W eekblad
voor VENRAY, HORST en Omstreken.
Moeder en zoon
Venray voorheen
en thans.
Dit nummer
bestaat uit twee bladen
Een kanaalverbinding
Rijn-Maas-Schelde.
FEUILLETON,
Zaterdag 21 Ami 19*8
AAt Jaargang- Na 16
abonn ementsprijs
PER KWARTAAL
voor VENRAY 65 c.
franco per post 75 c.
voor het buitenland
bij vooruitbetaling f 1.30
afzondert, nummers 5 c.
PEEL EN MAAS
Uitgave van FIRMA VAN DEN MUNCKHOF, VENRAY. Tel. No. 61
PRIJS DER
ADVERTENTIE!*
T«n 1—6 regel* *5 et
elke regel meer V ct.
Dinsdag 10 April werd op uit»
coodiging ran de Kamer van
en Fabr, voor NoordLimburg ic
de ïaal van café Suisse te Venlo door
den Heer Hentrich Oberbaurat en
wethouder van Crefeld een lezing
gehouden over zijn ontwerp kanaal
verbinding Rijn Maas Schelde, over
Venlo. Genoemd ontwerp werd in
1920 door de Belgische regeering
overgenomen. Van boe groot belang
de kwestie wordt geacht bewees de
aanwezigheid van verschillende
autoriteiten.
Reeds voor drie eeuwen werd het
belang eener verbinding van Rijn en
Schelde gevoeld. In 1626 begon
men zelfs met het graven van een
kanaal de Fossa Eugeniana, die
vooral uit strategisch oogpuct was
ontworpen, maar niettemin ook ten
doel had handelsbelangen te dienen.
Twee jaren later werd het werk
evenwel gestaakt. Het was keizer
Napoleon, die het weDschte te vol»
tooien. Hij projecteerde een kanaal
van Neuss over Viersen naar Venlo.
Het werk werd 1808 begonnen,
twee jaren lang voortgezet, maar
toen opgegeven. Van heide kanalen
rijn nog belangrijke resten op
Duitsch gebied over. Later beproef
de men van Dultsche zijde met
Nederlandsche hulp een kanaalver»
binding UrdiogenVenlo to: stand
te brengen. Maar ook dit plan mis»
lukte, wijl bet door de Tweede
Kamer met één stem meerderheid
werd verworpen. Toen besloot men
het zonder Nederland klaar te
spelen en Duitschland en België
projecteerden een kanaalplan van
den Rijn over Gladbach naar Sit-
tard. De uitvoering bleek evenwel
technisch onmogelijk.
In 1911 kwam de Akensche inge»
nieur Schneider met een ontwerp
kanaal verbinding KeulenAken
Maastricht. Het beoogde het Aken
sche industriegebied een weg te
openen naar Maas. Schelde en Rijn.
Hetzelfde doel streefde de Gladbacher
ingenieur Valentin na met zijn in
1914 verschenen kanaalplan Neuss
42
Vervolg van Tweede Blad.
Valentine werd by deie vraag nog blee
ker dan te voren.
Waarom... f stamelde zg.
Weet gy waarom 1
Ja moeder.
Rn kunt g(j mjj dat niet zeggen I
Det du'f ik niet, moeder.
De gravin stond als van deD bliksem ge.
troffen, loo folterde baar bet denkbeeld,
dat baar doohter met haar gebeim bekend
kon iyn. Maar tjj moeit na a! baar koel»
bloedigheid in 't werk atelleo. om achter de
waarheid te bomeo, eo op een tooo, die
geheel verschilde van den vorige, eeide iy
Maar wat voor belang bobt gij Soob
bfj dat duel t Zn'be dingen, boe afkeurens
waardig lij ook tyn. komen dikwyli onder
jongelui voor, maar loopen in den regel
nog ai goed af, zoodat ik niet begryp,
waarom g(j er n ongermt over beborft te
maken.
Qy vergiet u. moedereeo van bei»
den zal het leven er by verlieten.
Maar dan weet gy ook iets. dat gy
voor mjj verbergt.
Valentioe antwoordde niet.
Kom, Valentine, vertel my alles.
Als gy bet wilt, moeder tal ik bet
doeo. Ik weet, dat de heer De Merel in 't
besit is vin brieven, waardoor bij de eer
GlablachSittard, ten aanzien van
het industriegebied van M. Gladbach
De oorlog was oorzaak, dat de
plannen op den achtergrond raakten.
Die van Dr. Hentrich dateerden
reeds van 1897 en '99. In opdacht
der Duitsche regeering schreef hij in
dien tijd een werk over'het Duitscbe
kanalensysteem. Daarbij viel het
hem op, dat, waar de groots Duit»
sche rivieren; alie door kanalen on»
derling, of wel met buitenlandsche
verbonden zijn, de Rijn naar bel
Westen elke kanaalverbinding mist.
Zoo kwam hij tot het scheepvaart»
kanaal AntwerpenKempankanaal
Z. WillemsvaartNoordervaart
doortrokken tot VenloKempen
Ruhrort. Het verdrag van Versailles
heeft de mogelijkheid, dat eenmaal
deze verbinding tot stand komt niet
weinig bevorderd. België kreeg n.l.
het recht op Duitschlands kosten
een kanaal tot stand te brengen
(binnen 25 jaroDj naar den Ryo.
De uitmonding werd vastgesteld bij
Ruhrort.
In België wordt geijverd voor
een groot kanaiennet ic Noord België
Hiertoe behoort ook het kanaal Ant»
werpen ^naar den Rijn over Venlo.
De Belgische senator Caneghem ont
wierp zelf een kanaalplan, uitgaande
van Antwerpen Gladbach Neuss. met
eemge noodzakelijke laterale kanalen
Dit plan heeft evenwel groote ra»
doelen en staat in tal van opiicbteo
ver achter bij dat van Dr. Hentrich
Deze zoekt de kortst mogelijke ver»
binding tusschen het centrum van 't
W «Duitsche industriegebied en de
groote havenstad Antwerpen.
Op Belgisch gebied brachten latere
overwegingen hem er toe een nieuw
kanaal te ontwerpen van Antwerpen
naar de Zuid»Willemsvaart, waar»
door hij tevens het voordeel vgr»
kreeg het kolengebied in de Belg.
Kempen meer te naderen. Groote
bodemmoeilijkhaden zijn er bij het
Hentricbscbe plan niet te overwin»
nen, de rentabiliteit is vrijwel ver»
zekerd, de aanlegkosten niet te hoog,
de voeding voldoende, de lengte niet
overdreven, enz. Een voordeel is
nog, dat overal havens kunnen aan»
gelegd worden. De vraag is intus
schen»wat wil België? Zal de
regeering blyven bij haar groot
kanaalprogram, waartoe behoort hot
project AntwerpenRuhrort over
Venlo of wordt bet plan Caneghem,
waarvoor nog steeds krachtig ge»
ijverd wordt overgenomen.
Een factor van gewicht blijft het
verdrag van Versailles dat de uitmon
ding van het kanaal in den Rijn hij
Ruhrort vaststelde.- Hierdoor ligt:
het kanaalplan Hentrich dus over
Venio het meest voor de hand. In
elk geval de beslissing in deze be»
langrijke kwestie moet binnen afzien-
baren tijd komen en het blijft zaak-
voor belanghebbende streken actief
te zijn.
Uit een rede van wijlen den Mis»
nister van Waterstaat Ragout Heek
dat noch de Nedetl. regeering, noch
;e handelssteden Rotterdam en
Amsterdam moeilijkheden in den weg
willen leggen inzake den aanleg van
het ontworpen kanaal, boewei dat
Antwerpen zou bevoordeelen.
Voor Venlo z >u de tot standko»
ming van het kanaal van onschatbaar
groot belang zijn en gekanaliseerde
Maas een goede verbinding met
Rotterdam en Amsterdam, de weg
open tot het Belgische kolen en erts»
gebied, in het Oosten het kolenerts
en industriegebied vac Rijnland en
Westfaleo, in 't Westen de ontgon»
nen Peel met haar kolenvelden, enz.
In 't kort de grondslag voor een
handels en industriestad van den
eersten rang.
Voorloopig zijn het nog slechts
sehoone toekomstdroomen.
Maar de verwezenlijking is en
blijft mogelijk en zeker is het, dat
het vredesverdrag van Versailles de
kansen dat onze stad aan deze 03»
langrijken scheepvaartweg zal liggen
zeer heeft doen stijgen,
Zw. VALUAS.
van een geheeie familie in gevaar kan
brengao.
Wie zegt dal T was alles, wat de gra
vin kon leggen
Mijnheer De Marei, vervolgde Valeo
tine, tonder op de vraag barer moede»
acht te alaaD, wilds joist van dis brie»
ven gebruik maken en miisch-en zoude
op dit oogenblik iedereen reeds deo mood
vol bebbeo van de sohande dier familie,
als mynheer Do Laoges niet bijtijd, tus
sohenbeiden getreden was.
En daarom dnelleeren iy I vraagde
de gravin, terwyi ty tiob weder in baar
stoei liet vallen.
Ja moeder, daarom wordt gednsl»
leerd.
Nog gaf de gravin, hoe ook in bei
nanw gebracht, den stryd niet op Eenige
oogeoblikken later hief zy het boofd op,
od teide sobynbaar kalm
Na allee, wat gy my vao den heer
De Langes verteld hebt, lieve, moet ik h«m
oog bcoger achten, dan ik tot biertoe
deed ,- maar ik zie nog niet in, waarom
wy ooi aeget g behoeveo te maken, daar
«y er tooh niets aan doen kunnen.
O, moeder, ik bad wat andere ge
hoopt, aeide Valentine teleurgesteld.
Wat dan f
Ik had gehoopt, dat gy pogingen
zoudt aanwenden, bet duel onmogelijk te
maken 1
Maar kind I riep de gravin bavende.
Bader,k eera moeder, als hy stierf,
wat tonde degene, die bet cffer aaogeno»
men beeft en er veraetwoordeiyk voor ge»
steld kan worden, geen gewetenawroegin»
gen hebben I
De gravin kromp ineen en onwilleken»
XIII
In onze laatste bijdrage gaven wij den
belangstellenden lezers te Venray eene
lijst op der aldaar geleefd hebbende Z E
HeereD Dekens en Pastoors en welke
priesters allen zonder uitzondering mannen
van beteekenis zijn geweest.
Het mag inderdaad opvallend en interes
sant genoemd worden, hoe ééne plaats en
nog niet eene van zoo grooten omvang,
aan zooveel merkwaardige geestelijken
het levenslicht heeft geschonken,
Venray spant in dat opzicht ongetwijfeld
de kroon, boven zooveel andere gemeenten
en parochies van een grooler zielenaantal
Laten wij daarom voorloopig nog wat
stilstaan bij - de priesterstand daar ter
plaatse. f
Zoo komt ons in banden een oud ge-
ng trok xy Valentine in haar armen.
Z.o mij eens aan, zeïde zij nanw
hoorbaar, gij zijt niet meer koq ais
vroeger gij hebt mij een blik in uw hart
laten slaan man beeft n den inhoud der
brieven medegedeeld. Wie beeft dat ver»
raden Wie beeft bet durven wagen een
doohtrr over het verleden barer moeder te
spreken Wie t Myohesf De Laoges
Spreek 1
O, moeder, moeder 1 riep het jonge
meiejs uit, het ie slecbts een toe
val, dat ik bet weet. Ik heb u avonds
in uw kamer booren spreken. Gij apraaki
over die brieven met een man*..
Antonio 1
Juist moeder, en daarom heb ik te»
gen myn wil u gesprekken afgeluisterd.
Bijna met geweld stootte de giavin baar
dochter van tioh af en terwijl zij zioh met
beide handen voor bet boofd sloeg, riep
ey nit
De straf 1.., O myo God I de straf 1
Dat moe«t er nog bykomn. dat kun Diet
missen Vader in den bemsl, is bet na
genoeg
Maar Valentine bad de beide armen om
deo bals barer moeder gaslageD, en bsdek»
te baar wangen mot kussen, terwijl de
tranen van moeder en dochter ireen smo!»
ten.
Dus gy weet alles f fluisterde de
gravin.
Ik west niets moeder, niets anders,
dan dat gy mya moeder xyt, die ik vurig
liefheb 1
De gravin drukte haar dochter krachtig
aan baar borst.
Eo Lodswjjk Wset die er van f
▼raagde tij angstig.
schrift uit Rheindalen, een met ons be
vriend priester aldaar, schonk ons
voor eenigen tijd een groot aantal oude
papieren, betrekking hebbende op de oude
aldaar geloopen Romeinsche heirbanen,
vondsten, enz. waaronder ook kerkelijke
mededeelingen. (Mochten velen in ons
Limburg, die zooveel oude geschriften
geheel zonder eenig wetenschappelijk doel
in kasten en kisten laten vervuilen en
verbleeken, dit voorbeeld navolgen). Wel
nu in die 16e eeuwsche stukken vind ik
o. m. het volgende(in 't Nederl. omgezet)
,Op 31 Augustus 1599 overleed te
Wickrath (plaatsje in 't Gulikerland) de
prior en pastoor Johannes Adelphaei, ge
boren te Venray (Venradiensis). Hij was
daar het hoofd der Kruisbroeders, een
oud klooster, dat er stond onder het
patronaat van den H. Antonius, en gesticht
was in het laatst de 15e eeuw.*
Bovenstaande priesternaam (hij was dus
een Kruisheer) moet teruggebracht worden
tot den Nederlandschen naam Alofïs of
Alofs. Mogelijk bestaan in Venray thans
nog wel families, die met dezen Kruisheer,
in betrekking stonden.
De orde der Kruisheeren scheen in
vroegere tijden voor meer Venraysche
jongelingen een aantrekkelijkheid gehad te
hebben. Immers, wij kennen er nog wel
een viertal uit lang vervlogen eeuwen. In
de 17e eeuw bestond er te Venlo eene
onderwijsinrichting onder den naam Latijn-
sche Scholen. Ook deze school werd door
de Kruisheeren geleid, en aan dit instituut
was o m. als leeraar verbonden Joannes
Angelius of Johannes Engelkens. Ook hij
was geboortig van Venray. Later vindeD
wij hem terug als Supprior te Dusseldorf,
zelfs nog ;n 1641.
Een derde, niet zoozeer met roem be
kleed Venraysch zoon, was Johannes
Coébergh. Hij zag aldaar het levenslicht
op 8 Augustus 1698, en was de zoon van
den toemaligen secretaris der heerlijkheid
Venray, Jan Benedicts Coebergh. Van
moederszijde was bij uit het geslacht
Rabelinck. In oudeRoermondschegeschrif
ten staat opgeteekend, dat eene zuster van
Johannes vader gehuwd was met een
advocaat Peter Damen Postmans, scholtis
der Roermondsche Voogdij, deze dame
overleed te Roermond op 29 Aug. 1720, zij
werd begraven in de Kathedraal op het
koor O. L. Vr.
De door ons te beschrijven Joannes liep
eerst de toen bestaande 5 scholen te Ven
ray af, en toen hij zestien jaren oud was,
dat was dus in 1714, werd hem als onder
wijsinrichting aangewezen het klooster te
St. Agatha. Dertig jaren later (1744) koos
de generaal overste van het Kruisheeren
klooster hem als Prior van de inrichting
Doch uit voornoemde schriften blijkt, dat
de vooruitgang of de bloei van het insti
tuut bem niet bijzonder ter harte gingen,
terwijl hij een vrij onhandelbaar priester
moet geweest zijn, daar de Prinselijke
Raden toendertijd in 't geheel niet met
hem konden opschieten» Prior Coebergb
toonde niet alleen veel te weinig ijver
voor zijn huis, maar bekommerde zich ook
haast niet over den gaDg der zaken in zijn
klooster, liet, zooals men dat noemt, Gods
water over Gods akker loopen, en wat
nog erger was, hij vond 't niet eens nood
zakelijk dringende brieven over dezen toe
stand en deze nalatigheid van zijn overste
(generaal) te beantwoorden.
Zoo moest dan ook eindelijk deze Cano
nie onherroepelijk verloren gaan, daagde
er niet spoedig geheeie wijziging op.
Op 29 September des jaars1758 ontving
hij dan eindelijk een schrijven zijner Over
heid, waarin deze hem om bovenstaande
redenen eervol ontslag uit zijne Prior-func-
Lodewyk heeft er niet het minst vac
vernomen.
Gode zy dank 1 xeide de gravin ter-
wyl zij de handen vouwde, hy mag het
nooit weten I Misschien gelakt het nog.
gy hebt gelyk, kind dat duel mag Dist
p'aa'e vinden ik zal er over denken, mis»
scbien vind ik nog wsl een middel, om
het te voorkomeD.
Morgen-namiddag
Ik weet het, morgen I
De gravin keek nadenkend voor xich
terwyl Valentine haar met bezorgde blik*
ken aamag. Er werd op do deur geklopt
Bet was een dienstmeisje, die haar mses<
teres m9d9de#lde, dat Aotonie daar was ei
haar dadelyk wsusebte te spreken.
Antonio I xeide de gravin op een toon.
die duidelyk bewefs, dat dit bericht haar
opbeurde ik kom dadelyk Misschien
zendt God hem op dit oogeDblik tot m(j
Va'ictine ik sal met hem spreken bid
God. Valentine, dat Hy ons uit den nood
redt.
Zy kaste baar doohter en snelde naar
haar kamer, waar Antonio op haar w&ch»
te Hy schrikte, toen hy de gravin xoo
haastig zag binnenkomen Hij kon niet we»
ten, wat er in het bart zijner meesteres
j omg ng en niemand zon knonen begrypen,
[door welke vtrschrikkelyke wroegiDgen
zy gefolterd werd het verschrikkelijke,
wat zy vijfentwintig jaar gevreesd had, was
nn gebeurd.
tie aanraadde. Dit offic. schrijven scheen
den Prior Coebergh echter niet erg naai
den zin te zijn, zoodat hij er andermaal
geen gevolg aan gaf. Deze toestand bleeï
dus zoo nog voortduren tot ten slotte dc
aandrang naar verbetering zoo groot werd
(dat was in 1761), dat hij in dat jaar dan
toch maar verstandigerwijze bedankte,
waarbij hij echter nog voorwaarden wist
te stellen.
Op 14 December 1761 vinden wij een
nieuwen Prior benoemd in de persoon
van Frans Willem Loverix. Zijn voorgan
ger Coebergh bleef echter te St. Agatha
wonen, alwaar hij op 10 Januari 1766 het
tijdelijke met het eeuwige verwisselde.
Wijlen pastoor Schmeitz vertelde mij bij
gelegenheid, dat hij Coebergh's portret nog
te St. Agatha had aangetroffen.
De hiervoor genoemde prior Frans
Willen Loverix stierf op 24 Oct. des jaars
1793» Gaarne hadden de kloosterlingen van
St. Agatha terstond een nieuwen leider
gekozen, doch de destijds regeerende Raden
van den Prins van Oranje verboden zulks
Wel mocht er een „praeses" benoemd
worden door den generaal-overste. En wien
dekt ge lezer, dat deze onderscheiding te
beurt viel in 1793?
Alweer een zoon uit het stadje Venray,
en niemand minder dan de geleerde en
bekwame Wilhelmus Wijnants, Deze pries
ter was geboren te Venray den 7 Febr.
1735 uit het huwelijk van Gijsbert Wijnants
en Sara van Cruchten. Zijn vader, die in
1755 overleed, was aldaar bijna 40 jaren
lang broeder geweest van het St. Eligius-
gilde.
De ouders zagen in hun zoontje een ge
willig en knap student, en lieten.hem
daarom, om te beginnen, de Latijnsche
scholen afmaken.
Zij hadden zich geenszins in hunne ver
wachtingen bedrogen, en op den schoonen
leeftijd van 18 jaren legde de jonge Willem
zijne beloften af bij de reguliere kanun
niken van het H. Kruis te Agatha, waarna
hij op 24 jarigen leeftijd (1760) werd pries
ter gewijd, en in 1768 reeds het procurator*
schap aldaar waarnam. Deze waardigheid
of dit officie na het tijdelijke praesesschap
heeft hij blijven vervullen tot zijn heen*
gaan naar het eeuwige vaderland»
De gevierde procurator van St. Agatha
was bovendien een geleerd man. Hij
schreef o.m verschillende historische aan»
teekeningen, die, om der beteekenis wille,
zijn afgedrukt in de Annales Canonicorum.
Wat zijn functie en zijn karakter aan»
gaat, werd hij gehouden voor een zeer
vroom, en streng christelijk priester. Voor
zijn ambt en canonie offerde hij zich
inderdaad met toewijding op, terwijl hij
op veel drukte en beweging om zich heen
niet erg gesteld was. Hij bleef kalm, en
meende in al die jaé£n ook niets aan het
instituut (als gebouw) te moeten verande*
ren Het ging hem alles naar zijn zin.
Behalve historicus was bij ook nog
musicus, voor zoover het de beoefening
gold van den zuiver greeoriaanschen zang.
Eindelijk maakte op 74 jarigen leeftijd de
onverbiddelijke dood een einde aan dit
werkzaam leven, en overleed de voor»
beeldige priester op 6 Juni 1810, nateziin
voorzien met alle H. Middelen der H.
Kerk.
Ten slotte kunnen wij nog een vijfden
Kruisheer begroeten als Venraysch zoon
in Franciscus Antoniu| Vermeulen. Ge
boren den 21 Januari ^76, koesterde hij
al op jeugdigen leeftijd verlangen naar het
priesterschap.
En op 17 jarigen leeftijd werd hij ge
kleed in het ordens-habijt van het St.
Nicoïaas-klooster te Venlo, alwaar hij ook
zijne belofte aflegde. Maar er scheen bij
XXIste HOOFDSTUK.
Tosn de gravin xiob tegenover den man
bevond, die reeds xoovele jaren kaar ver
trouwen bezat, was sy xiob selve dadelyk
weer meester.
Ik bad u gisteren verwacht, begon
tij. Weet gij wat er in dien tussoben»
tyd gebeurd is
Al'es mevrouw.
Henri De Laoges en Gaston De Marei
tollen morgen dnelleeren.
Dat weet ik, om drie unr, in het
Bois de VinceoDCs.
Eq je ooreaak ervan zyn mjja brie»
ven.
Juist.
Dan ben ik verloren I
Nog niet, mevronw.
Hebt gy. dan nog hoop t
De hoop verdwijnt, als de jonge De
Laoges bet onderspit delft; overwint by.
dat 11 te «eggen. wordt De Marei gedood,
dan zijt gij gered, en ik geloof, dat de
beer De Marei in t(jc tegenstander, die in
Italië gelesrd beeft den degen te banteeren,
xyn meester gevonden heeft. Ik twy'M
Diet, of Gaston Da Marei sal op de plaats
blyven en dan xyt gy gered, mevrouw.
De gravin antwoordde niet, maar streek
xiob met de hand over het voorhoofd.
Neer, riep zy plotseling uit, dat
mag niet gebeuren, Antonio 1 Ef beeft al
bloed genoeg gevloeid onsohuldig bloed,
sn tot nu toe heb ik gstwegen - dat is
myn zwaarste sonuld bet sou mij bst
leven kosten, als die Gaston de Marei ge»
dood werd.
Antonio cag xyn meesteres ongeloovig
aan West gy. wie die hser De Marei 1»!
Neen, weet gy het f Hij komt uit
Italië.
Wordt vervolgd.
