DE PSElIHDPmiE.
ZATERDAG 6 MEI 1893
VEERTIENDE JA ARGANG
No. 19
voor Vknray
franco per post.
voor het buitenland
afzonderlijke nummers
Uitgever:
Ij. A.. SAS8EN.
Deze Courant verschijnt lederen Zaterdag
Prijs der A.dvertentiën:
van 15 regels 30 c,
elko regel meer 6 e.
groote letters en 'vignetten naar plaatsruimte.
Advortentiën, Smaal geplaatst, worden 2maa! berekend.
Advertentien of Ingezonden
Stukken gelieve men Vrijdag
vóór 2 uur 's-middags te be
zorgen aan bet Bureau »Peel en
Maas te "Venray.
•De Tijdschrijft in zijn nummer
van Maandag I Mei. 't Was voor de
lluitsche Kulturkampers een ware ver
ademing dat keizer Wilhelm eergiste
ren Rome verliet. Wat hadden die
brave mcnschen in angst gezeten! Met
bezoek aat\ den bondgenoot, do ter
eere van den Keizer gegeven feesten,
dit was alles heel mooi, maar dat
vertrouwelijk gesprek tusschen Keizer
en Paus, en die even geheimzinnige
audiëntie van Marschall-Bieberstein bij
Leo XIII, anderhalf uur lang! En dat
ontbijt, waarbij de duitsche Keizer
tusschen twee liébhaftige kardinalen
zat! Die zwarte Adelaar voor Ram-
polla! En dau die verschrikkelijke
snuifdoos aan Ledochowski, met de
verschrikkelijker excuses van den Kei
zer wegens Ledochowski's mishande
ling" tijdens den Kullurka'mpf!
Neen. liet was voor een eerzame kul-
lurkamper heelemaal niet meer om
uit te houden! En wie weet wat er
nog meer voor .ijselijkheden hadden
kunnen gebeuren, als de jonge Keizer
nog langer in zoo'n gevaarlijke omge
ving ware gebleven!
Vooral de woorden des Keizers bij
overhandiging van de snuifdoos baar
den den kulturkampers bange zorgen.
Eerst heette het in de »Köln. Volksz."
dat Z. M. gezegd had: »Niet waar!
Al het gebeurde is vergeten?" En dat
was al erg genoeg maar toen werd
aan hetzelfde blad gemeld, dat Wil
helm eigenlijk gezegd had: Eminent
■werden gebeten, die vergangcnheil zu
vergessen; als die fraurigen Ezeignisse
Feuilleton.
Tingolingeling! klonk de schel tot groote
ergernis van Jiuis, den dienb.iron geest ten
huizo van notaris Vermeulen. Dientengevolge
kreeg de stofdoek een smak, en do kussenstocl
<lio ze onderhanden had een (linken duw, en
dat was dubbel en dwars verdiend, meende
7e; want. die hol had haar in't laatste half
uur al wel honderdmaal gehinderd
Het hagelwitte muisje, dat door deze uiting
van kwaadaardigheid het evenwicht dreigde
te verliezen, werd driftig op zijne plaats gezet,
het venster opengerukt, en Jans stal; .hel
hoofd in«t de weerspannige muls naar builen.
Tegelijk met het -wie daarV' van Jans ging
de schel nogmaals over, harder dau den
eersten keer. en dus ook lot groote ergernis
der dienstbode
Wie daar? klonk het uit Jan's mond
met een geweld, dat gelijken tred meende te
houden met haar ongeduld. Nu, dat zoa die
lawaaimaker daar beneden toch wel hooren
Maar neen! Aan de overzij der straat werd
een venstor geopend housch niet uit nieuws
gierigheid cn het dienstbare hoofd, dal
ook daar naar Luiten kwam gluren, trok of
boeide zoo go wilt een w ijl de aandacht
ran den vreemden bezoeker.
Daarop volgde het dichtsraakken ran twee
vorkomen, wusste ich nichts dctvon. (Ik
verzoek uwe Eminentie het verledene
te vergeten; toen die treurige gebeur
tenissen voorvielen, wist ik nog van
niets.) Kan bet erger »Ieder Pruis,"
riepen de moderne joden aan de «Na-
tional-Ztg." handenwringend uit, bieder
Pruis, die nog een grein gevoel van
staatsgezindheid bezit, zal een officieele
logenstraffing van die onzen Keizer
in den mond gelegde woorden verlan
gen r
De •iVoss-Ztg." was nog woedender,
en zelfs de aNorddeutsche" zei voor
zichtig, dal sommige bladen een offi
cieel bericht omtrent de overhandiging
der snuifdoos wenschelijk achtten
Welnu zij hebben hun zin: de «Reichs
Anzeiger" verscheen gisteren met de
verklaring, dat. de vorm welke de
«Köln. Volksz.'1 aan de lot Kardinaal
Ledochowski gerichte woorden des
keizers gaf, eer een verzinsel is
(volstandig erfunden.)
Nu. heel waarschijnlijk klonk de
tweede lezing der K. V. dan ook
volstrekt niet, en zulks to minder'
daar het blad zelf twee verschillende
lezingen gaf. Intusschen komt nu
echter de liberale *Schlesische Zlg."
met een derde lezing welke voor de
kulturkampers ook al niet pleizierig
is. Volgens haar maakte de Keizer
de opmerking dat eigenlijk niets aan
Ledochowski's terugkeer naar Duitsch-
land in den weg stond, daar immers
voor de nog niet ondergane straffen
amnestie was verleend, en hiermede
liet vroeger voorgevallene afgedaan
is"
Is dat nu de ware lezing? Of zat
er nog wat anders in die politeke
en ook reeds historische snuifdoos?..
vensiors liet ééne uit kwaadheid en het
andere uit teleurstelling en de vreemdeling
stond nog steeds voor de ongeopende deur,
welker schel volgens hem beroerd
slecht overging. Een derde en nog krachtiger
ruk, en de geopende deur gaf hem uitzicht op
het gelaat der dienstbode, dat rood van
kwaadheid was.
Is me dat laten bellen, sprak de bezoe
ker verwijtend.
En is mc dat hten schreeuwen. Janus!
zei Jans, die in den lastigen vreemdeling haar
broer uit Rotterdam herkende. Maar kom
maar even binnen! Mevrouw is even weg!
Je dacht zeker, dat ik van avond uitging, is
't niet?
Ja, dat ken je wel op je vijf vingers
uittellen. Je mag toch zeker, hé? Anders zei
'k 't wel effen voor je vragen
Nee nee da's niet noodig; dat zei ik
zeivers wel doen! Ga jij nou zoolang maar
daar bij het raam zitten, tot mevrouw komt.
Lief hier, hé? Snoeperig, vin je niet?
Maar nou mot ik elfen rue werk afmaken,
hoor anders komt or heelemaal niks van het
uitgaan, datsnapje wel, Janus?
Ja. ja! knikte d.ozo herhaalde malen
tegen zijne zuster, schoon een oningewijde
licht had kunnen meenen, dat hij 't deod tegen
oen schotel met koud vloesch op de tafel en
een dozijn bierflesschen er onder
Janus' doopceel zou kunnen luiden als volgt.
Janus Niemandal; 20 jaar oud los werkman;
ongehuwd wat een merkwaardigheid is in
oen los werkman van een kwart eeuw-bezit
tende, naast «en kleine schuld, eene groote
IV.
Thans zijn de vroegere boekweitvel
den doorsneden met wijke:ï en vaarteu
en dénkt men niet meer aan die kuituur.
Toch is er een tijd geveest, dat de
Maatschappij 1500 hectaren boekweii-
veen had en vlak bij 't station 300 hec
taren brandde.
In 1874 had de MaaU-chappij een
oogst van
630 Hektoliter roggè
295 id. win? »rtarwc
192 id. haver
18 id. boek weit
2100 id. aardappelen
1365 id. klaver
23100 Kilogram onbewerkt vlas
88 Hectoliter lijnzaad
15000 Kilogram tabak.;
liet' bezoek aan 7 dorp jlelenaveen
wordt verder aldus beschrev ui:
Wij kwamen gisteren nuvde stoom
boot in 'iet midden van h--*, (lorp Hele
iiaveen aan. De buizen'wwfleti talrij
ker, ten laatste zijn zij nog alleen van
elkander gescheiden door een akker of
een tuin; de beplantingen zijn ouder en
weliger, wij zijn volop in de bedrijvig
heid. Zagen wij tot nogtoe de bewoners
alleen bezig in den omtrek van of op
hun huis en erf, thans bewegen zich
7elen door elkander.
Gespannen, beladen met producten
van den landbouw, bewegen zich op en
neer. De schooljeugd is ruim vertegen
woordigd en vertoont iu deze jeugdige
nederzetting reeds al de eigenschappen,
die zij elders ontwikkelt; brave Hon-
drikken en groote schalken; kleine
moedertjes van tien en elf jaren, die
met de grootste zorg en niet vrij van
verwaandheid passen op haro zusjes of
broertjes van zes, de grootst mogelijke
liefde voor alles, wat rnet Schiedam in be
trekking staat en zijne eeuige zuster, wier
spaarpotje hij zich meer dan eens verwaar
digde te verlichten.
Zijn kostuum bestond in hoofdzaak uit een
vettige Eugel8ch leeren broek en dito vest,
welke broek in toom gehouden werd door een
stevig touw, waarvan de einden frahjevormig
Tan ondor het vest te voorschijn kwamen,
terwijl de glimmende knoopeu van het laatste
alsmede die van do jas, voor zoover ze niet
afwezig waren, de aantrekkelijkvettigheid
van het geheel verhoogden.
's Mans welige haardos kwam slechts ter
nauwernood te voorschijn, bétlékt en omgeven
als bij was. lei' eener zijde door een snoep-
tafel en hiermee bedoelt men een pet, met
rechtstaande klep en ter anderer zijde door
een blauwe das, waarvan de eindpunten in hot
inwendige van het meergenoemde vest schuil
gingen.
Ongeveer oen half uur 't kan eene mi
nuut meer of minder geweest zijn, doch dit
doet tot het volgendo niet liet minste af
had Janus zich onledig gehouden met zijne
overwegingen, als daar zijuhoeveel urun
works er lagen op een wagen, dermate be
laden met balen koffie, als er juist één voorbij
reed; of 't voor hem niet heter geweest
ware, dat die rijke dame daar in dica winkel
zijne zuster wasof er mogelijkheid be
stond één der flesschan onder de tafel to'
kapen; of de schijven koud vleesch op do'
tafel geteld warenenz. welke overwe
gingen hy alléén onderbrak, door vruehteloozc
pogingen, om in zijne practise!) ingerichte,
grondelooze broekzakken respectievelijk naar
onverschilligheid voor 't uiterlijk; om-
wakende ijdelheid bij de heeren en da
mes der hoogste klasse, maar bij allen
en in alles blijken van welvaart en
nijverheid.
Is er onderscheid te zien in de kost
baarheid van kleedij, overal ziet men
dezelfde zorg en netheid, die getuigt
van spaarzaamheid en betrekkelijke
welvaart. Bij het van boord stappen
slaan wij eerst een vluchtig oog op de
omgeving voor wij het zoogenaamde
Direetiehuis, de woning van den opzich
ter, binnentreden, 't Is een weldadige
aanblik links dat vroolijke gezicht over
de vaart op kerk en pastorie, rechts de
open vlakte, vooruit eene fraaie geplan
te laan met den dorpsloren van Sevenum
in 't verre verschiet; tal van gebouwen;
llink onderhouden kunstwegen, die hier
samenloopen. Wij gaan even de brug
over om nog een blik te slaan op het
Directiehuis, dat in smaak vollen vorm
gelegen is in een fraaien Engelschon
tuin.
Iu de twintig jaar, die er verlonpen
zijn 'sinds het sciuijven vhri die regelen,
is Helenaveen nog vooruitgegaan.
Maar het dorp heeft evenals de Maat
schappij en mededinger gekregen in een
nieuwe groote Maatschappij, die haar
operatieveld korter bij het station geko
zen heeft.
Het is het gehucht en de Maatschap
pij Griendcsveen. Beiden dragen ook
hun naam naar de familie Van de
Grien dl.
Deze nieuwe Maatschappij heeft te
vens fabrieken in 't Noorden des lands
te Dedemsvaart. Ilaar in exploitatie
zijnd terrein zal ongeveer 1800 hectaren
groot zijn met inbegrip van de gronden
aan deze zijdé van het spoor, onder
Horst cn Venray gelegen, en die onder
beheer der Maatschappij Inaveen staan.
Komt men met den trein \an Horst
een eindje sigaar en een pijpje te hengelen.
Eenigszins ongeduldig geworden, begon hy
het vertrek in alle richtingen te doorkruisen,
en volgons de kansrekening leed het geen
twijfel, dat hij zich weldra van aangezicht tot
aangezicht zou bevinden tegenover Janus
in aanmerking genomen, dat er zich in 't ver
trek een drietal spiegeltjes bevonden, welke
itandighcid weer niet anders dan ten voor-
deele van Janus kan uitgelegd worden. Een
blik van ti zou in den spiegel in het witte ge
zicht, don rooden neus en de blauwe das de
personificatie van de Fransche of Nederland-
sche vlag '"gezien" !l,Mièfl,! ':djn mjg'ïng '*p I
slechts sSffr-latnlendigv'-. jas,.?n zqö mogelijk
nog lamlendigör;snoeptafel iii.
't Is toch wat te zeggen zuchtte hij
hardop. -En zoo'n vent mot nou uitgaan An
lijn is lion nog niks gelegen, om nou maar is
•at te zeggen; maar Jans, zie jedie staat
nog al op der pontoneur
Daar -schoot hij op een openstaande kleer
kast toe. on ongelukkig bleef een jas daaruit
aan Janus-' oog en een cylindeijmcd gezegd
kachelpijp aan 's mins vingors hangen.
De jas aantrekken; den hoed opzetten en
zich in den spiegel bekijken was het werk van
een oogenblik. Daar hoort hij gestommel
nabij de ueur, en vóór. hy een besluit kor»
nemen; knarste de deur op hare hengels en...
Jans zweefde binnen.
Wa's dat non! Doe gauw uit, zég ik je 1
Mehêer zon jas en zen hoed? Bon je rinu hoe
lem.ial tureluursch, Janiis? Doch inwendig
moet zo zich zelve bekennen, dat zoo'n mooie
booge boed Janus in 't geheel niot misstond,
cveomm als do fijne jas, en dat zo liever mot
naar de halte Helenaveen, dan ziet meu
bij wachtpost 18, reeds eenenorm groe
ten afstand voor de halte, de reclame
borden der maatschappij Griendtsveet:,
en rechts, voorbij wachthuis 19, die van
Inaveen langs de lijn staan.
Men rijdt onder de ijzeren brug door,
waarover de transporteur de turv
van Inaveen in de machine tot de ber. -
ding van turfstrooisel veert.
Enorme hoopen turf bij 'l statk
staan te wachten op vervoer naar
fabrieken. Zij ziju als bolwerken zoo
hoog.
Bij bet station staat de fraaie di
recteurswoning, de school en d-
berg, de fabrieken en aan de ovcrzi i:
eene rij arbeiderswoningen en daarach
ter weer fabrieken van do hoeiv-n
en Esser, Fedor Wolf en Cie. Er.
fabriceert hier turfstrooisel.
Deze fabricatie is van jongen cfatu
Voor een jaar of tien kwam een Dj; -
scher te Horst logeeren en trok de P
in. Het bovenveen wasdoorde gemec
Horst destijds aan eene. Fran srl.
Belgische maatschappij verpaoL
*smeelen" die er op groeiden n.
tot papier verwerkten, 't B aci:ï v.
op, maar de Duitscher kreeg of k
den in pacht en binnen kort labi
men turfstrooisel als ligging vóór i
den. Het gebruik nam toe jim:<
legden er zich ook op loe; er n
den meer fabrieken en thans void
zooveel gemaakt dat men verbaasd s\-,
over het. enorme aantal waggons.
naar wijd en zijd verzonden wordt.
De gemeenten stonden er goed m<
De prijzen van het bovenveen.
vroeger totaal geene waarde had, si
gen buitensporig. Men betaalde m j
slotte zooveel voor ais voor 't gehetic
bezit van uiterwaarden.
Maar de zaak ging goed en men ver
diende nog. De fabricatie is goed (e v
zoo'n sjiekc kachelpijp en jai naast zich.
met zoo'n schanslooper zou willen wami»-
Janus' die de gedachte van zijne zus e.
gon te raden, tikte zich eens tegen zijn i'<
gevel, c.j zei toen z-, longs zyn neus weg
Zog, Jans? zeg! as ik die ding. n
kon hoüen, hè? Meheer zal het toch
merken! Zou je dat niet leuk vinden?
O, wat meheer betreft, die is nog
uit do stal Néé, je mot begrijpen, ik'
den man niet kennen, hooral viel ik r
hem. Ik ben hier pas veertien daag in die
mot je weten! Maar haal nou geen fi..
ja^ nou >5J^£. .toe J
zegt, nog wel,, dat-die ven?
niet is; nóu-Jans Je* te 'beter, 'al Uen-jea.
een sjouwerman, dan wil je toch owk. j*
met de groote lui moe doen l Of wpuj.e t
val zeggen, dat ik niet daar strak an jeg
zien kon, dat ik er as een schooier uitzag
Lang stond Jans in beraap, enbroe.
die merkte, dal hy anar pas een paar g
zetten had gedaan, begon langzaam he
weer te drentelen en glimlachte van so
doening over zijn flink figuur, zeker als
van was, dat Jane' oogen hem volgden
hij ging.
Eindelijk was de strijd beslist. 7' i
vredesnaam de kans ra&ar wagen
Maar dio Engelschs leeren hrogk.
O. dat ken rnc niks scholen; da
dicht by dc-n grond, dat zin je toch in
dan as je zit, dan meik to der het-lem
steek van
Non, vooruit sprak Jans dan 'ir.v
j hort op
V Wordt vcrwg d
'HF:
*r