Op den toren
Weekblad voor VENRAY, HORST en Omstreken.
Dit nummer
bestaat uit twee bladen.
De koe van den workman.
FEUILLETON.
De Raadsleden Zuurbier
en Had-je-me-maar.
Gemengd Nieuws.
Zaterdag 14 Mei 1981
4Sa Jaargang. No 20
PEEL EN MAAS
ABONNEMENTSPRIJS
PER KWARTAAL
voor VENRAY 65 c.
banco per post 75 c.
voor het buitenland
bij vooruitbetaling 95 c.
afzondert. nummers 5 c.
Uitgave van FIRMA. VAN DEN MUNCKHOF, VENRAY. Tel. No. 51
PRIJS DER
ADVERTENTIEN
van 1—6 regels 45 ct
elke regel meer 7J ct
Er is in de laatste 10, 15 jaar
heel wat geschreven over de betee-
kenis van de geit uit economisch en
sociaal oogpunt, en het is zeker
voor een niet gering deel ook daar
aan te danken, dat de geitenfokke-
rij gaandeweg is toegenomen en net
aantal geiten belaogiyk is vermeer
derd.
In 1904 telde men in ons land
165497 geiten, 6jaar later in 1910
224231, in Augustus 1919 311000,
dus niet ver van het dubbele van
1904. De rogeering steunde de or
ganisaties, welke ten behoeve der
geitenfokkerij werkzaam waren in
1918 werd in totaal aan subsidie
verstrekt pl.m. f 9000, was
alleen aan Brabant f 1700.
Er is a'.le reden om de teelt van
de geit «de koe der arme" of
«de koe van den werkman'' g>
ten te bevorderen, en het ware
te wenschen, dat het houden van
of meer geiten zich niet bepaald tot
den arbeiders- of den geringen
stand, maar dat ook in andere stan
den overal, waar de gelegenheid er
voor bestaat, aan de geit een plaatsje
werd gegeven. De geitemelk toch
is een uitnemend, zeer gezond voe
dingsmiddel, en ze is, ais men er
zich aan gewend heeft, wel smake»
lijker dan koemelk.
't Komt voor, dal geitenmelk een
sterken smaak heeftdit kan, naar
bet schijnt, een eitelijke eigenschap
wezen, maar ook een gevolg van
onzindelijkheid. Hok en dier moet
goed verzorgd wordeD, en dan is
geitenmelk bepaald lekker. Vooral
is ze echter aan te bevelen, omdat
de geit zelden aan tebercu'ose lijdt,
en dus het gevaar voor tuberculose
verspreiding door het drinken van
rauwe geitenmelk heel gering is
Wat helaas van koemelk niet ge
zegd kan worden.
Uit een statistiek, meegedeeld
door den heer Jacq Timmermans,
Veeteeltconsulent in Limburg, zien
we, dat van 49030 in slachthuizen
geslachte geiten slechts 75 stuks
tuberculeus waren dat is 0.153 of
nog geen zesde procent.
Te Groningen, waar het grootst
aaDtal geslachte dieren ongeveer 2
jaar oud waren, werd maar één geit
op de 2665 tuberculeus bevonden, of
ruim een derde procent 1 op de
300. Te Rotterdam, waar dieren van
I allerlei leeftijd werden geslacht, maar
in den herfst veel zuigertjes, die
expresselijk voor de slachtbank wer
den opgefokt en door elkaar 12,5
K.G. schoon wogen, kwamen op de
28465 geslachte dieren 15 tubercu-
.leuse exemplaren voor, dat is ruim
'een twintigste pCt. of 1 op de 2000.
Als voedsel voor gezonden, zieken,
zwakken en kinderen is geitenmelk
derhalve bijzonder geschikt. De hoe
veelheid melk, die de geit produceert
is belangrijk en kan gerekend wor
den op 600 Liter per jaar. Daarvoor
vraagt zij veel voedsel, wel het dub
bele van wat een koe behoeft, boe
kleiner een dier is, hoe meer voed
sel, naar verhouding, behoeft zij
Evenwel geeft de geit naar verhou
ding, ook méér melk: 15 a 20 maal
haar gewicht, de koe 6 &8 maal.
Niettegenstaande haar groot voed-
selverbruik, Is de geit voordeelig
te houden, omdat zij niet kieskeurig
is; zij eet allerlei dat andere dieren
niet eten of dezen zou schaden.
Vaak is de vraag besproken
welk dier schaap of geit met
het meeste voordeel is te houden.
En dan zal in 't algemeen de uit
spraak zijn ten gunste der geit, die
beter allerlei afval uit het huishouden
nuttigt en verteert, en voor wie het
grazen niet noodzakelijk ishet
schaap daarentegen kan een weitje
moeilijk ontberen, bij gemis daarvan
daalt de melkgift in den regel sterk.
De dierenarts H. A. Kroes schrijft
in zijn werk «Huisdierenteelt'', als
hij schaap en geit vergelijkt«Waar
voor velen de melk de voornaamste
factor is, voor het houden van klein
vee, verdient op vele plaatsen aan
de geit de voorkeur te worden ge
geven boven hel schaap, niettegen
staande de opbrengst van wol en
lammeren. Vooral is dit het geval,
waar de arbeider weinig idee heeft
van veehouding, waar de bodem,
gebrek aan ruimte en weide, bet
den menscb moeilijk maken schapen
te houden, terwijl de geit minder op
haar plaats is op vochtige, lage
weiden in een guur klimaat".
De inval der Framchen in 1792
19
De ruiter bed ia de duieternie dei be
merkt det »fjn paard door een zfjiproog
van do rechte baan waa afgedwaald en nu
even vereohrikt ale sfjo meeeter, snuivend
in een «malle laan voortrende.
Plotseling deed het dier. aan de teugels
niet meer gehoorzamende, een eteigeren-
den sprong er krenkte en brak iets be
neden deo waggelenden en been en weer
gesnbokten ruiter, en met een verschrik-
kelijken bons viel hy op den grond terwijl
bet paard in de duiaternia verdween, na
sgnen meester den afdruk vod een der
hoeven op het voorhoofd te hebben achter
gelaten.
Stemmen lieten tioh in de nabijheid
hoeren welhaast naderds eene soort van
dwaallioht.
Drie of vier personen naderden allen
waren gewapend, een enkele uitgezonderd,
dia slaehts ten groote regenscherm droeg.
De laatste was een man van zekere onder*
dom, warm in een met pels gevoerden jas
gehnld, sn zoover «ij bij het licht der
lantaarn kunnen zien, met een ottervellen
muts op, wier twee afdalende lappen da
oeren bedekten.
Da laatste persoon was de meester
De slagboom is aan stukken i zeide
de man, die de lantaarn droeg Hier
mjjnheer Dalk, hier ligt een doods.
Hulp, hnlp I morde Thierry met
flauwe sitm.
Men hield de lantaarn boven het gelaat
van den gevallene, eu zag het voorhoofd
en aangezicht met bloed eD slijk bsmorst,
Citoyen Thierry lsg bewustelooe op den
grond.
't Ie een republikein, mijnheer
fluisterde een der persoueo, op den drie-
kleurigeu sjerp wijzende.
Laat hem liggen, mijnbeer I onder
brak de derde hij zal de malediotie
op Berkeahof brengen.
De oude heer in zijn pelejui luisterde
naar die woorden echter niet bij zette
zioh op de eene knie naast denjgevallene
en onderzocht, hij het lioht der UDtaarn,
de wonde.
Hoe mag die man hier gevallen zijn 1
vroeg hij, meer tot ziobzelf, dan tot de
omaiandere sprekende.
Ik heb den hoefslag van een paard
gehoord, merkte een der aanwezigen op.
Begrepen, zeide nu de oude heer
het paard is over den slagboom ge
sprongen, heeft dien slak geslagen en den
rniter op den grond geworpen. Maar hoe
drommel is bij hier op dezen zijweg ver
zeild geraakt 1
Heb ik n niet gezegd, mijnheer, dat
de atroopers in den omtrek waren, en wjj
wel deden de nachtwaoht in te richten I
liet een der personen er np volgen.
Inderdaad, gij bad gelijk, mompelde
de oude heer, eD wiachte met zgo zak-
Idoek het bloed van het voorhoofd.
Het paard heeft hem een geduohten
slag toegebracht.
Allen zagen nieuwsgierig toe.
De productiekosten van geitenmelk
noemt de heer Kroes geringer dan
die van koemelk of karnemelk, zij
bevat veel voedende bestanddeelen
(gemiddeld 4 pCt. vet, evenveel pCt.
eiwit en 4,5 pCt. koolhydraten), is
smakelijker dan schapenmelk, met
haar zeer hoog vetgehalte (5 pCt.8
pCt.
Ook levert het schaap gemiddeld
minder melk per leciatiepariode en
moet die in den esrstei tijd worden
prijsgegeven voor de lammeren.
De heer Timmormans bovenge
noemd, die op het Congres voor
Geitenteelt, dat in Augustus van
dit jaar te Roermond gehouden zal
worden, een inleiding zal houden
over de beteekenis der geit uit eco
nomisch en sociaal oogpunt, zegt in
zijn prae-advies
«Het verwerken van afval van tuin
en keuken door de geit is een groot
geldelijk voordeel, dat moeilijk in
cijfers is uit te drukken. Het blijft
dan ook moeilijk, berekeningen toe
te passen om eenigszins in vergelij
king te treden omtrent de productie
kosten van 1 L. geitenmelk met den
koopp ijs van 1 L. koemelk. Ik heb
mij gewaagd aan dergelijke bereke
ningen, en ofschoon ik daarbij voort
durend ten nadeele van geitenmelk
rekende, kwam ik tot do slotsom,
dat de voedende bestanddeelen in
geitenmelk ons heel wat goedkooper
komen te staan dan in gekochte koe
melk, ondermelk en karnemelk.
Men moet bovendien niet vergeten,
dat in een huishouden waarvoor
melk gekocht moet worden, over net
algemeen veel zuiniger met melk
wordt omgegaan, dan daar, waar
een ruime mélkvoorfaad dagelijks
van den geitenstal naar binnen wordt
gebracht, En melk bevat eiwit
waaraan in het rantsoen van een
gezin van dan kleinen man vaak
groot gebrek is''.
Het geitenvleesch is niet geliefd,
nog minder dan schapenvleesch in
de oorlogsjaren hebben velen het
leeren eten. In die jaren en daarna
werden de geiten tegen buitensporige
prijzen verkocht kocht men voor
den oorlog in menige streek een
goede melkgeit voor 1012 gulden,
in den critieken tijd was een prijs
van f 100 geen zeldzaamheid.
Voor de ontwikkeling der geiten
fokkerij is van verschillende zijden
de invoer van uitheemsche geiten,
vooral van het melkrijke Saanenras,
bevorderd, zoowel van bokken als
van geiten in Drente importeerde
men het Toggenburger ras.
Niet overal heeft da invoer van
Saanenbloed even gunstige resul
taten geleverd in de zeeprovinciën
minder daD meer landwaarts, in
Gelderland en Utrecht, waar de
hooge, droge bodem en 't klimaat
'voor het ras meer geschikt is.
Daarover, aldus de heer
Reijnders, zijn wij nog aan het
beraadslagen. Hij zelf wil er wel
een lolletje van maken, maar voor
ons is het nog de vraag, of het
wenschelijk is. Als hij zich gedraagt
op een wijze, die onze anti-stem-
dwangpropaganda belemmerd, en
hij zich voor de bedoelingen van
anderen laat gebruiken, kan hij het
voor ons bederven.
Indien wij dezen orgelukkige verlaten
zeide mijnbeer Dalk, cal bij morgen een
lijk tyn. Neemt bem op wij zullen hem
bet tuinbn-s brengen en bem op wij
zullen bem in het tninbuis brengen en bem
daar verzorgen, om mevrouw geen angst
aan te jagen.
Het bevel werd op den toon van gezag
gegeven en de bedienden de stalknecht,
de hovenier en de jager van het buiten
goed gehoorzaamden, ofschoon met
zekeren tegenzio.
Mijnheer Dalk droeg nu zelf de lantaarn
waarsobnwde de dragers voor den minsten
hinderpaal en richtte zioh over een weide
naar een in de duisternis schemerend liobt.
Men bevond zich ter zyde van bet buiten
goed een breede graobt en een booge
muur scheidde de perceelen van het huis
van den eigenlijken bof.
Men ging eene kleine brug over en door
een lage dear in den mnur, trad men in
den hof en eindelijk in een op den boek
van den ringmuur gebouwde gloriétte.
Het gebouw, uit een enkel vertrek
bestaande, en kraaknet doch zeer eenvou
dig gemeubileerd, diende in den zomer
eDkel tot zitplaats voor de bewoners van
Berkeobof juist omdat men er too'n
heerlijk zicht had op de vijvers, landerijen
bosscben en weiden.
Mijnheer Dalk kwam er, na het eten,
zyne lange pijp rooken en het Hacske
{lezen mevrouw Dalk kwam er zitten
breien en onderbrak dat werk van tijd tot
tijd om thee te schenken en deze laatste
behoorlijk van een klontje kandij te voor»
zien. Recht eenvoudig, voorwaar 1
Rook- en theegerief was dan ook schier
Laogen tijd waa de toestand onzer j De heer Zuurbier zelf bevestigde
geitenfokkerij ongunstigdat hij nu den verslaggever, dat hij naar het
beter is, mag men'niet alleen dan- Prinsenhof gaat.
ken aan den invoer van vreemde) Met wat ze daar behandelen,
geiten en bokken. Had men vroeger bemoei ik me niet, aldus de heer
bij onze verzorging (voeding, huis- Zuurbier. Stemmen doe ik niet, dan
vesting) een behoorlijke teeltkeuze j loop ik de zaal uit. Voor mijn part
toegepast, dan zou ongetwijfeld iedere n dag raadszitting. Ik wil
eveneens een beter product zijn ver- voorstellen 't presentiegeld te ver
kregen. hoogen op f 10. Daar stem ik voor.
Voor de rest is 'fc voor mij «zitten'',
«afnokken" en «schoven*'. (Schoven
beteekent geld ontvangen). Van re
devoeringen moet ik niks hebben.
Zoo nu en dan een kwinkslag, zoodat
't ze over 8 jaar nog heugt, dat ze
ons met den stemdwang d'r in
hebben gebracht.
Een verslaggever vao «het Volk"
heeft bij den heer G. Reijnders, den
leider der anarchistische beweging
te Amsterdam en opvolger van
Domela Nieuwen huls als redacteur
van de «Vrije Socialist", geïnfor
meerd of het bericht juist is, dat de
anarchistische colporteur Zuurbier
zitting zal nemen als lid van den
raad van Amsterdam.
De heer Reijoders bevestigde dit,
waarop hem gevraagd werd, of dit
nu beteekende, dat de anarchisten de
anti-parlementaire beginselen hebben
losgelaten.
Dat niet, zeide toen de heer
Reijnders onze candidaat Zuurbier
gaat alleen naar den raad om op
een of andere wijze te protesteeren
tegen den stemdwang. Op welke
manier hij dat zal doen, vertellen
wij natuurlijk niet van te voren,
maar hij zal het doen op verschil
lende maniereD, met gebaren of wat
dan ook. Hij komt in iedere zitting
en zal dus telkens de aandacht
vestigen op ons protest. Met het
«parlementaire gedoe" zal hij zich
niet bemoeien hij neemt noch aan
de beraadslagingen, noch aan eenige
stemming deel.
En zal ook, zoo vroeg de
rslaggever, de heer de Gelder
zitting nemen en aan die vertoo
ning meedoen 1
was, en tcch liep de waarde deter ?oor
werpen tamelijk boog het theeservies was
Saksisch porselein, de tbeedoosjes zwart
ebbenhout met fijne, tilveren ornamenten
bet komfoor en asobbakje van manheer
waren van beider blinkeDd kopar.
Die gloriëtte met haar drie vensters,
voor welke net geplooide gordijntjes hingen
de rood steenen vloer met keurig witte
matde hardhouten tafel, de stoelen met
blauw trypan zittingen alles kwam
wonderwel, in netbeïd en eenvoud met de
twee bewoners van Berkenhof overeen.
Bij het liobt der lantaarn legde men
oitoyen Tbierry, boe beslijkt dan ook. op
de tafel en bij werd met de meeste oplet
tendheid verzorgd door mevrouw Dalk
zelve, die niettegenstaande alle voorzorgen,
eenig onraad vermoedde en welhaast, warm
mgedoffeld, naar bet tninbuis gekomen
was.
De regen bad opgehouden, de maan brak
van tyd tot tijd door de wolken en ver
lichtte flauw het landschap, en dat gaf aan
den jager de gelegenheid, nu en dan een
blik in den omtrek te werpen en te zien.
of de man met den driekleorigen sjerp wel
alleen gekomen was.
VI.
Mynheer Dalk was een sohatryk man*;
zijn vader bad zelfs, in zyn tyd, adelbrieven
gekoobi want in die dagen werd er in
die titels dapper, en volgens tarief, handel
gedreven en velen onzer edelen kunnen
daarin bnnnen oorsprong vinden.
De oude heer,
In brand geraakt,
Dinsdagmorgen is Mej. M van Son in
de Kerkstraat te 's Bosch, doordat zy met
een flesobje benzine te dicht by een petro»
troleumtoestel kwam, in brand gevlogen.
In deerniswekkenden toestand werd tij
naar het groot ziekengasihuis gebracht,
waar haar d9 laatste H.H. Sacramenten
werden toegediend.
Bestrijding der werkeloosheid
in de venen.
Naar de -Tel'' verneemt, zal binnenkort
een ernstige pogiDg worden gedaan om de
werkeloosheid in de veoen te verminderen
langs den natuurlyken weg, door veen»
fxploitatie.
Na langdurige proeven is het gelukt,
het veen zoodanig te bearbeiden, dat een
prodnkt ontstaat met zeer laag waterge-
balte (plm. 10 pet) een booge kalorische
waarde (6000 ca'een boog percentage
vluchtige stoffen od gering ascbgehalte.
Het procédé, dat bereids is gepatenteerd
beeft bovendien bet voordeel, dat het
product in veel korteren tyd dan gewone
turf geschikt is ter versobepiDg, waardoor
de gelegenheid wordt geboden tot ioten»
sieven arbeid en dus tot tewerkstelling
van meer arbeiders.
Zoo spoedig mogelyk zal een verveoer in
Nieuw Weerdicge in opdraobt van een
groep indastriëelen enkele dnizende tonnen
van deze steenturf vervaardigen. In re-
geerlogskringan wordt overwogen uitbre:,
ding dezer exploitatie te steunen en daar.
ofsoboon er destijds een
'groote klove tusschen de burgery en den
het eenige water in het zomerbuis aanwezig^adel bestoud, had, evenals i^jne vrouw,
zeer burgerlijke gevoeUns.
Wel bezetten zij ove.-al den rang die bun
toekwam, en die ten eenemale gescheiden
van den bagger was wel Damen zy in de
kerk bet bun voorbehouden en met bnQ
wapen versierde gestoelte in wel plaats
ten zy zich in den schouwburg in de loges
op den eersten rang, die alleen aan den
adel voorbehouden was wel prykte hunne
koets met de vereischte livrei doch zy
zagen niet minachtend neer op den burger
en den ambaohtimao, die zioh beneden hen
bewogen.
Mijnheer Dalk, evenmin als zijne vrouw
beschouwden zich als van eene betere stof
gemaakt en met etn zuiverder bloed begif
tigd dan de neringdoende bargeri zy
dwoDgen dezen niet, zooals deetyda te
beter den afstand tasscben beer en knecht
af te teekenen.
Neen, mynheer Dalk badjn de burgery
goede betrekkingen, en Zondags na de
Hoogmis, bield zyn rytag.wei eens voor
bet buis van meester Link stil die,
niettegemtaandS zyne ronde fortaio, altyd
maar de -meeeter kompasmaker" bleef, en
ging by den braven man eens de band
schudden.
Al de buren stonden dan buiten voor de
deur en waren op bnnne beurt fier met
Link in betrekkiog te zyn.
Maar ook Link, men weet bet, was een
kapitaal burger, was meer dan eens te
Brussel en zelfs te Parys geweest eene
buitengewone reis in die dagen.
Wordt vervolgd.