atkH
^piic
De Dorpsgeneesheer.
Buitenland.
ZATERDAG 31 AUGUSTUS 1889.
TIENDE JAARGANG.
No. 35.
Uitgever:
W. VAX DEN MliSCKÜÖF-Sassen.
Deze Courant verschijnt iederen Zaterdag.
Feuilleton.
België
Augustus R.K. 4 6 Zondag
Q s^o.
p 7 f. .«j u l 75
Kfasad üS^asi.
V.M. 11° Zondag. L.K. 18« Zonda:
N.M. 2GC Maandag.
10, lö. 22, 28
Slasii! Zon,
>1» 4.20, 4..17, 1.17, 4.57; v ju.; 01
7.42,
7. 'i 7-I/iu.
Abonnementsprijs per
VOOI' VsNitAY
franco per post
voor bet buitenland
afzonderlijke nummers
Ter bevordering eener alge-
meene verspreiding onder
Landbouwers en Veehou
ders.
Door een gesloten overeenkomst met
den Uitgever zijn wij in staat tegen
inzending der bon, voor slechts
vijftig Cent franco toe te zenden:
Al'CJ. COI'F.IET
HAN DIjEIDIJSTÖ
TOT HET
VSSBBÏÏWE IT SS nJEïïïLEH
VAN
L'AIS- i:n andere groenvoedergewassen
(het ensilastelpel)
OOK MET BETREKKING TOT HET ONTGINNEN
VAN HEIDEGRONDEN.
Naar de 5e oorspronkelijke uitgaaf, be
werkt door M. ROMEIN.
Met 4 platen en 7 figuren in den tekst.
De gewone handelsprijs voor nict-
abonné's is fl.25.
kwartaal.
50 c.
65 c.
S5 c.
6 c.
Prijs der Advefteniiên:
van i5 regels 20 c.
elke regel meer 6 c.
groote letters en vignetten naar pi; fsn;i::.ie.
Adverteutiën, 3maal geplant-1, v. r.kn 'Jn. 1 <ir.d.
1.
Een ongelukkig voord voor eene
leelijke zaak.
Maar eene zaak, waarop tocli wel
de aandacht dient gevestigd te wor
den, omdat zij hoogst waarschijnlijk
blijken zal de spil te zijn, waarom
zich voor een goed deel het onder
wijsdebat, dat aanstaande is, gaat
bewegen.
De liberalen, die aan de hoeken
der straten verkondigen, dat zij, en
zij alleen, de echte vrienden van het
volksonderwijs zijn, zullen niet nala
ten met de zwaarste voorhamers op
dit aambeeld te slaan. Immers, dat
staat gekleed!
Leerplicht is een leelijk woord
voor eene leelijke zaak. Evenals
..schooldwang" en meer andere woor
den, die hun muntslag van het te
genwoordig schoolwezen hebben onl-
7.
Een tweede kreet, ditmaal hartverscheu
rend, steeg uit de borst van Eva op: daarna
zag zij mij aan met strakke blikken, half ge
opende mond en de armen slap langs hare zij
den latende afhangen.
Mannen, riep ik den ontstelden bedien
den toe, steekt toortsen en volgt mijl
Mevrouw, wij zullen spoedig weder hier zijn,
naar ik hoop met uwen echtgenoot, die zich
lichtelijk gek.west lean hebbenmisschien den
voet verstuikt. Iloud goeden moed, wij zijn
weldra terug.
Ik ga mot u, mompelde Eva Meredith
met eene gesmoorde stem.
Onmogelijk, riep ik uit wij moeten
spoed makeneenen groeten afstand afleggen
en in uwen toestand
Ik ga mede! herhaalde Eva.
»0! toen gevoelde ik diep, hoe wreed de
verlatenheid van die beklagenswaardige
vrouw was. I-Iadde zij eenen vader, eene
moeder bij haar gehad, men zou haar bevolen
hebben te blijven, haar zelfs met geweld weêr-
liou^en hebben zij stond alleen, aan zich zel
ve overgelaten op de wereld en op al mijne
in der haast gemaakte tegenwerpingen ant
woordde zij met eene gesmoorde stem
Ik ga mede
«Wij begaven ons op weg. Zware wolken
vangen. Want in hun moedertaal zijn
nu eenmaal onze onderwijzers ten
minste de overgroote meerderheid
schatbewaarders en uitdeelers onzer
taal, zooals dr. Schaepman hen naar
den aard hunner roeping kenschetst,
niet van ai te groote kracht. Men
heeft wel noodig om bij dat leelijke
woord eene omschrijving te voegen,
indien men er ten minste prijs op
stelt door jan en alleman verstaan te
worden.
Leerplicht is dan de onder strafbe
palingen door het staatsgezag aan de
ouders opgelegde verplichting om
hunne kinderen onderwijs te doen of
te laten genieten.
Leerplicht is dus eene inmenging
van het staatsgezag in de taak en de
verplichtingen der ouders.
Voor den liberalistischen staat eene
zeer natuurlijke overschrijding van
de grenzen zijner bevoegdheden. Im
mers nadat die Staat eenmaal de taak
van schoolmeester op zijne reuzen
schouders genomen heeft is het niet
meer dan natuurlijk, dat hij ieder
ook van zijne weldaden, die hem
zei ven veel geld kosten, wil doen ge
nieten. Deze begeerte ontspringt aan
dezelfde bron, die den schoolmeeste
renden Staat met weerzin vervult
jegens het bijzonder onderwijs, om
dat dit niet aan zijne alles bedisse
lende werkzaamheid het leven dankt.
Slechts de eerste stap op een hem
vreemd gebied viel den Staat moei
lijk, maar eenmaal op privaat jacht
terrein aangeland, stroopt hij er maar
duchtig op los.
En daarom is liet zaak zich tegen
verdere overschrijdingen van de gren
zen zijner bevoegdheid met kracht te
verzetten. Al die machtsoverschrijdin-
gen doen het schip van Staat afdrij
ven uit zijnen weg en stevenen naar/
eene haven, die wij niet wenscheif
bedekte de maar.het was stikdonker. Ter
nauweriiood konden wij bij het onzekere
schijnsel onzer fakkels hot door ons te volgen
pad onderscheiden. De bediende ging' vooruit.
Hij keerde zijn toorts ter rechter- en ter lin
kerzijde, om de sloten en struikgewassen aan
don kant des wegs te verlichten. Achter hem
kwamen mevrouw Meredith, de tuinman en
ik; met anstige gespannenheid volgden wij
den lichtstraal met de oogen om te zien of wij
niet eenig spoor van William ontdekten. Van
tijd tot tijd riepen wij met luider stemme
den heer Meredith bij zijn naam. Ka ons lis
pelde eene nauwelijks voor ons hoorbare
stem onder een aanhoudend snikken: Wil
liam alsof haar hart gerekend hadde op de
schepzinnigheid der liefde oin beter haar ge»
ween dan ons roepen te doen liouren.
«Wij traden hot bosch in. Ter zelfder til
begon liet te regenen en de op liet gebludcpe
neder vallende druppols veroorzaakten /k
een klagend, naargeestig geluid, dat/^et
juist, was als weende alles rondom ons. j
-De dunne kleeding van Eva' was w«aast
doornat. II et water stroomde van allikan-
ten op de baren en het hoofd der arme f°uw.
Telkenreize struikelde zij over de jieffen
heden van den weg en viel half onmaf'tig op
de knieënmaar zij richtte zich metM vuur
der wanhoop weder op en vervolgdanet ons
den tocht. Haar lijden verseheu^ mij liet
hart. Het roode schijnsel onzer fabels ver
lichtte beurtelings iederen boem?™, iedere
rotsholte, iedere sloot. Bij elkfkromming
van den weg scheen de wind h/licht uit te
zullen blusscben en dan bleven ween oogen-
blik in de meest volslagene du/cruis staan,
bereikt te ziende socialistische
Staat, wat niet anders is als de
vereenzelviging van Staat en maat
schappij. Langzamerhand lost allo
vrijheid en zelfstandigheid zich op- in
het doodend mechanisme van wetten
en vorderingen en het einde van de ge
schiedenis is, dat dc geheele samen
leving zich in de armen van den
Staat te ruste legt.
Voor hen d'e meenen zouden,
dat invoering van de verplichting
voor de ouders om hunne kinderen
voldoend onderwijs to doen verstrek
ken, met andere woorden leerplicht,
toch nog heel verkeerd niet is, zij
de raad hier gegeven dat zij zich
eens in de toestanden die noodzake
lijk volgen moeten gaan verdiepen.
Is hun het beginsel der vrijheid en
zelfstandigheid niet heilig genoeg om
het hoog te houden, laten zij dan
eens tot de praktijk van den leer
plicht afdalen.
Met staatsgezag, hoe dan ook en
door wien dan ook uV.gcoefend, zal
te beslissen hebben Av-'A ouders op
voMoouJo -«ijze aan hunne verplich
ting ten dezen opzichte voldoen.
Iemand heeft een zwak knaapje,
een teer dochtertje. Hij zal het kind
te huis willen houden. J.>e tempera
tuur is hem te scherp of te vochtig,
de zomerhitte te brandend, de atmos
feer der school te ojifrisch. Hij is
het beginsel toegedaan dat men leert
voor het leven, dat hèt leven dus het
eerste en beste is. Maar de schooi-
autoriteiten zijn van een ander ge
voelen. Zij koesteren de heilige over
tuiging dat het kind Achterlijk is wat
bet onderwijs betreft en dat het aan
evengenoemde invloed-in kan en moet
gewaagd worden. De gegoede zal
zich gemakkelijker e-in doktersattest
tol dc too/fs weder aanwakkerde. Onze stem
men ti-UÖeii zoodanig, ais jvij William Mere
dith riepen, dat zij ons zei ven verschrikten.
Ik dumle Eva niet aanzien; inderdaad, ik
vrees#! haar dood, voor mijne voeten tc zien
nedi^ torten.
.eeds geruimen tijd liepen wij vermoeid,
do nat en ontmoedigd voort, toen Mevrouw
Mpi cdih, ons plotseling ter zijde stootende,
i/liet struikgewas snelde. Wij volgden haar.
en wij met onze fakkels genoegzaam gena-
'erd waren, om de ons omringende voorwer
ken te kunnen onderscheiden, zagen wij haar
naast het lichaam van William op dun grond
geknield liggen; hij lag roerloos op de aarde
uitgestrekt, met gebroken oogen en het gelaat
besmeurd met het bloed, dat uit eene wonde
aan den linkerslaap van zijn hoofd yloeide.
Dokter sprak Eva tot ruij,
Dit enkele woord zeido zoo veel als:
Leeft William nog?
«Ik boog mij voorover ik voelde den pols
van William Meredith en legde mijn hand op
zijn liart: ik zweeg. Eva wendde hare oogen
met van mij af; doch naar mate mijn stilzwij
gen aanhield, zag ik haar waggelen, voorover
zakken, en vervolgens zonder oen woord te
uiten, zonder een kreet te slaken, bewuste
loos op het zeiilooze lichaam van haren echt
genoot nedervallen.
Maar, dames, sprak dokter Barnabó,
den draad van zijn verhaal afbrekende en
zich tot zijne toehoorders wendende, de zon
is doorgekomen en schijnt zeer heldergij
kunt nu uit gaan. Wij zullen het hierbij laten.
Mevrouw de Moncar naderde den grijsaard
Mynheer Barnabó, sprak zij, heb de goedheid
kunnen verschaffen dan de minver
mogende en het toezicht door den een
uitgeoefend zal in strengheid of toe
gevendheid niet lijken op het toe
zicht van den ander. Wij willen in
gemoede gevraagd hebben of leer
plicht niet den vrijen Nederlander aan
eene ondragelijke menigte kwellingen
en knevelarijen blootstelt?
»'t Zal zoo'n vaart met loepen!"
meent iemand misschien.
Dat zal heel eenvoudig afhangen
van den graad waarin de betrokken
school-autoriteit van de onderwijs
man ie bezeten is.
Op eene Zondagavond te Amsterdam
bijeengeroepeue vergadering waar een
voorstandei van den leerplicht, de
schoolopziener mr. de Kanter aan
het woord was, kwam een socialis
tisch onderwijzer de heer Gerhard
medeeleu: «Gedurende dc zeven jaren
dat ik aan het hoofd sta eener school
te Amsterdam, zijn er ruim -100 kin
deren ontslagen en daarvan haddon
22 bij het verlaten der school vol
doend onderwijs genoten. De 378
andere leerlingen hadden allen, we
gens het. niet volgen der klas, on
voldoend onderwijs ontvangen."
Of daar ook een ruim veld zou
gevonden worden voor vexafoire
maatregelen
En men antwoorde niet dat het er
dan toch ook met het onderwijs,
blijkens dit voorbeeld treurig uitziet.
Immers hier blijkt enkel dat er ecu
bedriegelijke maatstaf werd aange
legd. Niet een Nederlandsche meter
maar een maat van de muis der lin
kerhand naar den schouder, met den
buigzamen elleboog tot handhaving
der willekeur. Want tie vraag werd
nog niet beantwoord; wat is voldoend
onderwijs? of liever wat moet geacht
worden bereikbaar te zijn Voor de kin
deren des volks? En indien men die
met uw vei haal voort te gaan; zio ons aan,
en gij zult niet twijfelen aan de belangstel
ling, waarmede wij naar u luisteren.
Inderdaad, er was geene glimp van spot
meer aanwezig op de aangezichten, die den
dorpgeneesiieer omringden. Misschien had hij
zelfs tranen in sommiger oogen kunnen zien
blinken. Hij gmg daarom volgende wijze
vcort
Mevrouw Meredith werd naar hare woning
vervoerd en bleef verscheidene uren zender
'bewustzijn op iiaar bed liggen. Ofschoon ik
volkomen besefte, dat liet te gelijker tijd een
plicht en eene wreedheid was, om haar in
het leven terug tc roepen, wendde ik. toch
alle middelen der kunst daartoe aan. Ik was
beducht voor de ha: 1 verscheurende uitG listing
barer droefheid, welke op dezen staat van
wezenloosheid zoude volgen; ik bleef over
die rampzalige vrouw heengebogen, terwijl
ik hare slapen met koud water wiesch en met
angstige gespannenheid het gewcnsuljtc oogen-
blik verbeidde, waarop ik haar weder zou
zien ademhalen. Ik had my in mijne ver
wachting bedrogenwant ik was nooit te
voren getuige geweest van een grooten ramp.
Eva opende even de oogen, maar sloot ze
weder terstond; geen enkele traan lichtte
hare oogleden op, om over hare wangen tp
rollen. Zij bleef onbeweegelijk, stilzwijgend
en wezenloos liggen, en ware het niet, dat ik
haar hart onder mijne hand had voelen klop
pen, ik zou gemeend hebben, dat zij dood
was. Hoe treurig is bet. als men gouuge
moet zijn van zijn droefheid, welke verre
boven alle vertroosting verheven is-! Ik over
legde in my zei ven, ofik spieken of zwijgen
vraag geen antwoord waardig acht,
dan zou men eene andere kunnen
stellen: bereikte eene schop! met zul
ke ongelukkige resultaten do toewij
ding der onder w ij xers de innigheid,
op welke staatsgezag en schooltoe
zicht en gemoente-bj.sdiur en ouders
het recht hebben te mogen rekenen?
Of is soms hel geven van voldoend
onderwijs en het door de kinderen
behoorlijk in zich opnemen van dat
voldoend onderwijs eene hersenschim,
niet voor verwerkelijking vatbaar?
Jagen wij niet iets onbereikbaars na
en geven we niet, betrekkelijk en
absoluut, veel te veel geld voor het
hobbelpaardje waarop de onderwijs
mannen hunne beginselen met de lans
van don Quichotte in dc gcvieesde
rechtervuist ter bestrijding van on
kunde beurden?
Wij geven het meeste voor do grap
uit en kunnen ons nog niet eens
troosten met de gedachte dat wij
het best onderwezen volk zijn.
A. IJ.
—t
Op 5 September u. s. zul to Brussel eene
conferentie plaats hebben van vertegenwoor
digers der hij het Nedejandseh-Duitscb-
Russischc spoorwegverbond betrokken spoor
weg-maatschappijen, ter behandeling van de
weiei zijdsche belangen, welke uit dit verbond
voortvloeien. In deze conferentie zal 0. a. on
derhandeld worden omtrent een voorste! der
stoomvaartmaatschappij Zeeland, strekkende
tot invoering van reehtslreeksche personen-
en gdederentarieven lusschen Rusland en Lon
den, via Yli singenQueensbourougli.
Te Lovendcghem bij Gent heeft zekere
August Lunbrecht, ineen hospitaal, waar bij
wegens vallende ziekte was opgenomen, in
den nacht van jl. Vrijdag op Zaienl-v, in een
vlaag van waanzinnigheid 2d pursooon met
een scheermes vrij ernstig verwond.
zou: als ik zweeg, dan had ik al den schijn
als nam ik geen levendig aaub-d in het on
herstelbaar verlies der arme vrouw sprak ik
ecmge woorden van troost, dan had hut den
schijn, als besefte ik niet du uitgv.s'.iokthcnl
van den ramp. Maar zou ik, uio geono woor
den had kunnen vinden om hare bekomnmru g
weg ie nemen, welsprekender hebben kunnen
zijn tegenover dezo stomme s u;uIk nam
het zekerste middel te baat. name: „keen bi
zwijgen. Ik zal bij haar blijven, Besloot ik,
en hare lieliapmlijko ongesteldheid behan
delen, gelijk mijne plicht g miedt; vervolgens
zal ik, het diepste stilzwijgen in acht nemende,
mij in hare nabijheid ophouden, evuii als een
getrouwe hond zich aan hare voeten zou uo*
derleggen. Zoodra dit voornemen bij mij vast
stond, word ik bodaarder; ik liet haar in den
toestand, die zoo nabij aan don dood grensde.
Ka verloop van ceuige uren bracht ik mevrouw
Meredith een lepelvol van eon drankje aan de
I ppeii. dat ik. vöjI' i.air geoor•iec.d had.
Eva wondde langzaam 'het hoofd n naar den
tegenovergestelde:! kant, dan waar ik stond.
Ecuigo minuten later beproefde ik het nog
maals.
Drink, mevrouw, sprak ik, en raakte
tevens hare lippen zadilkons met den lepel
aan; zij hieven gesloten.
Denk aan uw kroost, mevrouw, fluis
terde ik.
«Eva opende de '.ogen, ging met moeite
overeind zitten, leunde op haren elleboog en
nam het drankje in; u-rvvb! z;j heisterend
sprak; Genadige God! ontferm L mijner!
Wordt vervolgd.