stre&eiL
liet Socialisme,
ZATERDAG 15 JULI 1893
VEERTIENDE JA ARGANG.
1
No. 29,
Abonnementsprijs
voor Venray
franco per post
voor hot buitenland
afzonderlijke numraera
per kwartaal.
50 c.
G5 c.
S5 c.
6 c.
Uitgever:
L. -A.. SAS8BN.
Deze Courant verschijnt iedcren Zaterdag
Prijs der Advertentiën:
ran 15 regels 30 c;
elke regel meer G Ci
groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Advertention, 3mdal geplaatst, worden 2maal berekend.
dvertentien of Ingezonden
k Stukken gelieve men 's Vrij-
;gs vóór 2 uur "s middags
te bezongen aan het Bureau van
»Peel en Maas*" te Venray.
(Slot.)
Waarin bestaat nu do kern, het
wezen van het socialisme? Het ant
woord luidt: Hierin, 'dat uit dc maat
schappij verdwijnen de 3 groote on
machtige factoren, die onontbeerlijk
zijn voor do handhaving dor sociale
Of dé: godsdienst, familie, eigendom.
Tegen den godsdienst richt zich het
revolutionaire socialisme op de eerste
plaats. In Hecht voor allen en andere
organen dor partij, hoort men wol
eens de bewering uiten, dat de socia
listen een ieder vrij laten te gelooveu
wat hij wil en dat eigenlijk in de
sociale democratie het ware Christen
dom ligt besloten, maar niemand kan
luop)»*M»en, dat door de geschiedenis
van net socialisme"als een robtic JraaH £f
de strijd legen de Kerk loopt. Bebel
kwam er trouwens op den Duilschen
rijksdag openlijk vooruit» Op religieus
gebied," zoo sprak hij, «willen wij
liet alkeisme," en deze verklaring hoeft
men, zij het ook in andereu dikwijls
nog zuiveren vorm in do organen on
zer socialisten herhaaldelijk kunnen
terug vinden. De socialistische schrij
vers cn sprekers hebben nimmer ge
aarzeld op de meest beloedigonde wijze
zicli te uilen over zaken en personen,
die wij ten hoogsto vereeren, en lel-
feuilleton.
Ooixspronkel ij ke 1ST o volle.
9.
Geleidt jonker Richard," sprak de dic-p
gekrenkte vader, -dc deur uit, en de eerste,
die hot waagt, haar weder voor hein Ie ope
nen, of zelfs een enkel woord met hem dui tl
spreken, verlaat oogonblikkclijk mijn dienst.
Jonker Richard", vervolgde l.ij, zich recht
streeks tot zijn zoon wondende, vertrek, kom
mij nooit weer onder mijne oogen en neem
mijn vloek voor eeuwig met u mee,"
-Richard zag wel, dat er bij het groot
aantal bedienden, die hom allen haatten, a n
geen verzet te denken viel, en hij gal' zich dus
gewillig aan hen over. Echter aan do deur
der kamer gekomen, koerde lij zich om, en
cn terwijl een traan van woede in -zijil oog
blonk, sprak hij tandenknarsend en zijn wijs
vinger dreigend tot zijn vader o, heiiend
-Gii zult van mij hooren en vertrok.
»'t Is om te builen," zeide de waardin,
met oen bewogen stein, -dat de kinderen hun
ne ouders, dio hun niets anders dan goed doen
zoo'n verdriet kunnen vei oorzaken,"
-Ja, ik moet eerlijk bekennen, ik was
in mijn jeugd*" sprak de wagoinu .kor, -ook
voor goeu klem geruchtje vervaard, maar 't
is slim, 't is slim zón heb ik bet nog nooit
gehoord; cn ik wil je wol verzekcrou, als mijn
jongens het eens zoo zonder, aanleggen, ik i.a
heel gauw als soldaat naar de Oost zou
sturen."
-Ga voort, Jasper, ga voort, je hebt een
goede manier van vertollen," zeide Poter
Kuip, do hoefsmid, *'t gaat hem alles zoo
kens vindt mon bij hen de bewering
voorop gesteld dat do hemel reeds
hier op aarde bezitbaar is. Aan een
leven hiernamaals wordt niet geloofd,
neen, de aarde moet onze hemel zijn,
want met den dood houdt alles op.
Genot, teugelloos genot, moet des
menschen doel zijn en men moet alleen
datgene nalaten, wat schadelijk kan
wezen aan het lichaam eu daardoor
ons wereldlijk geluk zal verminderen.
Het is klaar, dat waar men zich op
zulk een standpunt plaatst, de passief
in hoogc mate moet worden opgezocht
en men van den eenen afgrond in den
anderen stort. Het is in waarheid eone
heidensche leer, die hier gepredikt
wordt, waartegenover lijnrecht die
staat van hel Christendom.
Men kan er zich derhalve geen zins
over verwonderen, dat de heiligheid
van den echL als sacrament niet door
het atheïstisch socialisme wordt er
kend. Voor het huwelijk zal in den
speialistischen toekomststaat do zoo
genaamde vrije liefde" worden in de
plaats gesteld, "olijk Hebei dio in
ubeit^TfveT Mie v ruuw" met' grbbió
of liever brutale openhartigheid predikt.
De plechtigheid van het huwelijk zal
als eeue formaliteit zonder zin ter
zijde worden gezet; hol concubinaat
zal zegevieren en liet familieleven zal
verdwijnen, want met de opvoeding
der kinderen belast zich do staat, die
aan alien dezelfde opvoeding geven
zal. Daardoor, zoo beweren de socia
listen, moet het gemeenschapsgevoel
worden bevorderd, moeten de mon-
sclion inniger mot elkander worden
verbonden. Maar wij vragen, of een
sm&kclük r.f, ik mag ben» wel hooren."
-Ja. bij kali liet wol," liep de boor,
wiens zenuwen voortdurend in beweging blo
ven, hij hetgeen hij vreesde te hooren. -Hoor.
wat bonst die wind op de deur, wat een akelig
geluid 1" voegde hij er bij, mot oun gezicht
dat aren vies zou kunnen noemen.
-.Mevrouw Zeiiker was in onmacht ge
vallen, ou met moeite kreeg men haar weer
bij; bare gezondheid was in Urn laats ten t(jd
lang niet in orde, en dezj gebeurtenis deed er
goon goed aan. Dag n achtereen hield zij lial'e
kamer, cn de dokter gaf weinig hoop. Hare
oenige bezigheid, als zij op was en niet ineU
hare dochter dio haar nooit vorliet, kon spre
ken, bestond in iets te lozen, of te bidJ^Si.
Zelden bad zij uit een gebedenboek, zij wierp
zich meestal knielende op eene bidbank, die
zich in een hoek van ham- slaapvertrek V-
vond en bij prachtig bewerkt ebbenhout, ge
deeltelijk uit borduurwerk van hare dochter
bestond. Zoo bad zij dan mol, vrome aandacht'"
haar rozenkrans, oen gebed, waar zij ajiijd
veel van hield en dat zij ook iedereen aamted.
De rozenkrans, waarvan zij zich dageljjkge
diende, was er een van zeldzame soort, en'zoo
kostbaar als een van u er zeker nooilflen
heeft gezien. Do kralen, welke de -woe.^e-
groetcn" moesten helpen berimieren, waren
van kostbaar gedreven goud, cn dio wclkiUna
ieder tien -weesgegroeten" liet -onze vaiKft"
aanduiden, heerlijke parelen van eone.-zeld-
zame groote en waarde. Het kruis, dat'llicli
aan hel einde bevond en eveneens zeer gpoot
van omvang was, schitterde v.;n juweel -m en
in het middel» was een diamant aangebracht,
die zeker zoo groot was als een hazelnoot.-
De kraal, dio zich achter het kruis bevond, en
waarmoe de twaalf artikelen des goloofs in
herinnering worden gebracht, was een fop aas
van zeldzame waarde, en als 'nu zSg dal de
maatschappelijk systeem 'denkbaar is,
dat meer tegen de natuur der men
schen indruischt, meer tie zedelijkheid
bedreigt, meer de harmonie dor sa
menleving verstoort?
Ook van den persoonlijken eigen
dom wil het socialisme de wereld
«verlossen." Nu den kon»,op flit punt
niet allen, die zich socialist (noemen,
even radicaal. Kr zijn er, die enkel
maar den grond, andSfen, die ook
de productie middelen, ïnog anderen
eindelijk, die met hel rtfcds genoemde
ook alle producten tot'gemeen goed
willen verklaren. Hel geld gaat in dit
geval de wereld uit en vorcll vervan
gen door bons. De Siaffl richt groote
magazijnen op, waar levensmiddelen,
enz., zullen kunnen worden afgehaald
tegen de inlevering van b.'wijsbrieljes
voor verrichten arbeid. 1 Staat wordt
de groote werkgever en pok de groote
betaalmeester cn volksopvoeder. Hij
regelt alles, dwingt zoo nocdig. het
individu een bepaald vak'of ambacht
uit te oefenen en doe li zoodoende
alle particulier iiiilin'.iojjjvaarvan zoo
vele groote en VV*» k kt ne
mingen haar ontstaan danken. Dat
zulk oen stelsel verlammend' moet wer
ken op do menschheid, zal wol geen
betoog behoeven. Het is strijdig met
haren aard", haar natuur, 'hare waar
digheid. Het maakt de wereld lot een
soort tuchthuis, waar eèn ieder een
bepaald aangewezen arbeid hoeft te
verrichten en de vrijheid naar het rijk
der illusion wordt verdreven. Men ga
eens na, wat er van de maatschap
pij worden zou, wanneer hot niemand
meer veroorloofd was zich door eigen
kralen, die na de geloofsartikelen volgen, uit
smaragden bestonden, dan zult ge a geen van
allen kunnen voorstellen, v Iko waarde zoo'n
kostbaar bidsnoer heeft ik durf het niet te
zeggen, maar ik meen zeker van een willioen
^^-^-JiTSpfr, Jè maakt me"waarachtig belust!'7!
•nep do wagenmaker watertandende, -was er
zoo'n dui'je eens voor me te annoxceieii, dan
g lordo ik mijne wngenmnkcrij maar op zij,
wan; dio lango spaken in do wielen hebben nu
al zoo lang voor mijn oogeu gedraaid, dat't
me zoo wat begint Ic vervelen.".
-En als ik er zoo een machtig kon Wor
den, smeet ik do paarden, dio bij my gebracht
worden oin beslagen te worden, met mijn
hoefijzers naar don kop en riep: -trek jelui
zelf maar jc schoenen aan."
»Kn ik," zei de boer, die, terwijl Pul
man en K.Jp van bun licbzifclit geuigden,
gestadig zijn hoofd had geschud-, om zijne af
keuring te keimeii to geven, -ik zou dien ro
zenkrans niet alleen niet willen hebber., maar
hem ook niet eens aanraken."
-En waarom uivioog Pulman, na
tuurlijk zeer verwonderd.
-Mankeert het jo nu -keelemaal in jo
planeet vroeg Ka!p, spottend lachende.
-Ik kan jc dat zoo niet zeggen, ant
woordde Ivrelis Blaauw, zijne rechterhand
bewegende, alsof bij iels van zich afduwde,
terwijl hij zijne oogen verdraaide als vroeger
de reu* in den Doolhofz.Jigur gedachtenis,
-maar als die rozenkrans nou weeromkwam,
dan was ie Itcpa.ild in bandon geweest van....,"
hier zweeg hij plotseling en hield den wijsvin
ger van i-Jero hand rechtop aan weerszijde
van zijn hoofd, om. dóór dit toeken een paar
hoorns aan te duiden,
-Den duivel lüeont hij»!" riep de
hoefsmid.
-Stil, stil," zei KrJis angstig, -ik hou
kracht, vlijt en energie naar boven
to werken en wanneer de moeder
hare kinderen moest afstaan, om do
kleinen in groote staatsinrichtingen
te doen opvoeden?
«Eene onverdragelijke slavernij,"
zegt Z. II. Leo XIII zou van het so
cialistische stelsel voor alle burgers
van den staat het gevolg zijn. Voor
onderlinge afgunst, tweedracht en pla
gerij zou men de deuren wijd open
zetten. Viel de prikkel weg voor ijver
en vlijt, dan zouden ook de bronnen
van welvaart opdrogen. Van eeno
gelijkheid van allen, die men zich had
voorgespiegeld, zou inderdaad niets
anders komen dan een hoogst bekla-
genswaardigen toestand eu verlaging
voor allen.
Is het wonder dat de socialisten
in den regel verlegen zitten met de
vraag: hoe hun maatschappij zal zijn
ingericht en er de voorkeur aan geven
eene afbrekende critick te voeren?
..V
OIIICUVOO.
WAT HET WAS EN WAT IIET 18.
Wat het is?
Een wereldstad met een en een kwart
millioen inwoners, met zulk een net van
straten, dat ze, in een rechte lijn aan
elkaar gelogd, 1400 uur gaans zouden
zijn: veertien maal do afstand lusschen
Delfzijl en Maastricht. Een reuzenslad,
die het waagt, de grootste aller wereld
tentoonstellingen te houden en daartoe
alle volken van don aardbol te gast to
vragen.
niet van dat leelyke woord, zwyg daar as jc
blieft van want ze zoggen wel,ging hij fluis
terend aan het oor vi.il den hoefsmid voort,
-zooals jo van hem spreekt, zie jo zen staart.
Maar, je zult hooren, wat Jasper vertelt...."
-Ja, ik weet liet niet," sprak de waard,
-wie dat snoer dan ook in -zijne handen mocht
gehad hebben, ik zou het niet weigeren aan te
nemen, als het mij gegeven wei J
-Jasper, Jasper," vermaande zijne
vrouw, -hoe kan jo zoo lichtzinnig spreken
weet je wol wat je zegt?"
-Of ik het weel!" zei de dorpskastelein,
-hooi' eens, jo mag zoggen wat je wilt, maar
als je gezond cn wei bent en je hebt overvloed
van geld, dan is het loven nog zoo onaardig
niet, en daarbij aan al dio vertelseltjes, hou
kan een verstandig man daar geloof aan slaan!
Maar ik vervolg mijn vorli.ial
-Het kostbare gouden bidsnoer had voor
jonkvrouw Zeiiker do grootste waarde, niet
om de edelgesteenten of het goud, on ook niet
om do prachtige bewerking; want al bad de
l'ozekrans uit eenvoudige houten kralen be
staan, dan was zij er evenzeer aan gehecht
geweest, en had hen» toch beschouwd als een
groolen schat. Neen, iets geheel anders was
daarvan de reden.
-I>e jonkvrouw was in 't gohec-I van ouds
her van eene buitengewoon godsdienstige fa
milie. Zij mocht zeifs onder li.u'o voorzaten
eon bisschop lellen om zijn heiligen levens
wandel vei iuaard. Vei scheiden© geschriften
had de vrome man nagelaten, d:e allen getuig
den van zijne oprechte luciischcnliofde, en
hoe hij de zaken der Kerk ter harte nam; hij
was, zooals men wel ueus meer zegt, in een
geut' van heiligheid gestorven
Der waardin ontsnapte een diepe zucht, die
van hare voldoening getuigde; de ongoloovige
wagenmaker trok zijn neus op en zag den
hoefsmid aan, die modelijdend do schouder»
Wat was het?
In 1803 nog niets dan eon pasgcsticM
fortje, een toevluchtsoord tegen de Indi
anen. In 1833 een dorpje met550inwo-
j ners, een nest, dat in een paar minuten
kon worden omgeloopen, geheel onbe
kend.
Zulk een verleden en zulk een heden
is alleen mogelijk in Amerika en in dat
wonderland, waar de groote steden als
bij tooversiag uit don grond oprijzen, is
Chicago misschien nog het grootste won
der. Alleen in 't jaar '90 werden er elf
duizend zeshonderd huizen gebouwd met
een gczamclijke lengte van 80 kilometer
dat is ongeveer 10 uur gaans. In eert
rechte lijn gezet zou men twee flinke'
dagmarschen noodig hebben om ze van
't begin tot bet eind door te wandelen.
Onder die huizen, die samen 120 milli
oen gulden hebben gekost, zijn er vijf
reuzen-huizen met vijftien tot twintig
verdiepingen.
In '32 bedroegen de plaatselijkebelai-
tingeti 450 galden, in '37 reeds 15000
gulden, voor tien jaren waren ze geste
gen tot zevenen een half millioen. Schul
den heeft^de 6taat IllDioso, waftrin Chi
cago lig L niet. Voor rente en aflossing,
die overal in Europa het grootste deel
der opgebrachte gelden eischen, wordt
dus geen cent uitgegeven. Alles kart'
worden besleed aan nuttige werken, aan
Straten, kanalen, onderwijs, brandweer.
Brandweer heeft Chicago echt Ameri-
kaausch.
Chicago is in de eerste plaats een meeï--
stad. In '90 voerde Chicago alleen een
dorde deel uit van al het meel, dat uit
do Verounigdo stalen naai'Europa kwam
ophaalde, cn den boer kwam het schuim van
gramschap op zijne lippen toen bij dit zag,-
wniit zoo vreesachtig hij mocht blijken, hij
had zich voor zijn godsdienst doodgevochten.-
-Zooals ik zeide," vervolgde Jasper;»
alsof hij niets had bemerkt, -de bisschop was1
een buitengewoon man; hij beminde niet al
leen zijne gelooi'sgenooten, maar toonde zijne'
genegenhci 1 ook voor andersdenkenden, en
ieder, die hem kende, droeg hem een warm'
hart toe. Hij bereikte na een werkzaam le
ven eon hoogen ouderdom, en bijna honderd*
jaren na zijn dood word hij door de Roomsche"
Kerk onder liet getal van bare heiligen opge
nomen.
Hij liet groote rijkdommen na, eenmaal'
van zijne voorvaderen geërfd, waarvan hij
veel aan de Kerk vermaakte, terwijl hij zijne
familie in Jit opzicht ook niet uitsloot. Onder
de bezittingen, die hij naliet, behoorde ook die
kostbare rozenkrans, door hem, toen hfj tot
hot bisschoppelijk ambt. pas werd. verkoren,-
op den feestdag van den H. Doimnicus gewijd.
Dit piachlige bidsnoer ging van hand tot hand:
tot eindelijk de jonkvrouw liet van hare ou
ders eifde, die baar by hun leven daar allijd
veel eerbied voor hadden ingeprent. Sedert
Ui li lijd ging er geen dag\ voorbij, of me
vrouw Zeiiker gebruikte het h iar zoo dierbare"
bidsnoer, cn zij was zoo bevreesd, dat iemand
hot zou aanraken, dat zij het nooit onbewaakt
achterliet, 's Nachts hing het over een kunstig
gesneden ciucitix van ebbenhout, met een
ivoren corpus, door cev srolp van helder glas
bedektoverdag legde zj bel bijna nöoH mti
bare handen*
Wordt va volgd*