T ia
UitgeverW. A. Van den Munckhof, Venray,
Vaneen geluksland.
Zaterdag 25 Juni ÏÖIO.
31ste Jaargang
No £6.
If 1
TWEE
Dit nummer
bestaat uit
BLADEN.
Hoe men zich tegen den
bliksem beschut
Brief van Pater Peeters,
Abonnementsprijs per kwartaal
voor Vbnray 50 c.
franco per post 65 c.
voor het buitenland bij vooruitbetaling 85 c.
afaonderlijke nummers 6 o.
Prijs der Advertentiën:
van 1 4 regels 20 c.
elke regel meer 5 c'
letters en vignetten naar plaatsruimte.
Advertentiën, 3maal geplaatst worden 2maal berekend.
Was hij bemiddeld,
dan diende Als regel neme me- derhalve in
Een der duizenden eilanden van de
Zuidzee, hetwelk door de beschaving
nog niet is veroverd, moet volgens
deskundigen, een waar geluksland
zijn.
Althans in menig opzicht.
Onder andere in het navolgende.
Voor meerdere tientallen van
jaren maakte zich de mannelijke
bevolking op ergernis gevende wijze
schuldig aao misbruik van geestrijken
drank en spel.
Het scheen wanneer eenmaal door
het sterke geslacht de kruik aan de
lippen was gebracht, en de smaak
geproefd, de draok een onweerstaan-
baren invloed had gekregen.
Daaraan werd alles opgeofïerd.
Eigen geluk van het huisgezin,
familie, bezit, tot in het negatieve,
d. w. z. het zich en de zijnen verkoo*
pen, alleen maar om zijn dranklust
te kunnen botvieren.
In één woord, behalve het laatst
genoemde (vrijwillige slavernij,) men
zou gezegd hebben, dat men zich
in een beschaafd land bevond.
De ouderlingen, de wijze bestuur-
deren des lands, wien 't waarachtig
welzijn ter harte ging, stonden rade
loos bij dit dreigend lichamelijk en
zedelijk verval.
Eindelijk, daar stondin een hunner
bijeenkomsten, een der waardigste
patriarchen op om zijn meening uiteen
te zetten, op welke wijze men tegen
deze kwaal moest optreden, welk het
geneesmiddel moest zijn voor deze
ellendige ziekte.
En zijn voorstel vond bijval.
En zij stemden éénstemmig dat
voorstel tot wet.
En 'l werd uitgevoerd met alle
gestrengheid, maar dan ook met alle
succes.
Elke plaats van beteekenis, de
kleinere plaatsen te zamen, kregen
een .raad van toezicht", gekozen
door de geheele bevolking uit de
waardigste der medeburgers.
De Raad van Toezicht was verdeeld
in onderafdeellugen, naar gelang de
buurten, waaruit de gekozene voort
kwamen.
Maakte zich nu eenig persoon
schuldig aan het niet alleen absoluut,
maar ook slechts relatief misbruik,
dan kon over hem ook naamloos een
klacht worden ingediend.
De klacht werd onderzochten
indien gegrond bevonden, de schul
dige een eerste maal, doch ook
elechts één eerste maal gowaar-
schuwd, zonder meer.
Een herhaalde aanklacht, die
eveneens gegrond was bevonden,
leidde onmiddelijk tot een meer
practisch optreden der overheid.
De schuldige werd dan uit zijn
omgeving weggenomen en naar een
instelling overgebracht, welke zooveel
was als onze rijkswerkinrichting.
zijn eigen fortuin voor 't onderhoud
der zijnen, was hij onbemiddeld, dan
werd daartoe allereerst gebruikt de
opbrengst van zijnen inde verbeter
kolonie verrichten arbeid
Maar in geen enkel geval kon do
man niet verder voortwerken aan
den algebeelen ondergang van de
zijnen, zijn vrouw niet tot martelares,
zijn kinderen niet tot martelaren
makeD,
Slechts bij duidelijk gebleken
beterschap kwam hij onder de zijnen
terug en bleef nog lang onder het
toezicht van den Raad.
Het resultaat als gezegd was
schitterend.
Het misbruik hield binnen korten
tijd geheel op, en heel het volk prees
de wijsheid var. den ouderling, die
redding bad aangebracht.
Inderdaad, zien we't zelf in onze
beschaafde landen niet gebeuren
dat er zijn van die zoogenaamde
.niets-nutse-s", die enkel en alleen
leven voor hun drankgenot
Of de vrouw en kinderen in ellende
in honger, in ongeluk raken, het
deert hun niet.
Zij gaan in arren moede voort,
lachend met da menschen, wien zc
ergernis geven, die 't goed meenen
met de treurende huisgenooten dier
ellendelingen.
Als onze beschaafde maatschappij
een van dat .onbeschaafde volk" zulk
eeu soort wet overnam, we zouden er
niet kwaad bij varen.
Waut hoevele, hoe ontelbaar vele
huishoudens worden ook hier op zulk
een stelselmatige, lafïe. vernederende
manier ten onder gebracht.
Het buitengewone aantal do-itle-
lijko ongelukken in binnen en buiten
land in de laatste weken wederom
door den bliksem gebeurd, doet
opnieuw de aandacht vestigen op de
middelen om zich tegen het bliksem-
gevaar zooveel mogelijk le bescher
men.
De bliksem zoekt den besten weg
om uit de wolken in de vochtigheid
der aarde door te dringen. Hij treft
derhalve bij voorkeur zulke hooge,
puntige voorwerpen, die direct met
het grondwater of met vochtige
plekken onder hot aardoppervlak in
verbinding staan, zooals b. v. hooge
boomen, draden die in den grond
verloopen, torens die met hun
fundamenten diep in den grond staan,
enz. Daarbij is de weg van den blik
sem niet altijd loodrecht van boven
naar benedenhij springt vaak van
zijn weg of vertakt zich naar andere
voorwerpen, die goede geleiders
van de electriciteit zijn. Daartoe
behooren ook menschenverzame-
Iingen, waarvan tengevolge der uit
ademing en de werking van de huid
steeds vochtigheid uitgaat. Zeer
vatbaar om getroffen te worden zijn
voorts alle metalen vanwege hun zeer
groot electriciteit geleidend vermo
gen.
acht om bij onwe'ders vóór allehoogo
spitse voorwerpen te mijden en zich
verre te houden van boomen metalen
en mensclienophoopingen. Heel
merkwaardig heeft do statistiek aan
't licht gebracht, dat naaldboomen
en van het loofhout, da beuk, het
zeldzaamst door den bliitsem getrof
fen worden, de eik daarentegen de
sterkste aantrekkingskracht op hot
hemelvuur uitoefent.
De wind verhoogt het bliks-mge-
vaar. Men zal dus verstandig doen.
als mon met vrouw -tl kinderen
onder weg door onweei overvallen
wordt, niet hard te gaan loopen,
maar liever zich kalm nat te laten
regenen dan door snelle beweging de
lucht in beroering te brengen en
daardoor het bliksemsgevaar te
vergrooten
Ook zij men op zijn hoede niet te
dicht bij elkaar te loopen ol elkaar
of de kinderen aan de hand vast te
houden .- dal geeft slechts aanleiding
tot het vormen eener geleiding voor
de electriciteit. Op straat of op een
landweg is men 't veiligst in het
midden tusschen de beid- rijen huizen
of boomen.
ln de kamér moer zich bij
onweer niet in de nabijheid der
gas- en waterleidingsbuizen ophou
den. Men blijve ver van de lampen
en bade niet tijdens een onweer. Om
de vochtigheid in de kamer te ver
minderen doe men een raam open
een maatregel die alleen dan gevaar
lijk is waDneer de wind op het raam
staat
missionaris te llisakil.
SLOT.
Maisug ang Pare, apan matarong,
zeggen de goede luidjes: Streng 1$ de Pat-er
maar rechtvaardig. Die preken hebben me
wat tijd en moeite gekost wegens onvol
doende bekendheid met dj taal, die ik nog
niet onder de knie heb. Edoch, ondanks
mijn 50 jaren, kan ik een vergelijkend
examen aan. Waar een wil is, daar is een
weg.
ln huis, bij zieken bezoeken, op straat
durf ik gerust mijn volkske aanspreken,
over God en Godsdienst, en, als 't moet
den mantel uitwringen ook. Zondagschen
ders moeten mij niet onder schot komen
of ze krijgen de volle lading. Dronkaards
als ze niet te veel boven Amsterdamsch
peil staan, tracht ik te ontnuchteren
meiden die op ongelegen uren en plaatsen
kuieren, krygen een hartige vermaning
naar huis mee kwasten die den Pater
zonder groeten voorbijgaan vraag ik of
ze hun geloof of hun verstand kwijt zijn.
Ontmoet ik kinderen, die ik niet in kerk
en cathechismus zie, dan laat ik mij door
hen naar vader en moeder brengen. Eenige
aglipayaansche beambten, die net hooge
woord hadden, is de meed in de schoenen
gezakt in preek en catechismus stelde ik
hunne dwaasheden aan de kaak. Aan den
postmeester, die yan zijn vak geen jota
kent, zei ik eens op zijn kantoor te midden
van een hoop volk, terwijl ik hem flink op
zijn schouders tikte Vriendschap, pij
zoudt beter doen uwe postwet te bestudee-
ren dan over godsdienst te twisten. Zoo
niet, dan klaag ik 11 als onbekwaam aan."
Niemand groet me dieper en vriendelijker
dan deze laatste, is bereid tot alle diensten.
De Amoriaaansche schoolmeesters, allen
inlanders, waren een schrikbeeld voor
mijn voorgangers.
Ze zijn goed bekend en zijn mijn beste
vrienden. Ze hebben trouwens ondervonden
dat ik hunne school kan leegpompen
wanneer ik wil. Daar liepen vroeger
lummels en dwaze maagden van 15—20 j.
om te vrijen: dat is uit. De meeste school
knapen en meisjes groetten niet nu komen
ze allen de hand kussen. Vroeger speelden
jongens en meisjes samen uil is t.
De school begon om half 8 des morgens:
ik verzocht te beginnen om 8 uur, omdat
mijn catechismuskinderen anders geen tijd
hadden te ontbijten. Terstond toegestaan
Zoo'n dwaallicht van een schoolmeester
uit de ilaya's had in zijn hoofd gekregen
om bij plakkaat een openbaar schoolfeest,
zang. comedie enz. aan te kondigen voor
Passiezondag. Ik zei in de preek, dat die
onbekende geleerde zeker geen catechismus
kende anders toch zou hij weten, dat de
Passieweek bestemd is tot het overwegen
van Christus Lijden, eu verzocht alie goede
christenen weg t6 blijven.
Het feest werd stikum uitgesteld tot
Paaschzondag, en ik leerde mijn harmonie
om er wat jus bij te zetten.
Na moge men dat alles brutaal vinden.
Wat hindert mij dat Wee het volk, zoo
den leidsman geen leiding geeft, 1
kudde zoo de herder niet waarschuwt voor
wolven. ,Ik houd hetmetSaulus voorschrift:
Insta, iDcrepa, per fas et nefa3. dring aan,
berispt bij tij en ontij. Catechismus werd
vroeger niet gegeveu, en dien moest ik
juist en vooral hebben de jeugd is de
toekomst over ettelijke jaren vormt zij
de parochie. Ik begon met lü maDDetjes
en vrouwtjes, einde December telde ik er 61
nu 300, en verwacht het dubbele.
Treurig, vele jongelieden van 15-19 j. heb
ben hun le Communie niet gedaan. Ik neem
alles aan wat zich aanmeldt. lederen
morgen zijn zij present in de mis van half
7 daarna catechismus tot kwart voor acht
is er geen school dan langer. Vermoeiend
maar viuchtbaar werk. mijn liefste werk
ook. Vermoeiend omdat wij reeds 5 uur in
den biecbstoel zitten, omdat wy nog nuch
ter zijn; vermoeiend omdat de catechismus
sen te groot zyn ik heb tot 150 en meer,
mijn kapelaan 120150 kinderen, erg
roerig, waarvan 9 op de 10 lezen noch
schrijven kunnen. Thuis krijgen ze van
de ouders nooit ondericht, zeer vele kennen
zelfs geen Onze Vader. En toch brengen we
het ver, zeer ver, en ik vrees geen concur
rentie met menigén catechismus in het
heilige Holland. Die lieve kinderen zyn
mijn beste predikanten, en onderwijzen
thuis ouders en oudere broers en zusters.
Zij preeken wel eens in de kerk in mijn
plaats.
Ik ondervraag ze voor de volle kerk, en
dan liefst over de groote waarheden, dit
door 300 kindermonden tegelyk mee
onweerstaanbaar geweld door heel de kerk
en tot in de harten doordringen. De cate
chismusles wordt des morgens door schiet
alle volwassen mishoorders bijgewoond,
tot hun groot profijt, en tot mijn groot
genoegen.
Mijn 300 kinderen zingen allemaal onder
de mis, en zij zingen ook het lof op Zon
en feestdagen. Ja. ja, we hebben hier een
zangkoor, dat gehoord mag worden
Hoe heerlijk als die goede kinderen de
kerkelijke gezangen uitgalmen wijd uit boven
harmonium en twaalf blaasinstrumenten.
En nu gij hoog beschaafde Venrayers, die
wellicht met eenig medelij op mijn
parochianen neerziet.
Zoo'n Hartverheffend schouwspel hebt
ge mij nog nooit vertoond. Hier zingt
ons kleingoed latijn, a's je blief en niet
één stokje, maar zeker twaalf, alles van
buiten, en zuiver. Dat is het werk geweest
vooral van mijn kapelaan, P. Ryken, het
werk van hoogstens twee maanden.
We moesten hier uwen tempel en uw
orgel eens hebben Over een jaar of vyf
hopen wij bier don wenscb van den H.
Vader verwezenlijkt te hebben, nl. dat
heel de kerk alles moe zingt. Wanneer zult
gij er mee klaar zyn.
Met het gebruik der Sacramenten. Zon
dag- en Paascbplicht was het treurig ge
steld, Nu dagelijks 1520 Communiën,
de9 Zondags veel: van 1 Januari tot 30
Maart deelden wij uit 4lS0 H. Communies.
Biechthooren moeten wij iederen morgen,
des Zondags 3, 4 en 5 uren menigen
dag in den Paaschtijd brachten wij tot
8 en 10 uren in den biechtstoel door.
Wie zyn Paschen niet houdt wordt niet
op gewyde aarde begraven, en daaraan
hebben ze allen meer dan een broertje
dood. We schryven de biechtelingen op in
den biechtstoel; einde Maart telden we
1G30 namen, en de Paaschtijd duurt tot
29 Juni. We zijn nu reeds boven bet hoog
ste getal. dat sinds twaalf jaren bereikt
13. De zieken zonder Sacramenten te laten
sterven i3 uit de mode, sinds ik de begra
fenis weiger in gewijde aarde. Onlangs
werd, tegen mijn verbod in, een meid van
17 jaren des nachts begraven: 't zal de drie
aanleggers waarschijnlijk 14 dagen brom-
mens kosten, en navolging zullen zy weinig
hebben.
Peters en meters, trouwlustigen die bet
noodzakelijke niet kennen worden afgewe
zen, resp. uitgesteld. Weinig paartjes sla
gen bij een eerste examen, dan onderwer
pen zij zich zeer gelaten aan een tweede en
derde: stevige liefde. Wie meent dat ik er
de genegenheid der slachtoffers mee
verspeel, heeft bet glad mis: zoo wys zijn
ze reeds om te beseffen, dat ik mijn plicht
doe en gedreven word door liefde voor
hunne kostbare ziel.
Het Mishooren des Zondags laat veel te
IA «jfjocuolf O Vol. Maai i/o.loltJ ual uok J«t
beter wordt, moet men bedenken dat er
altijd volk thuis moet blijven, al was het
enkel om goed en havo tegen dieven te
beveiligen: geen huis toch dat gesloten kan
worden. Erger is het gesteld met de lui in
de ilaya's. Die moeten verbazend veel
trotseeren om hun plicht te volbrengen;
de meesten moeten des Zaterdags reeds
vertrekken te voet, te paard, op karbou
wen of per boot, en natuurlijk wisselen om
den aoderen Zondag. Ik verbeeld mij dat
mijn dorpgenooten de devotie er veelal by
zouden inboeten, als zy van zoo ver, met
zulke ellendige wegen, met zulk een klimaat
onder een brandende zon of knetterende
regenvlagen naar de kerk moesten gaan.
Die itaya kerkgangers moeten kleereo en
eten voor den Zondag meeslepen: dat is wat
iger dan een dun kerkboekje of een
rozenkrans, dio door menig Zondagvierder
onzent 0 zoo gaarue vergeten worden.
ten
En toch zoozeer ik modelij heb mot die
schare dringen wij op het mishooren aan zoo
niet, dan verwildert zij totaal. Woonden
die buitenlieden nog maar groepsgewijze
samen; dan kon een onzer beurtelings'daar
dienst gaan doen.
Maar neen behoudens een p »ar uitzonderin
gen leven de meesten verspreid over groote
uitgestrektheden, eu zijn in den zaaitijd
den regentijd niet te bereiken. *t Is gee°
zeldzaamheid dat oude, afgeleefde menschen
zieken zich van zeer verre, in een draag
stoel of op een baar door vier of acht man
kerkwaarts laten dragen om te biechten
te communiceeren; echt bjjbelscbe
tafereelen, die ons tranen van aandoening
afpersen. Waarlijk, dit volk is, ondanks
al zijn gebreken, waard bemind en bediend
te worden met de grootste toewyding,
en er bestaat m i. gegronde hoop, dat het
eens een voorbeeldige christenheid worden
zal.
Wij, Missionarissen, zijn dan ook met
den besten moed bezield, en overgelukkig
met ons erfdeel. We zijn in minder dan
twee jaren met 15 Paters en 6 Broeders,
meer manschappen dan hier ooit geweest
zijn; een nieuwe karavaan is in de maak.
Maar 40 man is zeker niet te veel om het
allei noodzakelijkste werk te verrichten.
Liefhebbers genoeg te Tilburg en elders
maar het groote bezwaar is dat de arme
Philipinos zeiven de koster, van uitzot,
reis en onderhoud moeten betalen, od hun
wil is beter dan hun beurs. Nochtans wan
hopen wij niet dat onze voelbelovende
Missie ziek op don duur zelve beredderen