Moeder en zoon Venray voorheen en thans. Weekblad voor VENRAY, HORST en Omstreken. Dit nummer bestaat uit twee bladen Het nieuwe gymnasium der Paters. TKETJILLETON. Zaterdag 10 Maart 1928 44c Jaargang. No ABONNEMENTSPRIJS PER KWARTAAL voor VENRAY 65 c. franco per post 75 c. voor het buitenland bij vooruitbetaling f 1.30 afzonder!, nummers 5 c. PEEL EN MAAS Uitgave van FIRMA. VAN DEN MUNGKHOF, VENRAY. Tel. No. 51 FRIJS DEK ADVERTENTIËN van 1—6 regels 45 cl elke regel meer 7* ct. Da bouw van 't nieuwe gymnasium is reeds een heel eind gevorderd. Ontworpen door den kundigen architect, Jules Kaijser van Venlo. en uitgevoerd door de energieke en nauwgezette aannem&rs, de Gebr. Oudenhoven, belooft't nu reeds Ven» ray weer met een statig bouwwerk te zullen vermeerderen en verrijken. Als alleteekeDen niet bedriegeD, zal 't gymnasium bij 't begin van het nieuwe schooljaar in September a.s. in gebruik genomen kunnen worden. Want de nieuwe bouw is geheel en alleen bestemd, om als school te dienen daarin worden alle, maar ook alleen lessen gegeven. Maar, waarom dan een nieuwe bouw Was 't oude gymnasium dan niet goed genoeg Als gebouw wel, echter niet meer als school. Zooals ge misschien weel, is sinds een paar jaar ook het gymnasium der Paters, dat der Ursulinec reeds eenige maanden daarvoor bij konink lijk besluit «aangewezen" en bezit bet thans 't recht, om aan zijn leer lingen, die met succes 't eindexameD aan 't gymnasium afleggen, 't diplo» ma uit te reiktu, dat toelating schenkt tot de Universiteit. Dat is inderdaad een voorrecht, ook voor Veoray. Venray's fanfare gaf dat te kenDen, door na 't ver» schijnen van bedoeld koninklijk be» sluit, een klinkende serenade aan de Paters van 't Gymnasium te brengen. Maar het brengt ook verpüchtin» gen mee. Behalve, dat de Paters de wettelijke bevoegdheid moeten bezit ten, om les te mogen geven, moet ook 't leerplan gelijkvormig zijn aan dat der openbare gymnasia en de school moet levens voldoen aan de wettelijk gestelde eischen. Daar was 't oude gymnasium ech ter niet op gebouwd. Niet allo klas sen beantwoorden aan de ooodzake» lijke voorwaarden teekenklas 33 Henri voed dit verdwijcen wel wat vreemd en tsg er aleobts een voorwendsel in het soheen hem toe, alsof de toestand, waarin bij tioh bevond, al te voren be» rekend was en reeds begon hij na te dsn* ken, wrik bijzonder belang die man kon hebben, hem zooveel te vragen naar iyo vroeger leven, toen door een toeval zyn gedaohten een andere wending kregen. Hij zat dicht by de schrijftafel van deo hertog en onwillekeurig bleef zyn blik rus» ten op den perkamenten omslag, waarin Gontel den hertog de op tafel liggende pa» pieren bad gebracht. Wat by toen zag, maakte een overwel» digeoden indruk op hem en eenige oogen» blikken dacht hy dat bij tioh vergiste. Op bet couvert stond met groote letters zyn naam »Henride Langes". Hy boog zich voorover om zich te overtuigen of hy wel goed'gezian had het was zyn naam, en, om hem nog meer in bet oog te doen tallen, waa by met rooden inkt onder» •treept. Wat betsekende dat f (Hoe kwam dc hertog in het bezit van een document, dat, volgens hit opschrift, geheel op ham be» trekking bad f Het sobeen hem toe, alsof het begon te sohemeran en meer dan ooit kwamen de woorden van zyn vader hem voor den ontbreekt, natuur- en scheikunde kunnen in de oude bouw slechts ge brekkig gegeven worden. Daarvandaan dan ook, dat zelfs de Inspecteur van bezuiniging, dm hier van rijkswege een onderzoek instelde, volmondig erkende, dat 't zoo niet langer ging, en gereedelijk zijn toestemming voor de bouw gaf. Nu hoorde ik laatst iemand zeggen, dat die paters toch maar centen hebben ze bouwen maar raak Kijk 'ns even omdat het gymna sium nu wettelijk is aangewezen, vergoedt het Rijk 90 pCt. in de bouwkosten. .Dus,'' zult ge nu misschien zeg- geD, «wij. Venraysche belastingbe talers, zijn er maar weer goed voor,' kom, dat zal meevallen. Luister maar even. Het Rijk, niet de gemeente betaalt als rente en aflossing jaarlijks hoogstens f 5000. Dat geld wordt opgebracht door de belastingbetalers van 't geheele land Als we nu eens aannemen, dat op de 6,000.000 Nederlanders 250,000 belastingbetalers zijn en zooveel zyn er zeker dan betaalt elk Ven- rayach belastingplichtige elk jaar van die 5000 gld. de kapitale som van twee koperen centen. Dat is toch niet te bar. En daarvoor krijgt Venray een gebouw, dat, ai is 't-zoo zuinig mogelijk ontworpen en uitgevoerd, toch hel uiterlijk van ons dorp zeker zal verfraaien. Maar dat niet alleen. Daarvoor heeft Venray een Gym» naaium, waar ook zijn jongens, die ta'.eDt, hebben, kunnen sfleggen eindexamen, dat toelating schenkt tot de Universiteit. Noem nog eens een gemeente, waar twee bijzondere «aangewezen'' gym nasia zijn, één voor meisjes en ééo voor jongens »Het Athene van Limburg", zéé wordt Venray betiteld door den Inspecteur der Gymnasia, Dr. Vin- kesteio. Is dat geen eer voor onze gemeente Kom, zoeken we nu niet altijd de schaduwzijde Laten we eerlijk bekennen, dat 't nieuwe gymnasium, al aal Heersten vooral aan 't onderwijs ten goede komen, toch ook voor Venray be» teokent een winst, een groote winst. VENRAYER. der beeldhouwkunst, n.l. uit boven» genoemde oeuw.- Dat getuigen ook weer de beelden van de H. Barbara en de H. Mar» gareta. Inderdaad keurige meubel» stukken in Venray's Godshuis. Min» der merkwaardig van kunstwaarde d.w.z. van oude kunstwaarde zijn de beelden van S. Sebasliaan, van St. Crisplnus. (Het laatste is moderne constructie) Maar nog mogen wij niet vergeten te vermelden de H. Laurentius, de H Barnardus, en VIII Nu wij de eigenschappen van den monumentalen bouw der Venraysche kerk hebben aangetoond, zullen we de ods het meest interessant schijnen de merkwaardigheden van het inte» rieur even de revue laten passeereo. Onze aanteekeningen dateeren echter vooral niet de Piëta, als zijnde waar» van de jaren tusschen 1890 en 1905, sohijnlijk het allerbeste beeld uit de toodat, mocht er in latere jaren een geheele kerk, ook alweer uit de of ander zijn veranderd, wij ons be-1 zelfde eeuw. Alleen de beelden der leefdvoor mededeelingen daaromtrent' Apostelen dateeren uit verschillende van onze L. Vr. De klauwen van den adelaar, de toppen der vleugels de twee zilveren luchters, die gestaan hebben aaD de zijde van den eigen» lijken lessenaar, dat alles was blijk- baar in den oorsprongelijken toe stand van zilver, maar dat alles i in den woeligen tijd der Fransche soldaten gestolen en medegenomen of in francs direct omgezet. Het ge heele kunstproduct is nog op meer andere plaatsen op afschuwelijke wijze geschonden en verminkt. Behalve deze schoone adelaa aanbevelen Ons ong viel indertijd op eenige mooie beelden. Daar hiDg destijds in het midden der kerk, een prachtig 15e eeuwsch Lieve Vrouwebeeld, met een dubbele voorstelling van de H Maria met het Kindje Jezus op den arm, het beeld omgeven door een rozenkrans en het geheel rustende of staande op de maan. Ik heb mij destijds wel in gissin gen verdiept, waarom eigenlijk dat mannenhoofd onder op de maan moest staan. En ik heb het niet verder kunnen brengen dan door te veroo» darstellen, dat het eene gewone voor» stelling van het gezicht van de maan moest beduiden. Immers die zelfde vertooning geeft de maan wel eens vaker te zien. Ook de beelden vaD de H. Oda, van St, Cecilia, St. Lucia, St. Catharina zijn mooie beelden uit den zelfden tijd. Ook uit de 15e eeuw dateert de H Antonius, abt met de kruk, alsmede de fraaie beelden van St. Petrus en St. Nicolsas en dat van St. Elisabet van Hongarije. Nog zagen we er een beeld van St Joris te paard met den draak, ook uit de 15e eeuw, dus we! de moeite waard ze alle te vermelden. Het Missiekruis met de twee daarnaast staande beelden, en die eenige reden hebben te doen gelooven dat ze van wat laterec datum zijn stonden volgens mij gedane mededee» ling vroeger in het midden der kerk, boven het hoog koor. De pastoor, die in zijn tijd de keuze heeft gedaan bij het aanschaf» fen der kerkbeelden heeft inderdaad met kennis des onderscheids alle producten genomen uit een der meest gevierde en vruchtbare tijdperken geeit.- Er le.lt ten min, die nw moeder gedood beelt eo die men beet Hertog de Preitio. Wis het misachien een nieuwe aanslag van den hertog, dit na dan dood der moeder tij# haat op den aoon had over- gebracht I Op dit oogentlik hoorde bij gedru-icb in de tedere kamer, waardoor hij aijo «elf- beheeraehing terugkreeg De deor van bet kabinet werd aaobt ge opend bij keerde z'ob om en injplaats van den hertog d.e, naar bij meende, temg aonde komen, aag bij de geatalte van Valentine in de deur Veriobrikt eo ver heugd tegelijk anelde bij baar tegemoet. GHj hier, mejuffrouw t riep hij ver heugd uit. Welk een gelnkkig toeval, dat ik u biar zie. Valentine lachte treurig. Het ie geen toeval, teide lij. waardoor tk bier ben. Ik moet u «preken, daar gij mij etn «eer gewichtigen dienst 'kuot bewijzen, en ik beb mijo peettante, de hertogin, varaooht, u hier te mogen ontmoeten. Henri tniaterde met de meeate verbazing traehtte tevargeefa da bedoeling van Valantine'a woorden te vatten. Een dieeat, mejuffrouw f stamelde bij. Ia dank u aeer, dat gij er niet aan getwijfeld hebt, dat ik n gaarne van dien st wil «ijn. Weea alacbla ano goed, nog te aeggeo, wat gij van mij verlangt ik zal bet mij een groota eer rekenen all ik ieta voor u kan doen. Maar bat ia vreaseljjk 1 aaide aij aaraelende, terwijl baar da tranen in de I oogen kwamen. Ik zoude het niet over leven. indien gij bet mij weigerdetGij alleen kunt mij beipen, en niet elloen mjjn leven... ook de eer mijner familio... hebt gij io uw macht. De laatale woorden kon z\j aleohta met moeite uitspreken «nikkende liet aij zloh op een atoal vallen Henri bad veriobrikt baar baod gevat, die lij niet ternglrok. In Gods neem. mejuffrouw, blijft kalm I Zeg mij, wat ik doen kan, om u te helpen, eu twijfel niet aan mijn goeden wil, cm bet ten nitvoer te brengen. Ik zcu voor n door bet vuur gaan I Valentine bedwong met moeite baar tranen en zag hem aan. Haar waogen waren rood van opgewondenheid en in naar oogen fonkelden heldere tranen. Gij moet goed begrypeo, hoeveel ver trouwen ik in u ate!ik zoude niet wagen ten iemand te zeggen, wat mij op dit oogenblik zoo diep ongelukkig maakt. En weea er van ovarimgd. dat, bet gein gij mij ault madedeeien, door mij gis een diep gebeim zal worden bewaard, antwoordde Henri levendig en op over tuigenden loon. Langaeim trok aij baar band nit de aijne terog. Het ia niet gemakkelijk, n alles te vertillen en ik weet aelfa niet. of ik er deo moed toe zal nebben, maar ik zal bet beproeven, ofschoon ik zelf slechts een deel van de waarheid weet. Sedert den avond van bet bal ten oprent scheen het mij toe, aleof er ieta buitengewoons geacbied was. en vooral merkte ik op, dat 1 mijn moeder in bet oogvallend veranderd was. Wat er gebeerd ia, weet ik niet, maar sedert den daarop volgende morgen, j wav zij altijd in gedaohten verdiept, en ik beproefde tevergeefs baar in eao andere atemmiog te brengen, 's Avonds ging «ij vroeg naar baar kamer en daar die naait tijdperken, zoo zijn heide Jacobussen en Simon uit de 13a, terwijl Bar» tholomeus een product schijnt te zijn uit de 16a of 17e eeuw. Iemand uit Venray die tol de ern» stige kunstminnaars schijnt te be- hooren, vertelde ons, dat hij wel eens gehoord had, dat de apostelen beelden afkomstig waren van de Utrechtsche Domkerk. In ieder ge val is de collecte heiligen-beelden in de kerk te Venray er eene, die in kunstwaarde ver boven die uit vele andere, zelfs grooter Kerken uit steekt. Het is voor den intensieven lief» hebber van kerkelijke historie be» paald een genot ze een voor een eene hewonderlDgsbeurt te geven. Een zeer zeldzaam stuk bezit deze kerk nog in den koperen adelaar, mat het lessenaartje voor de diensten dat wij zagen op het groot- of hoog koor. Al aanstonds echter kan men be» merken, dat hier kerkroof, diefstal of beeldstormerij hun verfoeielijk en verachtelijk bedrijf hebben uitge» oefend, of beter gezegd hun treurig misdrijf. De complete voorstelling van dit hoogst merkwaardig kerk» meubeltje moet eigenlijk zijn als volgt Een adelaar op een drieboe» kig voetstuk met gothiek ornement» werk, wat dan ook nog zoo aaowezig is, evenais aan elk der drie z^jdeD het schoone beeld, de H. Maagd, de H. Petrus en een Bisschop met een boek in de hand. Aan de houdiDg of den greep der rechterhand te oordeelen, moet deze voorheen eeu slaf omklemd gehou» den hebben, doch deze staf is er niet meer. Evenmin het kleine beeldje van het Jezuskindje, en de haDdeD .verdient nog eene bijzondere ver melding om zijne buitengewone kunstwaarde, de groote montrans dezer kerk, vermoedelijk uit het kunsttijdperk der Gothiek. Hoe f ij van smaak zijn hieraan die boge- der torentjes uitgevoerd. Het kunst stuk is uit zilver gedreven, en al- ik mij niet vergis, is het schoon werk meer dan eens door ander kerken geïmiteerd. Wij leeken kunnen van dergelijk- heerlijke werken slechts eene opp- vlakkige beschrijving geven, mts; wie eene vergelijking met andere monstransen maakten nier de schoone harmonische afwisseling van ver guld en mat 6n gepolijst zilver na gaat, de allerfijnst bewerkte beel jes der apostelen in de nissen de keurig uitgevoerde toreoljes aan dachtig beschouwd, behoeft daarom geen vakman te zijn om het hooge artistieke in deze bewerking te be wonderen. En toen in het jaar 18Si te Amsterdam eeDe interessante expositie plaats vond van kerkelijke kunst, trok voornoemde monstrt de aandacht van alle deskundig -1 en vaklui. En in dit opzicht is a: commentaar overbodig. Om onze belangstelling in Ven» rays kerkelijke kunstwerken toonde ons destijds de bekwame heer pas toor zaliger gedachteois, iets onge kends schoon op het gebied der kerkkleedjj, n.l. een roket en alb». vervaardigd uit heerlijke kanten. Deze kant is de beroemde Brabant sche kant, die in vroeger tijden diende tot versiering eener enkele albe. Er was toen in Venray woonac tig een rustend hofkapelaan van het Oostenrijksche huis, wien deze albe toebehoorde. Men kan dat nog zien aan den keizerlijken dubbelen arend die als wapen in het kantwerk op zeer kunstvolle wijze is ingeweven, da mijne ligt. boerde ik haar tot laat in dec recht onmatig heen eo weer ioopeo Gij kant begrijpen, boe oogeralt ik mij maakte, 's Morgena zag ik telkena aan baar roode oogen en vermoeide trekken, dat zij dien nacht weinig of niet geslapen, maar aoovaal la meer geweend had. Maar dat was nog niet alles aoma, all tij een tijdlang in gedachten verzonken bad ge nten, stond plotseling op, omarmde mij en knate mij zoo hartstochtelijk moge lijk. Het was duidelijk, dat aij zich onder den drnk van of andar leed bevond eo ik was diep ongeinkkig, daar ik zag, hoeveel de arme vronw er onder leed. En hebt gij haar Dooit naar de reden gevraagd 1 viel Heori haar in da rede. Eens heb ik bet willen doen ik werd er met alle kracht toe genoodzaakt en daoht, dat zij, zoowel als ik, zich ver licht zonde gevoelen, a'a zij mij haar smart mededeelde maar nauwelijks had ik eenige woorden geaprokeD, waaruit iij kon vermoeden, waar ik heen wilde, of zij brak in een zenuwachtig snikken uit en melde naar haar kamer, waarin zij zioh opaloot. 't Is leer vreemd Van dit oogenblik was ik nog meer bevreesd voor haar, en sloeg ik haar voortdurend met de meeate opmerkzaam- t beid gada. 's Nachts sliep ik nauwelijks .meer, maar lnisterde naar het geringsts gedruisoh. Maar gedurende eeo aantal dagan geschiedde er niets, waaruit :k iela j kon opmaken, zoodat ik reeds begon ts hopso, dat het gevaar, dat mijn moeder zooveel leed verooriaakle, voorbij waa ik guode mij toen 'a naohta weer eenige raat. Maar in den vorigen nacht vernam ik een gedeelte van de vertchrikkelijke waarheid. Zij hield een oogeDblik ep, terwijl Henri haar verlaDgend aanzag. Gisteravond, zoo vervolgde Valen tine haar verbaal was ik vroeg naar mijn kamer gegaan, daar ik door de aan houdend elapeloosa nachten vermoeid en afgemat was tooh wss ik nog te opge wonden, om reeds dadelijk te knonen ioslapsn, zoodat ik half wakend, half droomend in mijn bed lag. Plotseling hoor de ik spreken in de kamer mijner moeder waren twee peraonen de een waa aij zelve, de ander... Hier hield aij even op, maar toeo,ver volgde lij op vatten toon Gij moet weten, dat moeder een man io baar diaoat heeft gehouden, die reedi bü haar geboorte in dienst van mijn groot vader waa en dien moeder dna van baar prilste jeugd kent; deie bediende geniet dan ook het volsta verlrouwen mijner moeder. Antoniovraagde Henri, terwijl hem een liohte huivering door de ledeD voer Jmst, zeide Valentine, kent gij bem I Een weinig maar ga voort, uw verhaal boezemt mij bet grootste belang in. De andere atem dan ia de kamer mij oer moeder, was die van Antonio I Heori (laakte een aueht, Hij eprak luide en, terwijl hij sprak, boorde ik mijn moeder snel in de kamer heen en weer loo'pta. Wordt vbrvouoo.

Peel en Maas | 1923 | | pagina 1