde sla»
verny te verlossen. Maar, helaas I Hij
vermocht zulks niet 1 Zijn plicht gebood
bem thans voor de krijgslieden te zorgen,
die hun bloed voor zyne zaak badden veil
gehad; en wier gebruind en met litteskenen j
overdekt gelaat
lijke geleider. Wat keken onze jongen1
sneu. Hier vechten de boeren over de
plaats van den stier. Een kwartier verder
of korter bij Jan of Piet geeft ruzie.
Bij een volgende ontginner gingen we
de gewassen en het veld kijken. All s
stond er best bij, behalve de mangels die
hier en daar nog niet willen omdat d
grond te nieuw is.
Daarna brachten we nog een bezoek
aan de boerderij met een 80 jarigen be
woner, Pouwele Kjeub. die met zijn xooa
nog de Peel in durfde. Fleurkens liet
toen de mooie maalderij zien met een
Deutz motor van20paardenkracht, waa. na
we gingen uitrusten in de herberg aan
Lovinkplein. De rijpere jeugd pasb r
toepte daar onder vroolijke kout en ser a
terlach.
Maar we praatten te lang, namen dank
baar afscheid van onze geleiders, staken
nog een penningske inden offerblok /oor
de nieuw kerk aan het groote steenei
kruis en peddelden naar den groot en
kunstweg. Juist waar we dien bereik
trok nog een groote wei met een dertigta.
Duitsche land varkens de byzondere aai:
dacht.
Het was inmiddels te laat geworden or-,
nog in Krayenhut aan te leggen om de
proefvelden, van rog en aardappels tt
zien, die dat overwaard zijn.
Een woord van dank aan den Meeste»''
den heer Reynders, die ons de genotue'e
geleiders bezorgde.
Ingezonden Mededeelingen
De werkelijke oorzaak wan
pijnlijke gewrichten.
Rhenmatiek is de bekende naam voor
pijn in de gewrichten, den rug. de lede»
maten ea vrywei alle 1 chsamsdeelen.
De ais rbeum&tiek bekends p(jo is iu
werkelykheid te wyten aaD overtollig
unneznur in het bloed, door zwakte der
nieren veroorzaakt, hetgeen voorkomen
bad kuonen worden door bytijds Foater
Rugpijn NiereD Pillen te gebruiken.
Het overtollig urinezuur vormt scherpe
kristallen, die zich afzetten in de spieren,
gswriebten eo zenuwen, en langs Je
wanden der sderen. By beweging van on
spier of zenuw, waarin zich urioezuui -
Kristallen bebben afgezet, ondervindt me
scherpe, hevige verschietende pyo. Na vur
loop vao tijd vormen zich ontstoken
zwellingen. Rhenmatiscbe pijaen in ds
dijsireek noemt men isohiss, in den rug«
spieren spit. enz.
Zoodra gij rhenmatiscbe pijn bespeurt
een onaangenaam of verlamd gevoel in
den mg of gij last krygt vao urioe»
kwalen, is het verstandig met het gehrn i:
tan Foster'» Nieren Pillen te beginnen. Dl
geneesmiddel helpt de nieren om uit bet
bloed de vergiften tg moeren, die rbeu-
matiek, ^biag., zoDUwpfi^a. waterxuou*
tige zwelliógeu. -«gpyn, liierg'a e, n
veroorzaken. Reeds meer dan 50 jar
worden Foster's Pillen met goed gore 0
tegen zulke kwalen gebruikt.
Verkrijgbaar in apotheken en drogi;
zaken a f 1.75 per doos.
beode was doorgedrongen, eu hoe m
de vruchten waren, die by van eeL on
derneming had ingeoogst, die bem zoo
moeite en beslommeringen bad gegeve y
deed zich dus geweld aan om die di e;igs
denkbeelden te verbannen, en zich oni.dig
te houden met middelen te beramen om
zyoe soldaten een veiligen aftocht te ver
zekeren.
Wij willen thans den edelen krygsman,
z'ob met de plaonen laten bezig bonden,
eu keeren tot Fulco terug.
Toen deze iu bet woeden van den strijd
een hagelbui van felle slagen op z(jae vij
anden deed cedervallen, en zyo blikaemeud
zwaard, met bloed bevlekt, bewees, dat bi;
doei miste, naderde hem eeu
zelden zyo
maar al te wel bewees,muzelman, die als een slang over
hoe ijverig zij zich immer van bunnen last grond kruipende, en met den sabel, i
gekweten hadden. Aan anderen wilde by vuist geklemd, met gretigheid bet
evenmin dat groote werk toevertrouwen, blik bespiedde, om bet slaohtoffor t\
Nog voor weinige uren, bad by onder- wraak een geduobtsn slag toe te breoge
vonden, hoe het verraad tot self m zyoe Wordt vervolgd.