Weekblad voor flïlAf,
HOIST ea omstreken.
Net PLEEGKIND.
Landbouwkrediet.
Uitgever:
W. VAX DE.\ MIJXCKIIOF-Sassen.
Deze Courant verschijnt iederen Zaterdag.
ZATERDAG 20 .mm 1891. TWAALFDE JAARGANG
Abonnementsprijs per kwartaal.
voor Yen ray
franco per post
voor het buitenland
afzonderlijke nummers
50 c.
05 c.
6 c.
Prijs der Advertentiën:
ran 15 regels 30 c.
elke regel meer C c.
groote letters on vignetten naar plaatsruimte.
Advertentiën, 3maal geplaatst, worden Smaai berekend.
Advertentiën of Ingezonden
Stukken gelieve men Vrijdag
vóór 2 uur 's-middags te be
zorgen aan het Bureau »Peel en
Maas" te Venray.
De statistiek is eene wetenschap,
die bizonder nuttig is, en hoewel zij op
zicli zelve genomen, alles behalve dich
terlijk en wijsgeerig, maar integendeel
zeer prozaïsch is, kan zij soms tot zeer
wijsgeerige opmerkingen aanleiding
geven.
Zoo gaf eenige dagen geleden een
Engelsch blad een lijst van de grootste
fortuinen, die er in de wereld zijn en
't moge het oude Europa tot erger
nis zijn de Nieuwe wereld hoeft den
rijksten man tot burger en dat is geen
keizer noch koning, maar een eenvou
dige Amerikaansche fabrikant. De in
komsten van dien burger zijn volgens
de cijfers van het Engelsche blad 30
millioen gulden per jaar en hot kapitaal
dat hij bezit, moet GÖO millioen zijn.
l)ie man heeft dus twóé en eeirfialT imi-
lioon per maand of 84,000 gulden en
eenige centen per dag te verteren.
Na den Amerikaanschon fabrikant
volgt een Ptiis, die vijf en zestig duizend
vijfhonderd vijftig gulden en tien cent
per dag te verteren heeft. (Dat dubbel
tje is subliem). Na den Rus komt een
Êr.gelschman, die onmetelijke bezittin
gen in Indie heeft.
Wat ons verbazen moet, is dat de
naam van Rotschild op die lijst eerst
onder no. 11 voorkomt.
Terwijl ik die duizelingwekkende
lijst bekeek, herinnerde ik mij zekere
legende, die ik eens bij een Duilschen
verteller heb gelezen en kortelijk wilt
afschrijven.
Feuilleton.
Neem dezen sleutel, mijne dochter, open de
secretaire, en in het middenlaadje zult gij dien
brief vinden. Lees hem, hij betreft u."
Agnes gehoorzaamde en las
Weledele heer
«Een onbekende ziet zich vei plicht, deze
regelen te schrijven, mij opgodr;rg$u door eene
arme vrouw, die hier, op baar uiterste liggen
de, mijne diensten heeft gevraagd, om in vrede
niet den hemelschen Vader, van deze wereld
te scheiden. Zij heet Margarctha Weilers, en
heeft voor haar vei scheiden, zooveel in haar
vermogen was, de groote-'fout willeu herstel
len, die zij begaan heeft. Ik meld u dan, op
haar uitdrukkelijk verlangen, dat de mede-
deelingen, indertijd aan de weduwe Walters
gedaan, en voor de rechtbank herhaald, de
zuivere waarheid bevatten op haar sieifbed
verwijt zij zich nog bitterlijk, het kind aan
die ongelukkige moeder ontroofd en ook u
bedrogen te hebben, door een kind als het
liwe voor te stellen, dat dit niet was. Agues
is de dochter der weduwe Watters. Dit is de
waarheid. Uier op het uiterste liggende,
smeekt zij om vergiffenis, en waagt liet een
gebed te vragen voor hare berouwhebbende
ziel, welke weldra voor liet oordeel van God
zal moeten verschijnen,
Die legende dient tegelijk voor armen
en rijkenvoor de armen, omdat zij er
uit kunnen leeren zich te troosten over
hun weinig schitterende middelmatig
heid; voor de rijken, omdat zij er de
les uit kunnen trekken, hoe zij het best
hun vermogen kunnen besteden, Zij
heet: de straf van bet millioen.
Een eer- en geldzuchtige klaagde
over zijn toestand en riep de fortuin aan
die hij om hulp vroeg.
Op eens ging de deur zijner woning
open en trad er een soort van fee binnen
die sprak
Uw wenschen zijn gehoord en zul
len vervuld worden.
Is 't mogelijk?
Gij zult zoo rijk worden als nooit
iemand onder de zon geweest is.
Wat zegt gij?
Gij zult een millioen per dag te
verteren hebben.
Een millioen!
Neemt gij dat aan
Natuurlijk.
Laat mij uitspreken. Er is één
voorwaarde aan dat verdrag verbonden.
Die neem ik tor&tond.aan-
vuur iivnaai ïveii.
Gij zult iederen dag uw millioen,
tot op een cent na moeten verteren,
want zoo gij, als het middernacht is,
al ware het ook slechts een penning,
overhoudt, dan wordt gij met den dood
gestraft.
Als het anders niets is! die
voorwaarde is belachelijk cn ik vrees
haar niet.
Dus is de zaak beklonken.
Beklonken.
Daarop begint de man een nieuwe
manier van leven. Eerst gaat alles goed.
llij koopt, koopt cn koopt nog eens:
meubels, edelgesteenten, landgoederen
paarden, rijtuigen Het dage-
lijksch millioen wordt gemakkelijk zoek
«Ilc du'f hopen, mijnheer, vaa uwe christe
lijke gevoelens, dat gij de laatste wenschen
van eene stervende zult voorkomen, en bied
u bij deze de hartelijkste groeten aan
van uw ncderigen dienaar in J. Ch.
A. Walluert,
«Pastoor van P....
«West-Vlaanderen, 15 Nov. 181
P. S. Margaretha Weilers is dozen nacht
gestorven in de oprechtste gevoelens van be
rouw.
«Deze ongelukkige vrouw was sinds eenigen
tijd hier gevestigd, wijl zij in hare geboorte
plaats aan den algenieenen afkeer was prijs
gegeven. «Bid voor haar!
A. W."
Agnes las met klemmende onrust dezen brief
I)e zieke beschouwde luiar met modelijden.
«Mijn kind," begon hij opnieuw, «de
woorden der stervenden hebben een heilig
karakterop dit oogenhlik gevoel ik dat meer
dan ooit. Zoo heb ik ook deze letteie.i ge
loofd; maar geloof mij, Agnes, sinds dat
oogenblik heb ik u nog meer bemind, omdat
ik in u eon land zag, dat de Voorzienigheid
aan mijne zorgen had toevertrouwd. Evenwel
heb ik vele pogingen in het werk gesteld ter
opsporing uwer moeder; maar niettegenstaan
de mijne ijverige onderzoekingen, is liet mij
niet gelukt, iels van haar te ontdekken."
Hij was vermoeid, en Agnes scheen geheel
overgegeven aan Je beschouwing der laatste
oogenblikken, welke zoovele raadselen voor
haar hadden aangebracht.
Na cenc korle poos, vervolgde hij, maar
met eene zwakkere stem
«liet is dus aan u, mijne dochter, dat ik
geraakt.
Maar hoe verder men komt, (les te
moeilijker wordt de taak.
Hij speelt maar wint altijd.
Zij eigendommen brengen hem zoo
verbazend veel op, dat zijn millioen
weldra twee wordt.
Wat te doen?
Op zekeren dag was hij zoo zeer ten
einde raad, dat hij een pak bankbiljet
ten op een vuilnishoop wierp, maar iiet
noodlot "w ilde dat zij gevonden werden
door een eerlijken man, die ze hem den
volgenden dag terugl-ayht en allo be
looning weigerde.
Die dag was zijn laatste; want, hij
kon, niettegenstaande alle inspanning,
liet bewuste millioen niet kwijt raken.
't Sloeg middernacht, de lee kwam
binnen en zeide:
Gij moet sterven
Genade.'
Neen, geen genade
Ik heb toch gedaan wat ik kon.
Meent gij dat
Ik heb alle midii den aangewend
om dat vervloekte cebMè verteren
v V" -
eenige goede was.
En welk was dat!
De liefdadigheid (hot dub
beltje.)
E11 do. man van do millioenen gaf
den geest.
In ecu vergadering te Haarlem heeft
de heer \V. Meijer eenige belangrijke
beschouwingen geleverd over liqt land
bouwkrediet, waaraan wij hot volgende
ontlcencn
Het is met de boeren gegaan als met
een ieder, die zich afzondeit, ze zijn
door hun isolement hel kind van de re
kening geworden. Handel en nijver-
die zware taak overlaat. Ik laat u twee moe
ders na. Tracht haar, die u het leven ge
schonken heeft, terug te vindenverzeker
haar een vreedzaam beslaan, en herstel alzoo
onze onvrijwillige dwalingen. Maar Agnes,
troost ook haar, die u met zooveel liefde ge
koesterd en bemind heeft, over mijn verlies,
cn verlaat haar uooit. Beleeft gij mij dat
«Mijn - vader, mijn weldoener," uitte do
aangesproken, terwijl hare tranen de beide
handen des zieken bevochtigden, «hoe vraagt
gij mij di', hcD ik eene andere moeder?"
llij was verheugd over zulk een antwoord;
een traan van dankbaarheid ontvloeide zijne
oogon, terwijl hij met eene meer on meer ver
zwakte stem vervolgde
«Mijn dierbaar kind, ik bid God, u licht
en kracht te geven in de misschien moeilijke
plichten, die u zullen opgelegd worden. Ont
houd toch vooral mijn dringend verzoek: ver
laat mijne gade niet, maar tracht tevens uwe
moeder terug te vinden; eenige stukken des
betreffende kunt gij in mijne secretaire vinden,
die ik omtrent haar heb bijeenverzameld.
Maar stil, daar komt moeder aan. Zij weet
van niets; dus laat zij or niets van merken.
Ga heen, voordat zij binnenkomt."
Agnes gehoorzaamdemaar hare gelaats
trekken haddon eene sombere uitdrukking,
waarover hare moeder bezorgd was. en naai
de oorzaak er van vroeg zonder echter een be
vredigend antwoord te ontvangen.
Yau dit onderhoud af, verergerde de toe
stand dos lijders hoe langer hoe meer. Men
kon geene hoop meer voeden op eenig herstel,
eu twee dagen lalor was de heer Verdenne
uict meer; zijne ziel was naar heerlijker ge
heid hebben zich meester gemaakt van
de regeering, van de sleutels der schat
kist, en de boeren en arbeiders zijn ge
worden de asschepoesters van het maat
schappelijk huishouden. I11 liet bijzon
der zien we dit bewaarheid in het on
derwerp dat ons thans bezighoudt. Kre
diet is de ziel van alles geworden in
onze eeuw, en waar wij ook rondzien
van de gemeente en den staat af, tot
den arbeider toe, alles werkt en leeft
van krediet.
Toen na den Napoleon(ischen lijd do
handel op lndië was gefnuikt, wist
\Y illem I hem weder op to beuren dooi
de oprichting der Handelsmaatschappij
en later door de oprichting der Ne-
dorlandsche Bank.
Geen koopman zoo groot, geen
fabrikant zoo rijk, of hij heeft tijden
waarop het krediet hem onontbeer
lijk is. Dit behoeft wel geen betoog.
Ook de arbeider heeft zijn krediet.
oor den kleinen man zijn overal
voorschotbanken opgericht, en de ar
beider heeft zijne bank van leening
even. |{fi Xyomian.. ziin,
geen krediet behoeven, 'zo'oals door
sommigen wordt beweerd, ook nog
in de Tweede Kamer? Zou dan deze
moderne alchvmie, alleen voor den
boer zijn nut missen, ja veeleer voor
hem eene reden zijn tot verderf,
zooals anderen beweren?
Het is a proiri reeds ondenkbaar,
doch zien we een oógenblik op den
aard van het bedrijf, dan is er niets
duidelijker dan dat juist de landbouw
het meeste krediet noodig heeft. Aan
werktuigen, vee enz. bestreedt de
boer een kapitaal dat eerst na één
of meer jaren terugkomt, als er veel
zorg aan besteed wordt, liet paard
vordert 5 de koe 1 jaren, allo land
bouwgewassen een jaar, tuinbouw.
westen getogen, zijne vrouw cn dochter
droefheid acuterlateude.
IX.
UIT HET DAGBOEK.
Wié" is geen getuige geweest van de eerste
oogenblikken 11a het afsterven eens geliefden
wie heeft de droefheid van dc nabestaanden
niet aanschouwd, die voir weinig tijds nog
een vriend, een broeder, een vader of echtge
noot bezaten, en die nu niets meer is dan 011
bezield stof. dat den wormen ter prooi wordt
gegeven. Wie siddert niet bij het statige ge
brom der doodsklok, als een dierbaar pand der
aarde wordt toebetrou.vdwie boort niet met
ontroering de gebeden des priesters, als het
lijk in den grafkuil daal' Zie, dat alles en
nog meer ontmoedigende gedachten, welke
bet best gedacht, maar niet goed op het papier
kunnen weergegeven worden, ondervonden
ook do twee liefhebbenden van den afgestor
vene, den heer Veidennc.
En nadat alles geschied was, bloven zij al
leen, zonder eenigen manuelijken steun, achter.
Jdaar bij de droefheid die beiden gevoelden,
voegde zich voor Agnes nog lier gewicht van
het geheim, dat haar aan de stervenssponde
was toevertrouwd, en waarvan zij allengs het
zwaarwichtige begon in te zien. Geheel over
gegeven aan dc eerste droefheid over het ver
lies baars vaders, kon zij zich nauwelijks
eenig denkbeeld vormen van haren nieuwen
werkkring. Maar langzamerhand drong deze
zich meer en meer hij baar op.
Zij was de dochter van mevrouw Yordenno
niet. Eene mme vrouw had recht op hare
bloembollencultuur cn houttcelt soms
nog meer jaren eer ze, wat hun is
voorgeschoten, weergeven. Al deze
producten hebben hun bepaalden tijd
wanneer ze te realiseeren zijn, eu
geen wonder dan ook dat de boer
oudtijds zijn geld bewaarde om steeds
gereed geld te hebben, of dat hij te
genwoordig nog zoo opziet tegen
nieuwigheden en verbeteringen. De
risico en het uitschot zijn reeds zoo
groot, dat men ze bijna niet durf
vermeerderen.
fieldt dit alles van productie, niet
minder geldt het van den grond zelf.
Juristen eu staatslieden mogen mee
ncn dat de grond gelijkt op eene
voorraadschuur of op een pakhuis
waar de eigenaar of de boer den
sleutel van heeft, en waaruit hij zoo
op geregelde tijden neemt wat hij
behoeft, de practijk leert het anders
90 pCt. van de gronden eischen hard
werk, eer ze iets voortbrengen. Do
grond op zichzelf is »oon tabula rasa
eerst de cultuur geeft er de waardo
aan, en die cultuur wordt met do
zou ïict rijk genoeg ztju
voeden? Grootcr onzin is niet denk
baar. Maar één eisch is daarbij on
voorwaardelijk: Er moet krediet zijn.
Ten eerste krediet in moreelen zin;
de gemeenschap moot den nij veren
landbouwer waarborgen geven voor
het continued bezit van hetgeen hij
in het zweet zijns aanschijn heeft
verkregen. Wet cn recht moeten hcer-
schen. en de vruchten van elks werk
verzekerd zijn. Waar of de slaat of
de maatschappij hierin te kort schie
ten, is de landbouw ten ondergang
gedoemd.
Maar niet alleen moet er krediet
bestaan op wat inen zaait cn kweekt»
er moet ook financieel krediet wor-
«{Uüurlijke liefde, en evenwel beminde «ij toch
hare pleegmoeder kinderlijk. Een anderEn
wie was dat? Waar baar te zoeken? Hoe alles
goed te vergelden? E11 dan, hoe de verschil
lende en menigvuldige plichten te vervullen,
die zij aan baron vader beloofd had
Geen wonder, dat zij troost zocht waar het
bedrukt geweten altijd troost kan vinden, bij
God, en dat /.ij hare bezwaren voor Hem bloot
legde. Ook vertrouwde zij baar geheim aan
een deugdzamer geestelijke, en verzocht diens
tusscheUkCtpst, om do mogelijke onderzoekin
gen te doen, opdat er eenig licht zou kunnen
opgaan over bare moeder, de weduwe Wat
ter». Zij verwachtte met zekeren angst do
resultaten van dat onderzoek,
llare ongerustheid, welke steeds in haar
hart moest opgesloten blijven, vertrouwde zij
aan bet papier, dien stommen vertrouweling
van lijdende zielen.
Wij ontlcencn eenige gedeelten van haar
schrijven, tot afspiegeling barer gedachten.
«Antw. Mei 185..
«Pater Verloer heeft ons heden bezocht,
waai na ik bij het verlaten van ons huis ge
legenheid vond hom te spreken. JX"g niets was
hij in zij 110 onderzoekingen gevorderd. Ken
vreemd gevoelen kuint 111 mijn geest op, een
gevoelen als naar vreugde zwcemende. bij hot
vernemen, dat ei nog niets gevonden is, Ik
ben banger voor het oogenblik, dat ik in do
icgenwooidighcid mijner moeder zal staan,
dun voor don dood. Welken «aam schroef ik
daar?
H'oi J' vervolgd.
Stand «Ier ülaan.
N.M. Xf Vrijdag E.K. 13 Zaterdag V.M. 21 Zondag L.K. 27® Zaterdag.
SHaml der Z011.
1, 11,21, Juni op 2.53; 3,17; 3. iü; Vin.; onjor 8.2; 8,li;S.lG; n.'m.