Schoolwerktuinen.
Moeder en zoon
Weekblad voor VENRAY, HORST en
Omstreken.
44c Jaargang- No 7
Gemengd Nieuws.
Zaterdag 17 Feruari 1988
abonnementsprijs
per kwartaal
voor VENRAY 65 c.
franco per post 75 c.
voor het buitenland
bij vooruitbetaling f1.30
afzonder!, nummers 5 c.
PEEL EN MAAS
Uitgav« van FIRMA. VAN DEN MUNCKHOF, VENRAY.
Tel. No. 51
FRIJS DER
ADVERTENTIEN
▼an 1—6 regel* 45^ cl
elke regel meer 71 ct.
II.
In verfchillende landen.
Oostenrijk is het klassieke land
der schooltuinen. In 1900 telde
men er daar reeds meer dan 13000.
Ia Stiermarken waren 903 tuinen,
by 1274 scholen, met een totaal
oppervlakte van 51 Hectare.
In Zwitserland is de krachtige ver
breiding van den scboolwerktuin in
hoofdzaak te danken aan de Zwitser-
sche Landbouwvereeniging. Martin
Vogler hield daar iD 1885 reeds
een voordracht voor deze tuinen op
een algemeene vergadering. Ook de
Overheid gaf krachtigen steun.
lp Duitschland heeft de schooltuin
als p'aats van aanschouwelijk on.
derwijs in de natuurlijke historie en
voor levering van materieel by dit
onderwijs, groote verbreiding ge»
vonden. Daar is gedurende den
grooteu oorlog, evenals in de andere
laDdeD, de groote waarde van pralc-
tiscben tuinarbeid, ook voor stads
kinderen, duidelijk iu bet licht ge
treden.
In Frankrijk komen de praktijk
van land. en tuinbouw zelfs reeds
op het leerplan der volksschool voor
In Engeland heeft het schooltuin-
wezen SDelle vorderingen gemaakt
In het leerplan der openbare lagere
scholen, is daar ook reeds het
praktisch luinbouwcnderrlcht voor
geschreven.
In Noord-Amerika zijo reeds sinds
1897 schoolwerktuinen, thans is
men daar op dit terrein reels zeei
ver gevorderd. Men heeft het daar
i ifs verder uitgebreid, namelijk tot
bet fokken en verplegen van klein
vee, bei inmaken van voedingsra d
delen enz.
Iu Nederland. ja, waarde lezeres
rf lezer, boe staat 't ten onzent mei
de schoolwerktuinen 1 «Het dagbei
in den Oosten.''
Bij ons te lande is tot dusver aai
het praktisch onderwijs in turn-
land en boschbouw. groenten,
bloemen en fruitteelt op de lagen
en middelbare scholen slechts weinig
aandacht'geschon heo
Dit is wil te verwonderen, wan>
neer we bedenken van hoe grooi
belang juist deze takken van bodem
cultuur voor ons volk zijo De
belangrijkheid dier cultuur spiegelt den gemaakt uit sleur en vasthou.
zich nog niet af in een uitgebreid en ^dendheld, begrijpt van welk een
bloeiend schooltuinwezen. Niettegen-'Bgsnrijke invlcel bet is, dooreen
staande een zoo groot deel van ons verstandige vorming van vakkundige
volk zijn bestaan vindt in den land-j opvoeders de kinderen betere begrip-
en tuinbouw, krijgt de jeugd weinig P0n in te prenten. Voor den platte-
gelegenheid stelselmatig kennis te;ïands-schoolwerktuin moet daarom
maken met de praetische toepassing 'n 'i algemeen ook als eisch wordea
der natuurkundige wetten in de gesteld, dat de leider wel vakman is. j
bodemcultuur. Zooals we hiervoor reeds zeiden,
De schoolwerktuinen zijn in ons kei aantal der schoolwerktuinen in
land- en tulnbouwland nog opvallend ons land is nog gering. Mocht ook
klein iu aantal. 0D» rijks- en gemeentelijk scbooltoe-
Wel is er bij vele scholen een ziekt er krachtig toe medewerken,
plekje grond, waaropdooreenhe-.dat het toegepast natuurkundig i
roepstuioler, in overleg metde hoof- onderwys spoedig in de leerplannen
den dier scholen, verschillende J wordt opgenomen! We zijn echter
planten worden gekweekt, doch de.op den goeden weg.
kinderen zelf worden daar niet in de] Sedert het begiD van den wereld
oorlog kan men ook ten onzent
spreken van een geleidelijk, sij het
ook langsame ontwikkeling van het
praktisch onderwys voot kinderen in
tuinen.
Ook in onderwijzerskringen. Zoo
werd in Amsterdam door het Nederl
Onderwijzersgenootschap een com.
missie benoem J, ten einde te onder
zoeken, welke uitkomsten met hei
praktische tuinbouwonderwijs bij
schoolkinderen in andere landen wer
den verkregeD. De verstrekte gege.
vens werden in een rapport verwerkt
door Mej L. Heijmaes. De con.
clusiën luidden in alle opzichten ten
gunste der uitbreiding van bet school
tuinwezen.
Toen da belangstelling steeds
duidelijker bleek, werd op initiatief
der Nederlandsche Heidemaatschap
pij in 1918 de Centrale Vereeni»
ging voor school, en werktuinen
opgericht, welke vereeniging zicb
ten doel stelt, den aanleg van werk.
tuinen te bevorderen door koste,
looze vooilchting.
De praktijk heelt ook in ons land
bevestigd, hetgeen we hiervoor van
de schoolwerktuinen ven Iden. Vao.
daar dat zij zich steeds in saita
uitbreiden en zoowel ln groote stedeD
als Rotterdam, Amsterdam, Den
Haag, Utrecht, als in kleinere a's
Roermond. Heerlen, Arnhem, Zut.
fen. Warnsveld, Rheneo enz. zijo
ontstaan Tot 1922, dus binnen
vier jaren na de oprichting der Cen.
trale Vereeniging, ontstonden reeds
20 nieuwe tuinen, waarin, ruim
4000 kinderen bun eigen tuintje
hebben en bewerken. Eenige goede
schooltuinen bestonden er reeds
voor dien tijd te Leerdam, Dord
FEUILLETON
28
Lodewyk wekte hem uit zyn overpein
tiogeo.
Wat is d e joff ouw Milloer toob
een bekooriyk aohepsel I riep bij eens
klaps ait, terwijl bij eet» dikke rookwolk
▼oor zich u'tbliss Hebt gij ooit «u'.k
een liefe'yke verschynicg geren, die zoo
zeer levendigheid aan zachtmoedigheid
paartEo welk een talent, wflz een
sierlijke gestalte 1 Ik heb nog nooit een
zangeres zien optreden, die zooveel voor
de toekomst belooft Wat zal bat arme
kind gesobnkt zijn van den bloedigen af«
loep van het feest 1 Gaat gij baar morgen
bezoeken
Ik geloof bet niet, want ik heb niet
over zooveel tijd te beschikken als gij,
Vioomte, eo als ik een oogenblik vrij beb,
zal ik dit aan Gaston's legrs'ede door»
breogeo.
Daar bebt gij gelijk in. groot ga*
lijk I Ik zal morgen ook oaar hem gaan
hooreo. Die arme Gaston 1 Ik duif wed*
den, dat op dit oogeoblik hem oie'i meer,
ergert, dao dat by de tweede voorstelling
van juff ouw MtllDer niet kan bijwonen.
Denkt gy dat vraagde Henri kortaf.
Hy is dol verliefd op haar gy zult 5
nog zien, dat bij een domme streek voor
baar doet. Maar hi*r moeten wy afsoheid
nemen. Wel te rasten 1 Tot lat*r 1
gelegenheid gesteld om te zaaien,
te planten, te verplegen en te oogs-
ted, Eq daar moet het toch haen
Voor de steden zijn de schooltuinen
ODmisbaar, niet alleen om het veeU
zijdig nut, waarvan wij in ans eerste
artikel een opsomming gaven, maar
ook om de kinderen meer bekend te
maken met de producten van onzen
land- en tuinbouw. Als troepleider
der Rotterdamsche Padvinders is
ons vroeger toch meermalen geble
ken, dat zelfs leerlingen van
H. B. S. en M. U. L. O. scholen
geen rogge, haver en gerst van
elkaar konden onderscheiden, ja niet
"6L8 te veld staande aardappels
kenden
De jeugd moet terug naar de natuur
waaruit ze, in onzen tijd met zijn
teveel aan sport en andere meest
oppervlakkige vermaken en door
net schier ten top gedreven ir.tel
ketuaiisme in bet onderwijs, is
weggehaald. Men denke nu niet,
lat wij tegen sport zijn, iDtagen»
ieel zelfs groot voorstander ten
minste van de sport als lichamelijke
•jntwikkeliDg in 'fc algemeen. Deze
kunnen we niet anders dan toe
juichen, doch waoreer men bedenkt,
lat voor een zeer groot deel der
jongelui de beoefening van spoit
hierin bestaat, dat 22 joogecs voet)'
ballen en 2200 er naar kijken (n de
groote steden namelijk) dan is er
geoe sprake van zelfwerkzaamheid
Voor het platteland is de scbool
werktuin meteen vakschool voor het
beroep, dat verreweg de mees'.e kin
feren later zullen kiezen. Wie be»
kend is met de vele erestige fouten,
welke ln tal vaG streken op ods
platteland in de bodemcultuiir wor
De jocge lieden gaven elkaar de band
ad een mi uut later was Henri by zyi.
woning aaDgekomsD. Het yselyk tooneel.
*aarvau by zooeveD getu'ge was. de dia
gen, die Gaztoo hem bad verteld, de op
merkingen van Lodewyk alles woelde
in zyn boofd dooreen en scheen hem een
benauwde droom t-i zijo. Alleen kon by
met volkomen zekerheid biet ait opmaken,
dat er een vreeselyk gebeim achter ver*
borgen was. dat op deze wijze bad moeten
opgelost wordeD. Oowillekeurig bekroop
bem de vrees, dat by er ingewikkeld zon
de worden en by had een somber voorge»
voel dat de ontknooping bem nog meoig
leed tonde bezorgen. Daarbij was bij be»
torgd voor bet bem toevertrouwde pakje
In zijn kamer bevond ficb sleohte
meubel, dat gesloten kon wordon en daar»
van was bet rlot zoo sleobt, dat bet met
weinig inspaoning opengebroken kon wor»
den
Op eeomael kwam Henri op een geluk»
kig denkbeeld hy zoude den volgenden
morgen zyn patroon, den notaris, vragen
be» in zyo brandkast, die in bat kantoor
atond. te bergen.
Hij bad bet licht aangestoken en wilde
ja st bet pakje dat bij in bet donker op
de tafel gelegd bad, in de kast sluiten.
toen zijn blik er op viel. Verschrikt braoht
by de hand aan het voorhoofd, by werd'
doodsbleek en bleef op bet pakje stareo,
waarop bij las
De drie bierio gesloten pakjes brie
ven zyo bestemd
Het eerste voor den grsaf De Malleppyra 1
Het tweede voor zyn zoon Lodewyk.
Het derde voor zyn doohter Valentine.
De bsren reien bem te berge en eea
rilling ging hem door de leden.
Wat beteekeude da: Wat kon de in
hond van de brieven zyo f Een oogen
biik wilde by zich dieti maken, dat hy
verkeerd gelezen bad en by spaude z e
in. om de duidelyk geschreven woorden
misschien andere te lezen maar .dat ver
anderde niets aan de voor bem onbegrijpe.
lyke zaak', dat de brieven aan den graaf
en zyn kinderen gericht waren.
E'genlyk waa er sleents één naam die
bem verontrustte, die van Valentine. Wat
konden bem de anderen sobflen f Wat
kan Valentine te doen hebben met een
gebeim. dat in nauw verband stond met
den moordaanslag op Gaston Zoude Va»
lentine zelve misschien eenig gevaar loo»
pen t Maar wie sou baar eenig leed wil
len veroorzaken, haar, die ter nauwernood
de kinderschoenen ontwassen was Een
sterk verlangen, om zich zekerheid te ver*
aobaffen, kwam by bem op en by stond
ep bet paot, er aan toe te geven. Maar hy
weifelde sleohti een oogenblik het was
een voorwerp, dat bem op zyo eerewoord
was toevertrouwd, en bij bad dus geen
recht, het aan te raken. Haastig slooot by
het iD de kast, om niet weer opnieuw in
verleiding te komen, en by nam siob voor
ziob op andere wyze zekerheid omtrent
den inboad te veriobsff^n. Gaston moest
recht, Hengelo, Hilversum, Oister»
wijk, Bloemendaal, Soest ent.
Overal verleenen de gemeentebe.
sturen krachtigen steun door het
gratis beschikbaar stellen van den
grond, het bouwen van een berg»
schuur en het toekennen van
subsidie.
Te Venray.
IV.
Bestaat er aanleiding het icsti»
tuut van de school, en werktuinen
ook in onze gemeente te stichten
Wie zich even indenkt de groote
paedagogische waarde, tal dezei
vraag niet anders dan bevestigend
beantwoorden. Immers de school»
werkluie bevordert orde, regelmaat
en zelfwerkzaamheid, kortom, de
arbeid in don schooltuin kweekt die
eigenschappen van lichaam en geest
aan, waarvan het bezit, met name in
onzen tijd van verruwing der zeden,
niet genoeg kan worden gewaar»
deerd en aangewakkerd.
Ook in onze gemeente beeft deze
instelling dus zonder twijfel recht
van bestaan en zal groot nut kunnen
afwerpen.
Venray is een van die gemeenten,
welke zich ongetwijfeld het meest
leenen voor de oprichting van school»
werktuinen, al zal wellicht de
organisatie bier een ietwat andere
moeten zijn dan in die in de grootere
steden, waar men aaDgewezen is op
één centralen werktuin. We zouden
hier wtllicht het voorbeeld van
Apeldoorn moeten volgen, daar betj
gewenscht is naast een centralen
tuin, ook tuinen in te richten bij de
verschillende scholen te Leupen,
Merseio, Oostrum enz. die daarvoor
in aanmerking komen. De groote
afstanden in onze gemeente zouden
oorzaak kuDoen zijn, dat één centrale
werktuin, in of nabij het dorp, niet
volkomen aan zijn doel zou beant»
woorden. Niet alleen, dat die tuin te
klein zou zijn voor alle liefhebbers
(hebste s), doch er zou voor veel
kinderen te veel lijd verloren gaan
met been en weer loopen.
Da vraag of gemeente.exploitatie
de voorkrur verdient boven die door
em pai t culiere vereeniging, zullen
we hier buiten bespreking laten.
Of er voldoende belangstelling zal
zijn bier ter plaatse van de zijde
van pariiculieren
Wij jopen het 1
Onze vriend Dilling, de secretaris
Krab nietBedaar de prikkeling eo
pije door gebruik te maken vao Foeter'.
Zelf Vele boidkweleo breiden eioh oil eo
verergeren door te krabben. Foeter'e Zalf
ia antieepiiscb en butonder verzachtend en
beelend bij alle jankende bnidaandoeningen.
Verkrijgbaar in apotheken en drogiet.
teken k f1 75 per dooi.
p.kj-r aau :yo patroon, die bat gaarne tn
iju brandkast vilde bewaren na afloop
van ijjo werkzaamheden anelde bij dade
lijk naar de legerstede ven Qestoo, die
ebter, zooala te rerwaobten wei, in een
tierige koor e lag en, in weerwil van de
zorgvnid ge verpleging van den geneesheer
duurde net veertieu voile dagen, voor bet
gevaar gr heel geweken wai gedurende
deze berg» degen braobt Henn ettelijke
aren een net ziekbed door en bleel er d>k»
wijle lol Uit in den o&out.
Gallon wee tengevolge ven bet groote
b oedverliee zeer zwak daarbij werd bij
zeer afgemat door de aanhoudende wond.
voorts, die Henri ter nanwernood in ataat
stelde, gedurende de eerete veertien degen
een woord mtt bem te spreken, zoodat
bet van zelf .prak. dat bij geen nadere in.
lichtingen omtrent de brieven ken krijgen.
Herhaaldelijk bad Henri Lodewjjk in
Gaetoo'a voorkamer ontmoet, als deze be.
riohten omtrent den toestand vao zijn
vriend in kwam wiooeo. Overigen bleek
de vriendsohap tneaoben Gaston eo den
jrogen Vicomte meer opprrvlakkig den
innig te zjjn. waaruit Heuri spoedig op.
maakte, dal de vreeaeijjke gebeurtenis in
bet restaurant Peten en de aansleg op
bet leveo ven Gaston weinig indruk op
den jongen graaf gemaakt hadden, ten
bem deze geven. Gaston moeet met den minste met zooveel, dat bjj er een van zijn
inbond en de strekking der brievan be> veimaken voor «onie nalaten. A!s hij Heort
kend zijn en bjj wilde bem op den man af in de woning van den zieke aantrof, eprak
vragen, in welke betrekkiog zij stonden bij ven jciets andere den van de feeeten
tot bet bloedige tooneel van dien nacht. van bet seizoen, ven Miony Milluer, enz..
zoodat Henri ten minete door bem op de
XlVde HOOFDSTUK. hoogte bleel van bet toenemend snccee
ven het joege meisje. Ook deelde Lode.
Den volgenden morgen gif Henri bet wijk hem mede, dit telkene alt bij de
der Centrale Vereenigicg, die zoo
enthousiast van het schooïtuinwerk
kan vertellen, zou te vragen zijn eens
naar Venray te komen om door zijn
voordracht en film de zaak eens ver»
der toe te lichten. De Centrale Ver»
heeft namelijk van de
tuinen te 's Gravenhage, Amsterdam,
Roermond, Warosveld een film
laten maken, om het werk aanschou»
welijk voor t» stellen.
Wie er iets voor gevoelt, wil ons
wel kennis daarvan geven. Wij
stellen ods, op verzoek van den
secretaris der CeDtrale VereeDigiog,
gaarne ter beschikking van het
mooie doel.
T. Evarist-Folmer.
Venray, St. Odastr. 5
Ingezonden Mededeellngen
BIJ bard werk.
Hoe kec iemand «ijo werk verrichten,
als bjj bjj bokken of zich bewegen vuort»
durend laat heeft van pijn 1 Hij meet «>oh
dan wel in acht nemen. Die bevige rog.
pijn ken veroorzaakt worden door nrioe.
znur, dat a!e gevo'g ven zwakke nieren
in bet bloed achterbleef en den dient men
op zijn bnede te zijn. Verwearloozing van
daze waarschuwing lijdt vaak tot nier. en
olaaaontztekiog, waterzucht, niereand.
rheumatiek, nier. of nlaêaeteen, en op»
stopping van de urine.
Ëeo veretendig meoeob tal traobten dit
te voorkomen en het valt niet moeilijk.
Leef eenvoudig, vermjjl overworking, tor-
gen, laat naar bad gaan en aloobol, en
bondt zoodoende het overtollig nrinetunr
uit uw gestel. Laat Foster's Rugpijn Nie
ren Pillen n belpin. lie gjj een genees,
m diet noodig bebt. Zij werken recht»
streete cp de n eren eo blaas, en ver»
drijven de etoorDisrerechjjdslen uit deze
organen.
Verkrijgbaar in apotheken eo drogiet.
teken a f 1 75 per dooe.
Door een into gedood.
By bet rooien van booannte Aalborgs*
vein reed een anto der familie V om een
boteiog met een vallenden stam ts ver»
myden, met groote snelheid over den lin»
kurberm en overreed bet ö»jarig toontje
van den beer Versteeg. De dood trad
apoedig ia.
zangeres in haar loge zyn compliment
ging maken, >y ah yd naar Henri en den
toestand van Gaston vraagde, en bem
zelf» Verzocht bad. Henri te overreden,
weder een voorste liog te komen bywo»
oen. Hy haastte zicb dan ook, aan dit
aangenaam verzoek te voldoen, door Henri
uit te noodigen den volgenden avond met
bem naar den schouwburg «La Renais
sance" te gaan.
Maar Henri bad andere en erestige be»
zigbeden met verlangen zag by bet
oogenblik tegemoet, waarop Gaston weder
zoover berateld zonde zyn, dat hy bem de
vraag konde stellen, die zyo geest voort»
dorend in beslag nam en voor geen geld
bad by bet oogenbl>k willen laten voorbij
gaan, waarop by nadere inlichtingen zoade
ontvangen omtrent de ba'rakking van
Gaston tot de familie De Mallepeyre en
vooral tot Valentine.
Op zekeren avond soboot het Henri
weer te binnen, dat Aitonio op bet uar van
de misdaad in bet restaurant aanwezig waa
geweestmen bad met opzet e'.ke inmeo»
ging van het bediendeopersoneel in de
zaak zooveel mogelijk voorkomen daar
om was er voor Henri des te meer gewicht
in gelegen, allee op te helderen, wat hem
in de taak duister voorkwam, zoodat zyn
eerete vraag aao Lodewyk, toen deze Gas
ton weer kwam bezoeken, was. wat An»
tooio op dien noodlottigen avond in bet
restaurant gezien bad. en of deze ook in
bet kabinet was gewest', waar de aanslag
bad plaats gevonden. By deze vraag betrok
bet getioht van Lodawyk.
Wordt varvolgd.