De Peel.
Op den toren
Weekblad voor VENRAY, HORST en Omstreken.
Dit nummer
bestaat uit twee bladen.
Ledenvergadering der
Mariavereeniging
Gemengd Nieuws.
Zaterdag 80 April 1921
48e Jaargang. No 18
ABONNEMENTSPRIJS
PER KWARTAAL
voor VENRAY 65 c.
franco per post 75 c.
voor het buitenland
bij vooruitbetaling 95 c.
afzonder!, nummers 5 c.
PEEL EN MAAS
Uitgave van FIRMA. VAN DEN MUNCKHOF, VENRAY.
Tel. No. 51
PRIJS DER
ADVERTENTIKN
van 1—6 regels 45 ct
elke regel meer TJ ct
Id hotel »de Zwaan" te Detune is
een leiing gehouden over »de Peel
in verband met de Westelijke en
Oostelijke omgeving."
De toestand van de prae-histori-
scbe Peel blijkt uit den ondergrond
welke uit eukele keien, grint zand
en op sommige plaatsen leem bestaat
(vandaar steenbakkerijen).
Nadat de Peel eens door water
bedekt was geweest, ontstonden de
hoogere randen, zooals de oever-
dammen op Borneo. Daarom word
bet midden tot een kom, welke door
verschillende ruggen in kleinere
kommen is verdeeld.
In bet stilstaande water der veen-
kommen zakten voortdurend de
miscroscopische plantjes en diertjes
Daar den bodem, waardoor rottings-
slik werd gevormd. Bij het ondieper
worden der kommen kwammen
waterplanten en hielpen mee, om de
plas op te vullen. Aan den rand
begonnen oeverplanten zich te ont
wikkelen; totdat eindelijk bet meer
tje «verland" was, waarmee de
laagveen-vormiDg was afgeloopen.
Drogere plekken vormden een voe
dingsbodem voor berkon en dennen,
boomen met horizontale wortelstel
sels. Overblijfselen hiervan vormden
het kienhout, dat hot overgangsreon
vormt naar het hoogere. Hoog veeD
werd vooral gevormd door 't veen-
mos dat steeds van onderen afsterft
en van boven aangroeit on boomgroei
onmogelijk maakt. Veenmoa vormt
hier en daar bulten in het hoogveeo
waar naast soms breukranden voor
komen.
Dit veenvormingsproces, in prae-
historischen tijd begonnen, werd ge
stoord door een klimaat verandering
Een droger klimaat bespoedigd den
groei van andere gewassen wolle
gras en struikheide, welke het lok.
veen deden ontstaan. Het bieronder
gelegen veen verrotte sterker en vorm
de het zwartveen.
In bistorischen tyd hebben de
FEUILLETON.
De inval der Franschen in 1792
17
Pnblioola bad naar dien woordentwist'
waarin de aanweiigen zeer broederlijk el.
kaodera eigoalement maakten, niet geluis
terd.
Bet boefd eenigazina gebogeo, het kort
püpke op de nfbangende lip latende rnsten
zat de officier etrnk in de vlammengloed te
itaren.
Pazqne zat voorover gebogen, liet de
ellebogen op de koieSn rusteo, speelde met
atn brnndend maeientakje en maakte «lin
gers en klingen, terwijl hij den -gemue-
keerden orietooraat" zooals hij dsn oitoyen
aoms noemde, strak, uitdagend en spottend
In de oogen itearde.
Nu, vreda, vrede 1 onderbrak ein
delijk Dattigoies, bijgenaamd Publicola.
met zijne helle stem en in zijne ronkende
taal. Ziedaar mannen, door den band
der broederlijkheid die kernaprenk der eene
en onrerdeelbare repnbliek, vereenigd,
terwijl twiat en tweedracht schier ieder
oofenblik tnascben ben ontstaan. Kom
citoyen Thierry geef de hand aan de moedi.
(t oitoyeni Pasqne en Decbe.
Da onda Doobe richtte zijn scheel oog
wantrouwend op Pnblioola
Ik ook, beweerde de laatste, heb
nog geen bijzonder goed oienws.
Dat daeht ik wel, morde Doehe.
Citoyen Doehe, zeide Pnblioola, ik
Kelten en Menapiërs hun «wonin-
nigen" vooral in het Dommelbekken
en de Maasstreken gevestigd. Hier
was water en bosch. Bij Venray
heeft men steenen werktuigen ge
vonden Door en tijdens de Volks
verhuizingen werden verschillende
stammen tot in de randen der Peel
gedrongen. De Peel bleef grens
strook .- aan de Westzijde werd en
wordt nog het Oostbrabantsch tak
van het Oostfrankisch, gesproken
aan de Oostzijde bet Saksisch Oost
frankisch.
De Oo8tbrabantsche ham wordt
aan de overzijde der Peel een
schinke. Ook het boerenhuis ver»
toont aan de Weslzijde der Peil het
Pranscbe type, aan de Oostzijde het
Saksische.
De Peel zelf bleef onbewoond en
metbijgeloovige vrees geschuwd.
De bevolking zocbt vooral de
boschrijke randen der Peel op.
Iotusschen bouwde het veenmos
laag op laag en vormde boven de
grenslaag het grauwveen in de laag
ste plaatsen verzamelde zich het
water en vormde plassen.
Het overtrekken der Peel eischte
groote omwegen vandaar de uit»
drukking, van Meiel op Sevenum
gaan, verbasterd tot «mijl op zeven",
Deze zoo goed als onbewoonde
streken, tin deD Franklschen tijd
koningslaDden bleven eeuwen lang
markegrond en zijn nu voor een
groot deel in het bezit der omliggen,
de gemeenten (o.a. Deurne.) Naar
mate het hout inkromp werd meer
en meer z.g. «vliezeturl" gestoken,
maar niet planmatig als in Gronin
gen. Doorflat Brabant in 1468
Generaliteitstand werd en N.-Lim
burg meerdere malen van eigenaar
verwisselde, werd aan regelmatige
ontginning niet gedacht.
In de tweede helft der 19e eeuw
kwam er verandering. De gebrotders
v. d. Grindt lieten de Helenavaart
graven (genoemd naar Mevr. Helena
v, d. Griendt) en nu werd in de om
geving het veen afgestoken, het
bovenste grauwveen voor de turf»
stiooiselfabriekeD, de turfvezel voor
verbandwatten bet lokveen voor de
fabricage van bukskin. Jammer, dat
in den beginnen ook de bovenlaag
van het veen (de z.g. bonkaarde)
werd weggevoerd. In Groningen was
in de 17e eeuw de bepaling gemaakt
beken dat ik, in Daam de» repnbliek. de
band nog niet heb knonen leggen op de
juweelen eo basobikbare gelden vao dien
ariatooraat Link, over walkeo citoyeD
Thierry one zoo getrouw de noodige bij
zonderheden deed kennen doob een weinig
geduld, drommela 1
Maar middelerwijl komt ge regel
matig uw aaDdeel opscharrelen van 't
wij. altfjd in naam der republiek,
bemachtigen I zeide de roaze.
Eo telt mijoe bescherming voor niet.
citoyen Paiqne hervatte de officier, terwijl
ZÜO oog vlamie an de roode sabelhouw
over zijn gezicht nog tooder werd. Indien
ik, Pnblioola, u Diet van boogerband be
schermde, had men u. rosse en u ook,
sohele, sedert lang eeo kogel door den
kop gejaagd, of neeo, men bad n met den
strop aao den eersten boom den besta op-
gekoopt.
Pst I deed Doohe verachtelijk met de
lippen, en wierp tevens aiju hoofd nitdagend
aobterover daarna vatte bij zeer gemeen
saam, de korte pijp uit de band van den
officier, stak ze in den mond en begon op
zijne benrt te rookeD.
Dat was altijd het teeken van verzoening;
Paeque integendeel morde nog. maar zweeg
De lezer zal zonder twijfel reeds begrepen
hebben, met welke soort van aoldaten wjj
hier te doen hebben het zijn ieder-
jdaad de anhterblijvere. de zoogenaamde
trainards van bet repubiikeioiohe leger, en
ofsohoon ganich dat leger niet veel meer
]was dan eene bende hongerige stroopers,
waa er echter ain dat kwaad nog een
lange staart, eene pest, een kanker het
sohnim der galeien en gevangeniseen, dat
de republiek op eigene wijze baleed nn
proclameerde.
dat deze humusrijke bonkaarde met I De toekomst der Peelstreek moe-
deD zandondergrond moest worden ten wij ons dan ook met voorstellen
verwerkt. Aan de randen van de als een akkerbouw, maar als mijn
Peel vond men tot voor weinige jaren en industriegebied, gelijk Zuid Lim-
de z.g. veenrandcultuur. burg.
De oppervlakte werd in brand ge» We mogen in de toekomst een
stoken, »om in de asoh veenboekweit sterken aanwas der bevolking ver
te zaaien." De boer moest eenig vee wachten; landbouw en veeteelt kun-
hebben voor bemesting. Weiland was nen daarvan slechts de groote voor-
er bijoa niet. Daarom bleef het vee deelen genieten,
ook 's zomers op stal welke van Het gemeentebestuur van Deurne
hei en veenplaggen werd voorzien, staat voor reusachtige werkzaam-
Naast boekweit werd als veevoer hedeD; allereerst moeten er kanalen
spurrie verbouwd.
Pastoor Roes hield den boeren voor
dat landbouwers die veel boekweit en
spurrie zaaien, arm blijven
voor afwatering van bet veen worden
gegraven, de vele zijriviertjes der
Aa en de kleine en groote Raam,
dat bet zijn in den tegenwoordigen tijd over-
middel ter ontginning dezer onvrucht-,belast met vele overstroomingen als
bare streek kunstmest is. Kunstmest gevolg.
De vereeniging »Peelbelang", op
gericht door den Burgemeester vaD
Deurne om belangstelling te wekken
voor deze streek, heeft reeds welen
te bewerkeD, dat bet rapport Bon-
gaerts op kosten der provincie is
gedrukt. Eeeige wekeu geleden is de
tramweg DeurneRoermond ge.
opend, een tramweg DeurneVen
ray is in voorbereiding.
Moge voor de laeg versmade Peel
nog .een heerlijke toekomst zijn weg-
gelegd.
heeft hier wonderen gedaan.
Nu de bonkaarde voor het land
moet bewaard 'olijven, kan aan inten-
sieveren land- zelfs tuinbouw worden
gedacht. Naast de Helenavaart werd
de Deurnesche vaart gegraven beide
de verbinding vormend tusschen het
station Helenaveen en de Noorder
vaart, welke een deel is van het on»
voltooide grocte kanaal, dat Napo»
leon zich tusschen Antwerpen en den
Rijn had gedacht.
Groote streken kwamen thans in
het bezit der families v. Ogtrop,
Waterschoot v. d. Gracht, Ledeboer
c.a. Ondertusschen heeft de gemeente
Deurne zelf de ontginning ter hand
genomen en den verkoop van woeste
gronden beperkt 'om groot grondbe»
zit zooveel mogelijk tegen te gaan
kleine boerderijen moesten er komen
met gemengd bedrijfland- en tuin
bouw, afgewisseld met veeteelt.
Zal dus de toekomstige Peel een
landbouw en veetcellgebied worden?
Een tiental jaren geleden zagen de
de boeren bij Helenaveen een plom»
pen toren verryzen een boring naar
steenkool werd verricht en met
succes Op een diepte van 900 M.
werden 6 gaskoollagen gevonden
bij Griendtsveen op 780 M. vetkool
De Rijksopsporingsdienst nad reeds
uitgemaakt, dat de ondergrond der
Peel op dezelfde hoogte is gebleven
terwijl de bodem links en rechts ge»
zonken is. Die verheffing van den
ondergrond, die Peelkorst. bleek
een deel te zijn van de groote korst,
waartoe in Duitschland het steen-
kolengebied van Erkelenz, in ons
land dat van Vlodrop behoort.
Die achter blij vers stroopten en roofden
voor eigen rekening; ze plunderden de ker»
ken, de kapellen, de abdijen, de burger»
huizen en de kasteelen ze namen de onge-
lakkigen als aristocraten, altyd voor eigen
rekening. gevangen, om ze daarna des te
beter te rattsoeneeren ze baddeD de ban
den in het bloed van vrouwen en kinderen
gedoopt, al wat heilig en geëerbiedigd was
geschonden en onder den voet getrapt.
Is het myne schuld, zeide citoyen
Thierry, dat de Duivel mij bedrogen
heeft, door de ]onge dochter weg te voeren
Jaag hem een kogel door deD kop
morde Pasque.
En is het mijne schuld dat die ellen»
dige Cordonnet zich in het huis vaD L'nk
is komen vestigen, en mij, Pahlicola, in het
zwartste daglicht heeft gesteld f
Klaag bem aan als een aristocraat,
raadde Doehe aan dat is, in onzen tijd,
de grootste aller misdaden.
Kapitein Cordounet is een man van
invloed i mompelde Thierry,
En die or op loert, om mij op een
gegeven oogenblik naar de maan te zenden
hervatte Publicola. 't Was degelijk by
die bet bevel voerde over de patrouille,
welke my dien kogel langs het oor deed
zingen.
Reden te meer om hem onschadelyk
te maken hervatte Pasque. Weegt
bet niet even zwaar of men een mensob
uit de wereld stoot, dan of men eeoe vlieg
dood knipt Als de petit general, dat
kleine lieve moDster, hier komt. zal het
rijk der aristocraten wel van korten duur
zijn..,.
Pasque wierp een zydelingscheo blik op
den muskadijD.
De oude gaf de pyp aan Publicola terug
'toestand vergelijkt tusschen 15 jaar geleden
en thans, dan is, dank zij de drankbestrij
ding, het verschil tastbaar èn in de drink-
ideeën èn in de drinkgewoonten, b.v. bij
gelegenheid van geboorte, communiefeest,
huwelijk, begrafenis enz.
Spreker spoorde allen aan trouw te zijn
aan het eerewoord. Ontrouwe leden hooren
niet thuis in onze rijen. Niemand wordt
gedwongen, iedereen is vrij, maar dat zij,
.die eenmaal lid zijn, het bewijzen door de
daad of wel uit de vereeniging treden.
De drankbestr- tot moed en volharding
opwekkend, sloot Kapelaan Dinckels zijne
rede, die veel bijval oogstte.
In zijn dankwoord aan spreker, in naam
van het Bestuur, drong ook de geestelijke
Adviseur sterk aan op het naleven van
het reglement.
Op het einde der vergadering werd aan
jMej. Anna Kessels, ter herinnering aan
haar koperen feest als propagandiste,
onder dankbetuiging voor bewezen dien
sten, een schilderij aangeboden, voorstel
lende O. L. Vrouw van Goeden Raad, de
patronesse der Venraysche Mariavereeni-
ging.
Pres. prees de propagandiste, die ondanks
hare drukke bezigheden, 12J jaar lang tijd
wist te vinden om te ijveren voor de
drankbestrijding en verzocht de leden op
op 26 April, feest van O. L. Vrouw van
Goeden Raad, tevens datum van oprich
ting der Mariavereeniging voor den bloei
der drankbestrijding te bidden.
De vergadering werd gesloten met den
chr. groet.
Zoodag; 24 April.
Na chr. groet richtte de Presidente, in
naam van bestuur en leden, een eerbiedig
en hartelijk welkom tot den Zeereerw.
Heer Pastoor, als geestelijk Adviseur, die
daarop zijne hooge waardeering uitsprak
voor de drankbestrijding, zeide het Ad
viseurschap zeer gaarne te hebben aange
nomen en de hoop uitdrukte dat de
Mariavereeniging onder Gods onmisbaren
zegen nog veel zou bijdragen tot de eer
van God en het geestelijk en stoffelijk
welzijn van den naaste.
Secretaresse deed voorlezing der notulen
waarin o.m. hulde werd gebracht aan de
nagedachtenis van Pastoor Rutten.
Twintig aspirant-leden werden geïnstal
leerd. In de plaats van Mevrouw Wed.
Esser—Timmer van Geffen en Mevrouw
Wed. Dr. Poels—Wentholt, die beiden al9
bestuurslid ontslag namen en wie Pres.
dank bracht voor het gepresteerde, werden
gekozen Mevrouw J. Poels—Poels en Mej.
L- Beukers.
Nu trad de Weleerwaarde Heer Kapelaan
Dinckels als spreker op.
Hij verhaalde op boeiende wijze de
geschiedenis van de Venraysche drank
bestrijding, Mariavereeniging en Kruisver-
bond en hun invloed op de drankideeën
drinkgewoonten. Wanneer men den
't was een stellig teeken dat hij ander»
maal een vijandelijke bedoeling had.
't Blyft overigens waar, zeide by,
dat gy beiden veel belooft en niets ter
deeling aanbrecgt eo dat wij integendeel,
ik en Pasque, trouw ter tafel aaobreDgen,
wat ons. in naam der republiek, in de
band valt,
Ja, behalve wat gij onder in den
zak hou it 1 dacht Thierry en waarsebtjo»
lijk ook Publicola doch voor bet oogen»
blik hadden zij bet recht niet bet booge
woord te voereD tij tooh waren in ge»
breke.
Nu, nu, liet Publicola er boog en
stoot op volgen Ik beloof u, dat gy
weldra de juweelen van dien ellendigen
aristocraat Link bier op de tafel zult zien
rollen 1
En dat wy de duizend livres zullen
deelen, die voor den losprys zullen bepaald
worden 1 voegde er Thierry by.
Zijt gy tevreden f bromde Publicola.
Doehe stak de band uit naar het baard-
branderke, waaraan de luitenant dampte,
en braobt bet in zijnen mond terug, zonder
dat Publicola den minsten togenstand
bood.
Breng nu ter tafel, wat gy. in naam
der eene en onverdeelbare republiek, bebt
kunnen meester worddD, gebood de luite»
nant.
Pasque en Doehe wisselden een blik van
verstandhouding.
De kopere olielamp brandde nu op de
tafel. Haar licht was creurig en indien zy
jeen bezield wezen waren geweest, zouden
wy zeggeD, dat zij bedroefd was om het
geen er aaD den buiselijken baard gebeur»
de.
s Inderdaad, vroeger spreidde zy baar
Snel recht
Den 13 jd September 1918 had er by
Weesp eeD spoorwegongelok plaats. De
nagelaten betrekkingen der slaöhtoffars
moesten processen voeren voor het be
komen van schadevergoedingen.
Een weduwe met zeven kinderen van
tot 17 jaar zit nu nog steeds op afdoe»
nmg te wachten. De prooedure werd in
September 1919 aanbangig gemaakt en op
een sohryven ontving zy van baar advo»
caat ten antwoord »3y moet geduld
bebben,"
Vermoodelyk zullen er nog maanden en
jaren over heen gaan, eer de zaak ge»
logeld is en de Tel. merkt dan ook terecht
op, dat men in dergelyke gevallen maar
moet rekeuen dat men niets vergoed krijgt
Komt er dan nog iets van terecht, dan is
bet meegenomen. L:chfc profheeren er van
de nagelaten betrekkingen.
Opzienbarende arrestaties
In Eindhoven
Dinsdagmorgen is door de gemeente»
politie, rykspolïtie en militaire politie een
gedeelte van bet Philipadorp afgezet en
zijn tal van woningen in de Plataanlaan
onderzocht. Er werden vergohillende wa
penen in beslag genomen. Io verband hier
mede zijn op de Philips glasfabriek drie
Oost9nryb8che commuoisteo gearresteerd
en zwaar geboeid weggebracht. De politie
zet bet onderzoek in verschillende richting
voort.
Ook heeft het onderzoek der politie
uitgewezen dat aidaar door een z.g. vroed»
1 ebt op op een kalm, eeriyk en vroom
buisgezin eeu stokoude grootmoeder, een
tmweiykspaar in den vollen bloei des
levens, drie of vier blozende kinderen.
De lamp bad jaren lang, misschien van
vader tot zoon, des avonds een brave
familie de oogen zien neerslaan en biddeo;
zy had de kamer verliobt in oogenblikken
van blydscbap en ook in die van smart
zij had gefl kkerd op kermisavond, zooala
zij traag gevlamd bad toen ginds, in den
hoek der kamer, onder een wit laken, de
doodkist vao den grootvader stood zooals
zy vroolyk brandde toen men er den
eerstgeborene aan de oude grootmoeder
kwam toonen,
Eo nu maar de lamp is geen denkend
wezen Z9 brandde enkel alleen slecht,
omdat de wiek ditmaal door geene zorg»
zame hand gekuipt en opgetrokken was.
Verschillende stemmen lieten ziob buiten
boerende vier mannen spitsten de ooren.
't Waren vrienden. Drie of vier kerels
alsook de schildwacht, die ziob in den
konden regen en wind sobeen te vervelen
traden binnen, 't Waren allen mannen ran
hetzelfde kaliber als P&gqae en Doehe, zy
droegen dezelfde bleeding, met dit verschil
dat by sommigen de hoed door de roode
muts vervangen was.
Bun binnentreden was ocstuimig. deze
wierp eeoe hesp, rookworst en doode
hoenders op tafel, gene droeg eene mand
met fl3sschen wyn en brood een derde
was met keukengerief geladen kortom,*
j wat den stroopers onder de band gevallen
was in de naburige boeven, in dit of dat
•buitengoed, werd altyd, io naam der
eene en onverdeelbare republiek, zooais
Pnblioola zeggen zon verbeurd verklaard.
Wordt vervolgd.