Pastoor Schmeits f Weekblad voor VENRAY, HORST en Omstreken. Onder 't roode vaandel. Dit nummer bestaat uit twee bladen. FEUILLETON. Zaterdag 18 October 1919 40e Jaargang. No 42 ABONNEMENTSPRIJS PER KWARTAAL voor VENRAY 60 c. franco per post 70 c. voor het buitenland bij vooruitbetaling 90 c. afzonderl. nummers 5 c. PEEL MAAS Uitgave van FIRMA VAN DEN MUNCKHOF, VENRAY. PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—7 regels elke regel meer 35 c. 5 c. Zaterdagavond overleed alhier, na voor» tian te zyo van de H.H. Sacramenten der StervendeD, de Zeereerw. Heer Pastoor Maria Pascal's Scbmeils. Weliawaar kwam de aiag niet geheel oovarwaoht, want sinds langen tijd had da pastoor te kampen met ernstige ziekte* gevallen. In hem verliest het Bisdom van Roer mond tan zijner meest begaafde priesters Een geniaal man, groot redenaar, musicus en oudheidkundige, gaat met üom heen, naar wiens talent in bet Bisdom Roer* mond met ontzag werd opgezien, maar die ook daarbuiten een reputatie bad gevestigd. Maria Pasoal Sohmeits, werd den 21en Augustus 1851 te Sutard geboren. Zijo studiën voor het H. Priesterschap ving hij aan op het college der Eerw. Patets Jeiuïton in z^jn geboorteplaats. Daarna bezocht bij e6oigen tijd Rolduo en vol tooide zijn boogere studiën aan bet Groot Seminarie te Roermond, waar bij den 13en Maart 1875 door Z D. H. Mgr. Paradis priester werd gewyd. Zijn groote begaafdheid stelde hem iD etaat door selfstndie op velerlei gebied een byzondere kennis te verwerven. Als jong kapelaan kwam bij den 2en October 1875 aan de Sc Servaas te Maaatriobt. Behalve door zijn redenaars talent deed hij hier van zich spreken door zijn wetenschappelijke onderzoekingen bij de restauratie van de majestueuze St. Servatiuskerk. Met T r Cuypers beeft by het groote werk geleid en lacbeDd mocht by wel zeggen Er i« geen steentje aan de St. Servaas, of ik heb bet betast. Twintig jaar lang werkte bij onvermoeid in deze groote stadaparochie en van zyn prettigen omgang getuigt wel het feit, dat zyu collega's vsd het platteland en elders, waDBser zij in Maastricht kwaman, altijd even by kapelaan Scbmsits aanliepen om eens gezellig te kunnen praten. Den 16so September 1895 werd kapelaan Schmeits pastoor te Buggenum en den 6sn Dsoember 1902 als zoodanig naar Venrsy verplaatst. In deze plaats bad hy wederom e#D bijzonder mooie kerk en bet was een genot hem de schoonheid ervan te booren verklaren. Pastoor Sohmeits deed zich verder ken nen a!a een uitstekend masious en groot bevorderaar der kerkmuziek Van hem wordt gezegd, dat bij eens op een partiouliere audiëntie by Z. H. Paus Piua X z g. bet Gregoriaansoh volgens zyn opvatting beeft gezongen en dat Z H. hem daarvoor hartelijk complimenteer, de. Zeker is bet, dat zyn heilig entbon» siaame hem daartoe iD staat stelde en bet behoefde niet te verwonderen, dat bij als lid Tan het Hoofdbas'nur der St. Gre 15 Droefgeestig merkte hij op: Gij hebt toen niet bsgrepeo wat ik leed 1 Nutteloos te zijn en maohteloos, terwijl ik alles had willen bezitten om bet n te kunnen geven O. ik kan hst u nu wel zeggen, hoezeer ik u bemind beb, ik stierf immers tooh 1 Ik heb bet u niet kunnen doen begrijpen en gij hebt door my geledeo, Misschien dat de christelijke leer een ander mensch van mij gemaakt bad I O, daar ben ik zeker van 1 Uw hart is zoo goed, ondanks alles, SDikte Suzan» ■a. Indien gy onzen godsdienst wildet leeren kennen, by is zoo mooi, zoo troost vol O jawel, antwoordde by met met een onversobil'ige beweging, Maar 't zal wel Dulteloos wezen, want ik bebj nog maar weinig lijd om te leven 1 Gy zult leven, Alexis, omdat ik het wil 1 Wat wilt gij daarmee zeggen, vroeg Alex's belangstellend, Dat zal ik u vanavond zeggen, ant woordde zy glimlachend. Suzanna hield met bare moeder een lan ge beraadslaging, waarna deze baar om helsde, zeggende Doe bet daD, mijn kind. omdat God het n beeft ingegeveo en gij deze ziel kunt redden, met wie gy werkelyk gelukkig goriusvereenigiog en als voorzitter der diocesane afdeeling mede een grooten stoot beeft gegeven tot de herleving van den liturgisohen zang. Waarly'k, het Bisdom Roermond verliest veel in Pastoor Schmeits en vooral de parochie Venrsy zal zyn heeDgaan be treuren. In de Nieuwe Koetier schrijft P. Geurts bet volgende artikel over Pastoor Schmeits: Pascal Sohmeits ia van ons heengegaan en iaat nauwelijks zyo gelijke na onder de meeat begaafde priesters, niet in Lim burg, misschien niet io Nederland. Eu toch ware het eenvoudig kinderachtig bij den dood van dezen pastoor te spreken van tets als -het achterlaten van eeu moeilijk of Diet aan te vullen leemteer is een vacature, een leemte is er niet. In de boogere sferen, waarin de hoog vliegende, aristocratische geesten plagen te zweven en elkaar te ontmoeten, was deze hoogbegaafde zoo ver afgezworven eD zoo diep verloren, dat hij d&uwelyks nog be langstelling scheen ts hebben voor betgeen de priesterhand eiken dag te doen vindt, zelfs voor bet pliohtmatigste en noodzake lijkste. Maar ik schrik ligt io dit koel oordeel niet een vonnis over dezen doode Eeuwige.Rechter, aan Wiens eindgericht ik niet kaD denken zonder te beven en te sidderen, ik sou Uwe onuitsprekelijke barmhartigheid baast durven vragen ls bet dan volstrekt uitgesloten, dat Gij in Uwe ondoorgrondelijke oordeelen met twee maten meet, een voor de gewone, een andere voor de buitengewone menscbea» kinderen f Wij menscheo, van nature dikwijls zoo onbarmhartig, zouden bet soms, zoudeD bet bier willen doen. Was bet de sobuld van Pascal Schmeits, dat Limburg voor hem t» klein, bij voor Limburg te groot was Is bet zijn schuld dat od8 Bisdom niet te beschikken beeft over aoademies voor boogere wetenschap pen en schoons kunsten en wy hem niet een zetel in eenc dezer academies konden aanbiedeD ik heb eens hooren vertellen, dat vader Schmeits, wieo zyo trouwhart'ge zoon al- tyd zoo'n innige en liefdevolle vereering toedroeg, lang kinderloos gebleven, deo Hemel innig bad om een kindje, al was by maar zoo'n klein kindje.,. eD dan maakte de oude Sohmeits bewegingen met zyn bandon, alsof by wilde zeggen zoo klelD, dat bet in een klomp kan. Dat kleine kindje werd hem geboren, en er groeide een reus uit. Men moet niet gauw spreken van genie brevetten van genialiteit, dat is van on» sterfelijkheid uit de dealen is een ydel werk, wanneer het nageslacht daaraan zyn onderteekening weigert. Dan moet men kunnen wijzen op onsterfelijke daden, op onsterfelijke gedachten of onsterfelijke monumenten. Maar tooh zijo er maar wei nigen, beol, heel weinigen geweest by wie hst denkbeeld geniaal zioh zoo spontaan eD onweerstaanbaar opdrong als by Pas» oal Schmeits. Men behoefde zyn uiterlijk, zijn aris tocratisch gestyleerde persoonlijkheid maar te zien. Wie hem niet of maar half kende, was by het beschouwen van dien kunste» □aarskop met zijn weelderigen haardos geneigd te zeggen niet natuurlijk, ge maakt. Maar wie hem goed kende eo be spiedde in zyu d&gelyksobe gangen, ge sprekken en zielsverheffingen moest erkennen dat is louter natuur, dat ie de eenvoud van een kind, zulk een lichaam j past bij talk een geest, bij geeft en be weegt zich gelyk bij is, de schittering van zija oogöu en zyn geheele psysionomie, de. beweeglijke gebaren van de armen en bandeD zijn de ongekunstelde uitdrukking van wat er gist en braiat in zyn binnenste, leeft en tintelt in zijn ziel. Wat hy deed en sprak od schreef, droeg bet merk van een koninklijke natuur bet fiere in hem was onbewust, en bet aristooratisohe niet aangeleerd. Zoo was hij, niet anders dan hij zlcb gafeen geboren type onder tien duizenden. Ik herinner me. dat Pacal Schmeits in een wetenschappelijke vereeniging te Roer mond eens een leziDg, pardon een rede bad gehouden over de laatste uitvindingen op pbysiscb, chemisch en technisch gebied. KeD onzer bladen bad een uitvoerig ver slag van die rede gegeven, maar wat gebeurde nu f De redenaar ontving een paar dagen later de krant bezorgd aan zyo adres met enkele passages blauw aan gestreept en gecommentarieerd met bet batelyke: dilettant. Dit toekent Er waren er sommigen, die maar Diet koDden ge» looven in de echte degelijkheid van Schmeits' veelzijdige kennis en daarom ge neigd waren hem van bsunbazsrij op wetenschappelijk terrein ts betichten. Wanneer men onder dilettant iemand moet verstaan, die geen zeer speciale vak kundige is, voor wien studie van een bepaalde tak van kunst en wetenschap geen levensstudie was, steunend op aes» demiaobe vorm ng en zioh verdiepen in de klemste, ook ie nietigste bijzonderheden en onbeduidendheden, dan is bet verwijt dilettantisme wellicht met ongegrond. Maar dan is de wereld vol vau dilettante, die toch werkelijk wel aanspraak kunnen maken op den titel van geleerd en hoog geleerd eu tegen wie wij met eerbied en ontzag opzien als hoogstaande meesters. Da zaak is deze de positieve kennis van Pascal Schmeits was zoo uitgebreid en veelzijdig, zijn geheugen was zoo veel omvattend zyn gemak om uit zijn geeste lijke schatkamer bet oude en nieuwe wel geordend te voren te brengen, zoo ver bazend zyn talent om aan dat oude een uieawe kleur en aan het nieuwe een tint van oorspronkelijkheid te geven zoo oDge- woon zijn woordenrijkdom en de arti stieke vormkracht om met zijn eijen denkbeelden het geziene en het geboorde, het waargenomene on het aangeleerde zoo tot een geheel samen te smeden, dat dit 't kenmerk droeg vsd zyn geheel eanige persoonlijkheid, zoo overweldigend.dat men zioh onwillekeurig afvroeg hoe kan in een hoofd zoo veel geleerdheid zyn gevaren en huizen, is dit allss wel echt, ben ik niet het slaohtoffer van zinsverbijstering eD geesteshypnose, is dat alles geen..,, dilet» kunt leven, als gij uw geluk weet te vin den in den plicht, dien gij voor God ver» vnlt Samen gingeD zy naar Alexia en Suzan» na Dam zijn hand In de hare Alex s, berionert gy u nog de belofte die ik a dezen middag deed, vsoeg zij. Waartoe Ik wil maar liefst niet langer leven, was het sombere antwoord Ook niet indien ik altijd by u blijven wilde Een kortstondige vreugde flikkerde in zyo oogen toen antwoordde bij dof Ik zal dat nooit aannemen. Ik wil uw onge» lok niet, Claudine Maar als bet nu eens een geluk voor mij was u te verzorgen en u gelukkig te zien Als ik u beloofde, uw vrouw te sullen worden Met verwondering hoorde Alexis haar «ao. Plotseling stak hy zyn hand uit en zeide Zwyg 1 It wil uw offer niet! Vroe ger heb ik bet eeos begeerd in een aanval van egoisme en altijd beb ik nog geboopt dat gy mij zoudt gaan beminneD. Maar du zai ik zulk een offer niet meer van u aannemen, want een offer is bet gi] bobt bet zelf gezegd 1 Gij handelt wreed met my dat alles te herinneren, zei Suzanna snikkende. Hij nam baar band en zeide met zacht; heid Vergeef mij. Ik dank u voor uw goedheid, die u dat ingeeft, het zal mij een troost zijn iD de dagen die my nog te leven overblijven. Heb ik dan uw liefde niet kunDen winnen, mijn laatste oogen» blikken worden tenminste verzoet door de gedachte dat gy my vergeven hebt en my n vriendschap gedenken zult Dat zal mij inderdaad bet sterven minder bezwaarlijk maken en mij de dagen verlichten, die my van dit zoo weinig betreurde leven nog zullen res'en. Zichtbaar vermoeid zonk de zieke in de kussens terug. Maar ik wil hebben dat gij blijft leven, zuchtte zij. Gelooft gy mij dan niet als ik u zeg dat ik gelukkig zal zyo aan uwe zyde Neen. DeaD, was zijo wanhopig ant woord. Gy zyt een lief meisje, maar ik wil niet. Denkt gy mij aldos aau den dood te ontrukken Misschien sou n dat geluk ken, maar ten kgst% van uw eigen geluk. En ik bemin u te zeer om u ongelukkig te zien En als dat du toob mijn geluk eens uitmaakte, weersprak zy hem met van vreugde schitterende oogen. Uw gelck Zou dat mogelyk zyn Ik durf Diet. Werkelyk, Claudine, zou het u niet berouwen Neen. antwoordde zij ernstig. Ia- dien gij evenals ik, onderwezen wilt worden in den christelijke godsdienst, geloof ik dat wij samen gelukkig zuileD zijo 1 Gij moogt mij leereD wat gij wilt, iodion uw godsdienst mij geduld en kracht geeft, zal ik al tevreden wezen. Ik wil u gelukkig maken, Claudine, en u nooit meer vry willig onrecht aandoen De tranen sprongen Suzanna in de oogen. O. ik wist wel, dat gy een goed bart badt Maar ik moet u nog iets vragen. Moeder, wil u het hem uitleggen Alexia, zei M oheliue, Suzanna bedoelt dit. Wij zyn arm en gy ryk, cu zal meD natuurlijk gaan zeggen, dat Susan- tantisme Neen, dat was het niet of als ge wilt. dat men alle wetenschap en kunst in deD vorm van een diploma in deo zak moet dragen, om niet dilettant te heeton, geef dan tenminste toe. dat deze dilettant up het gebied van taalkennis, litteratuur, architectuur, oudbeidkuode, muziek en tal vaD, ook do meest moderne en zwaar te verduwen wetenscbsppeD, als chemie, psysiek, dier» en planieokuDde, sterren kunde veel beter thuis was dan, in éóa dier wetenschappen, de meeste boog-ont- kkelden, die met bepaald onder de vak geleerden kunnen gerekend worden. Eerlijk wil ik bikennen, dat ik ondanks al de obarme van dezen charnnnteo causeur en al de hartelijkheid van dezen goedbartigen meDsoh er altijd tegen opzag in zijo gezelschap te komen. Ik geloof wer kelyk, dat aan dien schrik een kleine, laat het dan zijn echt meosohelijke ijdel» beid ton grondslag lag. Als men enkele ursD Sobmeita bad geboord, wanneer bij echt op dreef was. bad men twee, drie dagen noodig om bet noodige zelfvertrou» wen te herwinnen. Dat was zoo schitterend, zoo verbluffend, zoo overweldigend, dat men aan zioh zelf ging twijfelen, den moud Daawelijka durfde open doen eD zelfs, als men schryver was van beroep, neigiDg gevoelde de pen voor altijd neer te loggen. Meo zat er by in beate bewondering eD zweeg als een mof, iD afwachting, dat een ander, die nader stond tot de gewone menscheo, bet woord opnam. Ik sprak van de -pen' de pen van Pascal Schmeits was nu eens een penseel, dan een stift; zyn sierlijke taal en zijn m«ta!en styl doen er ons van zelf aan; denken. Wat hy schreef, droeg een merk, het was een leeuwenmerk. Het was in geeDen doele kuistig pouter- werk, dat riekt naar de lamp. dat vlijtig opgevijzeld en opgepoetst wordt; geen geesteskind, dat den stempel der barens weeën op zyn voorhoofd draagt. De groote Dr, Coyperi vierde zijn 70iten verjaardag en de toenmalige redacteur van de -Maas en Roerbode" meende terecht, dat ziju blad dien dag niet oDgemerkt moebt laten voorbijgaan. Een meesterlijk artikel voor dien grootmeester Vao ztlf dacht by aan den grooten vriend van Cuypers, deo pas toor van Buggenum. Geradbraakt in al zyo leden, bleek, mat en suf lag daar Schmeits als slaohtoffsr van een soort griep: Ecd artikel schrijven, anders misscbieD ook niet, maar cu bepaald onmogelijk 1 Tocb zou bet kunDen en moeten. Na enkele uren lag op bet redactie-bureau van de -Maas en Roerbode" een geurig en fleurig opstel, dat gein spoor van de katterigheid en moreele depressie droeg een der beste, welke Sohmeits ooit geschreven beeft, in één adem zoo op bet papier gegooid. Het is Diet alleen en miasobico niet aller eerst bet schoonheids- en kunstgevoel, dat by Pascal Schmeits zoo verheffend op u inwerkt. Het is wellicht meer nog die piëteit voor de Kerk en voor alles, wat door den Roomscben geest geïnspireerd en gemerkt is. Niet minder dan WillemssD bad bij de Roomscbe heiligen, niet minder dan De S;uers de Roomscbe monumenten □a trouwt om bet geld En daarom wilden wij u vragen of gij van uw fortuin slechts zooveel behouden wilt als noodig is en de rest besteed zal worden door goede wer ken uw vroegere tekortkomingen goed te maken. Dit offer zou ons zeer aangenaam wezen Noemt gy dat een offer, iiep ALxia begeesterd uit. Hebben weelde en genot mij geluk geschonken Wat beteekent voor my rijkdom, nu ik Claudine bezitten kan Heel myn fortuin wil ik in uw ban den stellen, opdat gij gelukkigen maken kont 1 Het bu wélyk werd pas vier maanden later gesloten, nadat Alexis zyo vreeselyke zwakte te boven was gekomsn. In cien tijd bad by zich io deu godsdienst laten ooderwyieo. bad bet H. Doopsel ODtvangen eD zijn eerste H. Communis gedaan. Het huwelijksfeest had op de villa in den grootsten eenvoud plaats, maar weldra ver huisden de jonge eobtgenooten eo de heels familie Mariey naar een eenvoudig buis in de wijk Montreuil. waar ook Louis en Lucien hun handwerk uitoefenden. Ook Cózarine bad by hst huwelijk tegenwoordig willen zijn wel was zij afgeleefd en ge bogen naar bet lichaam, maar baar bart klopte nog even warm als vroeger en haar schamele wooing was nog steeds een toe< vlochtsoord voor de verworpelingen. Na de plechtigheid nam Alexis de hand zijner jonge vrouw in de zyne en zei op hattelyken toon: Gij hebt er dus geen spyt van Suzanna Zij maakte een afwerende beweging. Wy zyn dus V9rescigd, zooals ik het lief; en al bezat by niet de historische detail-kennis van den oDvergetelyken pastoor van St. Odiliëoberg. bij was tyn meerdere in bezonnenheid van oordeel en oritischen sin. welke evenwel zijn gods dienstige inspiratie niet afkoelden en zijn heilige geestdrift niet neerdrukten. Roomsch was deze kunstzinnige in zijn gedaohteo Roomsch in zyo gevoelsleven. Roomscb in zijn noogata zielsverheffingen, Roomsch in zyn dierbaarste idealen. In zyn optreden spaarde men wel zyn fijn ge- vormden artisiieken, weidscben aanleg, nooit iets van te wereldacben zwier en pronkzucht; zyn priesterlijk blazoen bleef onbesmet Men zou Schmeits evenwel maar half kennen, als men hem alleen maar heefc zien zweven m hooger sferen; er woonde in hem een echte mansch, voor wien het gewoon, soms heel gewoon menachelyke zyo belangwekkende zijde niet miste. Zyne zintuigen waren even gevoelig voor indrnkken als zyn zielsvermogens. Hij bad niets van een bon-vivant en loch was er geen betrouwbaarder fyDproever dan by; in bet driuken was by de soberheid zelf en toch wist de oude Horacius niet beter de edele gave van den wijnstok te waar» deeren dan by; een rooker was hij heele» maal uiet en toch kon niemand bjj het genieten van eeD fijne sigaar smakelijker en sierlijker de blauwe wolkjes boven zijn boofi doen kringelen dan hy; bij bad □iets van een boer eo tooh wist nauwelijks iemand met meer nauwkeurige deskundig- beid bet betrekkelijke nut van bet stal- en kunstmest te batoogen dan by; by was geen tuinier, maar wildet ge een mooien Éngelsohon tuin aanleggen Pascal Sohmeits zou u een plan ontwerpen en daarbij stipt aangeven, welke bloemen en planten soorten dieD lusthof moesten sieren. Doet het niet denkon aan Salomon, die even belangwekkend wist te praten over de nederige kruiden des velds als over de booge ceders van deu Libaaon Fier en kloek hief hy het forsche hoofd omboog, symbool van zijne steigerende zielsverrukkingen en verheven gedachten. Dat was geen trots en hooghartig zelfbe wustzijn, want om zyo afleiding en zyn troost te zoeken in zelfbewondering, zelf» verheffng en zelfgemeting, voor die kin derachtige ijdelbeid behoedde hem zijn groot gezond verstand, zyn zin voor zelf» critiek, zijo hooge ideeënvlucht, zyn naar de zonnige hoogten van bespiegeling en kunstgenot gekeerd idealisme, dat zyn stralende oogen deed vonken van een in nerlijk brandend vuur Zijne gaven on talenten trokken veler oogen tot zicb, maar nooit boorden wy hem er op pochen. Zijn vrienden en ver eerders, die hem met hunne opdringerige uitnoodigiDgen voor spreekbeurten en le» ziDgeD op vergaderingen en feestelijke bijeenkomsten geen rust'gen dag in zyn pastorie of kapelanie zouden gegund beb» beD, gaf bij reden tot een andere klacht: byna altyd klopte mee bij bem tevergeefs aan. -Schmeits was niet te hebben". Omdat hy zich zelf niet zocht en verheerlijkte, brengen wy gaarne deze bescheiden huid». Op zyn ziek- en sterfbed lag die reus naar deD geest te schreien als een kind. Was bet uit weemoed over den voorbij» geganen glans van een snel heengevloden leven cf mt onvoldaanheid over een tekort aan verwezenlijkt idealisme? Maar is dat besef weenend met zich te dragen in bet graf niet het teeken van een hoogstrevende ziel Op dit eerbiedwaardig graf treuren de MuzeD. dis blijde stonden aan zyn wieg en hem trouw door het leven vergezelden. Mogen uit de bloemen, welke zy strooien de Engelen een krans strengelen om het hoofd van dezen begenadigde en hoogbe gaafde. Dinsdagmorgen bad met grooten luister de begrafenis plaats van den overleden pastoor. Om kwart voor elf stelde de lijkstoet zich op aan de pastorie om vandaar naar de kerk te trekken. Al de vtresnigingen van VeDray waren vertegenwoordigd od baar omfloerste ba» nioren gaven aan den stoet iets pleobtigs en tooh droevigs. De fanfare verhoogde deze stemming door het spelen van trenrmuziek, zoodat overal waar de stoet voorbijtrok, een eerbiedige stilte beerschte. bad gedroomd, één van geloof en ééa van gevoelens Het is ia den godsdienst ik voel bet dat de werkelijke vereeniging des harteD en waaraohtige vreugde gevon den wordt 1 De ware broederschap wordt hier slocb'.s gevonden zij, die zich socia» listen noemen, zyn niets dan comedianten, de meesten van beD zijn er slechts op uit het volk te bedriegen 1 EINDE.

Peel en Maas | 1919 | | pagina 1