Eene merkwaardige
Het PLEEGKIND,
Uitgever:
getuigenis.
Feuilleton.
Over den inmaak van
groenvoer.
ZATERDAG 18 JULI 1891.
TAY A A LED E .TA A RG A XG
Xo. 29.
SRuul der üfiann.
N.M. 6e Maandag E K. 14 Dinsdag Y.M. 21 Dinsdag L.K. 28" Dinsdag.
S<ai»d der Zon.
1, 11,21, Juni op 3.50; 3,50; 4.10; vin.; onder 8.1(3; 8.10; 8.1; n'm.
Abonnementsprijs per kwartaal,
voor Vknray 50 c.
franco per post 65 c.
voor het buitenland 85 c.
afzonderlijke nummers 6 c.
W. VAX DEX Mt'VCKIIOF-Sasscn.
Prijs der Advertentiën
▼an 15 regels 30 c.
elke regel meer 6 c.
groote letters on vignetten naar plaatsruimte.
Deze Courant verschijnt icdcren Zaterdag. AJ
Advertentiën of Ingezonden
Stukken gelieve men Vrijdag
vóór 2 uur 's-middags te be
zorgen aan het Bureau «Peel en
Maas" te Venray.
De katholieke kerk wil hot volk dom
houden, het liberalistnua is een voor
vechter van beschaving en geestelijken
vooruitgang. Iteze woorden hoort men
dagelijks verkondingen in boeken, cou
ranten, tijdschriften en geschriften van
allerlei aard en ze worden, helaas! door
menigeen als waarheid aangenomen
en verder verspreid. De mannen van
do moderne beschaving, revolutiehelden
en «tutti quanti" hebben deze woorden
aanhoudend op de lippen bij de verkon
ding van hunne heilloozo theorieën.
Hoe ergelijk deze zijn kan men nagaan,
wanneer men verneemt, dat een man
als professor Virchou openlijk verklaart
niet to kunnen begrijpen hoe «en ver
standig man kan gelooven dat hot doel
van den menseh hier op aarde is zich
voor den Hemel voor te bereiden, en
dat een liberaal predikant, zekere
Schneider- te Manhcimm, op eene ver
gadering van onderwijzers met de hei
ligste zaken van den godsdienst den
spot durft drijven en de grootste leu
gens aan do leeraren der jeugd op-
discht.
De katholieke kerk wil het volk dom
houden, zoo spreken de moderne geleer
den. Maar vanwaar hebben zij dar. hun
eigene zoo hoog gewaardeerde bescha
ving en wijsheid?
Laten we voor heden een Fransch
schrijver, den heer Alloin, spreken, die
eenigeu tijd geleden, dun vordienstelij-
12.
ITare ziel beschouwde den armoedigen stal
▼an Bethlehem, het lijden van den Godtnenseh,
onder de nederigste gedaante van ellende,
ziekie en pijnen verborgen, en zij zag in dit
schepsel con evenbeeld van dien God, die een
maal gc.e.gd had; -Wat gij aan den mins
te der mijnen doet, hebt gij aan Mij gedaan
Dan verscheen haar weder het. geestelijk
leven met zijne opofferingen en plichten, maar
ook de eeuwige en de hemelsche belooningen;
en met do oogen op de arme zieke gevestigd,
was bot alsof eene inwendige stem haar aan
moedigde, om tot den dood voort te gaan op
den weg, door haar zoo heerlijk ingeslagen
dan immers had zij het zekerst verlangen te
behagen aan Hem, die de Meester dor zielen
is, en die bij hare nachtelijke overdenkingen,
als haar toekomsligen Bruidegom, bovou an
deren de voorkeur wegdroeg.
Hare gedachten verwijlden nog lang in
zulke bespiegelingen; zij bad, zij droomdo,
totdat de arme vrouw langzamerhand oit haren
diepen slaap ontwaakte. Deze wierp zeer ver
wonderde blikken om zich heen, beschouwde
de witte lakens en de dekens, welke op het
bed aanwezig waren, en sprak met eene zwak
ke stem, ja bijna binnensmonds
-Men heeft mij reeds in een wil. laken
gewikkeld? Ik ben dus dood, en mei) zal uiij
ken nrhciil heeft verricht, in een popu
lair geschrift op zekere gronden te ver
melden, hetgeen de Kerk voor de revo
lutie van 1780 voor de opvoeding en het
onderwijs heeft verricht.
"De verslagen van de visitaties door
Bisschoppen en Aartsdiakens verricht,
de aanteekeningen van de verhandeling
in gewestelijke en stedelijke bestuur-
vergaderingen, de correspondention der
Intendanten, de registers van burge-
lijken stand, dat zijn zegt hij, eenige van
die tallooze bronnen, die het nog ten
huidigen dagen veroorloven nauwkeu
rig rekenschap te geven over het lager
onderwijs in dien tijd, welken mon als
den tijd der duisternis en der onwetend
heid aanwijst."
Wat waren nu de uitkomsten van
zijne navorschingen
Wij zullen er slechts enkele vermelden.
Van de twaalfde tot do zestiende
eeuw teldo men in Frankrijk vier en
twintig bloeiende universiteiten. Voor
do revolutie bestonden er 502 colleges
met 72,747 leerlingen, van welke liet
vierzevende gedeelte het onderwijs ge-
llCi'l Of serie,"lijk kusioluüs OillVilig'ó'A.
Sinds de Orde der Benedictijnen was
ingevoerd, had elk klooster zijne school.
Van de elfde of twaalfde eeuw af, zijn
er weinig steden, in wqlke men het be
staan van lagere scholen niet zou kun
nen bewijzen. In tallooze documenten
vinden wc later van tie scholen ten plat
ten lande gewag gemaakt en het is aan
geen twijfel onderhevig, dat zelfs in den
meest bewogen tijd van de veertiende
eeuw de meeste dorpen onderwijzers be
zaten, die aan de kinderen lezen, schrij
ven en rekenen leerden. In de zestiende
eeuw toen liet Protestantisme met zijne
lieillooze consequentiën ook in Frank
rijk zich kwam nestelen, kwam liet on
derwijs meermalen op Conciliën ter
sprake. Kostclooze scholen werden
begraven."
Deze uiting getuigde van de groote zwak
heid der hersenen, en zoude allicht een ander
den schrik op het lijf gejaagd hebben. Agnes,
intusschen, boog zich over haar heen, nam
haar in hare armen, en begon de hoofdkussens
te schuddon en in orde te leggen, wijl zij af
gezakt waren Te recht wilde zij niet spreken.
De Vlaamsche beschouwde haar, en vervolgde
met zwakke stem
-Ik ken u; ik herinner mij.... Ik bon
dan nog in leven. Welk ougeluk
-- -Ja, goede vrouw, wees tevreden, gij
zult nooit weder gebrek lijden.ik zal voor u
zorg drapen, niets zal u ontbreken."
De oude, zieke vrouw schudde ongeloovig
het hoofd, en met een bi ik van wrevel en ver
achting hernam zij
-Gij bek om mort u over mij, gij zijt. rijk
en gij wilt mij goeddoen aan mij, zoo'n
arme
-Zonder twijfel; zijt gij ook niet mijne
zuster in Jezus Christus? God zelf heeft mij
het bevol gegeven u bij te staan. Ik heb ge
daan, wat ik tot lieden toe kon; ik zal moor
doen, indien gij mij no zorgen en diensten wilt
aanvaarden. Kom, noem wat limonade,
het zal u goeddoen."
Maar de Vlaamsche keerde zich met het
gezicht naar den muur, en zeide met eene ge
broken stem
-Ik zou liover willen, dat men mij met
rust lietdat men mij stpryei) liet. Ik heb
reeds genoeg van het leven. Gij kunt daarom
gaan, juffrouw. Gij zijt jong, schijnt goed te
zijnik dank u voor hetgeen gij mij gedaan
hefel, en als ik 14 iets verzoek, is het, dat gij
voor de armen geopend en zij namen
steeds in aantal toe. Zoo ging het
voort tot in de zeventiende en acht
tiende eeuw. In Franclie-Comté alleen
bestonden eene universiteit en vijl'col
leges, terwijl elke parochiekerk hare
school voorlager onderwijs bezat.
En wat is er van al deze stichtingen
geworden
De moderne beschaving heeft «lie in
richtingen verwoest, waar, zonder
dwang het onderwijs kosleloos werd
verstrekt. Haar Apostel JJ. Rousseau
heeft verklaard: fSeln-nk aan liet
kind van den arbeider geen onderwijs,
want liet verdient niet onderwezen te
worden." En haar tweede Apostel,
schreef den 28 Februari 17(>8aan La
('hatalais, die er tegen op was gekomen
dat de schnolbroeders de kinderen
schrijven leerden: *Ik dank u dar gij de
studie bij de arbeiders op strafte hebt
verboden".
Dezen geest navolgende vernietigde
de revolutie de univer iteiten, zij ver
joeg de onderwijzers c-H onderwijzeres
sen, en sloor de scF Slikte ,i;rt
gemeenten, weikt iëfc'êy an 400 en tot
1500 inwoners telden, gaf zij eene lage
re school. Zeer weinig scholen werden
er geopend en slechts een gering gedeel
te ervan werd bezocht.
De Minister Chaptal verklaarde bij
de indiening van een wetsontwerp-be
treffende het openbare onderwijs liet
volgende: --De lagere scholen ziet men
bijna nergens meer, zoodal liet grootste
gedeelte van liet volk zonder onderwijs
opgroeit.
Onder het Consulaat werden zells
enquetes gehouden, welke over den
toestand van het lager onderwijs de
meest betreurenswaardige feiten aan
het liclir brachten.
En dan willen wij het gevraagd heb
ben, 11a de mededeelingen uit authen-
mij met rust laat."
-Eu waarom zoudt gij niet dulden, dat
ik hier eeliigc moeiten aan u besteed? Gij zijt
toch alleen op deze wereld, zonder bloedver
want, zonder kinderen."
Op dit gezegde draaide zich de zieke eens
klaps om, en herhaalde:
-Zonder kinderen, zonder kinderen
met eene uitdrukking, die Agnes door de ziel
sneed.
Deze vrouw, dacht zij, zal zeker hare kin
deren verloren hebben.
-Kom," vervolgde zij, -bedroef u niet,
drink een weinig, en zeg mij, dat gij hot
goedvindt, dat ik spoedig terugkom."
Deze woorden, op eene meewarige wijze
uitgesproken, en het gelaat zoo geheel van
goedheid getuigende, behaalden eindelijk zelfs
op het verstokte gemoed der zieke de over
winning. Agnes nam dus dun lepel en bracht
dien aan hare lippen, maar de maag weigerde
den drank meer tot zich te nemen; de zieke
kon niet meer drinken.
-Ik heb te dikwijls honger en dorst ge
had," zeide zij, als wilde zij te kennen geven,
dat het. geen wonder was, dat de maag nu
weigerde.
Tranen van medelijden ontsprongen aan de
oogen van Agnes.
liet zien daarvan bracht nog nmer veran
dering bij di> Vlaamsche' teweeg. Die tranen
schenen haar een verkwikkende dauw, welke
haar het gevoel niet alleen teruggaf, maar
ook haar hart opende.
-Kom terug, als gij dit wilt." zeide zij.
-Ik zie, or zijn nog goede rijken,.ik merk dat
thans voor :t eerst."
ticke bronnen verkregen, wie heeft ge
tracht hot volk (e ontwikkelen? Wie.
heelt de verlichting aangebracht? En
het antwoord is: de katholieke kerk,
die te allen tijde hare uiterste zorg heeft
besteed aan de opvoeding van het kind
en die in het oprichten van scholen voor
lagenniddelbaar- en hooger onderwijs
steeds bewezen heeft dat de zaken van
de geestelijke ontwikkeling der menseh-
heid haar nauw ter harte gaan.
t Kost moeite om sommige land
bouwers te bewegen tot het nemen
van een proef in hun bedrijf, uie
wezenlijk niet van belang is ontbloot
en belooft goede resultaten te zullen
geven. De overtuiging dat vader en
grootvader het ook wel wisten, is
zoo vast geworteld bij velen, dat met
geen mogelijkheid op liet verlaten
van het oude en het inslaan van een
kortere pad, valt te rekenen.
Of dat het kortere n.ad nltiift vis-
Kunstig zeker iiet goede is
't Lijkt er niet naar, maar er is
ook niemand, die dat beweert. Edoch,
wat vandaag de vuurproef nog niet
kon doorstaan, komt wellicht morgen
gelouterd te voorschijn, gelouterd
door veranderingen, die verbeteringen
bleken ie zijn.
's Menschen geest streeft vooruit,
altijd naar hooger en, dank zij dit
excelsior, steeds gelukt het hum meer
en meer het volmaakte te bereiken.
Wie zou voor 50 jaar er aan ge
dacht hebben zijn gras, zijn klaver,
zijn maïs, zijn knollen en wortelen
zelfs, in te kuilen, te begraven in
den grond, 0111 hot later in de stat te
gebruiken
En toch, wat toen een herscn-
-Er is bovenal een goedertieren God,
een liefderijke Vader van allen," hernam Ag
nes. -Ilct is naar Hem, dat wij onze blikken
moeten richten."
Zij hield op, Ilct spreken vermoeide de
zieke te zeer, en bovendien, er werd aan de
duur geklopt. Het was Mina, die. op verzoek
van Agnes, iemand gezocht had, welke dien
nacht bij de legerstede van de zieke zou op
passen. Zij nam daarop de hand der arme
vrouw, drukte die in de hare, en herhaalde
verscheidene malen
-Tot morgen!" waarna zij zich verwij
derde.
Den volgenden dag. reeds in den vroegen
morgenstond, was zij bij de zieke te vinden.
De nacht was voor de zieke niet alleen zeer
onrustig, maar zelfs slecht geweest, zoodat
de vrouw, die haar bijgestaan had, Agnes
aanraadde, ten spoedigste een priester te ont
bieden.
-Zij kon niet lang meer levenhet zou
tijd worden een priester te% waarschuwen,"
zeide de vrouw.
-Helaas, zij is nog in het minste niet
voorbereid," antwoordde Agnes. -Indien ik
haar er eerst over onderhouden kon, en zij
naar mij luisteren wilde!"
-Juffrouw, gij zult cr veel heter dan
iemand anders in slagenwant zij schijnt
tegenover u beleefd, en zelfs erkentelijkmij
daarentegen, beschouwt zij met blikken van
afkeer."
-Laat mij alleen met haar, ik zal zulks
bejrfoevou,"
Agnes naderde het bod; de zieke herkende
I haar, en ecu hoofdknik bevestigde de guluige-
schim leek, vindt nu bijval, wel geen
algemeen bijval, maar toch bijval.
Wellicht zeggen we na tien jaar? al-
gemeene waardeering.
Waarom
Omcjfit zoo successievelijk blijken
zal, dat een inmaakpot of gemetselde
bak, zoo niet bepaald rtoodig, dan
toch als een hoogst nuttige zaak to
beschouwen is. Deze zin kan een
lach op de lippen brengen, inaar toch
niet met recht. Er is zooveel, wat nu
bestaat 0:1 onmogelijk gemist kan
worden, terwijl cr jaren hier geen
sprake van en geen behoefte aan
was.
Als men alles kon krijgen, zooals
men 't verkoos, ja, dan was het in
kuilen niet noodig, dan kon men er
altijd van verzekerd zijn, dat men
goed hooi bad en dat de koeien,
schapen en paarden het in den win
ter niet te vroeg zouden aanspreken,
omdat ze dan minstens tot 1 Decem
ber, misschien nog wel tot Iator in
het land liepen. Maar de natuur staat
boven onz* leer; zij stoort zich niet
aan menscneiijKc 'bercKiningen en
geeft regen, droogte en vorst op haar
tijd.
Het inmaken van groenvoer in ge
metselde bakken is herkomstig uit
Frankrijk en 't was de heer Goftart.
die er 't eerst mee begon. De man
heeft voor al zijn ijverige bemoeiingen
in deze, het kruis van Legioen van
Eer verdiend
Als liet schier onmogelijk is. het
gras goed tot hooi bereiden, dan
kan mon het dienstbaar maken lot
wintervoet* door het groen to be
waren. We zeggen niet dat inge
kuild gras beter is dan goed ge
wonnen hooi, maar wijzen alleen
op de omstandigheid, dat gras met
succes ingekuild kan worden, 't Zuu
liis der vrouw.
-Hoe gevoelt go uzoo begon Agnes.
-Slecht, zeer slecht. Ik /..al weldra
ven. Goddank!" liet" de Ylanrnsche er met
eene zwakke stem op volgen, en Agnes met
bijna verglaasde oogen aanziende. -Ik zal
den dag van morgen niet meer beleven."
-Indien gij zulks denkt 011 gevoelt,"
hernam Agnes bewogen, -wilt gij dan niet,
dat ik een priester laai roepen, om u eenigen
troost tc verschaffen, en u op hut naderend
einde voor tc bereiden? Gij moet aanstonds
immers voor God verschijnen."
-Kun priester. Neen!"
I)at woord werd op eunc zoo hevige en
tevens vaste wijze uitgesproken, dat Agues
er van verschrikte. Zij hernam evenwel:
-Zonder twijfel, arme vrouw. Hebt go
u niet te beschuldigen van fouten en gebreken
Hebt ge den goeden God 11 iel beleedigd en
zijt ge Hem daarvoor gcene boetedoening
schuldig? Yeel hebt ge misschien g* h-den,
maar denk nan dc eeuwigheid. Het bloed van
Jezus Christus vloeit uit Zijne verheerlijkte
wonden, om ons deelgenoot te maken aan
Zijne barmhartigheid. Zijt ge Katholiek
r.ja."
-(Tij weet dan ook. dut men biechten
moet, vó.udat men sterft, om aldus gezui
verd
-Ik weet hetmaar om de volledige ver
geving te erlangen, moet men zijnen vijanden
vergeven, en dat dat kan ik niet, ik zal
hun nooit vergeven. Zij hebben mij te veel
leed berokkend!"
-L'svu vijanden? Arme vr uw
ïilul volgt.