en Het vrije Onderwijs. Het Kasteel Montsabrey. Buitenland. ZATERDAG 27 APRIL 1880. TIENDE JAARGANG. No. IT Uitgever: W. VAX DEN Mi XCKHOF-Sassen. Doze Courant verschijnt iedeven Zaterdag. Feuilleton. Russische verdraagzaamheid. Belgie MAAS April Stand der $lnan. E K. S® Maandag. V.M. 15® Maandag. L.K. Maandag Dinsdag. Stand dep Zon. 5, 10, 16, 22, 28 Apr. op 5.27, 5.17,5.3, 4.50 4.38; v/m.; onder G.30, 0.47, 0.57. 7.3. 7.18: n/m. Abonnementsprijs voor Venray franco per post voor het buitenland afzonderlijke nummers per kwartaal. 50 c. 65 c. 85 c. 6 c. .V f Prijs der Advertentiën: ▼an 15 regels 30 e. elke regel meer G c. groote letters en vignetten naar plaatsruimte. Advertentiën, 3maal geplaatst, worden 2maal berekend. d verte nti'én of Ingezonden Stukken gelieve men Vrijdag "vóór 2 uur 's-middags te be zorgen aan het Bureau »Peel en Maas" te Venray. In tie Memorie van Toelichting bij do nieuwe onderwijswet zegt de Re- geeritig o. a.: Nadat in 1848 slechts schoorvoetend en door den drang der omstandighe den het onderwijs vrij verklaard was, hoeft hot bijzonder onderwijs onder voor zijne ontwikkeling weinig gun stige omstandigheden, waartoe de be palingen van de wet van 1857 en vooral die van 1878 het hare bijbrach ten, eene zoodanige uitbreiding ver kregen dat, nu meer dan 27 pet. van de schoolgaande kinderen eene bijzon dere school bezoeken, de wetgever die het volksonderwijs wil behartigen, daarmede rekening dient te houden. Al werd zelfs in 1878 ontkend dat er sprake kaïi zijn van concurrentie van het openbaar oudetwijs mot liet bij zonder onderwijs, zoo verhinderde dit niet dat er feitelijk eene concurrentie ontstond, die aan beide afdeelingen van hot lager onderwijs fen goede kwam. Die ontwikkeling en uitbreiding van het bijzonder onderwijs is natuurlijk cn verblijdend. Natuurlijk, wijl wel licht norgens meer dan hier te lande de overtuigingen op godsdienstig ge bied zoo sterk uiteenloopen, en de openbare school niet kan voldoen aan hen die een ander onderwijs voor hunne kinderen verlangen dan het zoogenaamde neutrale dat op die school gegeven wordt. Verblijdend, wijl juist uit die groote toename van bijzondere 10. De beide broeders hadden slechts een zeer onvolkomen begrip van de aandoeningen, welke zijn hart bestormden; zij omhelsden hem met vaderlijke liefde. Wat Lucile aan gaat, deze zat onbewegelijk en gelijk aan een steenen beeld daar; zij staarde Frederik met een wezenloozen blik aan en scheen niets te begrijpen van hetgeen rondom haar voorviel. Frederik verwijderde zich mot een bloedend hart, doch met vasten tred en zijne ontroering zoo goed mogelijk verbei geilde. Den volgenden morgen, toen do zon ter nauwernood boven de kim verrezen was en hij juist alles voor zijn vertrek in gereedheid had gebracht, zag hy doctor Vincent met ec-n gelaat, waarop de grootste ontsteltenis te lezen stond, zijne kamer binnen treden. Gij moogt niet vertrekken, Frederik, sprak de doctor met eene bewogene stem, uwe tegenwoordigheid wordt dringend ver- eischt, uwe taak is niet geëindigd. Weet gij, wat er voorgevallen is 11a uw vertrek? Nau welijks hadt gij u verwijderd of Lucile viel in zwijm, waarna zich eene lievige koorts openbaarde. Den geheeleu naclit heb ik aan hare sponde gewaakt. In hare ijlhoofdigheid heeft zij slechts twee namen genoemd: als zy hare moeder niet riep, dan riep zij u. Ik heb haar in eenen toestand achtergelaten, welke scholen blijkt, hoe groote waarde de ouders hechten aan het aan hunne kinderen te geven onderwijs. Ont slaan, en tot groote ontwikkeling go komen door het particulier initiatief, verdient het vrije onderwijs allerminst tegenwerking, maar eerder den steun van den Staat. De Staat heeft zeer groot belang bij het volksonderwijs en is alleen in staat te zorgen, dat er overal en te allen tijde eene volksschool zij. Maar het behoort zeker niet tot zijne roe ping het vrije onderwijs tegen te wer ken of te bemoeielij ken tot nadeel van de nationale ontwikkeling. Ware het mogelijk de kosten van het openbaar onderwijs op de gebrui kers daarvan te verhalen, het probleem, dat sedert 1848 bestaat, ware zoo goed als opgelost; nu dat niet moge lijk is, is de Staat wel verplicht een deel van het openbaar onderwijs te doen bekostigen uit de openbare kas sen, doch daardoor ontstaat dan ook tegelijkertijd een onbillijkheid tegen over het vrije onderwijs. Kan die onbillijkheid ai niet geheel worden opgeheven, de Slaat kan toch er toe medewerken dio te beperken, door, waar hij ten behoeve van het onderwijs bijdragen uit 's Rijks kas beschikbaar stelt, die niet, met uit sluiting van bijzondere, alleen ten goede te doen komen aan het openbaar onderwijs. Gezorgd zal moeten wor den, dat daardoor de voor de bijzon dere school onmisbare vrijheid niet worde aangetast, maar ook van den anderen kant, dat die gelden noch aan de bijzondere, noch aan de open bare school worden verspild. Naast dien eisch van rechtsgelijkheid is er nog eene reden voor eene bijdrage uit 's Rijks kas aan de vrije school gelegen in de eischen, die door den Staat voor dat onderwijs worden ge mij de grootste ongerustheid baart, dat mag ik u niet verbergen. Als gij vertrekt, dan sta ik niet voor baar behoud in. Bedenk, mijn jonge vriend, dat gij nu een deel van baar be staan uitmaakt. Toen bare rede ontwaakte, waart gij het, op wien hare eerste blikken zich vestigden, gij zijt bet, die de vertrouwe lijke mededeeling ontvingt van hare eerste gewaarwordingen, bare eerste indrukken. Later zal zij u ongetwijfeld kunnen missen, doch thans beeft zij evenzeer behoefte aan uw bijzijn en uw onderhoud om te denken, als aan lucht om te ademen. Ik ken de recht schapenheid uws barton, ik voorzie zeer goed, welke redenen gij wilt aanvoeren, om uw vertrek te billijken, maar alvorens mij tot u to begeven, heb ik met mijn broeder over een en ander geraadpleegdhij heeft al mijne be denkingen opgeheven, zijn woord moet vol doende zijn om uw geweten gerust te stellen en u te doen besluiten uw vertrek uit te stel len. Vergeet niet., mijn vriend, dat ik voor Lucile's leven verantwoordelijk ben; zoo lang mevrouw Do Montsabrey niet terug gekeerd is, moeten wij hare plaats vervullen. Ik weet, dat uwe werkzaamheden uwe tegenwoordig heid te Parijs vorderen; maar gij zijt jong, eene lange toekomst ligt nog voor u open en gij zult in uw leven niet twee malen in de ge legenheid zijn, om zulk een heiligen plicht te vervuilen. Doe voor Lucile, wat gij voor eene zuster zoudt doen. Mevrouw De Montsabrey kan niet lang meer wegblijvon. Gij zijt getui ge geweest van hare wanhoop, gij moet ook getuige zijn van hare vreugde en moogt daar na, gelukkig door het zien van haar geluk, u\\c afreize bewerkstelligen. steld, met name «Ke, worden met bjjftrekking wijzers. RlJKSSl i IDIE. welke gesteld tot de onder- Onbillijk acht de Regeering het, dat de rijksvergocd ng in de kosten van het openbaar onderwijs zich regelt naar den rijkdom of de meerdere hulp bronnen eener gemeente. Naarmate de gemeente meer welvarend is of meer hulpbronnen heeft, en daardoor in slaat aan hare scholen een grootcr personeel te verbii .11 dan de wet vordert, alsmede aan het onderwijzend j dende meerder personeel hoogerc wedden toe te leggen, hulppersoneel is het rijk verplicht Aan de gemeente een grootere som als vergoeding uit te keeren. Is de gemeente in verband met hare middelen gehouden het on derwijzend personeel lot een minimum te beperken en de jaarwedden daarvan zoo laag mogelijk te stellen, dan ont vangt zij ook een minimum bedrag als rijksbijdrage, tengevolge waarvan de onderwijskosten in deze gemeente drukkerder zijn dan^^mrslbedoelde. Tal van gemeeiK,.; av'rjn voorts toet de tegenwoordige rijksbijdrage niet in staat om de kosten van het door de wet gevorderd personeel, ook al wor den de eischen tc dien aanzien beperkt, te bestrijden, zonder verwaarloozing van andere belangen, hetgeen ten ge volge heelt dat de onderwijsbelangen op den achtergrond raken en het be- noodigd aantal onderwijzers wordt ge mist. Dat dit ten nadeele strekt van het onderwijs zal geen betoog behoe ven. De rijks vergoeding wordt alzoo in het eene geval te ruim, in het andere geval te gering geacht. De oorzaak daarvan is te wijten aan het verkeerde stelsel dat aan de wet ten grondslag ligt, namenlijk de percentsgewijze bij drage in de door de wet. aangewezen kosten, doch waarvan het cijfer aan de gemeente is overgelaten. De regeering wenscht die ongelijk heid aan de wet te ontnemen door namelijk de rijksvergoeding in de gewone kosten van het onderwijzend personeel te beperken tot de kosten van het onderwijzend personeel door de wet gevorderd en werkelijk aan de school verbonden, en haar te ver- leenen naar eenen vasten maatstaf, gegrond op den omvang van den werkkring cn van door de wet in met name genoemde gevallen geeischt wor- e bekwaamheid van Na eenige oogenblikken zwijgens ging de goede grijsaard, ziende, dat Frederik, ondanks zijne aanga voelde beweegredenen, tiog aarzel de, volgenderwijze voort: -Gij kunt hier niet langer in het dorp blij ven wonen. Do winter schijnt zeer gestreng te zullen zijn. Gij weet niet, wat dit jaarge tijde in deze streken is; binnen weinige dagen zullen de wegen, door de sneeuw overdekt, onbegaanbaar zijn. Neem bij mij uwen intrek mijne kluis is groot genoeg, om u te herber gen. Uwe tegenwoordigheid zal mij weder in de dagen mijner jeugd verplaatsen. Kom dus, mijn vriend, dc uren, weike wij met elkander in het bijzijn van het ons dierbare meisje zul len doorbrengen, zullen wij slijten met te spreken over personen en onderwerpen, welke wij beiden lief hebben. Hot nauwgezetste geweien heeft zoo vele geheime kronkelwegen, de mensch is zoo be kwaam in de kunst om zijne neigingen tot plichten te verheffen, dat Frederik, verrukt, zulk een schoon voorwendsel te vinden, dat hem veroorloofde om te blijven, in de stellige overtuiging verkeerde, dat hij, door niet te gaan, eene groote opoffering deed. Hy nam het hartelijke aanbod van den doctor, om bij hem to komen inwonen, gereedelijk aan, nam zijne bagaadje op, en in plaats van den weg naar Parijs in te slaau, begaf hij zich naar het huisje van doctor Vincent, na eerst de eige nares van den Vergulden Arend en hare beide dochters tot afscheid omhelsd te hebben. De doctor had Frederik niet misleid: Lucile lag in eene brandende koorts. Zoodra zij den jongen schilder zag binnen treden, bedaarde hare opgewondenheid evenwel als door een De particuliere berichtgever der N. R. CL, die opmerkelijk genoeg in een barer nummers de verzekering bevat dat proselytisme cn onverdraagzaam heid Rusland vreemd zijn, hangt een schrikkelijk tafereel op van de staat va gc.lsdk isïige "Trvelginr in de Russische üostzee-provinciën. Rij geheim rondschrijven van den gouver neur der provincie Lijfland, zoo meldt hij, wordt bevolen een streng toezicht te houden op alle buitenlanders, in het bijzonder Duitschers, die door hoogere beschaving of door technische werk zaamheid geschikt zouden kunnen zijn om spionnage uit te oefenen, dat wil zeggen, over spoorwegbouw, troepen verplaatsingen, toestanden van de zee vaart van de kust enz. zich een des kundig oordeel te vormen. E11 niet alleen moet op die personen scherp worden toegezien, maar aan al de zoodanigen moet langzamerhand het verblijf in het land worden ontzegd. Tegelijkertijd duurt de verscherpte vervolging van Duitschsprckende Rus- toovcrslag. De koortsachtige glans van hare oogen verdweenzij stak hem de hand toe en zeide met eene zachte stem, waarin tevens een verwijt iag opgesloten Waarom wildet gij ook vertrekken? Frederik nara plaats aan het hoofdeinde barer sponde en had niet veel moeite om zich te rechtvaardigen. VU. De kalme levenswijze der kasteelbewoners, een oogenblik verstoord door dat onvoorziene instorten van Lucile, had weder haren gewo nen loop aangenomen. Lucile maakte snelle vorderingen 111 iiaie studiën. Dikwijls onder vroeg zij Frederik omtrent zijne moeder, zijne zuster cn zijne vooruitzichten; zij wilde weten, wat hem naar Sint Maurice gevoerd had en hoe hij tot dusverre geleefd had. Frederik deelde haar rondborstig alles mede, wat hare nieuwsgierigheid kon bevredigen. Hy sprak met vuur van de schilderkunst, uiet openhar tigheid van zijne eenvoudige afkomst. Nu volgde het verhaal van zijne voetreis, Lucile volgde hem glimlachende, dan eens op stoflige wegen, dan weder in groene, lommerrijke wandeldreven, lly gaf haar eene luimige be schrijving van ai de lieden, die voor hem gezeten haddon en wier zonderlinge aangezich ten met eene vreeselijke getrouwheid afgetec- kend, den bruidschat zyner zuster verstrekt hadden. Zijn bezoek bij zijne oude moeder, iiet huwelijk zijner zuster, zijne dichterlijke uitstapjes in het gebergte, zijne komst te Sint Maurice en zijn verblijf in den Vergulden Arend, hij vergat niets, hij vertelde haar siscbe onderdanen in de Oostzee-pro- vinciën voort. Om niet door de politie overvallen to worden cn verbanning naar Siberië te ontgaan, vluchtte de vertrouwelijk gewaarschuwde hoofdredacteur Buch- hotz van de Rigasche Zei fan y met groote moeite langs sluipwegen over de Pruisische grenzen. Buchhotz be hoort tot een zeer oude, aanzienlijke familie te Riga, geniet groote achting en heeft zich nooit aan met de wet strijdige handelingen schuldig gemaakt. Zijn vervolgingdoor politieken haat ingegeven, had alleen ten doel zijn blad te vernietigen. Evenzoo wordt de vervolging der Evangelische kerk verscherpt en woi- den de laatste overblijfselen van haar eigen instellingen opgeheven. Zelfs invloedrijke, door de gepleegde wille keur verschrikte nationale Russen ver mochten niet van czaar Alexander r verkrijgen, dat de vervolgingen v« zacht werden. Do gezondheidstoestand van den czaar is in vcol erger male aangetast dan men van otficieele zijde l pretr «»n 'oi ia-U i'wh U v.r door oen onzinnige viv*. <l»f in de Oostzec-provincion een wijdvertakte Luthersch-Duitsehe samenzwering ont dekt zou zijn, die alleen door de scherpste gestrengheid te onderdruk ken is. Do Fransche gezant Bourée heeft Donderdag den minister van Buitenlandsche Zaken mede gedeeld dat de onlangs te Brussel gehoudene groote samenkomst van het Boulaiigistische comité tc Parys een onaangename indruk heeft teweeg gebracht. Prins Chimay ant woordde dat deze bijeenkomst reeds de aan dacht der Belgische regeering getrokken en haar aanleiding gegeven had de verplichtingen alles onder den behagel ij keten vorm. Hij sloeg zelfs niet eens het voorgevallene met do door de ratten afgeknauwde banior van den schutspatroon over. Ondanks haren eerbied voor den braven pastoor, kon zij een hevigen aanval van lachen niet bedwingen bij liet ver nemen van het gebeurde en bij de gedachto aan het ontstelde gelaat van den koster, toen hij de overblijfselen vond. Zij stelde vooral groot belang in zijne jonge zuster, die zy niet kende, en deed hem voortdurend vragen be trekkelijk de jonggehuwden. Ik wil uwo zuster leeren kennen, gij moet haar hier doen komen, als gij liet niot doet dan ga ik, wanneer mijne moeder terug gekeerd is, haar bezoeken. Ik zal baar innig liefhebben, dat boloof ik w. Zoudt gij denkon, dat zij mij ook (zal beminnen? vroeg zij hem herhaalde keeren. Dikwijls nam het gesprek ook eene meer ernstige wonding. Minder om aan de nieuws gierigheid van Lucile te voldoen, dan wel om het goede zaad der barmhartigheid in hare maagdelijke ziel te doen ontkiemen, vertelden de beide grijsaards haar hunnen levensloop, en hoe zij in de uitoefening hunner bediening roentgen braven ongelukkigen leerden kennen, wiens tranen door eene geringe ondersteuning gedroogd konden worden. Naar hou luiste rende, begreep Lucile in al haren omvang do verhevenheid en de grootsehlieid der H. Gods dienst haar hart opende zich met wellust voar; de hemelsche zoetheid der weldadigheid. Wo rJt xercolgd.

Peel en Maas | 1889 | | pagina 1