Tweede blad
Weekblad voor VENRAY, HORST en Omstreken.
Heeren Landbouwers
Heeren Adverteerders.
Kindersterfte in Oost-
Noord-Brabant.
FEUILLETON.
De kraaien zullen
het uitbrengen.
A-dvertentiën.
verzekert Uwe Oogstmijten
tegen brandschade
H. JACOBS
Zaterdag 20 Augustus 19S2
48e Jaargang- No 84
abonnementsprijs
per kwartaal
voor VENRAY 65 c.
franco per post 75 c.
voor het buitenland
bij vooruitbetaling f 1.30
afzonderl. nummers 5 c.
PEEL EN MAAS
Uitgave van FIRMA VAN DEN MUNGKHOF, VHNRAT. Tel. No. 61
prijs dek
advertentien i
van 1—6 regelt 45 ct
elke regel meer 7l ct.
Om teleurstellingen te voorkomen berichten wij
nogmaals, dat gewone kleine advertentiën Vrijdags
ca 10 uur v.m niet meer worden aangenomen.
Groote advertentiën tot uiterlijk Donderdagavond.
Zij, die bij abonnement of contract adverieerea
moeten hunne veranderingen of nieuwe adverten
tiën uiterlijk Woensdagavond indienen.
In het Nederl. Tijdschr. v. Ge
neeskunde ven 5 Aug. schrijft Dr.
P. A. Barenlsen. vroeger arts te
Bergelijk, orer de kindersterfte ten
plattelands van Oost-Noord Brabant.
Een kort overzicht van dit lange stuk
is zeker we', gerechtvaardigd eers
tens om het groote belang der zaak
waarover het gaat. Maar in dit
geval is het geschrevene nog belang
wekkender. omdat de gegevens ver
kregen zijn ln onze naaste omgeving
en omdat het gezag van den schry ver
in deze aangelegenheid onbetwist
baar is, uit hoofde van een dertien
jarige uitoefening der geneeskundige
praktijk in deze streek.
Ik licht enkele gegevens uit het
stuk die verdienen in breederen kring
ts worden overwogen, aldus Medicus
in de »M. C."
Eenige bemerkingen, die betrek
king hebbeD op den gezondheids
toestand der woniogen de vliegen
plaag is in den zomer in bet woon
vertrek ontzaglijk en wordt verergerd
door den mesthoop, die op enkele
meters van de voordeur aanwezig is.
Wanneer de ouderwetscbe haard
brandt, moet steeds een deur staan
om rook te voorkomen Daardoor en
door de kieren onder de voordeur
wordt de lucht voordurend ververscht
maar het is er soms zeer tochtig. De
verwarming der vertrekken laat
dikwyls zeer te wenscben over. De
verlichting is zeer vaak onvoldoende.
Bet drinkwater komt uit eeu open
welput. Het wordt zeer vaak ver
ontreinigd door huishoud- of stal-
water.
Betreffende de nieuwe arbeiders
woningen wordt opgemerkt.i De
natuurlijke ventilatie der boerenwo
ningen ontbreekt en de kunstmatige
wordt vergeten. De Noordbrabander
SLOT.
Goede tydieg I dat ia. zoo denken de
twee vrienden, in elk geval toch getoe
elechte tijding. De nienwegitrighoid van
Marine en Berend, zoowel ale die ven
ganaoh het gehucht, verkeert weldra in de
greotete zpanoiog waot tiet, een groep
peraooen, aan wier hoofd de oude paetoor
gaat, verlast de pastorij eD rioht tiob naar
de woning der wednwe en hare kleindoob-
ter. Ven die groep maken de advokaat, de
notarii, de vreemde heer, de burgemees
ter en andere voorceme ingezetenen deel,
en als deze portonen lange de plaste ko
men waar Marine en Barend ataan, zegt de
advokaat Qerloo tot den onbekende
Mijnheer de reohler, zonder die twee
wakkere jongens tondeo wij het geluk niet
hebben, holde aan de waarheid te bewtj-
un. Kom, Bareod, kom. Marint, gij moet
ona naar het buie van Tilla vergezellen.
De bemoedigende hoofdknik van den
rechter heet den mnlderejongen en den
koetsier welkom inde groep beiden oe
men echter beaobeiden plette tnaaehen de
aehterete pereonen.
Bet geniche gebuoht ia in rep en roer
•11» huiedeuren staen open en zijn met hij n op uwe ongelukkige bekentenii ver-
Kapende vrouwen, mannen en kinderen oordeelde, ik heb, iogeliobt door uw edel-
opgevuld eenige dezer gaan van wears-moedige besohermer. edvokeat Qerloo,
konten, doch cp behoorlijken sfitend, met owe geheele geiohiedcoie vernomen en ik
zondigt in den regel tegen deprimi-jbij den dokter woont, hoe minder!
tieve begrippen der gezondheidsleersterfgevallen men heeft. De reden is
en ik acht het verkeerd, dat men niet ver te zoeken op het platteland
met deze eigenschap in de bouwver-jbeteekent voider af wonen duurdere
ordering geen rekening heeft hulp. Dat die hulp daD ook minder
gehouden en de natuurlijke ventilatie gevraagd wordt, is weer aan te toonen
onmogelijk gemaakt beeft of bemoei- uit het aantal overledenen, dat zonder
lijkt, door de gang verplicht te geneeskundige hulp is gestorven,
stellen. I Maar waar do dokter zelden komt,
Dr. Barendsen wijst dan de fouter is de invloed van de baker des te
aan, die vanaf den eersten levensstond grooter eo verderfelijker. Nu wordt
gemaakt worden en die zich vooral de dokter om de kosten zoo laat
in de drie eerste levensdagen plegen mogelijk gehaald en krijgt hij geen
op te hoopen door de noodzakelijke gelegenheid om te toonen, wat de
gebeurlijkheden, met het gevolg dat kindergeneeskunde vermag. Dan
het van nature zeer normale kind nu redeneert men z Er is aan kindereD
een flinke knauw te pakken krijgt. niets te doen. Een volgende keer
zij geenerlel bevoegdheid
Dit is de aanleidiog voor het ontstaan haalt men den dokter in het geheel
van meer of minder ernstige af wijkin-niet meer.
gen die nu worden aangewankerd, J Om in dezen toestand verbetering
door de steeds weer opnieuw aange- te brengen moetin de geldelijke aan
wezen wordende fouten in de nor-.gelegenheid te hulp worden gekomen,
male behandeling van een zuigeling Voor vestiging van meer dokters
de veel te stjjve kleeding maakt,
dat het kind alleen nog het hoofdje
vrijelijk kan bewegen, wat gewoon
lijk den indruk maakt van onrust,
die men nu tracht te stillen door
het geven van extra voedsel of
suikerwater, dikwijls toebereid uit
onzindelijke grondstoffen. Dit en de
reeds bestaande afwijkingen doet
het kind onvoldoende het natuurlijk
voedsel nemeu, vrat spoedig terug
slaat op de voedingsmogelijkheid der
moeder. Het kind gaat achteruit en
nu begint de ellende met de kurst-
matige voeding, in allerlei mogelijke
en onmogelijke vormen.
Toch merkt schrjjver met nadruk
op. Dit alles lijkt niet in het miDst
op fatalisme, waarvan men des
Noordbrabacder vaak beschuldigd.
Nooit of te nimmer laat men de
kinderen aan hun lot over oq alleen
het eindstadium dutft men niets
meer te doen. Dat de maDier van
bandelen bedenkelijk is heeft met
criminaliteit niets uit te staan, doch
komt alleen door de uiterst laksche
wijze, waarop het belangrijke vraag
stuk der kindersterfte is ter hand
genomen.
Dat de toestand niet overal even
slecht is blijkt uit de sterftecijfers
voor verschillende gemeenten afzon
derlijk. Zoo stierven van 1909 tot
1913 op 100 geborenen er in Berge»
lijk 8,70, Westerhoven 14 04, Riet
hoven 13,04, Luyksgestnl 9,92
Borkel c.a. 18.09, Eersel 10,65.
Hieruit blijkt, dat hoe dichter men
de groep mee eQ boudeo bedeesd eD baog
stil ale een der pereooeo, vooral als de
paetoor. een oogslag ter zijde werpt.
De pastoor opeot de deur vso Tilla'a
hnitke, eo Tilla die aan tafel zit, lijst
bedremmeld en onthutst op, bij btt ziee
van al die vreemde meoicheo. tjrwyl de
oode grootmoeder, iD den boek van den
haard gezeten, vraagt, wat al die rood
bonte keiten toch io buie komen doeo t en
waarom al dio zwarte kraaien zoo on
verwacht komen binnengevlogen t
De binnentredendeo geven eohter zoo
min acht op de fantaituche bewegingen
der oode vronw als Tilla.
Bniten plakten tegen ieder ruitje eeD
paar groote kinderoogeo, om de nijdige
gordjjoijee te doorboren en te zien wat er
binnen toch wel mocht plaats hebbeo
echter de groep, maar reede binnan, ataan
dia welke bet mioele weten wat er geben.
reu zal ijj etaan op de teenen met ge-
rekten bale.
Tilla. zegt de pestoor, ik atel o
voor den advokaat Qerloo, den beer no
taris Qerloo en deD rechter,,., cd bij dat
woord beft het meisje bet oog op near
den reobter, en een doodelijk bleek over-
toog baar gelaat.
Bet is immers de rechter die baar, met
anderen, veroordeeld beeft I
Dete nadert, eo met dirpa ODtroeriog in
den toon der item, segt bij
Gij hebt mij berkend, dooh ik kom
ditmaal niet ale etrenge rtobler, die niet
andere bandelen kon dan bij dead, toen
waardoor da afstandsverschillen ver
kleind zouden worden, bestaat geen
kaDS. OebestaaDsmogelijkheden laten
dit niet toe. Hier zouden ziekenfond»
een, alleen voor de zuigelingen om
de hoogekosten. kunnen helpen Steun
van gemeeDte, Provincie en Rjjk
voor de verst afwonenden zal wel
onontbeerlijk zijn. De opmerking
wordt gemaakt, dat de gemeenten
zich werkelijk wel wat meer aan de
verbetering der volksgezondheid
mogen lateD liggen, dan meestal
het geval is.
Maar dit kan niet afdoende zijn.
De dokter kan met den besten wil
met alles zelf af. De dokter kan met
den besten wil niet alles zelf af. De
hulp van moderne, goed onderlegde
vroedvrouwen, die thans raast haar
eigenlijk vak, nog worden opgeleid
in de kennis van de verzorging van
den gezonden zuigeling, is onont»
heerlijk. Daardoor alleen is te be
reiken, dat tijdig de coodige hulp
ter plaatse kan zijn en dat de nieuw
geborene in de eerste levensmaanden
onder deskundig toezicht kan staan.
Het spreekt vanzelf, dat het salaris
zoodanig moet zjjo, datde vroedvrouw
niet Da zeer korten tijd de streek ver
laat en moet behoorlijk gelet worden
op grootte der afstanden en jaar
lijksch getal verlossingen. Kraam
verzorgsters, dus modern opgeleide
bakers, zijn als zelfstandige werksters
niet bruikbaar, daar zij op afgelegen
plaatsen onvermijdelijk gedwongen
worden tot 't verleenen van hulp.
waartoe
bezitten.
De tweede voorname factor van
invloed op de bebandeling der kinde
ren is de positie, die de vrouw
ioDeemt iu het gezin. Het grondbe»
zit van den Noordbrabantschen boer
bestaat uit kleine lapjes grond, zeer
[verspreid in alle richtingen. Dit
maakt bet werk onnoodig zwaar en
de vrouw moet bijspringen. Het
dilemmahet werk of het gezin,
wordt opgelost teD gurste vau bet
eerste. Het kan Diet anders. Vandaar
het vasthouden aan oude gewoonten
en gebruikeD. De schommelwisg is
een probaat middel om het kind stil
te houden. Met de zuigflesch met
langs slang komt het kind nooit iets
te kort en als bet te lastig wordt,
helpt de fopspeen om het zoet te
maken. Het voedsel wordt, om tijd
te sparen, voor den heelen dag in
eens gereed gemaakt. Reiniging ge
schiedt niet voldoende. Het beden
kelijke vaD dit alles is, dat aDderen,
die wel tijd hebben, ook zoo doen,
omdat bet mode schijnt te zijn en
omdat ze too weinig op het verkeerde
worden gewezen.
Dus nooit kwaadwilligheid, iD»
tegendeel een overdreven wensch om
goed te doeD aan de kleinen is de
oorzaak, dat de menscben zich aftob
ben, doch door onkunde en dikwijls
door onmacht op zulk een averecht»
sche wijze. Dat dit zoo is, blijkt uit
de slechie gang van zaken met de
eerstgeborenen, dikwijls ook met de
jongens, waaraan nog extra zorg
werd besteed.
Naar schrijvers meenlng is alco»
hollsme geen hoofdoorzaak, doch
wel schijnt de slechte gang van zaken
in het groote gezin, euvel in de hand
te werken.
Als onrechtsireeksche gunstige fac»
toren worden genoemd stalverbete»
ring waardoor de hygiëne in nuis
verbetert. De ontginningen werken
door verblijf der dieren buitenshuis,
op dezelfde wjjze. De coöperatieve
zuivelfabrieken stellen premies op de
zindelijkheid en voeden de menscheD
dus ln deze richting op
Dat, als moeilijker te vervullen
wensch, de specialist-kinderarts en
het daarbij behoorende ziekenhuis
worden genoemd, dieDt nog even te
worden termeid.
Ingezonden Mededeellngen
kom om u te seggeu, dat ik met i asten
«al of gy moet ia eere hersteld *\ja, of
beter gex.'gd gij zyj d.t reeds en de wst-
telyke formaliteitsQ tallen daartoe niet
ontbreken.
Er valt als een oevel voor Tilla's
oogea tij dsukt te bezwyken en strekt
de hand mt om een steaopaot te vinden
Moeder, moeder 1 gilt te en snelt
naar de oude.
Maar de oode Trada ziet haar verbaasd
in de oogen, eo zegt op bangeo toon
Doe toch al die zwarte kraaien mt
bet ba s Wat komen die bier doeo
Willen zy my dan inderdaad de oogen
mtpikkeu
Grootmoeder verstaat niets van hetgeen
rondom haar gebeurt, en zoo gelakkig
Tilla zich om die zinsverdwaliog verheug
de, toen zij baar niets dan ongeluk en
smart had mee te deelen. zoo gelakkig zen
zy du geweest zyo, sis de goede moeder
in baar geluk deelen kor.
De rechter wyit met den vinger, naar
bet voorhoofd, eo staart tegelykerlyd den
pastoor bdteekenisvol in de oogen»
Deze knikt herbaalde malen bevestigend.
Eo ik, zegt ou de advokaat Qerloo,
ik breng u de papieren die u andermaal
in het bezit stellen van nw voorvaderlyk
huis en erf. Hoe.dit gebeurd is, zult gy
later weteo doch ik moet buide brengen
aan de welwillendheid der kinderen Som*
mer, die zeer gelakkig waren u. na zoo*
veel rampen, in nw ouierlyk huis te zien
terngkeeren.
Moeder, moedergilt Tilla. moe
der. wy gaan weer in 't hals ven den
molen wonen.
Ik ben bang trilt bet nit den mond
Achteruitgang van de nieren.
Een buisdokter verklaart, dst de ergste
gevallen vao nierziekte govocdeu worden
by psreooen, die te veel hebben gedronken,
te zwaar hebbeo gegeten en een inspannend
leven van baast en drukte geleid hebben.
Hij vergeleek by een onderzoek de nieren
vao een jongen man van 40 jaren met die
j vao een onden man van 70 jaren. Beiden
droegen de «tempel vao ouierdom. Waar*
om! Omdat het leven, dat de jongeman
leidde, hem in den bloei van zyo leveu
nieren als van een onden man bezorgde.
Hoe verdcidelykeo deze woorden niet al
te dikwyls de oorzaak van rugpyo,
urinestooroissen, waterzuchtige zwellingen
oiergruie, rhenmatieobe aandoeuiogen,
voortdurende vermoeidheid enz.
Nierziekte wordt als te voorkomen be*
schnwd vergeet dit niet. Vermyd tocht
en kou, wees matig met uw eten eu
di'inken. zorg voor de oood<ge rast,
lichaamsbeweging, ontspanning en slaap
en voor geregelde ontlasting.
Foster's Rugpyo Nieren Pillen zyn een
onsobatbare bu'p aan de natuur tot onder*
hond eo herstel van de werkzaamheid der
nieren. Door deze organen by te staan in
hua taak om bet bloed te zuiveren, draagt
dit erkende Diergeneesmiddel veel bij om
de kwade gevolgsn van onbedachtzaamheid
tegen te gaan.
Als de nieren verzwakt zyn. versterk ze
daa met Foster's Ragpyn Nieren Pillen.
Zyn sy gezond, wees den zoo verstandig
om haar getond te honden.
Foster's Ragpyo Nieren Pillen zyn te
Venrej verkrijgbaar by H. J. Heling k
f 1,75 per doos- 39
Tegen verstopping
gebruike men Foster's Maagpillen een
uitstekend, geen gewoonte vormend
laxeermiddel. Pry* f 0 65 per flzeoo, alom
verkrijgbaar.
van hst cude grootmoederke. ik beo
baDg, Tilla, voor de roodbonte kat, die
tegen de zolderiog loopt.
O, myoheer, en Tilla zakt weenend
voor de jongen advokaat op de knietfo.
boe zal ik al die weldaden vergelden 1
Die zyo reeds vergolden, Tilla, door
bet zoete denkbeeld, dat wy allen eene
goede daad hebben verricht, doeb waarin
wy nooit zouden gelukt tyn zonder de
bnlp van die twee brave jongens komt
eens vooruit, Barend Marius En beiden
naderen, doch zeggen nietszy kannen
niet «preken aan Marine stond bet wee-
nen dichter dan het lachen, en by Barend
maar die is aiiyd zoo aardig, die jon*
gen 1 loopeo de tranen over de wangen
terwyl een hoog rood Tilla'e waogeo over*
dekt.
Sohier het gaoscbe dorp is middelerwyl
voor het kleloe hniske eaamgeschoold. en
de oude pastoor, die bmten op den dorpel
staat, zegt aan allen, dat Tilla feiteiyk io
eere tal hersteld worden, ofsoboon zy d>t
reeds zedtlyk is by roemt de soboone
dead van het meisje dat zich voor iemand
opofferde die echter bare edelmoedigheid
niet begrepen beeft.... doeh laat de
dooden rusten, voegt de gryeaard er by.
Hy brengt een el de dorpelingen de tydiog
dat brave mensobeo zioh over Tilla ooi
fermd en de kinderen Sommer edelmoedig
hebben meegewerkt om beer bet erf baars
vaders te doen terug bekomsn. Vergeet
dete geschiedenis niet. vrienden, voegde
de onde priester er by, waot hier ie
de vinger Gods ziebtbaar En nu de pas*
toor de jonge weduwe van Evert Dils
ziet, die zieb bedrukt achtereen lindeboom
floboil hondt, gaat by er been, neemt baar
Premie ttO et per flOO gulden
Voor nadere inlichtingen wende men
zich tot 31
Schoolstraat 28
zaebt bij de band en zegt
Kom, Nicolttte, kom, versoen u op
deien dag met Tilla.
Ik wes dssrvoor gekomen, mompelt
de weduwe zy Iaat zioh door den pastoor
geleideD, en de dorpelingen wijken voor
baar uit den weg.
Nu d» in ronw gekleede vrouw binnen
treedt, bedekt iy het eangezioht met de
beide handen en weent maar Tilla eohiet
toe, breidt de armea nit en omhelst baar,
en beiden weenen sprakeloos aan elkanders
hart.
Alles is no ten rechte, zegt de pas*
toor tot tijue hooge bezoekers al de
ournst, al de waoorde, die vroeger io myo
dorp gezaaid werden, «yo na andermaal
uitgeroeid de vrede ie weer gesloten en
wy mogen denken dat bet gebeurde niets
anders Tas den eeD slechte, kwaadaardige
droom. De buur van Panoraeins loopt ten
einde by heeft t'ouwens een betere pacht
gevonden Wy mlleo lnieterryk feest vie*
ren als Tilla io baars vaders hnii terug*
keert, eo daa de oude wooing en den
ouden molen met bloemen en wimpelt ver*
jongen.
Het gebaarde van vroegere dagen is
eleohts een slecbte, een kwaadaardige
droom geweest 1 Ja, dat is inderdaad zoo
want nu de donderwolk is opgeklaard en
de zon weer zoo vroolyk, zoo lachend aan
den hemel staat, klaart ook de zinsver
bijstering bij de onde vrouw op, en zy
heeft geen bewnslsyn vao de kwade dagen
die sy beeft beleefd dese zyn met de
roodbonte kat eo de zwarte kraaien ver*
dwenen.
Eo de geschiedenis vao den witten dof
fer Die is, opsiohteoa Barend en Tilla.
ook volledig, en Mariai ie de eerste om
er zioh over te verbeogen, waot. ronduit
gezegd, die kegelbal was een zwaar blok
aan zyo been. De notarieels koetsier bad
e'gene, io een afgelegen hoekske van tyn
hart. nog eene onde liefde zitten eo heeft
ondervonden dat het spreekwoord waar-
beid zegt-oude liefde roeit niet."
EINDE,
